Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet

1. Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet Dişhekimi Serdar SÜTCÜ Dişhekimi Helin ARAS TEK

2. 2003 yılından günümüze kadar yapılan düzenlemeler Sağlık kuruluşları Sağlık hizmeti finansmanı Hekimlerin çalışma koşulları, istihdamı Ücretlendirme Ortaya çıkan zararların karşılanmasında Mali sorumluluk sigortası Mesleki özerklik 2003 2012

3. SAĞLIK ŞİDDET Hekimlik mesleği değersizleştirilmiştir Uygulanan sağlık politikaları ile şiddet arasındaki ilişki, sadece güvenlik boyutuyla kişisel savunma eğitimleri alarak çözülemeyeceği ortadadır Teknoloji İyi tedavi Horlanma, hakaret, ölümcül saldırılar

4. Öte yandan hekime yönelik şiddetin sorumlusu yalnızca şiddeti uygulayanlar değil şiddete sessiz kalan, gereğini yapmayan, hekimleri ve diğer sağlık çalışanlarını korumayan yetkililerdir Şiddete başvuran kişilerin etkili bir şekilde cezalandırılmaması hekimlerin yaşadığı mağduriyeti arttırmakta ve sürekli hale getirmektedir

5. HASTALAR AÇISINDAN ? ENDİKASYON PERFORMANS GÜVENE DAYALI HASTA-HEKİM İLİŞKİSİ NEGATİF YÖNDE ETKİLENMİŞTİR

6. şiddet… ADSM YOĞUN HASTA POTANSİYELİ SAĞLIK SİSTEMİNİN AKSAKLIKLARI MUHATABI…HEKİMLER HASTA HAKLARI KURULLARI PERFORMANS SİSTEMİ TÜKENMİŞLİK SENDROMU SİYASİLERİN SÖYLEMLERİ MEDYA MALPRAKTİS TAMGÜN

7. Ö Z E L K A M U Ş İ D D E T BEKLEME RANDEVU SÜRELERİ

8. Ş İ D D E T şiddet Hasta sayısı Uzun bekleme zamanı Tanı-tedavi planının beğenilmemesi Şiddeti arttıran etkenler

9. performans Hastane ortalaması Nitelikli çalışma Sağlık ile ilgili bir konuda performans temeline dayanan bir sistem var etmek MAJOR bir yanlış İzin- rapor ödeme yok Hasta sayısı arttırmaya yönelik Aktivasyon süreleri Özlük haklarına yansımayan ödemeler Farklı ödemeler Bilgilendirilmiş rıza

10. Hasta Hakları Kurulları-1998/2004 Hekimlik mesleğinin temeli hasta hakkıdır Hastaların sadece insan oldukları için hak ettikleri nitelikli sağlık hizmetine ulaşmasının yolu ise genelinde sağlık çalışanlarının, özelinde hekimlerin çalışma koşullarının insani olmasından geçmektedir. ! ! !... Hastaların sağlık hizmeti alımı esnasında karşılaştıkları sorunları çözme amacı 184 184 SABİM, Hasta Hakları kurulları, 150 BİMER, internetten…v.s 150

11. Hasta Hakları Kurulu Kurul Üyeleri Madde 11- Hasta Hakları Kurulu aşağıdaki üyelerden oluşur;a) Başkan: Kamu hastanelerinde hastanenin kalite hizmetlerinden sorumlu Baştabip Yardımcısı, kurulun başkanıdırb) Hasta Hakları Birim Sorumlusu, c) Hakkında başvuruda bulunulan personelin birim sorumlusu,d) Hasta hakları konusunda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşu temsilcisi (Kurula kabul edilme şartları 44.maddede belirlenmiştir.)HAYASADe) Varsa hastanın avukatı (Hastayı temsil ettiğine dair vekaletin bulunması gerekir. Ayrıca hasta veya yakını isterlerse kurula girerek kurul üyelerini konu hakkında bilgilendirebilirler. Ama oylamaya katılamazlar ve oylama sırasında kurulda bulunamazlar.)f) 4688 Sayılı Kamu Sendikaları Kanununa göre kurumda yetki almış sendika temsilcisi, g) Valiliğin belirleyeceği bir vatandaş. (Kendisi ve yakınlarının Sağlık Bakanlığına bağlı kurumlarla ticari ilişkisi olmayan, sağlık hizmetleri veya sosyal hizmetler alanında temayüz etmiş, 65 yaşını geçmemiş, kurula sürekli olarak katılmasını engelleyecek kronik bir rahatsızlığı olmayan, gönüllü bir kişi kurulda görev alır.)h) İl genel meclisi üyeleri arasından Vali tarafından seçilecek bir üye,

