1.3 ELEKTRONİK KARTLAR (Electronic Card)

1. 1.3 ELEKTRONİK KARTLAR (Electronic Card) Ekran kartı, ses kartı, ethernet kartı, TV kartı gibi isimlerle bilinen bu yapılar aslında tüm elektronik cihazların yapılarında bulunan devre yapılarıdır. Amaçlarına göre yapılan bu kartlar bilgisayarı sistem yapan yegane yapılardır.

2. 1.3.1 EKRAN KARTLARI Günlük hayatta ekran kartı, grafik kartı, görüntü adaptörü, video kartı gibi kavramlarla anılan bu kartlar bilgisayarda önemli bir rol oynamaktadır. Monitörden görüntü alabilmemizi sağlayan önemli donanım bileşenlerinden biridir. Üzerinde görüntü alabilmemizi sağlayan önemli devreler ve monitöre bağlantı yaptığımız çıkış konektörü bulunur. Genellikle anakart üzerinde bir slota takılan ayrı bir karttır. Anakarta tümleşik halde de bulunabilir. Bunlara onboard ekran kartı denir. Bu bilgisayarlarda ekran kartının ayrı bir belleği olmadığı için ana bellek paylaştırılır. Bu nedenle performansın daha düşük olabileceği söylenebilir. İşlevi kısaca, işlemcinin işlediği dijital bilgileri analoğa dönüştürerek onları monitör arayıcılığıyla görmemizi sağlar. Fakat dizüstü bilgisayarlarda ve LCD monitörlerde görüntü dijital olduğu için işlenen veriler aynen ekrana yansıtılmaktadır. Ekran kartı işlenen verileri ekrandaki piksellere uygun noktalar halinde yansıtmaktadır. Yani ekran kartlarında kendilerine özgü bellek ve işlemcileri vardır. Bu kartlar, daha çok üretici firma adıyla değil de üzerinde bulundurdukları çipe göre isimlendirilirler (S3, SIS, GForce vb...), bu çipler sağladıkları görüntü özellikleri ile fiyat ve performansta belirleyici özellik sağlarlar.

3. Çalışması Basit bir ekran kartı "frame buffer" (çerçeve tampon) olarak adlandırılır. Kart sadece kendisine gönderilen verileri tutar ve ekrana yansıtır. Dolayısıyla bilgisayar işlemcisi sürekli olarak görüntü belleğini tazelemek zorundadır. Bu durumda daha ağır grafik uygulamalarında işlemci tüm zamanını görüntü için harcamak zorunda kalacaktır. Modern kartlarda tüm bu işlemler için grafik işlemci kullanılır. Görüntü işlemcisi CPU ile beraber çalışarak, CPU'nun gönderdiği komutları işler ve hızlı sonuçlar üretir. Grafik işlemcisinin yer aldığı bir ekran kartında kartın sürücüsü grafik içerikli görevleri grafik işlemciye gönderir. İşletim sistemi ise her şeyi CPU'ya gönderir. Grafik hızlandırıcı varsa; kartın sürücüsü her şeyi CPU'ya gönderir. İşlemci grafik hızlandırıcısına gerekli emirleri vererek istenilen çizimler grafik kartının belleğinde oluşturulur.

4. Ekran Kartının Performansı Nelere Bağlıdır? • Donanım birimleriyle olan uyum • Ekran kartı ayarları • Bellek miktarı • Görüntü işlemcisi • Sürücü güncellemesi

5. 1.3.2 SES KARTLARI Günümüzde bir gereklilik olarak bilgisayarlarımızda bulunan kartlardır. Ses kartı müzik ve multimedya efektlerini hoparlörlere gönderir. Giriş (Line-In) ucuna bağlanan farklı bir ses aygıtından ses alınarak kayıt yapılabilir ya da oyun portuna joystick takılabilir. Temel işlevi ses işlemektir. Bunu ses işleme çipleri sayesinde yaparlar. Ses kartı standartları arasında en çok kullanılanı 1989 yılında Creative'in yaptığı Sound Blaster standardıdır. Bu standart mükemmel olmasa bile bütün ses kartları bu standarda göre tasarlanır. Ses kartları çıkışta dijital-analog girişte analog-dijital çıkış yapar. Genellikle yükseltilmemiş Line-Out çıkışlarına sahip olan ses kartları iyi ses kartı olarak nitelendirilir. Ses kalitesi ile ilgili tek unsur ses kartı değildir. Kullanılan hoparlörde önemlidir.Subwoofer özelliği bulunan ses kartları, daha zengin bas ve yoğun senfoni seslerini verebilme özelliği nedeniyle, ses kalitesine önem veren kullanıcılar tarafından tercih sebebidir.

