Geografia szkolna

1. Geografia szkolna Marek Barański Zakład Geologii Inżynierskiej Uniwersytet Warszawski

2. Geologia Geologia – rodzina nauk zajmująca się materią i budową litosfery, historią Ziemi, jej obecną ewolucją i czynnikami oraz procesami, które są przyczyną stanu i ewolucji dzisiejszej.

3. Rodzina nauk geologicznych: • Geologia dynamiczna • Geologia historyczna • Tektonika • Stratygrafia • Paleontologia • Geomorfologia • Geologia strukturalna • Geologia regionalna • Geologia glacjalna • Mineralogia • Geologia złóż • Geologia ekonomiczna • Hydrogeologia • Geologia inżynierska - Geoinżynieria

4. Geologia dynamiczna Geologia dynamiczna (fizyczna) – dział geologii obejmujący elementy różnych nauk geologicznych dotyczące procesów geologicznych, ich przyczyn, mechanizmu, przebiegu i bezpośrednich skutków.

5. Geologia historyczna Dział geologii zajmujący się przeszłością geologiczną Ziemi, czyli odtwarzaniem i chronologią zdarzeń geologicznych na Ziemi od powstania skorupy ziemskiej do chwili obecnej.

6. Tektonika Dział geologii zajmujący się budową tektoniczną, przyczynami i mechanizmem jej powstania oraz historią jej rozwoju.

7. Stratygrafia Dyscyplina nauk geologicznych zajmująca się porządkowaniem utworów geologicznych pod względem ich położenia w profilach geologicznych (następstwo, wiek względny, wiek bezwględny)oraz podział historii Ziemi na uniwersalne okresy czasowe.

8. Palentologia Nauka o organizmach kopalnych, czyli zajmująca się badaniem skamieniałości i wyprowadzaniem na tej podstawie wniosków ogólnych o życiu w przeszłości geologicznej. Obecnie jest uważana za część biologii – paleobiologii.

9. Gemorfologia Nauka na pograniczu geografii i geologii zajmująca się opisem, klasyfikacjąś, genezą, wiekiem i ewolucją pojedyńczych form rzeźby i ich zespołów a także ich uzaleznieniem od budowy i historii geologicznej terenu.

10. Geologia strukturalna Dział tektoniki zajmujący się drobnymi i średnimi strukturami tektonicznymi ich rozpoznawaniem, opisem, klasyfikacją, mechanizmem i bezpośrednimi przyczynami powstania w ujęciu jednostkowym i we wzajemnej zależnosci.

11. Geologia regionalna Wiedza o ogólnych rysach budowy geologicznej znacznych obszarów (regionów) Ziemi, zazwyczaj przedstawiana na tle ich ogólnej historii geologicznej.

12. Geologia glacjalna Nauka zajmująca się aspektami geologicznymi działania lodu lodowcowego a w szczególności procesami niszczenia lodowcowego, transportu oraz sedymentacji lodowcowej, fluwioglacjalnej, limnoglacjalnej i marinoglacjalnej.

13. Mineralogia Nauka geologiczna zajmująca się minerałami.

14. Hydrogeologia Dział geologii zajmujący się wodami podziemnymi, szczególnie ich pochodzeniem, rozprzestrzenieniem, dynamiką, zasobami oraz właściwościami fizycznymi, chemicznymi a także przejawami powierzchniowymi wód podziemnych.

15. Geologia inżynierska Nauka zajmująca się badaniami, studiami i rozwiązaniami inżynierskich i środowiskowych problemów, które mogą powstać jako rezultat wzajemnego oddziaływania pomiędzy środowiskiem geologicznym a działalnością człowieka, jak również przewidywaniem zagrożeń geologicznych oraz rozwojem badań, sposobów i środków do zapobiegania, ograniczania i usuwania ich skutków.

16. Pojęcia podstawowe • Litosfera • Skorupa ziemska • Procesy geologiczne • Profil geologiczny • Minerał • Skała • Warstwa • Skamieniałości • Uniformitaryzm • Aktualizm geologiczny

17. Budowa tektoniczna • Budowa geologiczna

18. Litosfera – zewnętrzna warstwa kuli ziemskiej, leżąca powyżej astenosfery i w stosunku do niej sztywna i krucha, złożona z typowych skał nawet w części niestopionych. Zasięg wgłębny od około 10 km do przeszło 100 km. Litosfera kontynentalna – średnia grubość około 35 km. Litosfera oceaniczna – 5 – 12 km grubości.

19. Skorupa ziemska – zewnętrzna powłoka kuli ziemskiej otoczona atmosferą i hydrosfera w głębi granicząca z płaszczem Ziemi i stanowiąca górną cześć typowo skalnej warstwy Ziemi czyli litosfery. Skorupa jest bezpośrednich badań geologicznych. Grubość waha się od około 5 do około 80 km. • Skorupa kontynentalna. • Skorupa oceaniczna. • Skorupa suboceaniczna.

