DERECELENDİRME KURULUŞLARI

1. Hazırlayan: Mehmet KARAOĞLU DERECELENDİRME KURULUŞLARI

2. DERECELENDİRME (RATING); Ortaklıkların ve sermaye piyasası kurumlarının risk durumları ve ödeyebilirliklerinin, veya borçluluğu temsil eden sermaye piyasası araçlarının anapara, faiz ve benzeri yükümlülüklerinin vadelerinde karşılanabilme riskinin, derecelendirme kuruluşları tarafından bağımsız, tarafsız ve adil olarak değerlendirilmesi ve sınıflandırılması faaliyetidir.

3. Derecelendirme isteğe bağlıdır veya derecelendirme kuruluşları kendileri derecelendirme yoluna giderler.

4. DERECELENDİRMENİN AMACI • Sermaye piyasalarını geliştirmek, • Para piyasalarında sermaye yeterliliği haline gelmek, • Sermaye ve para piyasalarının etkinliğini arttırmak, • Kurum ve kuruluşların Şeffaflığını öne çıkararak, yatırımcılar açısından belirsizlikleri azaltmak, • Yönetim kalite ve başarısını ölçmek şeklinde sıralanabilir.

5. DERECELENDİRME FAALİYETİNDE BULUNABİLECEK KURULUŞLAR VE BUNLARIN YETKİLENDİRİLMESİ a)Anonim şirket şeklinde kurulmuş olmaları, b)Hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olması, c)Ticaret unvanlarında derecelendirme ibaresinin bulunması, ç)Münhasıran derecelendirme ve derecelendirme ile ilgili alanlarda faaliyet göstermeleri ve esas sözleşmelerinin buna uygun olması, d)Ödenmiş sermayelerinin en az 200.000,- Yeni Türk Lirası olması,

6. DERECELENDİRME FAALİYETİNDE BULUNABİLECEK KURULUŞLAR VE BUNLARIN YETKİLENDİRİLMESİ e)Ortakları, yöneticileri, kontrolörleri, derecelendirme uzmanları, derecelendirme komitesi üyeleri ile tüzel kişi ortaklarının yönetim kurulu üyelerinin bu Tebliğin 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen niteliklere sahip olmaları, f)Hazine Müsteşarlığı ve Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, gerçekleştirecekleri derecelendirme faaliyetlerine ilişkin olarak mesleki sorumluluk sigortası yaptıracaklarını taahhüt etmeleri zorunludur.

7. DERECELENDİRME FAALİYETİNİN KAPSAMI 1) Kredi Derecelendirmesi 2) Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Derecelendirmesi

8. Kredi Derecelendirmesi • Kredi derecelendirmesi; İşletmelerin risk durumları ve ödeyebilirliklerinin veya borçluluğu temsil eden sermaye piyasası araçlarının anapara, faiz ve benzeri yükümlülüklerinin vadelerinde karşılanabilirliğinin derecelendirme kuruluşları tarafından bağımsız, tarafsız ve adil olarak değerlendirilmesi ve sınıflandırılması faaliyetidir.

9. 2. Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Derecelendirmesi İşletmelerin Kurulca yayımlanan Kurumsal Yönetim İlkelerine uyumlarının derecelendirme kuruluşları tarafından bağımsız, tarafsız ve adil olarak değerlendirilmesi ve sınıflandırılması faaliyetidir. Kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesinde bir bütün olarak tüm ilkelere uyum ile pay sahipleri, kamuyu aydınlatma ve şeffaflık, menfaat sahipleri ve yönetim kurulu ana bölümleri itibarıyla ayrı ayrı olmak üzere, 1 ile 10 arasında not verilir.

10. DERECELENDİRME KURULUŞLARININ UYACAĞI ETİK İLKELER Objektiflik: Müsterinin derecelendirilmesinde kullanılan değerlendirme yöntemlerinin doğruluğu geçmis tecrübelerle ispatlanmıs olmalıdır. Tarafsızlık: Derecelendirme süreci, yetkili derecelendirme kurulusunun ortaklık yapısı ve/veya yönetim kurulundaki muhtemel çıkar çatısmalarından etkilenmeyecek ölçüde bağımsız olmalıdır.

11. DERECELENDİRME KURULUŞLARININ UYACAĞI ETİK İLKELER Uluslararası erisilebilirlik/seffaflık: Yerli ve yabancı tüm kuruluslar, yetkili derecelendirme kurulusunun verdiği bireysel derecelendirme notlarına eşit sartlarda ulasabilmelidir. Açıklama yükümlülüğü:Krediye iliskin değerlendirme yöntemi, kullanılan zaman aralığı, her bir değerlendirme kategorisinde bulunan temerrüt oranlarının ve derecelerin değisim ihtimali, her bir derecelendirme notunun anlamı ve derecelendirme kurulusları tarafından kullanılan genel yöntem kamuoyuna açıklanmalıdır.