12. Hasta Hakları Kurulu ne yapmış….. Cezalandırmaya yönelik çalışmalar +++++ Düzenleyici/önleyici faaliyetler -------- Meslek Odası Temsilcisi Çalışmalarınızda dikkatli olup, hasta haklarını göz önünde bulunarak yapacağınız çalışmalar................... Bugünkü uygulamada Hasta Hakları pratikte hastaları hekimlere karşı kışkırtan ve hekimler üzerinde bürokratik denetim ve disiplin aracına dönüştüren bir uygulama olmuştur

13. istatistikler… Hasta hakları kurullarında görüşülen ve yerinde çözülen başvurular Başvuruların cinsiyete göre dağılımı Başvuruların yaşa göre dağılımı Başvuruların eğitim durumu Başvuruların meslek durumu Başvuruların birimlere göre dağılımı Başvuruların konulara göre dağılımı Başvuruların sonuçlanma durumu Hakkında başvuru yapılan çalışan 2011 %12 ihlal var %46 hizmetten faydalanamama, %22 saygınlık ve rahatlık görememe, %6 bilgilendirmeme, %1 rıza alınmaması %12 ihlal var ortalama (%78)

14. ÇALIŞAN VE HASTA HAKLARI KURULU

15. YanlIşa devam Hizmetten Çekilme; “Sağlık çalışanlarının, hizmet sunumu sırasında şiddete uğraması halinde, acil verilmesi gereken hizmetler hariç olmak üzere, hizmetten çekilme talebinde bulunabilir” denmektedir Bu madde Genelge’nin en önemli maddesi olmakla beraber; genel-soyut ve uygulanması tartışmalı biçimde ifade edildiği için yeterli görünmemektedir:

17. hizmetten çekilme 6)Hizmetten çekilme; Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti sunumu esnasında şiddete uğraması halinde, acil verilmesi gereken hizmetler hariç olmak üzere hizmetten çekilme talebinde bulunabilir. a)Hizmetten çekilme talebi, kurum tarafından belirlenen yöneticiye sözlü veya yazılı olarak bildirilecektir. b)Bildirim üzerine yetkili yönetici, olayı derhal değerlendirerek hizmetten çekilme talebinin uygun olup olmadığı hakkında gecikmeksizin karar verecektir c)Yetkili yönetici, hizmetten çekilme talebini uygun bulduğu takdirde hastanın sağlık hizmeti almasına ve tedavisinin devamına yönelik tedbirleri güvenlik tedbirleriyle birlikte alacaktır. Bu kapsamda ilgili hastanın sağlık hizmetini devam ettirecek yeni sağlık çalışanını belirleyecek, kurum içerisinde bunun mümkün olmaması halinde hastanın hizmet alabileceği başka bir sağlık kurumuna sevkini ve hizmet alımını sağlayacaktır. Bu süreç sırasında hastanın tedavisinin aksatılmamasına itina edilecektir TIBBİ DEONTOLOJİ TÜZÜĞÜYürürlüğe Koyan Bakanlar Kurulu Kararnamesi: No.4/12578 - 13 Ocak 1960(Resmi Gazete ile neşir ve ilânı: 19 Şubat 1960 - Sayı: 10436) MADDE 18 - Tabip ve diş tabibi, âcil yardım, resmî veya insani vazifenin ifası halleri hariç olmak üzere, mesleki veya şahsi sebeplerle hastaya bakmayı reddedebilir.

