Baøi 2: Kinh teá Taøi nguyeân taùi sinh

1. Baøi 2: Kinh teá Taøi nguyeân taùi sinh 1. Khaùi quaùt 2. Haûi saûn -ngö nghieäp -Moái töông quan giöõa saûn löôïng vaø tröõ löôïng - Moái töông quan giöõa saûn löôïng ñaùnh baét vaø noã löïc ñaùnh baét - Saûn löôïng ñaùnh baét beàn vöõng coù hieäu quaû (efficient sustainable yield) - Saûn löôïng ñaùnh baét beàn vöõng coù hieäu quaû ñoäng (dynamic efficient sustainable yield) - Ngö tröôøng tieáp caän töï do (open access fishery) - Nuoâi troàng thuûy saûn (aquaculture) - Naâng chi phí ñaùnh baét - Caáp quotas - Ñöôøng haûi giôùi 200 3. Röøng - Laâm nghieäp - Ñaëc ñieåm cuûa taøi nguyeân goã khai thaùc - Kinh teá hoïc cuûa vieäc khai thaùc laâm saûn -röøng - Thöïc teá cuûa vieäc khai thaùc röøng : khoâng hieäu quaû vaø maát röøng - Chieán löôïc baûo toàn vaø duy trì taøi nguyeân röøng 4. Keát luaän

2. Khaùi quaùt • Taøi nguyeân taùi sinh • - Thöïc vaät • - Ñoäng Vaät • - Vi sinh vaät • Ngöôõng taùi sinh, vöôït ngöôõng: dieät chuûng • Taøi nguyeân giôùi haïn nhöng cung caáp dòch vuï taùi sinh • - Ñaát, nöôùc • - Vaán ñeà oâ nhieãm, söû duïng khoâng hôïp lyù laøm maát chöùc naêng cung caáp dòch vu taùi sinh

3. Haûi saûn - Ngö nghieäp • Qui luaät sinh tröôûng töï nhieân • Pha 1: Pha dieät chuûng (Smin) • Pha 2: Pha taêng tröôûng (caáp soá nhaân) • Pha 3: Pha taêng tröôûng chaäm (toác ñoä cheát cao hôn) • Pha 4: Pha oån ñònh (söû duïng heát nguoàn thöùc aên trong moâi tröôøng sinh soáng, naêng suaát beàn vöõng toái ña-MSY) • Pha 5: Pha cheát (moâi tröôøng thieáu chaát dinh döôõng vaø naêng löôïng, toác ñoä taêng tröôûng giaûm, möùc Scc laø möùc taûi cuûa moâi tröôøng thieân nhieân )

4. SL MSY 0 So Tröû löông Smax Noã löïc ñaùnh baét Haûi saûn - Ngö nghieäpMoái töông quan giöõa SL -TL Smsy TL

5. SLÑB MSY Emax Noã löïc Eo Emsy Noã löïc Tröõ löïong Moái töông quan giöõa SL ÑB vaø Noã löïc ÑB 0

6. Naêng suaát ñaùnh baét hieäu quaû – beàn vöõng Lôi ích Chi phí ÑB ($) Chi phí tö nhaân Rsmy Toång chi phí Cmsy Toång lôïi ích Emsy Qmsy Ep (Eprof) Qp Emax (EOA) Qmax Qñb

7. Nguyeân taéc khai thaùc ngö nghieäp • 1. Nguyeân taéc • -Soá löôïng ñaùnh baét = Sinh suaát cuûa caù • -Vaán ñeà: xaùc ñònh naêng suaát beàn vöõng cuûa ñaøn caù (hay ngö tröôøng)? • 2. Traïng thaùi tónh • Caùc giaû thieát: • - Giaù caû khoâng thay ñoåi • - Chi phí bieân cho moät ñôn vò noã löïc ñaùnh baét khoâng ñoåi • - Soá löôïng caù ñaùnh baét treân moät ñôn vò noã löïc ñaùnh baét tæ leä vôùi tröõ löoïng (soá löôïng cuûa ñaøn caù) • EOA : TC = TR ( NPV = 0) -khoâng coøn ñoäng cô ñaàu tö theâm noã löïc ñaùnh baét • (giaûi phaùp tieáp caän töï do hay khai thaùc töï do trong vaán ñeà quaûn lyù ngö tröoøng) • E prof: MC = MR (maximum benefit) - giaûi phaùp tieáp caän coù sôû höõu ngö tröoøng) • 3. Traïng thaùi ñoäng • - Coù tính ñeán giaù trò chieát khaáu theo thôøi gian • - Toác ñoä taêng tröôûng sinh hoïc + toác ñoä taêng giaù trò voán = suaát chieát khaáu

