VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM

1. VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM

2. Canlıların Ortak Özellikleri • Çevremizdeki varlıklar, canlı ve cansızlar olarak iki grupta incelenebilir. • Bütün canlı varlıklarda bulunan özelliklere de canlıların ortak özellikleri denir. Bu özellikler 8  grupta incelenir: • 1. Canlılar hücrelerden oluşur. • 2. Canlılar beslenir. • 3. Canlılar solunum yapar. • 4. Canlılar boşaltım yapar. • 5. Canlılar hareket eder. • 6. Canlılar büyür ve gelişir. • 7. Canlılar uyarıcılara tepki gösterir (irkilir). • 8. Canlılar ürer. 

3. CANLILIK HÜCRE İLE BAŞLAR • Hücrenin Yapısı ve Görevleri : • Bir canlıyı oluşturan en küçük yapı birimine hücre denir. Doğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. • Canlılardan bazıları tek bir hücreden, bazıları da çok sayıda hücreden oluşmuştur. Her canlıyı oluşturan hücrelerin sayısı ve büyüklüğü aynı değildir. • Canlıyı oluşturan hücrelerin görevlerine göre şekli ve büyüklüğü farklı olabilir. Hücre gözle görülemeyip mikroskopla incelenir. • Mikroskopla canlıları ilk inceleyen bilim adamı Lövenhuk’ tur. Lövenhuk incelediği göl suyunda tek hücreli canlıları görmüştür.

4. a) Hücre Sayısına Göre Canlı Çeşitleri : • Doğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. Canlılardan bazıları tek bir hücreden, bazıları da çok sayıda hücreden oluşmuştur. • Bu nedenle canlılar hücre sayısına göre tek hücreli canlılar ve çok hücreli canlılar olarak iki grupta toplanırlar. • 1- Tek Hücreli Canlılar :Tek bir hücreden oluşan canlılara tek hücreli canlılar denir. Bakteriler, amip, öglena, terliksi hayvan (paramesyum) ve mavi – yeşil algler tek hücreli canlılardır. • 2- Çok Hücreli Canlılar :Çok sayıda hücreden oluşan canlılara çok hücreli canlılar denir. İnsanlar, hayvanlar, bitkiler çok hücreli canlılardır.

5. b) Hücre Çeşitleri : • Hücreler gelişmişlik düzeyine göre prokaryot (ilkel) hücreler ve ökaryot (gelişmiş) hücreler olmak üzere ikiye ayrılır. • 1- Prokaryot (İlkel) Hücreler :En basit yapılı hücrelerdir. Prokaryot hücrelerde çekirdek zarla çevrilmemiştir ve kalıtsal madde sitoplazma içinde dağınık haldedir. • Prokaryot hücrelerde hücre zarı, sitoplâzma ve zarsız organel olan ribozom bulunur. Ribozom dışında organelleri bulunmaz. • Bakterilerin ve mavi – yeşil alglerin hücreleri prokaryot hücredir. • 2- Ökaryot (Gelişmiş) Hücreler : • Çekirdeği ve organelleri zarla çevrilmiş olan hücrelere ökaryot (gelişmiş) hücreler denir. • Ökaryot hücreler hücre zarı, sitoplâzma ve çekirdek olmak üzere üç kısımdan oluşurlar. • Bazı tek hücreli canlıların, mantarların, bitkilerin, insanların ve hayvanların hücreleri ökaryot hücredir.

6. Prokaryot hücre Ökaryot hücre

7. Hücrenin yapısı ve görevleri • Hücrenin Görevleri : • Canlıların yaşamlarını sürdürebilmek için yaptığı beslenme, solunum, dolaşım, boşaltım, sindirim, üreme, büyüme, gelişme, gibi faaliyetlere yaşamsal faaliyetlerdenir. • Canlılarda gerçekleşen yaşamsal faaliyetlerin tamamı hücre tarafından yapılır. • Yani hücrenin görevi, yaşamsal faaliyetleri gerçekleştirmektir.  • Hücrenin Yapısı : • Hücre dıştan içe doğru hücre zarı, sitoplâzma ve çekirdek olmak üzere üç kısımdan oluşur. 