6. 1.4 GİRİŞ BİRİMLERİ Giriş birimleri; bilgisayarın hammaddesi olan veri ve bilgilerin girildiği birimlerdir. Bunlardan bazıları klavye (keyboard), fare (mouse), mikrofonlar, harici disk/flash ve tarayıcılar gibi birimlerdir. 1.4.1 KLAVYE (Keyboard) Çalışması Klavyeden bir tuşa basıldığında, klavye üzerindeki işlemci basılan tuşu analiz ederek 16 bit uzunluğundaki karakter tampon bellekte tutulur. Sonra kablo ya da kablosuz ortamlar sayesinde anakarta iletilir. İşletim Sistemi o an aktif olan uygulamaya yönlendirir.

7. KLAVYE

8. KLAVYE

9. Karakterlerin Yazılması İçin; Caps lock Büyük harf kilitleme tuşudur. Klavyenin sağ üst köşesinde bu tuşun açık mı kapalı mı olduğunu gösteren bir lamba vardır. Lamba yanıyorsa BÜYÜK, lamba yanmıyorsa küçük harf yazar. ( A ) Shift Büyük harf kapalı iken geçici olarak büyük/küçük harf yazmak için kullanılır. Ayrıca rakam tuşlarının üzerindeki üst karakterleri de bu tuş yardımıyla yazarız. Alt Gr Rakam tuşlarının üzerinde sağ tarafta bulunan karakterleri yazmak için kullanılır. 3. tip karakterleri çıkarmak için kullanılır. AltGr+Q=@ gibi Backspace Silme, düzeltme ve ekleme yapmak için;İmleci sola doğru hareket ettirip geriye doğru yazıları siler. Delete İmleci bulunduğu yerde sabit tutarak imlecin sağındaki karakterleri sola doğru çekerek siler. Sağ tarafta bir yazı kalmadığında ise alttaki satırları yukarı çekmeye başlar.

10. c) Yazılan metin içinde hareket etmek için; Ok tuşları Metin içinde imleci istenilen yöne doğru birer birer hareket ettirir. Tab İmleci bulunduğu satır üzerinde ileriye doğru sekerek hareket ettirir. Altı karakterlik boşluk veya cetvel üzerinde işaretlenen tab aralığı kadar boşluk bırakır. Home İmleci bulunduğu satırın en başına goturur. End İmleci bulunduğu satırm en sonuna goturur.

11. Page Up İmleci bir ekran boyu yukanya goturur. PageDown İmleci bir ekran boyu aşağıya goturur. d) Özel amaçlı tuşlar; Entr Onay tuşudur. Örneğin; klavyeden yazılan bir komutun uygulanmaya başlamasını, ekrandan seçilen bir nesnenin açılmasını sağlar. Yazı yazarken ise imleci bir alt satırın başına indirir. Esc Yapılan bir işlemden vazgeçmek, bir ekran öncesine dönmek, açılan komut penceresinde bir geriye gelmek gibi işler için kullanılır.

12. Ctrl (Kontrol Tek başına bir görevi yoktur. Kullandığımız programlarda harfler, rakamlar veya başka özel tuşlarla birlikte kullanılır. Ctrl+C= kopyala; Ctrl+V =yapıştır. Alt Windows altında çalışan programlarda programın menülerini açmak için kullanılır. Alt +128 yazılırsa Ç harfi elde edilebilir. Alt tuşu ile birlikte 0-256 arasındaki rakamları deneyerek klavyede bulunmayan karakterleri elde edebilirsiniz. Print Screen Windows altında çalışırken ekrandaki görüntüyü bir resim olarak hafızaya alır. Hafızadaki bu resmi istediğimiz programın çalışma sayfasına yapıştırabiliriz. Scroll Lock Genellikle tablo programlarında (Excel gibi) hücre göstergesini bulunduğu hücrede kilitler.Ok tuşları ile hücre göstergesini hareket ettirmek istediğimizde hücre göstergesi hareket etmez, ekran görüntüsü kayar.