8. Saûn löôïng ñaùnh baét beàn vöõng coù hieäu quaû ñoäng (dynamic efficient sustainable yield) • Case 1: • Discount rate = 10% Fish growth rate = 3% • Price growth rate= 5% Current price of 1 ton = USD 100 • Harvesting productivity (yield) = 100 tons a. The stock grows at 3% to become 103 tons sold at USD105 /ton b. USD 10,815/1.1 Case 2. Discount rate= 6% Case 3 Discount rate = Sum of growth and capital gain

9. Moät soá giaûi phaùp ñoái vôùi vieäc ñaùnh baét haûi saûn • Nuoâi troàng: ñoái vôùi moät soá loaøi coù khaû naêng tuyeät chuûng cao (toâm), trao quyeàn söû duïng maët nöôùc cho tö nhaân keát hôïp vôùi mt soá chính saùch hoã trôï (tín duïng, coâng ngheä) coù theå guùp ñaït moät naêng suaát coù hieäu quaû cao nhaát vaø beàn vöõng. Caàn chuù yù ñeá chi phí moâi tröôøng do hoaït doäng naøy gaây ra. • Taêng chi phí ñaàu vaøo cuûa ñaùnh baét: (chæ cho pheùp caùc taøu coù coâng suaát hôïp lyù vôùi ngö cuï phuø hôïp hoaït ñoäng). Qui luaät caïnh tranh seõ loaïi boû caùc ñoái thuû khoâng coù ñuû khaû naêng ñaùp öùng yeâu caàu qui ñònh. • Quota ñaùnh baét: • Quota döïa treân troïng löôïng cuûa caù • Toång saûn löôïng ñaùnh baét phaûi baèng muùc ñaùnh baét hieäu quaû cuûa ngö tröôøng • Quota phaûi ñöôïc pheùp chuyeån nhöôïng (caù nhaân coù MC ñaùnh baét cao hôn giaù quota seõ baùn quota) • Giôùi haïn ñöôøng haûi giôùi 200 haûi lyù • Khu vöïc kinh teá ñoäc quyeàn (EEZ) • Ñoái vôùi caùc loaøi di truù (tuna), keá hoaïch quaûn lyù döïa treân naêng suaát hieäu quaû toái ña beàn vöõng phaûi ñöôïc thöông thaûo giöûa caùc quoác coù chuû quyeàn vaø caùc ñoái töôïng ñaùnh baét xa bôø töø nôi khaùc ñeán (thöôøng döôùi daïng giaáy pheùp)