8. Hücrenin Yapısı • 1 Hücre Zarı • Bütün bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan, hücreyi dış ortamdan ayıran ve hücreye şekil veren yapıya hücre zarıdenir. • Hücre Zarının Özellikleri : • 1-Canlıdır. • 2-Seçici ve geçirgendir. • 3-Esnektir. • 4-Saydamdır (Işığı geçirir). • 5-Çift katlıdır. • Hücre Zarının Görevleri : • 1-Hücreyi dış ortamdan ayırır. • 2-Hücreyi dış etkilere karşı korur. • 3-Hücreye madde giriş çıkışını sağlar. • 4-Hücreye şekil verir.

10. 2- Sitoplâzma • Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran yumurta akı kıvamındaki renksiz sıvıya sitoplâzmadenir. • Sitoplâzmanın yapısında % 90 oranında su bulunurken geriye kalan kısmını da protein, karbonhidrat, yağ asidi, vitamin, madensel tuzlar, enzim, glikoz, salgı oluşturur. • Ayrıca sitoplazmada hücredeki yaşamsal faaliyetleri gerçekleştiren yapılar (organeller) bulunur. sitoplazmanın yapısı bozulduğunda hücre ölür. • Sitoplâzmanın Özellikleri • 1-Canlıdır. • 2-Renksizdir. • 3-Hücre zarından geçemez. • 4- Yarı saydamdır.  • Sitoplâzmanın Görevleri • Sitoplâzma hücredeki bütün yaşamsal faaliyetlerin (canlılık olaylarının) gerçekleştiği yerdir. • Sitoplâzmada yaşamsal faaliyetleri gerçekleştiren yapılara organel denir.

11. Sitoplâzma organelleri • 1-Mitokondri : • Bakteriler ve alyuvarlar denilen kan hücresi dışında bütün hücrelerde bulunur. • Hücre içerisine alınan besin maddelerinin oksijen gazı ile parçalanarak enerji üretilmesini sağlar. (Yani hücre içerisinde solunum olayında görevlidir). • Vücutta enerji ihtiyacı fazla olan hücrelerinde mitokondri sayısı diğer hücrelerdekinden daha fazladır.

12. 2-Koful : • Bitki hücrelerinde büyük ve az sayıda, hayvan hücrelerinde küçük ve çok sayıdadır. • Koful, hücre içerisine alınan su ve besinler ile hücrede oluşan atık maddelerin depolanmasını ve bu atık maddelerin hücre dışına atılmasını sağlar. • Bu nedenle hücre içerisinde depolamada ve boşaltımda görevlidir. • Tek hücrelilerde: beslenme ve boşaltım Bitkilerde: boşaltım yapar.

13. 3-Kloroplastlar: • Hayvan hücrelerinde olmayıp sadece bitki hücrelerinde bulunur. • Mitokondriye benzer. Fakat büyüktür. fotsentez yapan canlılarda bulunur.bitkiye yeşil renk veren güneş enerjisini soğurabilen Klorofildenen yapıyı bulundurur.Fotosentez ile besin ve oksijen üretir.

14. 4- Endoplazmik Retikulum : • Hücre zarı ile çekirdek arasında uzanan kanalcıklardır (borulardır=kanalcık sistemidir). • Hücre içerisinde madde taşınmasını (ve depolanmasını) sağlar.

15. 5- Ribozom : • Virüsler hariç bütün hücrelerde bulunur. Hücre içerisinde protein üretiminde (sentezinde) görevlidir. • (Karaciğer gibi protein sentezinin çokça yapıldığı hücrelerde ribozom sayısı normalden daha fazla olur). (Hayvan hücresinde daha çok bulunur.)

16. 6- Golgi Aygıtı (Cisimciği) : • Hücre içerisinde ter, süt, yağ, gözyaşı, tükürük, sümük, gibi salgıları (sıvıları) üreterek bunları bir zarla çevirip paketler. (Bu salgıların hücre dışına çıkması için paketleme yapılır). • Vücutta salgı üreten organların (süt bezi, ter bezi, yağ bezi, gözyaşı bezi, sümük bezi, tükürük bezi gibi) hücrelerinde golgi aygıtının sayısı normalden fazladır.