12. DERECELENDİRME KURULUŞLARININ UYACAĞI ETİK İLKELER Kaynak yeterliliği: Yetkili derecelendirme kurulusu yüksek kalitede değerlendirme yapabilmek için gerekli tüm kaynaklara sahip olmalıdır İtibar: Üçüncü kisi ve kurumlar tarafından yetkili derecelendirme kurulusunun derecelendirmelerine gösterilen itimat ve gizli bilgilerin kötüye kullanımını engelleyen kalite güvencesi sistemlerinin olması derecelendirme kuruluslarının itibarı için önem tasımaktadır.

13. KREDİ DERECELENDİRME SİSTEMİ’NİN İŞLEYİŞİ 1.X Şirketi, nakit ihtiyacı duyduğunda: a. Banka kredisi çekebilir; b. Şirket hissesi satabilir; c. Tahvil satabilir. Şirketler genellikle düşük maliyetli olması nedeniyle tahvil basmayı diğer iki seçeneğe tercih ederler.

14. KREDİ DERECELENDİRME SİSTEMİ’NİN İŞLEYİŞİ 2. Potansiyel tahvil satıcıları finansmanın düzenlenmesi ve bir kredi kuruluşu ile çalışmak için genellikle bir yatırım bankası ile iletişime geçerler. 3. Kredi derecelendirme kuruluşu, tahvil alıcıları için bu yatırımın güvenilirliğini değerlendirir. 4. X Şirketinin mali durumunu değerlendirmek için kredi derecelendirme kuruluşu kredi komitesine teklif raporu hazırlamak üzere bir baş analist görevlendirir. Baş analist, öncelikle kamuya açıklanan mali bilgilerden faydalanırken şirketin özel bilgilerine de ulaşır.

15. KREDİ DERECELENDİRME SİSTEMİ’NİN İŞLEYİŞİ 5. Komite, AAA ile C veya D arasındaki kredi derecelendirmesi için gizli oylama yapar. Kredi notunun kamuya ilan edilmesinden önce X Şirketi notun adil olmadığına inanırsa kredi derecelendirme kuruluşuna itirazda bulunabilir. 6. Kredi derecelendirme kuruluşu notu kamuoyuna açıklar.

16. TÜRKİYENİN KREDİ NOTLARI

17. DERECELENDİRME - RİSK İLİŞKİSİ Risk temel olarak yatırılan paranın kaybedilme tehlikesidir. Bu ileride olacak olayların belirsizliğinden kaynaklanmaktadır. Anaparanın geri ödenmeme riskinden başka, faiz riski, döviz riski v.b gibi yatırım aracının fiyatını ve dolayısıyla getirisini etkileyen riskler de vardır. Bir yatırımın riski ne kadar yüksekse, o yatırım için vaat edilen getiri de o kadar yüksek olacaktır. Yüksek riskli bir yatırımda eğer işler iyi gider ve vaat edilen getiri alınabilirse yatırımdan yüksek gelir elde edilmiş olacaktır.

18. RATING’in (DERECELENDİRMENİN) FAYDALARI 1. Rating’in Yatırımcılara Yararları • Üstlenilen riskin kolay anlaşılabilir semboller aracılığıyla yatırımcılara anlatımını sağlar, • Yatırımcıların yapamayacakları derinleştirilmiş analizlerin dereceler kanalıyla ulaştırılmasını sağlar, • Çeşitli borç enstrümanları arasındaki kalite farkının, dolayısıyla üstlenilecek riskin ortaya konmasına imkan verir, • Yatırımcıların risk eğilimlerine göre menkul kıymet tercihi yapabilmelerine imkan sağlar,

19. RATING’in (DERECELENDİRMENİN) FAYDALARI 1. Rating’in Yatırımcılara Yararları • İkincil piyasaların gelişimine imkan sağlar, • Kurumların mali yapısı ve kalitesinin düzenli olarak incelenmesini sağlar, • Özetle yatırımcılar için güvenli bir nitelik kriteri oluşturur.