13. Pause/Break Çalışmakta olan programı geçici olarak durdurur. Tekrar basıldığında program kaldığı yerden devam eder. Bilgisayarın açılışında da açılışı durdurmak için kullanılabilir. Fonksiyon tuşları F1 ile F12 arasında 12 tane fonksiyon tuşu vardır. Bu tuşların sabit bir görevi yoktur. Kullandığımız bir programda bazı fonksiyon tuşlarının görevleri bulunabilir veya o programda fonksiyon tuşları hiç kullanılmayabilir. Yalnız Windows altmda çalışırken F1 fonksiyon tuşu bize her zaman bir yardım penceresi açar. Num Lock tuşları Klavyenin sağ tarafındaki rakam tuşlarının oluşturduğu gruptur. Buradaki Num Lock tuşu, hemen üzerindeki aynı isimli bir lambayı yakar ve söndürür. Lamba yanıyorsa Num Lock açık,sönükse Num Lock kapalıdır. Num lock açık iken buradaki rakam tuşları ile rakamlar yazılabilir.Num Lock kapalı iken buradaki tuşlar ile rakamların altındaki ikinci tuşlar çalışır.

14. 1.4.2 FARE(Mouse) Farenin masaüstüne sürüklenmesiyle ekranda bulunan göstergesi hareket eder ve tuşu da göstergenin bulunduğu noktadaki komutu aktif hale getirir. Farenin türleri klavyede olduğu gibidir. Çalışması Farenin topuna bağlı iki silindir X ve Y ekseninde hareket ettirir. Silindirin koluna bağlı infrared led ve sensör vardır. Tekerlekte ki delikler Led'den gelen ışığı keser ve ışık darbeleri hızı değiştirir. Farenin çipi darbeleri okur ve ikili formata çevirir. Bu formattaki bilgiler kablo ile anakarta iletilir. Fareler toplu, optik ve lazer olarak üç şekilde imal edilmektedirler. Toplu fareler içlerinde bir top ve buna bağlı x ve y koordinatlarında gezinen iki silindirden oluşur. Optik farelerde dijital işleme yapabilen küçük bir kamera vardır. Hemen hemen her yüzeyde rahatlıkla kullanılabilir. Kırmızı bir ışık saçarlar. Lazer farelerde ise bir lazer ışığı bulunmaktadır. Çözünürlükleri daha yüksektir. Böylece kontrolü daha hassastır.

15. Tuşları Farelerin genel olarak iki tuşu vardır. Bunlardan sol tuş genellikle "çift tıklama" ile bilinir. Çift tıklamalardan ilki seçme niteliğidir. Farenin sol tuşu ile tıklanan bir nesne seçilmiş olur. İkinci tıklama ise açmaamaçlıdır. Farenin sağ tuşu ise "özellikler" penceresini açar. Bu pencere ile nerede sağ tuşa tıklandıysa, tıklatılan yerle ilgili özellikler açılacaktır. Örneğin masaüstünde sağ tuşa tıklatıldığmda aşağıdaki gibi bir pencere açılacaktır. Farelerin ortasında bir de pencereleri kaydırmaya yarayan bir silindir de olabilir. Bunlardan başka tuşlar da farelerde yer alabilir. Bu tuşların özellikleri kullanıcı tarafmdan verilebilmektedir. Fare ve klavyelerin hatta bunların yanında kulaklık gibi cihazların kablosuz olanları da bulunmaktadır. Bu yüzden kablosuz teknolojileri tanımak gerekmektedir.

16. Kablosuz Teknolojiler İnsan görme ve duyma gibi özelliklerini doğadaki frekanslara borçludur. Ancak bu frekansların çok azını görebilmekte ya da duyabilmektedir. Ancak sahip olduğu bilimle bunları kullanmasını bilmiştir. Tıptan, elektronik teknolojilerine, bilgisayar bağlantılarına kadar her şeyde bu teknolojilerden faydalanılmaktadır. Kızıl Ötesi (Infrared): Bu teknolojilerin en ucuzu, yaygın kızılöte (IrDA) portudur. Çoğu notebook ve cep telefonunda bir kızılötesi alıcı vardır. Düşük bir maliyete, masaüstü PC'ler için upgrade setleri bulunabilir. Üstelik çoğu lazer ve mürekkep yazıcı da kızılötesi arayüzü ile donatılmıştır. Bluetooth:(BT), cep telefonlarından yazıcılara, dizüstü ve PC'lerd PDA'lara çok sayıda farklı cihazın kablolarının yerini alması için tasarlanmış Bluetooth bu cihazların, 1 Mbps hızına kadar kablosuz olarak iletişim kurmasını sağlar.

