Kernboodschap (mini)crises 2012

1. Kernboodschap (mini)crises 2012 Menno van Duin november 2013

2. Initiatief vanuit lectoraat Crisisbeheersing en vanaf begin samen met Nederlands Genootschap van Burgemeesters (Wouter Jong) • 3 redacteuren maar (soms zelf betrokkenen) vragen mee te doen met een casus • Keuze om niet alleen de grote crises (voorzover groot als Haren, Kanaleneiland en treinongeval A’dam) maar ook mini-crises en persoonlijke drama’s (bultrug, nepbom, verkeersongeval) • Per casus beschrijving en één of enkele kerndilemma’s (geen wens tot uitputtendheid!) van de gebeurtenis • Ervaring van Alphen a/d Rijn meenemend • Ook beetje ‘jaaroverzicht binnenland 2012’ • betekenis sociale media: in recrutering auteurs (crowdsurfing), aandacht in casus en foto per casus (van een tweet). In totaal 22 auteurs (incl. red). Aanpak en opzet publicatie: Lessen uit crises en mini-crises 2012

3. Tour de horizon van 2012 (en breder feitelijk: van het scala van acute problemen waarmee wij in dit land geconfronteerd worden) • Door 20 casus meer inzicht in wat er zoal op met name gemeenten (en hun autoriteiten) afkomt. Grote crises (als Haren, Moerdijk, Enschede) zijn gelukkig schaars; tegelijkertijd wel veel mini-crises (kortere aandacht, vergelijkbare processen) • Uniciteit van afzonderlijke casus (en hun dilemma’s) staan centraal maar daarmee ook beeld en zicht op relevante rode draden – waarvan 6 nader belicht Algemene opbrengst van het boek

4. Bij alle casus steeds verschillende en vaak vele actoren betrokken • Actoren niet altijd zelfde perceptie van het probleem (centrale boodschap in grensrechter-verhaal: 10 deskundigen; 10 visies op ‘oorzaak’) • Niet altijd eenduidig wiens probleem het nu was • Gemeenten nogal eens de neiging aapje op de schouder te nemen (of te krijgen) Rode draad 1: actoren en rollen

5. We weten t wel maar toch: in veel van de gevallen gaat het toch vooral om helder communiceren en crisiscommunicatie en hoe lastig dat soms is (Haren, Kanaleneiland) • Dergelijke casus krijgen juist ook vanwege aandacht nieuwe actoren in beeld (bultrug en Lenie t Hart) – strijdige belangen • Verschil Nl en Belgie: lijkt erop dat journalistiek wat meer op afstand is. Tegelijkertijd speelt schuldvraag daar waarschijnlijk soms minder (ook Pukkelpop). Maar men evalueert weer nauwelijks. Rode draad 2: crisiscommunicatie

6. 20 casus ook wel tour de horizon: hoe doen we het nu in Nl (vergelijkbaar met Inspectie met de Staat van de rampenbestrijding) • Alarmering, opschaling en hanteren GRIP vaak niet bepaald vlekkeloos • Soms opschalen waarbij je denkt… (moet dit nu grip3 zijn en andersom zaken met grote maatschappelijke onrust en niet …) • Tegelijkertijd lijkt hier niet vaak echte probleem te liggen (massale support, inzet e.d.) Rode draad 3: organisatie van de rampenbe-strijding

7. Risico-regel-reflex: soms na gebeurtenissen enorme drang om procedures te maken (bultrug) • Tegelijkertijd ook: daar waar wij een bekende algemene procedure hebben (GRIP) wordt die bij Haren opeens als verkeerd en onjuist beschouwd door de commissie-Cohen • Spanning tussen procedure en praktijk: kennen de betrokkenen de procedure en wijkt deze niet te veel af van dagelijks werk (verg. advies na treinongeval A’dam van inspectie rond patientenregistratie). Wat je zelden doet … • EOD en Leeuwarden: strikte procedure tbv ontruimen na vinden mogelijke bom en dan houdt men zich er niet aan in Leeuwarden op 1 april… Rode draad 4: procedures

8. Aantal casus sterk gericht op datgene wat na de onmiddellijke en acute crisis gebeurt • Niet alleen verantwoordingsproces (vele evaluaties ed) maar ook hoe gaan betrokkenen (mn ook bestuurder) om met het individuele leed (gepaste afstand maar wel betrokken: zoektocht naar de juiste balans) • Soms herstel maar soms ook noodzaak van business continuity management (dreiging sector – algje: en paspoorten Waalre) Rode draad 5: nafase – cruciale fase

9. Kern van casus vaak te vatten in 1 of 2 dilemma’s (wel niet ontruimen (tentenkamp), evacueren (Noorden en Utrecht), wel niet naar Zwitserland (busongeval) • Leert ook dat het zinvol kan zijn – juist ook voor betrokkenen – hierover veel meer te communiceren: crisiscommunicatie is vooral communicatie over dilemma’s (uitleggen waarom probleem en argumenten van de keuze). Rode draad 6: waarde van een aandacht voor dilemma’s

10. En wat moet er beslist in voor 2013 en waarom? Ten slotte