17. 7- Lizozom : • Genellikle hayvan hücrelerinde bulunur, bitki hücrelerinde bulunmaz. İnsanlarda akyuvarlar, karaciğer ve dalakta sayısı fazladır ama alyuvarlar hücrelerinde bulunmaz. • Hücre içerisinde büyük besin maddelerinin (moleküllerinin) parçalanmasını (sindirilmesini) sağlar. • Ayrıca hücre içerisinde yaşlanan ve yıpranan organellerin de parçalanmasını sağlar. • Lizozomun zar yapısı bozulursa hücre kendi kendini sindirir, parçalar. Bu olayaotoliz denir.

18. 8- Sentrozom (Sentrioller) : • Bitki hücrelerinde bulunmayıp sadece hayvan hücrelerinde bulunur. • Hücre bölünmesinde görevlidir. (Hücre bölünmesi sırasında homolog kromozomların ayrılmasını ve iğ ipliklerin oluşmasını sağlar).

19. 3- Çekirdek : • Hücredeki bütün yaşamsal faaliyetleri yöneten ve kontrol eden, canlının sahip olduğu kalıtsal özellikleri taşıyan ve organelleri yöneten kısımdır. • Çekirdeği alınan hücre yaşayamaz. • Kırmızı kas hücresi ile karaciğer hücrelerinde birden fazla çekirdek varken bakteriler ve alyuvarlar hücrelerinde çekirdek bulunmaz. • Bakteri, alyuvar ve mavi yeşil algler hariç, bütün hayvan ve bitki hücrelerinde bulunur.

20. 3- Çekirdek • Hücredeki bütün yaşamsal faaliyetleri yöneten ve kontrol eden, canlının sahip olduğu kalıtsal özellikleri taşıyan ve organelleri yöneten kısımdır. • Çekirdeği alınan hücre yaşayamaz. • Kırmızı kas hücresi ile karaciğer hücrelerinde birden fazla çekirdek varken bakteriler ve alyuvarlar hücrelerinde çekirdek bulunmaz. • Bakteri, alyuvar ve mavi yeşil algler hariç, bütün hayvan ve bitki hücrelerinde bulunur.

21. A) ÇEKİRDEK ZARI • Çift katlı bir zardır. • Üzerindeki deliklere por denir.Bunlar hücre zarındaki porlardan daha büyüktür. • Hücre bölünmesi sırasında kaybolan bu zarın bölünmeden sonra yeniden yapılmasında ER ve golgi görevlidir. • B) ÇEKİRDEK SIVISI • Homojen görünümlüdür.İçerisinde bol miktarda enerji, ribozom ve protein bulunur. • C) ÇEKİRDEKÇİK • Ribozom sentezi yapılır. Bakterilerde yoktur. • D) KROMATİN İPLİK • Hücrede en çok bulunan maddedir. • Kromozomlar Kalıtsal karakterleri taşır. • Üreme ve büyümeyi sağlar. • Hücreyi yönetir.

23. BİTKİ VE HAYVAN HÜCRESİ ARASINDAKİ FARKLAR

25. Hücreden Organizmaya • Canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için yaşamsal faaliyetleri gerçekleştirirler. • Tek hücreli canlılarda yaşamsal faaliyetler tek hücre içerisindeki organeller tarafından gerçekleştirilir.Çok hücreli canlılarda yaşamsal faaliyetler hücre toplulukları tarafından gerçekleştirilir. • Çok hücreli canlıları oluşturan hücrelerin hepsi aynı yapıda ve görevde değildirler. Canlı vücudunu oluşturan hücreler görevlerine göre farklı özellikler kazanmışlardır. • Çok hücreli canlılarda yapı ve görevleri aynı olan hücrelerin oluşturduğu hücre topluluklarına doku denir.

