ТОМ ТӨРӨӨС УХААЛАГ ТӨР РҮҮ: Б И Д Н И Й М А Н Л А Й Л А Л

1. ТОМ ТӨРӨӨС УХААЛАГ ТӨР РҮҮ: Б И Д Н И Й М А Н Л А Й Л А Л Төрийн албаны зөвлөлийн дарга Б.ЦОГОО

2. МОНГОЛ УЛСЫН ТӨРИЙН АЛБАНД ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДЛУУД: ШИЙДВЭРЛЭХ АРГА ЗАМ

3. МОНГОЛ УЛСЫН ТӨРИЙН АЛБА: • Хөгжил, шинэчлэлийн үе шат • Өнөөгийн бүтэц, зохион байгуулалт • Тулгамдсан асуудлууд, шийдвэрлэх арга зам • Бидний манлайлал: 2014 оны үндсэн зорилт

4. Монгол Улсын төрийн алба: хөгжил, шинэчлэлийн үе шат • Нэгдүгээр үе шат (1990-1993 он) • Хоердугаар үе шат(1993-2000он) • Гуравдугаар үе шат (2000-2008 он) • Дөрөвдүгээр үе шат(2008-2013) • Дараагийн үе шат(2014 оноос)

5. Нэгдүгээр үе шат (1990-1993 он) Монгол Улсын төрийн байгууллын шинэ бүтэц, тогтолцоог бүрдүүлэх, үүнтэй холбогдсон эрх зүйн болон бодлогын хүрээ заагийг бий болгоход төвлөрч байв. • нам төвтэй улс төрийн тогтолцоог халж, төр төвтэй улс төрийн тогтолцоог бүрдүүлсэн; • шинэ Үндсэн хууль (1992 он) батлагдаж, түүнд нийцүүлэн гол гол хуулиудыг батлан гаргасан; • хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх эрх мэдлийн төрийн байгууллын шинэ тогтолцоо бүрэлдэн тогтож, үйл ажиллагаагаа эхэлсэн; • олон намын тогтолцоо бий болсон.

6. Хоёрдугаар үе шат (1993-2000 он) Төрийн бодлого, зорилгуудыг хэрэгжүүлэх чадварлаг, мэргэшсэн төрийн албыг бүрдүүлэхэд чиглэгдсэн. • Удирдлагынхөгжлийнхөтөлбөрийгхэрэгжүүлсэн. Үүний үр дүнд: • ТөрийнхянаншалгаххорооболонТөрийнзахиргааныалбанызөвлөлийгшинээрбайгуулжшинэинституцийгбийболгосон; • Төрийналбанытухайхуулийгбаталжтөрийналбаныэрхзүйнорчингбүрдүүлсэн; • Удирдлагынчадавхийгбийболгосон. • Төрийналбанхаагчийнэрхзүйнбайдлыгтодорхойлж, төрийналбанышинэтгэлхийхэрхзүйнтаатайорчингбүрдүүлсэн. • 1994.12.30-Төрийн албаны тухай хууль батлагдсан. • 1995.07.03-Төрийн захиргааны албаны зөвлөл байгуулагдсан. /ажлын албан нь ЗГХЭГ байв/ • “Mонгол Улсын төрөөс Засгийн газрын үйл ажиллагааны чиглэл, бүтцийн ерөнхий тогтолцооны өөрчлөлт, шинэчлэлийн талаар баримтлах бодлого”-ын баримт бичгийг Удирдлагын хөгжлийн хөтөлбөрийн хүрээнд боловсруулан хэрэгжүүлсэн.

7. Гуравдугаар үе шат (2000 – 2008 îí) Засаглалын институцийн чадавхи, үйл ажиллагааных нь үр ашиг, үр нөлөөг дээшлүүлэхэд чиглэж байна. Энэ үе шатны ТЭРГҮҮЛЭХ чиглэл нь: • Засаглалын болон институцийн чадавхийгбэхжүүлэх; • Улсын салбарын үр ашигболон бүтээмжийг дээшлүүлэх; • Төрийн үйлчилгээний үр нөлөөболон чанар,хүртээмжийг нэмэгдүүлэх Засгийн газрын “Хүний аюулгүй байдлыг хангах сайн засаглал хөтөлбөр”-ийн “Зохистой засаглал” бүрэлдэхүүн хэсэг Төсвийн байгууллагын удирдлага, санхүүжилтийн тухай хууль

