Kırık, Çıkık ve Burkulmalarda İlk Yardım

1. Kırık, Çıkık ve Burkulmalarda İlk Yardım Dr. F. Mutlu Kukul Güven Acil Tıp 2014 Sivas

2. Öğrenim Hedefleri • Kırık, çıkık ve burkulmalarda hasta veya yaralıya zamanında ve doğru ilk yardım yapılması • Kırık, çıkık ve burkulmalarda ilk yardım uygulamaları ile ilgili bilgi ve becerilerin kazanılması.

3. Kırık: • Kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. • Kırıklar, kemik ve kemiğe yakın kas, eklem, bağlar gibi yumuşak dokularda vurma, çarpma ve düşme gibi kazalar sonucunda oluşabilir. • Bazı hastalıklar nedeniyle ya da yaşlılık döneminde kendiliğinden de kırıklar oluşabilir.

4. Zamanında ve doğru ilk yardım yapılmadığında kanama, enfeksiyon, sakat kalma, organ kaybı vb. hayati tehlike oluşturacak durumlar oluşur. • Kırık, çıkık ve burkulmalarda uygulanan ilk yardım müdahaleleri • Ağrının azaltılması • Damar ve sinir yaralanmalarını önlenmesi • Ağrıya ve/veya damar yaralanması sonucu kan kaybına bağlı oluşabilecek şok gelişminin önlenmesi • Sonuç olarak sakat kalma ve ölüm oranını azaltılması.

5. Kırık Türleri • Açık • Kapalı

6. Kapalı kırık • Kemik kırığı ile deri bütünlüğünün bozulmadığı kırık türü • Kapalı kırıklar açık kırıklara göre daha fazla görülür.

7. Açık Kırık • Deri bütünlüğünün bozularak deri altındaki yumuşak dokuların veya kırık kemik uçlarının görülmesidir. • Açık kırıklarda kapalı kırıklara göre kan kaybı daha fazla olur. • Ayrıca açık kırıklarda enfeksiyon riski fazladır.

8. Kırık Belirtileri • Kırık bölgenin alt kısımlarında nabız alınamaması, solukluk, soğukluk, duyu kaybı ve uyuşukluk. • Kırık yakınındaki damarlar ve sinirlerde zedelenme ve sıkışma olduğunu düşündürür. • Şekil bozukluğu • Hassasiyet • Hareket ile artan ağrı • Deride soğukluk hissi ve solukluk • Hareket kaybı • Krepitasyon (kırık uçların çıkardığı sürtünme sesi) • Kanamaya bağlı kızarıklık ve morarma • Şişlik

9. Kırıklarda İlk Yardım Öncelikle çevre güvenlik önlemleri alınır. Daha sonra bilinç kontrolü yapılır. Bilinç kontrolü sonrası gerekli ise acil yardım sistemi(112) aranır. Bilinç açık ise hasta ya da yaralıya kendisini tanıtarak sakinleşmesini sağlar ve yapacağı uygulamalar hakkında bilgi verir. Bilinç açık değil ise dolaşım, havayolu ve solunum değerlendirmesi yapılır. Olayla ilgili bilgi alınır. Yaşamı tehdit eden yaralanmaya öncelik verilmeli, Gerekli değilse hareket ettirilmemeli, Kırık bölgedeki giysiler kesilerek çıkartılmalı, Kırık belirtileri değerlendirilmeli, Kanama var ise kanamaya yönelik müdahale yapılmalı, Açık kırık gelişmiş ise yara temiz bir bezle kapatılmalı, Kırık bölgesine göre tespit malzemelerinin seçimi yapılmalı, Kırığın tespiti ile kırık olan bölgenin hareketini engellenerek sinirler ve damarlarda oluşabilecek hasarlar en aza indirilmiş olur. Kırık olan bölgenin alt ve üst eklemlerini de içine alacak biçimde tespit yapılmalı, Üzeri örtülerek vücut sıcaklığı korunmalı, ancak yaralı bölge mümkünse gözlenebilir olmalı.

10. Çıkık • Aşırı zorlama ya da baskı sonucunda kemiklerin eklem yerlerinden kalıcı olarak ayrılması • Genellikle eklemlerin fazla zorlanması, çarpma, düşme ve darbe alma sonucunda oluşur. • Eklem, tıbbi müdahale edilmeden normal konumuna dönemez.

11. Çıkık Belirtileri • Kırık, çıkık ve burkulma belirtilerini ayırt etmek zordur. • Kesin tanı hastane ortamında yapılan tetkikler sonucunda konur. • Hareket kısıtlılığı, • Ağrı, • Hassasiyet, • Şişlik ve kızarıklık, • Eklem bölgesinde şekil bozukluğu gibi belirtiler görülür.

12. Çıkıklarda İlk Yardım • Acil yardım sistemi(112) aranır. • Hareket ettirilmemeli, • Çıkık, yerine oturtulmaya çalışılmamalı, • Eklem bulunduğu pozisyonda tespit edilmeli, • Çıkığın alt bölgesindeki deri rengi, ısısı ve nabzı kontrol edilmeli, • Üzeri örtülerek vücut sıcaklığı korunmalı.

13. Burkulma • Eklemlerin fazla zorlanması, eklem bağlarının gerilmesi, yırtılması veya kopması • Genellikle spor aktiviteleri, düşme veya çarpma gibi kazalar sonucunda gelişir.

14. Burkulma Belirtileri • Hareket kısıtlığı • Ağrı • Hassasiyet • Şişlik ve morluk

15. Burkulmalarda İlk Yardım • Şişliği, morluğu ve ağrıyı azaltmak için soğuk uygulama yapılmalı, • Şişliği azaltmak için bölge vücut seviyesinden yukarıya kaldırılmalı, • Burkulan bölge hareket ettirilmemeli, • Sıkıştırıcı bir sargıyla burkulan bölge tespit edilmeli,