Ekonomia społeczna. Szanse i ograniczenia

1. dr Marek Rymsza Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytet Warszawski • Ekonomia społeczna. • Szanse i ograniczenia Toruń 26 listopada2008 roku

2. Pierwsza i druga fala ES - porównanie • Tradycyjny model ES • Przedsiębiorczość społeczna oparta na zasadzie wzajemności; • Kluczowa rola społeczników animujących przedsięwzięcia gospodarcze; • Inicjatywy o charakterze oddolnym; • Brakuje przywilejów, udogodnień dla ES ze strony państwa przy niskim poziomie regulowania gospodarki przez państwo; • Typowe instytucje ES: spółdzielnie, tuw-y, związki kredytowe. • Współczesny model ES • Zasada inkluzji ważniejsza od zasady wzajemności • Znacząca rola APS (państwa, UE), ale liderów zastąpić się nie da; • Inicjatywy często o charakterze odgórnym; • Prawne i finansowe udogodnienia dla podmiotów ES przy wysokim poziomie regulowania gospodarki przez państwo; • Typowe instytucje ES: spółdzielnie socjalne, spółki not-for-profit, działalność gosp. NGOs. Źródło: M. Rymsza, Trzeci sektor a druga fala ekonomii społecznej w Polsce, „Trzeci Sektor” 2007, nr 9, s. 3.

3. Czynniki rozwoju ekonomii społecznej w Polsce • Doświadczenia transformacyjne: wyczerpanie formuły wsparcia osłonowego; • Priorytety i środki UE (w tym IW EQUAL); • Odkrywanie rodzimych wzorów przedsiębiorczości społecznej (np. Lisków); • Nowe trendy w naukach społecznych i ekonomii i ich oddziaływanie na praktykę społeczną (politykę społeczną, pracę socjalną) • Innowacyjna funkcja NGOs – upowszechnianie aktywizujących metod wsparcia Źródło: Zestawienie własne.

4. Bariery rozwoju ekonomii społecznej w Polsce • Słaby potencjał ekonomiczny trzeciego sektora i rosnąca polaryzacja NGOs w wyniku absorpcji środków publicznych; • Brak mechanizmów współdziałania służb publicznych i służb zatrudnienia; • Brak czytelnych priorytetów w polityce społecznej państwa; • Wysokie koszty działalności gospodarczej, niestabilne, niekorzystne regulacje prawne, brak „osadzenia” podmiotów ES na rynku (vide spółdzielnie socjalne). Źródło: Zestawienie własne.

5. Specyfika rozwoju ekonomii społecznej w Polsce • Słabość tradycyjnych podmiotów ES (tuw-y, spółdzielnie, niejasny charakter SKOK-ów); • Miejsce dla nowych podmiotów ES; • Koncentracja na inicjowaniu nowych przedsięwzięć przy ograniczonej zdolności utrzymania istniejących (vide CIS-y); • Sektor ES jako miejsce upowszechniania aktywizującej polityki społecznej (APS); • „Nakładanie się” infrastruktury „nowej” ES na infrastrukturę aktywizacji niepełnosprawnych (WTZ, ZAZ, ZPCh). Źródło: Zestawienie własne.

6. Doświadczenia IW EQUAL: „Empowerment po polsku” • Preferencje dla inkluzji wertykalnej względem inkluzji horyzontalnej; • Pomiędzy zatrudnieniem socjalnym a przedsiębiorczością społeczną; • Preferencje dla nowych podmiotów ES; • Od inwestowania w kapitał ludzki do inwestowania w kapitał społeczny? Źródło:M. Rymsza, Druga fala ekonomii społecznej w Polsce a koncepcja aktywnej polityki społecznej, w: T. Kaźmierczak, M. Rymsza (red.), Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna, ISP, Warszawa 2007.

7. Rozwój gospodarki społecznej w Polsce:współpraca międzysektorowa • efekt decentralizacji państwa: bez wsparcia samorząduna dłuższą metę przedsiębiorczość społeczna nie ma szans rozwoju – por. sytuację pozarządowych CIS-ów; • efekt uobywatelnienia społeczeństwa: sektor obywatelski jako nośnik innowacji – por. upowszechnianie w Polsce podejścia aktywizującego beneficjentów (APS); • efekt urynkowienia gospodarki: przedsiębiorczość społeczna nie powinna być pozycjonowana „w opozycji” do sektora biznesu – przykład spółdzielni socjalnych. Źródło: Zestawienie własne.