8. 2002 онд Төрийн албаны удирдлага, санхүүжилтийн тухай хууль батлагдан мөрдөгдөж, Төрийн албаны тухай хуульд ч нилээд чухал өөрчлөлт оруулсан байдаг. • Төрийн захиргааны албаны зөвлөлийг Төрийн албаны зөвлөл болгон өргөтгөж, бие даасан хараат бус байгууллагын статусыг нь өндөржүүлсэн. • 2004 онд УИХ-аас “Монгол Улсын төрийн албаны шинэтгэлийн дунд хугацааны стратеги”-ийг баталсан. 8

9. Дөрөвдүгээр үе шат (2008-2013 îí) • 2008 онд Төрийн албаны тухай хуульд томоохон нэмэлт өөрчлөлт оруулсан. • Төрийн улс төрийнхөөс бусад төрийн албан хаагчдыг улс төрийн намын харьяалалгүй байлгах, • намын харьяалалгүй төрийн албан хаагчид улс төрийн сонгуулийн сурталчилгаанд ямар нэгэн хэлбэрээр оролцохгүй байх, • төрийн албан хаагчдыг үндэслэлгүйгээр халах, чөлөөлөхийг хатуу хориглох, • Төрийн албаны төв байгууллагаас төрийн албаны удирдах албан тушаалтны хууль бус шийдвэрийг хүчингүй болгох, хариуцлага тооцох, • сонгон шалгаруулалтаас хамгийн шаардлага хангасан нэг хүнийг шалгаруулан нэр дэвшүүлэх 9

10. Төрийн албаны шинэтгэлийн дараагийн үе шат • Хуулийн засаглал, • Иргэдийн оролцоо, хяналт, • Нээлттэй, ил тод байдал, • Төрийн албаны мерит тогтолцоог бэхжүүлэх, • Иргэнд чиглэсэн үйлчилгээ, • Чадвартай төрийн албан хаагч 10

11. ТӨРИЙН АЛБАНЫ ЗӨВЛӨЛ Хоёр. МОНГОЛ УЛСЫН ТӨРИЙН АЛБА: АЖЛЫН АЛБА САЛБАР ЗӨВЛӨЛ ТӨРИЙН АЛБАНЫ ИНСТИТУТ Төрийн албаны зөвлөлийн дэргэд 50 Салбар зөвлөл ажиллаж байгаа бөгөөд 16 яам, 12 агентлаг, 21 аймаг 1 нийслэлийг хамаарч байна. Төрийн байгууллага чиг үүргээ, төрийн албан хаагч албан үүргээ, төрийн албаны зөвлөл хуулиар тогтоосон бүрэн эрхээ үр ашигтай, үр нөлөөтэй хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн сургалт зохион байгуулах, судалгаа хийх, зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх төрийн үйлчилгээний байгууллага.

12. ТӨРИЙН АЛБАНЫ ЗӨВЛӨЛ, ТҮҮНИЙ АЖЛЫН АЛБА Зөвлөл нь хамтын удирдлагын зарчмаар ажиллах бөгөөд дарга, 6 гишүүний бүрэлдэхүүнтэй байна. Тэдгээрийн 2 нь орон тооны, 4 нь орон тооны бус байна./ТАТХ .34.3/ Зөвлөлньажлыналбатайбайна. ...ажлыналбанызохионбайгуулалтынбүтэц, оронтоо, төсвийгУлсынИхХуралбатална. /ТАТХ. 34.13/ ТАЗ, Ажлын албаны орон тоо: Удирдах 4 Гүйцэтгэх 13 БҮГД 17 ТӨРИЙН АЛБАНЫ ЗӨВЛӨЛИЙН ДАРГА Зөвлөлийн даргыг Ерөнхийлөгчийн санал болгосноор Улсын Их Хурал 6 жилийн хугацаагаар томилдог./ТАТХ .34.7/ ТӨРИЙН АЛБАНЫ ЗӨВЛӨЛИЙН ОРОН ТООНЫ ГИШҮҮН ТӨРИЙН АЛБАНЫ ЗӨВЛӨЛИЙН ОРОН ТООНЫ ГИШҮҮН Зөвлөлийн орон тооны 2 гишүүнд Улсын Их Хурлын Тамгын газар, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар тус бүр нэг хүний нэр дэвшүүлж, Улсын Их Хурал 6 жилийн хугацаагаар томилдог./ТАТХ.34.4/ ТӨРИЙН АЛБАНЫ ЗӨВЛӨЛИЙН ОРОН ТООНЫ БУС ГИШҮҮН Төрийн албаны зөвлөлийн орон тооны бус гишүүн, Улсын Их Хурлын Тамгын газрын ерөнхий нарийн бичгийн дарга Төрийн албаны зөвлөлийн орон тооны бус гишүүн, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дэд дарга Төрийн албаны зөвлөлийн орон тооны бус гишүүн, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын Тэргүүн дэд дарга Төрийн албаны зөвлөлийн орон тооны бус гишүүн, Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга

