5.Ruski revolucionarni film

1. 5.Ruski revolucionarni film • Rusija u carsko doba kasno je stekla kinematografiju u odnosu na već razvijenu u Evropi. Prvi su se pojavili Limijerovi snimatelji, koji su već 1896. godine u potrazi za novim zanimljivostima dospeli u Rusiju. • Rusija i Francuska bile su u dobrim državnim i vojnim odnosima pa je takav savez omogućio vodećim francuskim filmskim kućama »Pate« i »Gomon« da dominiraju na njenom tržištu. • Tako je već ubrzo »Pate« u Moskvi otvorio vlastitu produkciju i nepunih dest godina držao utrku sa ruskim producentima koji su tek zapoičinjali filmsku produkciju.

2. Film u carsko doba • Aleksandar Drankov 1907. podiže vlastiti studio i snima prvi ruski film »Stjenjki Razinu« inspirisan istorijskim junakom, likom iz ruskog naroda. • 1914. pesnik i pisac, Majakovski objavljuje prvi ozbiljan članak o filmu, a jedna grupa futurističkih slikara snima 1913. »Dramu u kabareu br13«.

3. Dziga Vertov • Dziga Vertov (1896-1954) je odmah posle revolucije pristupio proizvodnji nedljnih filmskih novosti »Kinonedelji«, a istovremeno je obrađivao snimke koje je »agit-voz« nosio na front. • Kod njega su preovladale futurističke ideje, a po njima je svaka fiktivna radnja u filmu štetna, i treba je ukloniti i zameniti dokumentom. • »Dole građanske bajke scenarija!Živeo život kakav jeste!«, pisao je Vertov 1925. »Ja sam filmsko oko.Ja sam mehaničko oko. Ja sam mašina koja vam pokazuje svet onakav kakav ga samo ja mogu da vidim...«

4. Lev Kulješov (1899-1970) • Lev Kulješov (1899-1970) je drugi čovek rane ere sovjetskog filma. Vrlo je značajan na području montaže koja je odlučujuće uticala na druge filmske reditelje pogotovo na V.Pudovkina. • U svojim ranim filmovima posebno je obratio pažnju figurativnom elementu u filmu. On ističe »da filmski umetnik treba da slika predmetima, zidovima i svetlošću...«. • Drugi njegov stav je da film definitivno nastaje tek nizom, montažom pojedinih scena i sekvenci. Prema tome, nije važan sadržaj pojedinog kadra već način kako je on spojen s nekim drugim. Tako je Kulješov formulisao osnovni princip filmske montaže što je i potvrdio nizom eksperimenata koji su ušli u istoriju filma.

5. Sergej M. Ejzenštejn (1898-1948) • Rođen je u Rigi. Posle studija na visokoj tehničkoj školi dobrovoljno je stupio u Crvenu armiju. Tu započinje da obavlja crtačke poslove za potrebe agitacione propagande. Po otpuštanju iz vojske počinje da radi kao scenograf i kostimograf novoosnovanog pozorišta »Proletkulta«. • U to vreme postavlja svoju teoriju »montaže atrakcija« koju je 1923. godine objavio Majakovskom časopisu LEF. • »Atrakciom« Ejzenštejn je smatrao »svaki agrasivni teatralni trenutak, svaki elemenat koji utiče na gledaočeve misli i psihu.«

6. Sergej M. Ejzenštejn (1898-1948) • U filmu »Štrajk« (1925.) mnoge rezonance podsećaju na Ejzenštejnovu pozorišnu praksu a taj film će nagovestiti novine »Oklopnjače Potemkin«. • U »Oklopnjači Potemkin« (1925), Ejzenštejn je uspeo da uz pomoć događaja: pobuna na oklopnjači, demonstracija stanovništvai pokolj na stepenicama, na svoj način izražava ne samo klasičnu pobunu iz 1905., već i dramu revolucije i okršaj sa vlastima. Film je oblikovan u formi hronike koji događaje održava direktno, poštujući jedinstvo vremena i prostora. Ova hronika ima tačno proračunati oblik tragedije u pet činova, koje ih je sam Ejzenštejn ovako opisao:

7. Sergej M. Ejzenštejn (1898-1948) • 1. Čin: Ljudi i crvi. Ekspozicija radnje. Stanje na oklopnjači. Crvljivljivo meso. Uzbuđenje među mornarima. • 2. Čin:Drama na brodu. »Svi na palubu«. Odbijanje mornara da jedu supu sa crvljivim mesom. Scena sa šatorskim krilom. »Braćo« Odbijanje eskdre da otvori vatru. Pobuna. Obračun s oficirima. • 3. Čin: Mrtvac poziva. Magla. Vukodlakov leš u odeskom pristaništu. Suze mrtvoga. Demonstracija pobunjenika. Podiže se crvena zastava. • 4. Čin:Pristanišne stepenice u Odesi. Bratimljenje kopna i oklopnjače. Čamci sa namirnicama. Pokolj na pristanišnim stepenicama • 5. Čin:Susret sa eskadrom. Noć napetog iščekivanja. Susret. Mašine. »Braćo!« Odbijanje eskadre da otvori vatru. Oklopnjača plovi pobedonosno kroz eskadru.

