Krajowy system zbywalnych uprawnień do emisji

1. Krajowy system zbywalnych uprawnień do emisji Warsztaty na temat: „Dyrektywa Unii Europejskiej w sprawie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych” dr.hab.inż. Janusz Mikuła Departament Inwestycji i Rozwoju Technologii Ministerstwo Środowiska

2. Cel wdrożenia systemu • Ograniczenie emisji i szkodliwości stężeń zanieczyszczeń (SO2,NOx) • Redukcja emisji gazów cieplarnianych • Wywiązanie się z aktualnych i przyszłych zobowiązań międzynarodowych • Redukcja kosztów wypełniania zobowiązań szczególnie technologicznych – emisja SO2, NOx (dyrektywa IPPC i LCP) • Przygotowanie do uczestnictwa w unijnym i międzynarodowym handlu emisjami GC

3. Podstawa prawna • Regulacje generalne - poprawka do ustawy „Prawo ochrony środowiska” lub - osobna ustawa o zbywalnych uprawnieniach do emisji • Regulacje szczegółowe rozporządzenie Ministra Środowiska tworzące rynki handlu emisjami dla poszczególnych zanieczyszczeń

4. Zasięg i typ programu • Cały obszar Rzeczpospolitej Polskiej • System oparty na modelu Cap and Trade

5. Przedmiot handlu • SO2 • NOx • CO2 - po przyjęciu Dyrektywy UE • ewentualne poszerzenie zakresu przedmiotu handlu o metan CH4 – znaczący potencjał redukcyjny

6. Potencjalny zakres HE w Polsce(po uwzględnieniu realnych warunków) 1. Handel emisjami w skali kraju (w perspektywie 2-3 lat): • CO2, CH4 (sektory bez ograniczeń) • SO2, NOx (grupa obiektów LCP) 2. Handel emisjami w skali kraju (w perspektywie 4-6 lat): • SO2, NOx (inne sektory) 3. Handel emisjami w skali wojewódzkiej lub strefowej (w perspektywie 4-6 lat) • SO2, NOx

7. Zasadnicze elementy systemu

8. Szczebel regulacji ZAKŁAD (INSTALACJA) zgodne z istniejącym ustawodawstwem polskim jak i projektem Dyrektywy UE w sprawie handlu GC

9. Jednostka obrotu 1 uprawnienie opiewające na emisję 1 tony danego zanieczyszczenia posiadające unikalny numer identyfikacyjny

10. Uczestnicy systemu • Systemem powinny być objęte źródła stacjonarne z możliwie wielu sektorów, • Obowiązkowo podmioty powyżej określonego progu - sektor energetyczny przyjęcie progu 20 MW (zgodnie z projektem Dyrektywy 2001/0245(COD)) - konieczność ustalenie progów dla pozostałych sektorów

11. Alokacja uprawnień 1 • Najprawdopodobniej Grandfathering (GF) – na podstawie danych o emisji z lat przeszłych, ewentualnie z niewielkim udziałem sprzedaży na aukcji, • Alokacja odpłatna (np. aukcja) dla podmiotów nowopowstających lub dołączających (już istniejących) do programu

12. Alokacja uprawnień 2 • Możliwe jest także negocjowanie poziomów i sposobu alokacji z zainteresowanymi stronami • Alokacja coroczna • Kluczową kwestią jest wyznaczenie całkowitego limitu emisji - niekorzystny jest nadmiar uprawnień na rynku, - powinien ulegać corocznemu proporcjonalnemu obniżeniu

13. Pozostałe elementy systemu 1 • Monitoring - zasady monitoringu muszą być zgodne z ustawodawstwem krajowym i UE - wymóg ciągłego monitoringu zanieczyszczeń konwencjonalnych (np. SO2, NOx) dla źródeł spalania o mocy >100 MW

14. Pozostałe elementy systemu 2 • Rejestry emisji i uprawnień - prowadzone centralnie, przez wydelegowaną instytucję o roboczej nazwie np. „Agencja Ochrony Atmosfery” (AOA) (nie Ministerstwo). Powinny być dostępne publicznie w internecie.

15. Pozostałe elementy systemu c.d. • Nadzór i kontrola nad systemem - kontrola konstytucyjna Ministerstwo Środowiska - większość kompetencji scedowanych na AOA • Weryfikacja danych o emisji - odpowiednie struktury wojewódzkie, - na poziomie krajowym – Inspekcja Ochrony środowiska

16. System oparty na dwubiegunowości 1 • Zbywalne uprawnienia do emisji zanieczyszczeń funkcjonują obok niezbywalnych uprawnień do emisji • Każdy uczestnik systemu będzie musiał posiadać niezbywalne pozwolenie zintegrowane (ew. pozwolenie na emisję GC),