20. Wnętrze Ziemi

22. Procesy geologiczne – procesy fizyczne, chemiczne i biologiczne prowadzące do powstania osadów i budowy geologicznej. Profil geologiczny – zespół warstw rozpatrywany pod względem ich następstwa statygraficznego. Przekrój geologiczny – graficzne przedstawienie budowy geologicznej w przecięciu pionowym, wykonane na podstawie zarówno faktów geologicznych z profili geologicznych oraz ich interpretacji na obszary sąsiednie jak i informacje pośrednich np. z badań geofizycznych.

25. Minerał – pierwiastek, związek lub jednorodna mieszanina pierwiastków lub związków chemicznych o stałym stanie skupienia, utworzona w wyniku procesów geologicznych lub kosmologicznych Skała – zespół różnych minerałów lub wielu osobników jednego minerału powstały w wyniku procesu naturalnego geologicznego lub kosmologicznego. Warstwa – nagromadzenie osadu, którego wymiary poziome są wielokrotnie większe od jego grubości, które są oddzielone od góry i dołu mniej lub bardziej wyraźnymi granicami powstałymi w w wyniku procesów sedymentacyjnych.

26. Skamieniałości – szczątki zwierzęcia lub rośliny żyjącej w ubiegłych epokach geologicznych, bądź utrwalony w skałach ślad obecności lub działalności organizmu. Uniformitaryzm – przekonanie o istnieniu nienaruszalnych praw natury, niezmiennych w czasie. Aktualizm geologiczny – teraźniejszość jest kluczem do przeszłości.

27. Budowa geologiczna – rodzaje skał, ich wiek i rozmieszczenie przestrzenne oraz specjalne zjawiska geologiczne w skorupie ziemskiej lub jej fragmencie. Budowa tektoniczna – budowa strukturalna, przestrzenne rozmieszczenie (geometria) mas skalnych w litosferze głównie w skorupie ziemskiej.

28. Narodziny geologii Geologia, podobnie jak historia, była nauką, której studiowanie odpowiadało leniwym umysłom. Henry Adams, Edukacja Henry’ego Adamsa Niełatwo było człowiekowi stanąć twarzą w twarz z czasem. Niektórzy, wzdragając się przed straszną perspektywą otchłani czasu, popadli w inną skrajność, wprost w otchłań ignorancji. Claude Albitron, Otchłań czasu

29. Znalezienie krzemienia lub obsydianu – narzędzia • Kamieniołomy znane od 20 000 lat. • Średniowieczne traktaty o górnictwie. • Biblijny Potop z Księgi Rodzaju • Leonardo da Vinci „Ponad równinami Italii, gdzie dziś polatują stada ptaków, ongiś na rozległych płyciznach kłębiły się ryby”.

30. Abraham Gottlob Werner – niemiecki mineralog pod koniec XVIII wieku twierdził, że większość skał jest rezultatem wytracania się minerałów z wód mórz na przemian zalewających i wycofujących się z powierzchni Ziemi. James Hutton(1726 – 1797)– szkocki lekarz i podróżnik. Teraźniejszość jest kluczem do przeszłości. Nie było katastrof lecz stopniowe zmiany

31. Katastrofizm –wielkie przemiany w krótkich , dramatycznych momentach. Nieciągły stan równowagi Charles Lyell(1797 – 1875) 1830 Zasady geologii.3 tomowe dzieło. (11 WYDAŃ: 1830-1872) Procesy były takie same jak dziś i działały w takim samym tempie, z równą intensywnością i w takim samym układach. Teraźniejszość to jedyny klucz do zrozumienia przeszłości. William Smith – wprowadził do rozważań geologicznych skamieniałości

32. Cykl skalny Cykl skalny – niekończąca się sekwencja zmian, obejmująca przejścia jednych typów skał w inne. Podstawową rolę odgrywają pionowe ruchy skorupy ziemskiej Zasada relacji intruzywnych – intruzje skał magmowych są zawsze młodsze od skał otaczających. Zasada inkluzji – fragmenty skał są zawsze starsze od skały, w której się znajduje.

35. Zasady Steno Mikołaj Steno – duński lekarz, 1669 r. Relacje przestrzenne i czasowe pomiędzy zespołami skalnymi. • Zasada superpozycji. • Zasada pierwotnie poziomego ułożenia. • Zasada pierwotnej obocznej ciągłości.

38. Niezgodność – powierzchnia pomiędzy grupą skał osadowych a skałami podłoża, powstałą w wyniku długotrwałej przerwy sedymentacyjnej.

40. Narodziny Ziemi • 1654 arcybiskup James Ussher - 4004 rp.n.e • WicekanlerzUniwerytetu Cambridge - 26 października godzina 9 rano. • Lord Kelvin – ciepło ze stygnięcia Ziemi – 20-30 mln lat.

41. Datowanie zapisu skalnego

43. Eon – jednostka czasu geologicznego najwyższej rangi. Era – jednostka definiowana historią życia na Ziemi. • Okres starego życia – era paleozoiczna. • Okres średniego życia – era mezozoiczna „era dinozaurów”. • Okres życia współczesnego – era kenozoiczna – „era ssaków”. Okres geologiczny Epoka geologiczna

49. KLIMAT OKIEM GEOLOGII