8. Ejzenštejn-filmografija • 1923 GLUMOV'S DIARY/KINODNEVIK GLUMOVA director, screenwriter, editor, performer • 1924 STRIKE/STACHKA director, screenwriter, story, editor • 1925 POTEMKIN/BRONENOSETS POTYOMKIN/BATTLESHIP POTEMKIN director, screenwriter, editor, performer • 1928 OCTOBER/OKTYABAR/TEN DAYS THAT SHOOK THE WORLD screenwriter • 1928 OCTOBER/OKTYABAR/TEN DAYS THAT SHOOK THE WORLD director • 1929 THE GENERAL LINE/GENERALNAYA LINYA/OLD AND NEW director, screenwriter, editor • 1929 STURM UBER LA SARRAZ director, performer • 1930 ROMANCE SENTIMENTALE director • 1937 BEZHIN MEADOW/BEZHIN LUG director • 1938 ALEXANDER NEVSKY/ALEKSANDR NEVSKI editor, sets, costumes • 1939 FERGHANA CANAL director, screenwriter • 1941 AN APPEAL TO THE JEWS OF THE WORLD performer • 1943 IVAN THE TERRIBLE, PART ONE/IVAN GROZNY PART I producer, director, dialogue, editor • 1943 SEEDS OF FREEDOM director • 1946 IVAN THE TERRIBLE, PART TWO/IVAN GROZNY PART II producer, director, dialogue, editor • 1947 IVAN THE TERRIBLE PART III director, screenwriter • 1979 QUE VÍVA MEXICO/TIME IN THE SUN co-director, screenwriter • 1985 THE SECRET LIFE OF SERGEI EISENSTEIN directo

9. Vesvold Pudovkin (1893-1953) • 1920 IN DAYS OF STRUGGLE performer • 1921 HUNGER…HUNGER…HUNGER director, screenwriter • 1921 SICKLE AND HAMMER director, performer • 1923 THE LOCKSMITH AND THE CHANCELLOR screenwriter • 1924 THE EXTRAORDINARY ADVENTURES OF MR. WEST IN THE LAND OF BOLSHEVIKS assistant director, screenwriter, performer • 1925 BRICKLAYERS performer • 1925 CHESS FEVER director • 1925 THE DEATH RAY/LUCH SMERTI director, performer • 1926 MECHANICS OF THE BRAIN director, screenwriter • 1926 MOTHER/MAT' director, screenwriter • 1927 THE END OF ST. PETERSBURG director • 1928 STORM OVER ASIA/THE HEIR OF GENGHIS KHAN director • 1929 THE HAPPY CANARY performer • 1929 THE LIVING CORPSE performer • 1929 THE NEW BABYLON performer • 1929 ZHIVOI TRUP editor, performer • 1933 THE DESERTER director • 1938 A SIMPLE CASE director • 1939 MININ AND POZHARSKI director • 1940 SUVOROV director • 1940 TWENTY YEARS OF CINEMA director • 1940 VICTORY director • 1941 THE FEAST AT ZHIRMUNKA director • 1942 MURDERERS ARE ON THEIR WAY director • 1943 IN THE NAME OF THE HOMELAND director, screenwriter • 1943 IVAN THE TERRIBLE, PART ONE/IVAN GROZNY PART I performer • 1946 ADMIRAL NAKHIMOV director, performer • 1946 IVAN THE TERRIBLE, PART TWO/IVAN GROZNY PART II performer • 1948 TRI VSTRECHI director • 1950 ZHUKOVSKY director • 1953 VOZVRASHCHENIE VASILIYA BORTNIKOVA di

10. Aleksandar Dovženko (1894-1956) • 1926 LOVE'S BERRIES director, screenwriter • 1926 VASYA THE REFORMER/VASYA REFORMATOR director, screenwriter • 1927 THE DIPLOMATIC POUCH director, adaptation, performer • 1928 ZVENYHORA director • 1929 ARSENAL director, screenwriter • 1930 EARTH/ZEMLYA/SOIL director, screenwriter, editor • 1932 IVAN director, screenwriter • 1935 AEROGRAD director, screenwriter • 1939 SHCHORS director, screenwriter • 1940 LIBERATION/OSVOBOZHDENIE director, screenwriter, editor • 1941 ALEKSANDR PARKHOMENKO production supervisor • 1941 BOGDAN KHMELNITSKII production supervisor • 1945 STRANA RODNAYA director, editor, commentary • 1948 MICHURIN producer, director, screenwriter— from play • 1958 POEM OF THE SEA/POEMA O MORYE screenwriter • 1960 CHRONICLE OF FLAMING YEARS/POVEST PLAMENNIKH LET