26. Bitki ve hayvanlarda bulunan dokular birbirlerinden farklıdır. • Bitkilerin yapısında bulunan dokulara bitkisel dokular, hayvanların yapısında bulunan dokulara hayvansal dokular denir. • Her dokuyu oluşturan hücrelerin şekli, görevi, yapısı, büyüklüğü ve dizilişi o dokuya özgüdür. Bir dokunun hücresi ile başka bir dokunun hücresinin şekli, görevi, yapısı, büyüklüğü ve dizilişi farklıdır. • Çok hücreli canlılarda aynı yapı ve görevdeki hücreler birleşerek dokuları, dokular birleşerek organları, organlar birleşerek sistemler, sistemler de birleşerek canlıyı oluştururlar. HÜCRE → DOKU →ORGAN → SİSTEM → CANLI ORGANİZMA (CANLI VÜCUDU)

28. İNSANLARDA ÜREME BÜYÜME VE GELİŞME • ÜREME SİSTEMİ • Canlıların soylarını sürdürebilmek için, kendilerine benzer yeni canlılar oluşturmalarına üreme denir. • Tüm canlılar üreme yeteneğine sahiptir. • Bir canlının üreyebilmesi için kalıtsal maddesini, yavruya aktarması gerekir. • Eşeyli (erkek ve dişi bireylerle) üreyen canlılarda kalıtsal maddeler üreme hücreleriyle aktarılır. Üreme hücrelerine gamet denir. • Erkek üreme hücresi sperm, dişi üreme hücresi yumurta adını alır.

29. Dişi Üreme Hücresi (Yumurta): • Yumurta hücresi büyük ve hareketsizdir. • Bol miktarda besin maddesi içerir ve sitoplazması çoktur. • Kamçısı yoktur. • Yumurtalar spermlere göre daha az sayıda üretilir. • Erkek Üreme Hücresi (Sperm ): • Sperm hücreleri yumurta hücresine göre çok küçüktür. • Sitoplazmaları azdır. • Kamçıları vardır ve kamçılarıyla hareket ederler. • Baş, orta kısım ve kuyruk olmak üzere üç kısımdan oluşur. • Kuyruk kısmı sayesinde hareket edebilir. • İnsanda üreme sisteminin temel görevi aynı olmakla birlikte, erkek ve dişi bireylerin üreme sisteminin yapılarında bazı farklılıklar vardır.

30. Yumurta hücresi Sperm hücresi

31. Dişi Üreme Organının YapısıDişi üreme organı, bir çift yumurtalık, yumurta kanalı, döl yatağı vajina olmak üzere dört kısımdan oluşur. 1-Yumurtalık (ovaryum): insanda kasıklarda, biri sağda, diğeri solda olmak üzere iki tane yumurtalık vardır. • Yumurtalıklarda, ergenlik çağından itibaren belli bir yaşa kadar ortalama 28 günde bir adet yumurta hücresi üretilir. • Ayrıca eşey hormonu salgılarlar. • 2- Yumurta Kanalı: Yumurtalıkları döl yatağına (rahim) bağlayan kanaldır. • Yumurtalıkta üretilen yumurta, fallopi tüpleriyle alınıp, yumurta kanalından geçerek döl yatağına iletilir. • Yumurtanın yaklaşık birkaç günlük ömrü yumurta kanalında geçer. • Bu esnada, yumurta, bir sperm hücresiyle birleşirse, döllenme gerçekleşir ve zigot oluşur, zigot bölünerek çoğalır. • Yani yumurta hücresi, kanaldan rahme, döllenmiş olarak geçer.

32. 3- Döl Yatağı (Rahim = Uterus): Kalın çeperli, düz kaslardan oluşan rahim, döllenmiş yumurtanın anne karnında tutunup geliştiği yerdir. • Rahimde hücre bölünmesi sürer ve embriyo (canlı taslağı) oluşur. Embriyo gelişerek yavruyu oluşturur. • Buraya gelen yumurta döllenmemişse, bozulan yumurta hücresi ve rahimde oluşturulan doku, vajinadan kanama şeklinde dışarı atılır. Bu duruma adet kanaması (mensturasyon) denir. Bu olay 28 günde bir tekrarlanır. • 4- Vajina: Döl yatağından sonra gelir ve spermlerin döl yatağına kadar ilerlemesini sağlar. • Üreme sisteminin dışarı açılan kısmıdır. • Spermin giriş yaptığı, döllenmemiş yumurta hücresinin ve bebeğin dışarı atıldığı yerdir.