17. 1.4.3 TARAYICILAR (Scanner) Tarayıcılar taradıkları bir resmi, metni ya da grafiği sayısallaştırarak bilgisayar ortamına aktaran aygıtlardır. Tarayıcıların temel işlevi, resim ya da yazıların analizini yaparak elde edilen sonucu bilgisayara dosya olarak aktarmaktır. Tarama İşlemi Taranacak olan doküman cam tabaka üzerine yerleştirilerek kapak kapatılır. Tarayıcı kapaklarının alt kısmı genelde beyazdır. Siyah olanlarda bulunabilir. Tarama esnasında ışık gücü için lamba kullanılır. Lamba, hareketli tarama kafası üzerine yerleştirilmiştir.Tarayıcı kafa bir lastik kemer ile tarayıcı motoruna bağlıdır. Tarayıcı motoru sayesinde tarama kafasının doküman üzerinde baştanbaşa hareket etmesini sağlar. Tarayıcı kafaya bağlı olan kontrol çubuğu da tarama kafasının hareketini kontrol eder.

18. 1.5 ÇIKIŞ ÜNİTELERİ Bilgisayarda üretilen bilgilerin çıkışının yapıldığı aygıtlardır. Bunlar ekran (monitör), yazıcı (printer), harici disk/flash ve modem gibi birimlerdir. 1.5.1. MONİTÖRLER (Screen) CRT, LCD, LED ve PLAZMA olarak dört grupta toplanabilirler. Aşağıda detayları verilmiştir. CRT Monitörler CRT monitörler, standart CRT Monitör renkli televizyon teknolojisi olan "tüp" ile çalışır ancak yüksek resim kalitesi ve çözünürlüğüyle televizyon teknolojisinden ayrılır.

19. LCD Monitörler Diz üstü bilgisayarlarla birlikte kullanılan LCD ekranlar Flat screen ismiyle de ta­nınmaktadır. Likit Kristal isimli madde kullanıldığı için ismini bu maddeden almıştır. Her pikselin altında 3 alt piksel vardır. Üç ana renk kırmızı, mavi ve yeşil alt piksellerdir. CRT'ye benzer şekildedir. 16,8 milyon renk elde edilmiştir. Her bir renk 256 ayrı ton yapabilir. LED Monitörler Led ekran, özel üretilmiş kaliteli ledlerin bir araya gelmesinden oluşmaktadır. Bu ledler elektronik çipler tarafından kontrol edilerek ışık gücü azaltılır veya çoğaltılır. Bu sayede her ledden farklı ışık güçleri elde edilir.

20. Plazma Monitörler Plazma ekranlar görüntüyü oluşturma mantığı olarak büyük oranda "LCD ekran" a benzemektedir. Plazma ekranlar LCD'lerde olduğu gibi görüntülediği bütün pikselleri üç alt piksele ayırıp her birini RGB renkleriyle tanımlar.RGB renkleri yani kırmızı(red), yeşil (green) ve mavi (blue) ana renklerinden oluşur. Bu renklerin bahsettiğimiz alt piksellerde yapılan farklı varyasyonları sayesinde ara renkler oluşturulur. Üç rengin tam birleşimi beyaz, pikselin ışığı absorbe edip yansıtmaması ise karanlık yani siyah rengi oluşturur. Plazma panellerde bulunan fosfor kaplı yüzey sayesinde oluşturulan her alt piksel değişik oranlarda aydınlatılarak neredeyse tüm ara renkler gerçeğe yakın tonlarda görüntülenebilir. CRT 100 WAT, LCD 30-40 WAT elektrik tüketirler. Ekran büyüklüğü 17'', 19'', 21'' inç üzerinden ekranın çaprazlama uzunluğudur.