10. Vaán ñeà chung

11. Vaán ñeà chung

12. Röøng - Laâm nghieäp • Sinh hoïc : Giaù trò gia taêng trung bình naêm (MAI – mean annual increment) • MAI = Sinh khoái luõy tích (m3)/ soá naêm • Kinh teá : • - Giaù trò thôøi gian cuûa tieàn teä • - Chi phí troàng vaø thu hoaïch • - Thôøi ñieåm thu hoaïch toái öu : NPV max (present value of net benefit maximised) • Tröôøng hôpï 1: thu hoaïch –boû hoùa • - Suaát chieát khaáu = r • Chi phí troàng röøng: ñöôïc tính vaøo thôøi ñieåm troàng (hieän taïi) • Chi phí thu hoaïch: trong töông lai, phaûi chieát khaáu • Lôïi 1ch thu ñöôïc: phaûi chieát khaáu • Chieát khaáu caøng cao: thôøi ñieåm thu hoaïch ngaén laïi - Suaát chieát khaáu =0 • Chi phí troàng röøng: khoâng aûnh höôûng nhieàu ñeán quyeát ñònh thôøi ñieåm thu hoaïch vì noù laø moät haèng soá trong naêm 1 • Thôûi ñieåm toái öu: Chi phí bieân thu hoaïch  lôïi ích bieân thu hoaïch • Tröôøng hôïp 2: Khai thaùc-troàng môùi • Quyeát ñònh chaäm khai thaùc aûnh höôûng ñeán vieäc chaäm thöïc hieän chu kyø môùi (troàng vaø khai thaùc môùi) • Lôïi ích thu ñöôïc cuûa vieäc troàng môùi trôû thaønh chi phí • Chi phí troàng môùi trôû thaønh lôïi ích • Moät cô cheá söû duïng röøng toái öu: chia thaønh caùc khu heä vôùi toåi khaùc nhau, moãi khu heä ñöôïc khai thaùc theo moät chu kyø toái öu vaø sau ñoù troàng môùi. Giaûm thieåu toái ña xoùi moøn ñaát • Giaù caû goã xeû: coù khuynh höôùng taêng theo thôøi gian vaø do ñoù buø ñaép cho aûnh höôûng cuûa chieát khaáu • Caùc lôïi ích khoâng coù thò tröôøng: moâi tröôøng cö truù cuûa ñoäng vaät hoang daõ, cung caáp dòch vuï tieän ích, oån ñònh vuøng ñaàu nguoàn.Caùc lôïi ích naøy phaûi ñöôïc öôùc tính.

13. Söï keùm hieäu quaû vaø phaù röøng • Söï thaát baïi thò tröôøng • Caùc lôïi ích cuûa röøng (ña daïng sinh hoïc, taêng hieäu öùng nhaø kính, xoùi moøn….): ngoaïi taùc ñoái vôùi ngöôøi sôû höõu vaø khai thaùc –khoâng do ngöôøi khai thaùc chòu • Chi phí baûo toàn hay gìn giöõ laø chi phí noäi taïi (maát thu nhaäp töø vieâc khai thaùc goã hay hoaït ñoäng noâng nghieäp) • Söï thaát baïi cuûa chính saùch can thieäp • Khoâng coù quyeàn söû duïng ñaát röøng roõ raøng • Sö maát oån ñònh cuûa chính saùch • Daãn ñeán suaát chieát khaáu cao • Trôï caáp phaân boùn. Thueá toâ öu ñaõi cho khai thaùc laâm nghieäp (khaáu hao taøi nguyeân phaûi phaûn aùnh cuï theå vaø ñaày ñuû giaù trò cuûa röøng vaø cuûa suy thoaùi moâi tröôøng. • Söï ngheøo ñoùi vaø nôï nöôùc ngoaøi • Chuyeån ñoåi muïc ñích söû duïng, maát röøng, thieáu cuûi ñoát, maát nguoàn phaân boùn, giaûm ñoä phì, xoùi moøn, maát dinh döôõng., nguoàn nöôùc oâ nhieãm, aûnh höôûng söùc khoûe, giaûm naêng suaát lao ñoäng. • Nôï nöôùc ngoaøi, thieáu ngoaïi teä, thieáu khaû naêng ñaàu tö coâng ngheä vaø phaân boå nguoàn löïc cho vieäc giaûm ngheøo • Söû duïng goã ñeå xuaát khaåu

14. Moät soá chieán löôïc baûo toàn röøng • Caáp ñoä toaøn caàu: • The Global Environmental Facility (GEF) • Debt-for-Nature Swap (hoaùn ñoåi nôï thieân nhieân). • Conservation Easement Fund (quyõ hoã trôï baûo toàn) • World Heritage Fund (quyû di saûn theá giôùi). • International Tropical Timber Agreement (hieäp öôùc quoác teá taøi nguyeân goã röøng nhieät ñôùi) • Caáp ñoä quoác gia: • Leä phí vaøo cöûa • Laõi suaát troàng röøng öu ñaõi • Xaây döïng caùc khu baûo toàn, coâng vieân quoác gia • Nhaõn xanh • Thueá khai thaùc taøi nguyeân röøng • Cô cheá phaùp ñònh quyeàn söû duïng ñaát röøng vaø quyeàn söû duïng hoa maøu roõ raøng vaø oån ñònh

15. Keát luaän Vaán ñaà xaùc ñònh quyeàn sôû höõu

16. Keát luaän Vaán ñaà xaùc ñònh quyeàn sôû höõu