17. System oparty na dwubiegunowości 2 • Niezbywalne uprawnienia do emisji czyli indywidualne limity emisji są kształtowane przez: - obiektowe normy emisji (dyrektywa LCP i dyrektywa dot.spalania odpadów), - ocena wpływu danego obiektu na środowisko – przy wydawaniu decyzji lokalizacji i pozwoleń emisyjnych - ocena zgodności z BAT – przy przyznawaniu pozwoleń zintegrowanych, - Programy Ochrony Powietrza (POP)

18. Udogodnienia systemu • Możliwość zachowywania uprawnień na kolejne lata/okresy rozliczeniowe, • Możliwość pożyczania uprawnień (borrowing) – pokrycie aktualnej emisji uprawnieniami wydanymi w przyszłości • Włączenie do systemu jednostek redukcji uzyskanych z realizacji projektów inwestycyjnych np. JI i CDM

19. Obostrzenia i sankcje • Niezbywalne uprawnienia do emisji – limity emisji • Część uprawnień do emisji GC powinna być zbywalna tylko w kraju, aby zabezpieczyć wypełnienie zobowiązań Protokołu z Kioto • Wprowadzenie ograniczenia zapobiegającego zachowywaniu nadmiernej liczby uprawnień • Nakładanie kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu emisji wyrażonego liczbą posiadanych uprawnień

20. Najważniejsze problemy 1 • Silne ograniczenie swobody handlu emisjami przez inne instrumenty prawne • Duża niepewność odnośnie nowych kluczowych elementów krajowego systemu ochrony powietrza (programy ochrony powietrza, pozwolenia zintegrowane, interpretacja BAT)

21. Najważniejsze problemy 2 • Niepewność odnośnie końcowego kształtu dyrektywy dot. handlu emisjami GHG w UE • Niepewne perspektywy międzynarodowego handlu emisjami GHG

22. Krajowy system ochrony powietrzaMożliwe zagrożenia dla przedsiębiorstw 1. Pozwolenia zintegrowane (zgodność z BAT) => ryzyko zaostrzenia standardów emisji dla obiektów istniejących 2. Programy Ochrony Powietrza (zgodność z normami stężeń) => ryzyko zaostrzenia wymagań w pozwoleniu na emisję (niższe dopuszczalne emisje) 3. Krajowe pułapy emisji (uzgodnienia międzynarodowe) => ryzyko zaostrzenia dotychczasowych limitów krajowych np. GHG po 2012 r, SO2, NOx, VOC po roku 2010.

23. Wkomponowanie handlu emisjami w krajowy system ochrony powietrza

24. Możliwe kierunki wdrożeniahandlu emisjamiModel 1 - realizacja krajowych pułapów emisji

25. Możliwe kierunki wdrożenia handlu emisjamiModel 2 - realizacja lokalnych wymagań redukcyjnych

26. Możliwe kierunki wdrożenia handlu emisjamiModel 3 - realizacja zaostrzonych wymagań emisyjnych

27. Kluczowe kwestie • Określenie zakresu wdrożenia handlu emisjami i elastycznych instrumentów do polskiego prawa • Określenie formy prawnej zbywalnego uprawnienia do emisji oraz relacje pomiędzy uprawnieniem zbywalnym (allowance) a pozwoleniem niezbywalnym (permit) • Określenie sposobu tworzenia pozwolenia niezbywalnego z uwzględnieniem nowych instrumentów ochrony powietrza (pozwolenie zintegrowane, POP) • Wypracowanie interpretacji BAT, umożliwiających zachowanie dotychczasowych standardów emisji

28. Alternatywne podejścia do dalszych prac Wariant 1 (ograniczony) • węższy zakres wdrożenia handlu emisjami (wyłącznie krajowy Cap and Trade) • minimalizacja zmian prawnych, ewent. redukcja opłat za emisję • brak zmian innych mechanizmów elastycznych Wariant 2 (kompleksowy) • szerszy zakres wdrożenia handlu emisjami (krajowy i lokalny) • poszerzenie zakresu mechanizmu kompensaty • redukcja opłat za emisję dla podmiotów z HE • wypracowanie korzystnej interpretacji grupowego BAT

29. Główne założenia dla dalszych prac • Koncentracja na opracowaniu strukturalnego modelu krajowego handlu emisjami (Model 1 i 3, przeznaczony najpierw do handlu CO2, SO2, NOx) • Zgodność proponowanych rozwiązań z projektem dyrektywy UE odnośnie handlu emisjami GHG • Maksymalne wykorzystanie istniejących mechanizmów i instytucji w polskim systemie ochrony powietrza • Równoległe prowadzenie prac prawnych z projektowaniem systemu

30. MODEL KRAJOWEGO SYSTEMU OCHRONY POWIETRZA Doświadczenia zagraniczne (wdrożenia, PROJEKTOWANIE SYSTEMU HANDLU EMISJAMI W POLSCE Projekt projekty) dyrektywy UE Stosowane (Model handlu modele HE emisjami GHG ) CO2, SO2, NOx PROJEKTOWANIE ZMIAN W PRAWIE OCHRONY ŚRODOWISKA (OCHRONA POWIETRZA) Główne komponenty prac projektowych