34. Erkek Üreme Organının Yapısı • Erkek üreme sistemi, testisler (er bezleri ), sperm kanalı, seminal kesecikler (yardımcı bezler) ve penisten oluşur. • 1- Testisler: Bir çift olup, testis torbası içine yerleşmişlerdir. • Ergin erkeklerde sperm üretimi testislerde gerçekleşir. Vücut sıcaklığı, spermin gelişmesi için çok yüksektir. Bu yüzden testisler vücudun dışında bulunur. • Testisler, ayrıca, eşey hormonu da salgılarlar. • 2- Sperm Kanalı: Spermler, sperm kanalında depolanır. • Sperm kanalı, karın boşluğundan geçerek prostat bezine gelir. • Burada, sperm kanalı ile idrar kanalı birleşir. • Penis içinden geçerek, ortak bir kanalla dışarı açılırlar. • 3- Seminal Kesecikler:Prostat ve cowper bezlerinden oluşur. Bunlar seminal sıvı salgılarlar. • Seminal sıvı, spermlerin taşınmasını ve dişi üreme sisteminde kaldıkları kısa bir süre için beslenmelerini ve korunmalarını sağlar. • 4- Penis: Spermler seminal sıvı ile karışarak, penis içindeki kanaldan dışarı atılır.

35. Döllenme Ve Döllenmiş Yumurtanın Oluşumu • Eşey hücreleri tek başına yeni bir canlı oluşturamaz. Yumurta hücresinin sperm hücresi tarafından döllenmesi gerekir. • İnsanda bu olay dişi üreme sisteminde gerçekleşir. • Olgunlaşan yumurta hücresi, yumurta kanalında ilerlerken spermlerle karşılaşırsa, spermlerden yalnızca bir tanesi yumurta hücre zarından içeri girer. • Çekirdeklerinin kaynaşmasına döllenme denir. • Ortaya çıkan döllenmiş yumurta (zigot) adını alır. Zigot, çok hızlı bir bölünme evresine girer. • İnsanın küçük bir taslağını oluştururlar. Buna embriyo denir. • Embriyo hızla büyür, canlının doku organ ve sistemleri gelişir. Gelişen bu canlıya ilk sekiz haftadan sonra fetüs, doğumdan sonra da bebek denir.

37. İnsanda Büyüme Ve Gelişme • Tek bir hücre olan zigottan, milyarlarca hücreden oluşan vücudumuzun oluşması süreci büyüme ve gelişme olarak adlandırılır. • Büyüme ve delişme sürecinde ilk serüvenimiz annemizin karnında geçirdiğimiz 266 günlük serüvendir. • Doğumla başlayan yeni süreçte ise gelişim dönemleri bebeklik, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik ve yaşlılık olarak adlandırılır. • Kesin sınırları olmamakla beraber bu dönemleri yaş gruplarıyla belirtirsek:

38. Çocukluk dönemi: 1-6 yaş arası dönemdir. • Konuşmayı,yemek yemeyi, giyinip soyunmayı ve arkadaşlarıyla oynamayı öğrenir. • cinsiyetinin farkındadır. • Okul çağı dönemi: Kendi cinsleriyle oynamayı tercih eder. • İyiyi kötüyü ayırt etmeyi öğrenir. • Ergenlik dönemi: vücudun büyüme ve gelişmesi hız kazanır. • Eşey organları gelişir. • Üreme hücreleri oluşturur. • Ruhsal değişimler gözlenir. • Yetişkinlik dönemi: meslek seçimi ve evliliğin olduğu dönemdir. • Yaşlılık dönemi: arkadaş ve torunlarla bir arada olmaktan ve onlarla paylaşmaktan mutluluk duyar.