13. МОНГОЛ УЛСЫН ТӨРИЙН АЛБА ТӨРИЙН АЛБАН ХААГЧИЙН ТОО /албан тушаалын ангилалаар/ Төрийн тусгай 28773 /17.68%/ Төрийн үйлчилгээ 115019 /70.67%/

14. ТӨРИЙН АЛБАН ХААГЧИЙН ТОО /албан тушаалын төрлөөр/

15. ТӨРИЙН АЛБАН ХААГЧИЙН НАСНЫ АНГИЛАЛ /хувиар/

16. ТӨРИЙН АЛБАН ХААГЧИЙН ДОТОР ЭМЭГТЭЙ, ЭРЭГТЭЙЧҮҮДИЙН ЭЗЛЭХ ХУВЬ /албан тушаалын ангилалаар/

17. 2013 ОНД • Эрх зүйн баримт бичгийн шинэчлэл, • Салбар зөвлөлийн үйл ажиллагааны чиглэл, зарчим, • Удирдах ажилтны томилгоог хууль тогтоомжид нийцүүлэх, • Төрийн албаны мэргэшлийн шалгалтын цахимжуулах, ил тод нээлттэй шударга, • Төрийн албанд орох иргэдэд тавих шалгуур, шаардлагыг өндөржүүлэх, • Олон улсын туршлагаас суралцах 17

18. 2013 ОНД • Төрийн албаны зөвлөлийн үйл ажиллагаатай холбоотой эрх зүйн баримт бичгийг шинэчлэн боловсруулах чиглэлээр: • Төрийн албаны зөвлөлийн гишүүдийн ажил үүргийн хуваарийг батлах тухай /2013.02.15, №13/ • Хуралдааны дэг батлах тухай /2013.02.15, №13а/ • "Төрийн жинхэнэ албаны удирдах албан тушаалд томилогдох ажилтны сонгон шалгаруулалтын үнэлгээ, дүгнэлт гаргах заавар" /"Заавар батлах тухай" Төрийн албаны зөвлөлийн /2013.02.15, №14/ • “Төрийн үйлчилгээний албаны удирдах албан тушаалд томилогдох ажилтныг сонгон шалгаруулах журам /2013.4.11, №60/ • Сургалт, судалгаа, зөвлөх үйлчилгээний төвийн нэрийг өөрчлөх тухай /2013.04.15. №66/ • "Төрийн албаны тэргүүний ажилтан" тэмдгээр шагнах журам /2013.04.24, №71/ • "Төрийн жинхэнэ албан тушаалд анх ороход мэргэшлийн шалгалт авах" журам, заавар /2013.05.17, №86/ • Төрийн албаны зөвлөлийн салбар зөвлөлийн ажиллах журам /2013.06.24, №128/ 18

19. 2013 ОНД Төрийн албаны зөвлөлийн салбар зөвлөлийн үйл ажиллагааг чадавхижуулах чиглэлээр: 1.Салбар зөвлөлийн ажиллах дүрмийг шинэчлэн баталсан. 2.Салбар зөвлөлийн бүрэлдэхүүнийг шинэчлэн тогтоосон. 3.Салбар зөвлөлийн дарга 44, нарийн бичгийн дарга 45-ийг томилсон. 4.Салбар зөвлөлүүдийн ажилтай танилцаж, мэдээлэл сонсож, зөвлөмж, албан даалгавар өгч ажиллаж байна. 5.Салбар зөвлөлийн үйл ажиллагаатай холбоотой тулгамдсан асуудлаар хэлэлцүүлэг зохион байгуулж байна.