20. RATING’in (DERECELENDİRMENİN) FAYDALARI 2. Rating’in Firmalara Yararları: • Kurumsal yatırımcıları çekerek şirketlerin borçlanma imkanlarını genişletir, • Yapılandırılmış finansman tekniklerini geliştirerek şirketlerin alternatif fon kaynaklarına ulaşabilmelerine, aktif-pasif vade uyumu ve likidite planlaması yapabilmelerini mümkün kılar, • Piyasalarda yeterince tanınmayan küçük ve orta ölçekli işletmelerin borçlanma piyasasına girmelerini sağlar, • Borçlanma operasyonunda maliyet tasarrufu sağlar ve derecelendirilen şirketleri avantajlı kılar,

21. RATING’in (DERECELENDİRMENİN) FAYDALARI 2. Rating’in Firmalara Yararları: • Şirket yöneticilerinin kuruluşlara daha farklı bakmaları ve stratejik karalarını yeniden gözden geçirmelerine imkan verir, • Kurumların oto kontrol sistemlerini ve yönetim kalitesinin gelişimini teşvik eder, etkinliğini arttırır, • Yurt içi ve yurt dışındaki ilgili çevrelere kurumun mali ve mali olmayan yapısı hakkında ayrıntılı bilgi sağlar, • Hissedarların şirket yönetimini değerlendirmesine imkan tanır.

22. RATING’in (DERECELENDİRMENİN) FAYDALARI 3. Rating’in Finans Kurumlarına Yararları: • Faiz oranlarının riske göre farklılaşmasını sağlar, • Risk faktörlerine göre mali kurumların tercihlerine yön verir, (fon arz etme veya faiz oranı belirleme), • Bankalarda özkaynak maliyetinde tasarruf sağlar, • Mali yapının güçlenmesini ve risklerin sınırlandırılmasını teşvik eder, etkinliği arttırır, • Devlet garantisi olmaksızın sisteme güve duyulmasını sağlar,

23. RATING’in (DERECELENDİRMENİN) FAYDALARI 3. Rating’in Finans Kurumlarına Yararları: • Uluslar arası finans çevreleri ile ilişkileri geliştir ve dış kaynak kullanım maliyetinde tasarruf sağlar, • Büyük kredilerin derecelendirilmesi problemli kredilerin oluşumunu sınırlandırır ve aktif kalitesinin yükselmesini sağlar, • Bankaların VDMK ihraçlarında üstlenilen riskin belirlenmesini sağlar.

24. RATING’in (DERECELENDİRMENİN) FAYDALARI 4. Rating’in Sermaye Piyasasına Yararları: • Menkul kıymet alım-satımında bir tavsiye niteliğinde olmamakla birlikte hızlı referans unsuru oluşturur, • Risk tespitinde standardizasyon sağlar, • Menkul kıymet fiyatlarındaki spekülatif dalgalanmaları sınırlandırır ve bir denge unsuru oluşturur, • Kurumsal yatırımcıları çekerek piyasanın derinleşmesini sağlar, • Yabancı yatırımcıların piyasaya girmelerini teşvik eder ve uluslar arası piyasalarla entegrasyonu kolaylaştırır. • Uzun vadeli yatırım eğilimini güçlendirir.

25. RATING’in (DERECELENDİRMENİN) FAYDALARI 5. Rating’in Ekonomiye Yararları: • Ekonomiye güveni arttırır ve piyasaların istikrar içinde gelişmesini sağlar, • Ekonominin dış kaynak teminini, piyasaların uluslar arası piyasalarla bütünleşmesini sağlar, • Ekonomideki genel risk düzeyini sınırlandırırken mali işlemlerin etkinliğini arttırır ve büyümenin daha etkin finansmanını sağlar.

26. KREDİ DERECELENDİRME KURULUŞLARININ ŞİRKETLER VE ÜLKELER ÜZERİNE ETKİLERİ Şirketlerin Derecelendirilmesinde Dikkat Edilen Göstergeler • Sermaye piyasasındaki kuruluşların organizasyon yapıları • Mali yükümlülüklerini karşılayabilme güçleri • Şirketin orta vadeli fırsat ve riskleri • Şirketin sektördeki diğer şirketlerle rekabet konumu, üretim kapasitesi, dağıtım sistemi ve pazarlama ağları • Finansal yönetim ve muhasebe politikaları • Şirketin geleceğini etkileyecek yönetsel ve sermaye yapısı değişiklikleriyle yatırımlardaki değişiklikler, teknolojik yenilikler vb.

27. KREDİ DERECELENDİRME KURULUŞLARININ ŞİRKETLER VE ÜLKELER ÜZERİNE ETKİLERİ Ülkelerin Derecelendirilmesinde Dikkate Alınan Göstergeler • Bütçe açığı, • İç/Dış/Toplam Borç yükleri • Ödemeler dengesi, Döviz rezervi, Para ve Maliye politikaları • Cari işlemler dengesi, • Kaynaklar ( Enerji, maden, ihracat) • Kişi Başı gelir • Büyüme oranı, • İşsizlik oranı • Kamu kesimi borç yükü ve bunun çevrilebilme olasılığı gibi faktörler sayılabilir.