39. Ergenlik dönemi: • Doğal bir süreç olan ergenlikte, bedensel, duygusal ve psikolojik değişimler meydana gelir. • Çocukluk döneminin son bölümünde büyüme yavaşlar. Boy ve ağırlık artışı daha az olur. • Ergenlik döneminin belirtilerinden biri de büyümenin hızlanmasıdır. • 12- 14 yaş arası hızla büyümeye başlayan kız, boy ve ağırlık olarak erkeği geçer. Ancak bu geçici bir durumdur, ergenlik döneminin ileriki zamanlarında erkekler kızları yakalar ve geçer. • Ülkemizde ortalama olarak kızlar 9–12, erkekler 10–14 yaşlarında ergenliğe girer. • Ergenlik döneminin başlangıcı, ülkelerin bulunduğu coğrafi koşullara göre de değişebilir. Sıcak bölgelerde daha erken başlar. Ayrıca beslenme de başka bir etkendir. • Ergenlikte görülen değişimlerden bazıları yalnız kızlarda veya yalnız erkeklerde görülür.

40. Ergenlikte kızlarda görülen değişimler: • Boy uzar. • Yumurtalıklardan östrojen salgısı artar. • Kilo artar ve vücutta yağ birikimi olur. • Kalçalar gelişir. • Üreme organları gelişir • Üreme organlarında ve koltuk altında kıllanma görülür. • Adet hali görülür. • Sivilceler görülür. • Göğüsler gelişir.

41. Ergenlikte erkeklerde görülen değişimler • Testislerden salınan testosteron hormonu etkisiyle testisler gelişir. • Üreme organları gelişir • Ses kalınlaşır. • Sakal çıkar. • Cinsel organ ve koltuk altlarında kıllanma görülür. • Boy uzaması kızlardan fazladır. • Sperm üretimi başlar. • Sivilceler görülür

42. Ergenlik Döneminde Karşılaşılan Sorunlar • Bu dönemde hızlı değişim gösteren bedensel gelişimin ( kıllanma, yüzde sivilce, ses kalınlaşması vs) yarattığı huzursuzluklar. • Yaşıtları arasında yer edinebilme kaygısı. • Otoriteye karşı çıkma, aileye ters düşme. • Yalnızlık isteği, çekingenlik, çalışmaya isteksizlik, kararsızlık. • Karşı cinsle arkadaşlık kurma isteği. • Meslek seçiminde kararsızlık ve kaygılar. • Kısaca, ergenlik dönemi bireyin kendisiyle ve çevresiyle çatışma halinde olduğu bir dönemdir. • Olumlu arkadaşlıklar kurmak, hobiler edinmek, spor yapmak ergenlik döneminin sağlıklı geçirilmesine yardımcı olur. • Ergenlik döneminde planlı ve programlı çalışmak, başarının temelini oluşturur. • Ergenlikteki değişmelerin normal büyüme ve gelişme olayları olduğu unutulmamalıdır.

43. Hayvanlarda Üreme,  Büyüme Ve Gelişme • Doğada yaşayan canlıların doğması, büyümesi, gelişmesi, üremesi ve ölmesi olaylarının akışına hayat döngüsü denir. • Büyüme ve gelişme tüm canlılar için ortak özelliktir. • Bu nedenle hayvanlarda tıpkı insanlar gibi doğar ,büyür, gelişir , ürer ve ölürler . • Yani onlarında bir hayat döngüleri vardır. • YUMURTA + SPERM ----> DÖLLENME ----> ZİGOT ---->EMBRİYO---->FETÜS---->YENİ BİR CANLI şeklindedir. • Hayvanlarda iç ve dış olmak üzere iki tür döllenme vardır.

44. DIŞ DÖLLENME; • Yumurta ve spermin döllenmesi vücut dışında gerçekleşir. • Sadece suda yaşayan canlılarda görülür. • Döllenme şansının yüksek olması için çok sayıda yumurta ve sperm ortama bırakılır. • Döllenme dış ortamda olduğu için embriyo gelişimi dışarıdadır. • Yavru bakımı yoktur. • Balıklarda ve kurbağalarda görülür • İÇ DÖLLENME; • Yumurta ve spermin birleşmesi dişi vücudunda olur. • Karada yaşayan canlılar ve suda yaşayan bazı canlılarda görülür. • Dişide oluşan yumurta sayısı az buna karşılık sperm sayısı fazladır. • Döllenmiş yumurtanın gelişimi .daha önce verildiği gibidir. • Yavru bakımı vardır. • Kuşlarda ,sürüngenlerde ve memeli hayvanlarda görülür.