20. 2013 ОНД Удирдах ажилтны томилгоог хууль тогтоомжид нийцүүлэх: “Төрийн жинхэнэ албаны удирдах албан тушаалд томилогдох ажилтны сонгон шалгаруулалтын үнэлгээ, дүгнэлт гаргах заавар”, сонгон шалгаруулалтын дүнгийн хуудас, сонгон шалгаруулах шалгалтын нэгдсэн дүнгийн хуудсыг зэргийг Төрийн албаны зөвлөлийн 2013 оны 14 дүгээр тогтоолоор, “Төрийн үйлчилгээний албаны удирдах албан тушаалд томилогдох ажилтныг сонгон шалгаруулах журам”, “Төрийн үйлчилгээний албаны удирдах албан тушаалд томилогдох ажилтны сонгон шалгаруулалтын үнэлгээ, дүгнэлт гаргах заавар”-ыг Төрийн албаны зөвлөлийн 2013 оны 60 дугаар тогтоолоор батлав.

21. 2013 ОНД Төрийн албаны мэргэшлийн шалгалтын цахимжуулах, ил тод нээлттэй шударга зарчмын талаар: • Төрийн төв болон нутгийн захиргааны байгууллагын сул орон тооны захиалгын дагуу нийтдээ 26 удаа төрийн албаны мэргэшлийн шалгалт. • Төрийн жинхэнэ албан тушаалын 1589 /давхардсан тоогоор/ сул орон тоог нийтэд зарлаж 10527 иргэн бүртгүүлж, 2036 иргэн төрийн жинхэнэ албаны мэргэшлийн шалгалтад тэнцэж, төрийн жинхэнэ албан тушаалд анх орох иргэний нөөцийн жагсаалтад бүртгэгдсэн болно. Цахим шалгалт /хэлбэр/ • Улсын хэмжээнд төрийн албанд анх орох иргэний мэргэшлийн шалгалт цахим хэлбэрт бүрэн шилжсэн. • Аймаг дахь Салбар зөвлөл бие дааж цахим шалгалтыг зохион байгуулах чадавхитай болсон.

22. 2013 ОНД Төрийн албанд орох иргэдэд тавих шалгуур, шаардлагыг өндөржүүлэх талаар: “Төрийн жинхэнэ албан тушаалд анх ороход мэргэшлийн шалгалт авах журам”-ыг шинэчлэн боловсруулж Төрийн албаны зөвлөлийн хуралдаанаар хэлэлцүүлж батлуулсан. • Хууль эрх зүйн мэдлэг, • Нийгэм, улс төр, төрийн удирдлагын мэдлэг, • Салбарын мэдлэг, • Логик сэтгэлгээний мэдлэг, • Сэтгэл зүйн мэдлэг, • Төсөв санхүүгийн мэдлэг, • Мэдээллийн технологийн мэдлэг, • Гадаад хэлний мэдлэг, • Хэл бичгийн найруулга зүй, зөв бичгийн дүрмийн мэдлэг, • Албан хэрэг хөтлөлтийн мэдлэг. 22

23. 2013 ОНД Олон улсын туршлагаас суралцах талаар: Энэтхэг, Канад, Турк, БНХАУ, БНСУ, Франц, Кувейт, Армен, Вьетнам, Азербайжан, Казахстан, Лаос зэрэг орны Төрийн албаны төв байгууллагын удирдлага, төлөөлөл оролцсон олон улсын хурал Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд бодит нөлөө үзүүлэхүйц сайн засаглалын үндэс суурийг бүрдүүлж, дэлхий нийтийн шилдэг туршлагад суурилсан, өөрийн онцлогийг багтаасан төрийн албаны тогтолцоог бүрдүүлэхэд нэн чухал асуудлыг хөндөн ярилцсанаараа үнэ цэнэтэй юм. 23

24. Гурав: Тулгамдаж буй асуудлууд, шийдвэрлэх арга зам • Төрийн байгууллагын бүтэц, тогтолцоо, тоо хэмжээ, • Удирдах ажилтны сонгон шалгаруулалт, томилгоо, хариуцлагын тогтолцоо, албан тушаалын шаардлага, ажлын байрны тодорхлойлт, • Төрийн албан хаагчийн цалин хөлс, нийгмийн баталгаа, • Хүнд суртал, авилгал хээл хахууль • Төрийн албан хаагчийн чадавхи 24