18. ÇALIŞAN HAKLARI

19. Hastanın müşteri, hekimin tüccara dönüştüğü bu karanlık sağlık sistemine daha fazla kurban vermemek için

20. SDP özel muayene / tamgün / malpraktis SDP çerçevesinde kamuda özel muayenenin sonlandırılması, kamuda çalışan hekimlerin özel muayene işletmelerine son verilmesi, tamgün çalışma ve malpraktis gibi düzenlemeler kamuda görev yapan hekimlerin ücret ve refah düzeylerinde baskıyı beraberinde getirmiştir

21. tükenmişlik sendromu ve meslek hastalıklarına yakalanma riskleri artmaktadır Her ne kadar, bir tür hizmet başı ödeme modeli olan performansa dayalı ücretlendirme, hasta sayısının artması sayesinde hekimlerin gelirlerine pozitif bir katkı sunmuş olsa da, tercih edilen bu politika hekimlerin daha yoğun çalışma ve tükenmesini de beraberinde getirmiştir Yoğun çalışma şartlarında izin alamamakta, tükenmişlik sendromu ve meslek hastalıklarına yakalanma riskleri her gün artmaktadır.

22. Öte yandan “performans” sisteminin kışkırtmasıyla gereksiz yere artan hasta ve iş yükünün en önemli sonucu sağlık çalışanlarında yaşanan “tükenme” dir. İlk kez 1974 yılında Freudenberger tarafından kullanılan tükenme (burnout) kavramı 1976 yılında Maslach tarafından “kişinin özgül anlamı ve amacından uzaklaşması ve hizmet götürdüğü insanlarla gerçekten ilgilenemiyor olması” olarak tanımlanmıştır. Halsizlik, yorgunluk, güçsüzlük, takatsizlik, özgüven ve coşkunun azalması/yitimi ile karakterize “duygusal tükenme”; hizmet sunduğu kişilere karşı olumsuz davranışlarla karakterize “duyarsızlaşma” ve iş gereği karşılaşılan insanlarla ilişkilerdeki yetersizlik duygusunda artış ile karakterize “bireysel becerilerde azalma” tükenmişliğin yapısını oluşturmaktadır.

23. Halen sürdürülen sağlık sistemi Hekimler / sağlık çalışanlarını tükenmeye sürüklemektedir. Bu tükenişin nedeni sadece iş yükünün fazlalığı ve çalışılan mekanın sorunları’nın yanı sıra Aksine, esnekleşen ve uzayan çalışma koşullarının ve işin anlamının “hasta yararı” ve “iyilik” olmaktan çıkıp “para kazanmak” olarak dönüşmesi de tükenmeye neden olmaktadır

24. Bu nedenle sağlık çalışanlarına yönelik şiddet eylemlerinin son bulabilmesi için; çalışan başına düşen hasta yükü azaltılmalı, çalışma saatleriçalışan hakları ve mutluluğu dikkate alınarak düzenlenmeli, çalışma ortamını bozan fiziki mekansorunları giderilmeli, talep eden tüm çalışanlara kurumsal destekler (kreş, servis, yemek, dinlenme, eğlenme, sosyo-kültürel gelişim, vs) ücretsiz sunulmalı ve hekimlik mesleğinin etik ilkelerineters düşmeyecek gelir/ücret politikaları hayata geçirilmelidir

25. Hekimlerin perspektifinden değerlendirildiğinde son yıllarda sağlıkta artan şiddetin en önemli nedenlerden bir tanesi de izlenen sağlık politikaları sürecindehekimlerin hedef gösterilmesi gelmektedir Bu çerçevede hekimler tarafından sıklıkla dile getirilen hususların başında sağlıkta yaşanan sorunların haksız bir biçimde hekimlere fatura edilmesi gelmektedir. Bu başlık altında haksızlığa uğrama hissi oldukça güçlü bir biçimde ifade edilmektedir.

26. Siyasetçilerinve medyanın kamuoyunda hekim karşıtı söylemleri, yayınları, hekimleri halka hedef olarak göstermek, halkın gözünde hekimleri ve sağlık çalışanlarını gözden düşürmesi sonucu şiddete neden olmaktadır .