45. Hayvanlarda oluşan yeni canlının büyüyüp gelişmesi için uygun ortamın sağlanması gerekir. • Bu anlamda hayvanlar da gelişme İÇ ve DIŞ olmak üzere iki çeşittir. • İç gelişme: yavru gelişimi dişi vücudunda gerçekleşir. Yavru anne tarafından beslenir. Atıklar anne aralığı ile dışarı atılır. Memelileri bu tür hayvanlara örnek olarak verebiliriz. • Dış gelişme : Bazı hayvanlarda döllenme canlının içindeyken yavrunun gelişimi dışarıda olabilir. ör: balıklar, kurbağalar, kuşlar ve sürüngenlerde görülür.

46. Başkalaşım Geçiren Hayvanlar • Bazı canlılar dünyaya geldiklerinde ana canlıya benzerken bazıları da benzemezler. • Ana canlıya benzemeyen canlılar gelişim dönemleri boyunca başkalaşım geçirerek ana canlıya benzer hale gelirler. • Kurbağaların ve böceklerin yumurtadan çıktıktan sonra yapısal değişikliğe uğrayarak ana canlıya benzer hale gelmesine başkalaşım denir. • Kurbağalar ve eklem bacaklılardan böcekler, başkalaşım geçiren hayvanlardır. • 1- Kurbağanın Gelişim Dönemleri (Başkalaşım Evreleri) • Kurbağadaki döllenmiş yumurta hücresinin gelişmesi sonucu larva oluşur. • Balığa benzeyen larvalar gelişerek iribaş olur. • Zamanla iribaş büyüdükçe önce arka bacaklar, sonra ön bacaklar çıkar ve en sonunda kuyruk kaybolur. Solungaçlar körelir. Akciğerler gelişir. • Bundan sonra genç yavru kurbağa oluşur. Yavru kurbağa da gelişerek ergin kurbağa haline gelir. • Kurbağanın gelişimi sırasında geçirdiği başkalaşım evreleri sırayla; Yumurta → Larva → İribaş → Yavru Kurbağa → Ergin Kurbağa

48. İpek Böceğinin Gelişim Dönemleri (Başkalaşım Evreleri) : • İpek böceği salgıladığı yapışkan bir maddeyle (iplikle) yumurtalarını birbirine bağlayarak etrafa dağılmalarını önler. • Tırtıl, yumurtaların gelişebilmesi için salgıladıkları iplikle kendilerine koza örmeye başlarlar. (Tırtıl bunu 3 – 4 günde örer). • Yumurta olgunlaşınca tırtıl oluşur. • Tırtılın ergin hale gelinceye kadar geçirdiği uyku dönemine pupa denir. • Pupa dönemi sonunda koza yırtılır ve kelebek oluşur. • İpek böceğinin gelişimi sırasında geçirdiği başkalaşım evreleri sırayla; • Yumurta → Tırtıl → Erken Pupa → Genç Pupa → Kelebek

50. ÇİÇEKLİ BİTKİLERDE ÜREME, BÜYÜME GELİŞME • ÇİÇEĞİN KISIMLARI: • Yüksek yapılı bitkilerin üreme organına çiçek denir. Çiçekler, uzunlukları farklı bir sapın ucunda ve bir eksen etrafında iç içe geçmiş birkaç bölümden oluşur. Bunlar: • 1- Çiçek sapı • 2- Çiçek tablası • 3- Çanak yaprak • 4- Taç yaprak • 5- Erkek organ • 6- Dişi organ • Tam Çiçek (Erselik Çiçek) : Bir çiçekte yukarıda saydığımız kısımların hepsi varsa buna tam çiçek denir. • Eksik Çiçek: Erkek ya da dişi organdan yalnızca birini bulunduran çiçektir.