25. Гурав: Тулгамдаж буй асуудлууд, шийдвэрлэх арга зам • Төрийн байгууллагын бүтэц, тогтолцоо, тоо хэмжээ Өнөөдөр УИХТГ, ЕТГ, ЗГХЭГ, 16 яам, 28 агентлаг, 21 аймаг, нийслэл • ТӨААН, УТҮГ • Оновчтой бүтэц • Төрийн захиргааны төв байгуулагуудын чиг үүргийн шинжилгээ хийх 25

26. Гурав: Тулгамдаж буй асуудлууд, шийдвэрлэх арга зам Засгийн газрын агентлаг Мэргэжлийн боловсролын газар, Жижиг, дунд үйлдвэрийн газар, Хөдөлмөр, халамж үйлчилгээний газрын холбогдох нэгж тус яаманд шилжсэн болно Хөдөлмөрийн яамны харьяанд агентлаг биш боловч “ХӨДӨЛМӨРИЙН ХЭЛТЭС”-үүд байгаа. 21 аймаг, 9 дүүрэг, 1 ерөнхий байгууллагатай. Маш том бүтэц бий болсон. Өмнө нь чиг үүргийг нь Хөдөлмөр, халамж үйлчилгээний хэлтсийн 2 мэргэжилтэн хариуцдаг байсан нь одоо 30 хүртэл болж нэмэгдсэн. Хэрэгжүүлэх чиг үүрэг нэмэгдээгүй • Тогтвортой, оновчтой бүтэц • Төрийн захиргааны төв байгуулагуудын чиг үүргийн шинжилгээ хийх 26

27. Гурав: Тулгамдаж буй асуудлууд, шийдвэрлэх арга зам • Удирдах ажилтны сонгон шалгаруулалт, томилгоо, хариуцлагын тогтолцоо, албан тушаалын шаардлага, ажлын байрны тодорхлойлт • Яамдын ТНБД, агентлагийн дарга, аймгийн ЗДТГД, ИТХНБД г.м. • Эдгээр албан тушаалд ажиллах хүнд тавих нэгдсэн стандарт, шаардлага/тусгай шаардлага/ • Мерит зарчимд суурилах • Удирдах ажилтны сонгон шалгаруулалт томилох эрх бүхий субектээс хараат бус 27

28. Гурав: Тулгамдаж буй асуудлууд, шийдвэрлэх арга зам • Төрийн албан хаагчийн цалин хөлс, нийгмийн баталгаа • Чадварлаг ТАХ нийгмийн баталгаа • ЗГ-аас баталсан цалингийн сүлжээ • 6 сар, 36 сар хүртэл • Орон сууцны зээл • Нэг хүүхэд төрийн сангаар гэх мэт • Цалингийн сүлжээг хүчингүй болгох, цалин нэмэгдүүлэх • Цалингийн санг хамт олны мэдэлд өгөх • Хүнд суртал, авилгал хээл хахууль 28

29. Гурав: Тулгамдаж буй асуудлууд, шийдвэрлэх арга зам • Төрийн албан хаагчийн чадавхи • Чадварлагийг нь авна • Нийгмийн баталгааг нь хангана • Үр дүнгээр нь цалинжуулна • Аттестачлана • Төрийн албанд тодорхой хугацаагаар ажиллуулахгүй • Төрийн албан хаагчийг ажлаас халах, чөлөөлөх • Хууль бус шийдвэрэ гарснаас гарсан хохирлыг шийдвэр гаргасан хүн “халааснаасаа” төлдөг болгох • Технологийн шинэчлэлт: он-лайн/бүртгэл, удирдах ажилтан/ 29

30. 2014 ОНД • Төрийн албаны эрх зүйн шинэтгэл • Төрийн албаны тухай хуулинд нэмэлт өөрчлөлт, • Улсын Их Хурлаас гарах шийдвэр, • Засгийн газрын шийдвэр, • Төрийн албаны зөвлөлийн шийдвэр, • Төрийн байгууллагын ил тод, нээлттэй байдлыг хангах, • Шийдвэрийн • Мэдээллийн, • Төсвийн, • Удирдлага, зохион байгуулалтын • Төрийн албаны салбар зөвлөлүүд орон нутгийн төрийн байгууллагад ухаалаг төрийн зарчмыг хэрэгжүүлэхэд манлайлан удирдах, • Төрийн албан хаагчдыг чадавхижуулах/сургалт, аттестатчлах, урамшуулал, хариуцлага зэрэг/ 30

31. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА 31