27. İngiltere’de görev yapan hekimlerin çoğu, sağlık çalışanlarına yönelen şiddet eylemleri konusunda siyasi otoritenin“sıfır tolerans” gösterdiğini ifade etmektedirler (British Medical Association, Violence in the workplace - the experience of doctors in Great Britain,2008. http://www.bma.org.uk/ap.nsf/Content/violence08 (Erişim Tarihi; 12/04/2008). Oysa Türkiye’de hekimler, İngiltere’deki hekimlerin aksine, ülke yöneticilerinin ve siyasilerin izledikleri politikaların toplumda şiddeti körüklediğini düşünmekte ve daha önemlisi bu alanda bir otorite ve hukuk boşluğunun olduğuna inanmaktadırlar.

28. mesleki mali sorumluluk sigortası Tıbbi kötü uygulamanedeniyle hekimlerden talep edilebilecek zararlar ile kurumlarınca kendilerine yapılacak rüculara karşı mesleki mali sorumluluk sigortasızorunluluğu getirilmiştir Malpraktisin oluşumunda sadece hekimi sorumlu tutanbir yaklaşımla sağlık hizmeti nedeniyle ortaya çıkan zararlarınkarşılanmasında özel sigortacılık modeli benimsenmiştir.

29. Hekimlerin üçte ikisi ise sigorta uygulamasının; malpraktisi azaltmayacağı, hekimi artan tazminatlara karşı korumayacağı, hekimlik uygulamalarının tazminat davalarının yarattığı kaygıdan etkileneceği gerekçeleriyle sağlık hizmetini olumsuz etkileyeceğini düşünmektedir Tazminat sisteminin; kötüye kullanıma açık olduğu ve hekimlerin dava açılmasını engellemek için “korunmacı tıp” uygulayarak gereksiz tanı yöntemleri uygulayabilecekleri gerekçeleriyle sağlık hizmetini olumsuz etkileyeceği düşüncesi büyük oranda desteklenmiştir

30. Özet olarak… 2002 yılından itibaren yapılan düzenlemelerin, sağlık hizmeti sunumunda hekimlerin işverenlerin, idari ve siyasi otoritenin etkilerine daha açıkhale gelmelerine zemin hazırladığı söylenebilir Performansa dayalı ücretlendirmeyöntemimin, uzun çalışma saatlerinin, hastaların gereksinim duydukları sağlık hizmetini almalarının önünde engeller beslediği görülmektedir

31. Özet olarak… Yarım asrı aşkın süredir hekimlerin sahip oldukları iş güvencesi, ücretli izin ve dinlenme hakları bu dönemde ciddi bir biçimde ihlal edilmiştir Hekimlerin kendi adlarına bağımsız olarak meslek icra etmelerininönlenmesine, düşük ücretlerle uzun saatler çalıştırılmalarına yönelik sistemli düzenleme değişiklikleri, güvenlik duygusunu parçalamaktadır

32. Özet olarak… Sağlık Uygulama Tebliğleri ve ücretlendirme yöntemlerihekimlerin klinik karar verme özgürlüğünü ciddi bir biçimde zedelemekte ve etik sorunlara yol açmaktadır. Bu durum hastalara verilen sağlık hizmetinin niteliğinin olumsuz etkilenmesini ve yer yer sağlık hak ihlallerinin yaşanmasını kaçınılmaz hale getirmektedir Sağlık hizmeti sırasında ortaya çıkan zararların karşılanmasında kabul edilen bireye odaklı özel sigortacılık yöntemi nedeniyle hekimlerin tıbbi hataların bilinir olmasının ve hata nedenlerinin ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmaların önüne geçilmekte, çekinik tıp uygulamalarısonucu sağlık harcamalarının artışına zemin hazırlanmaktadır. Böylece hastaların sağlık ve yaşam hakkına yönelik olumsuz bir sağlık hizmet modeli oluşturulmaktadır

33. Özet olarak… Sağlık hizmetlerinin ticarileştirilmesi sonucu sağlık hizmet sunumu ilişkisinde hastaların tüketiciye dönüştürülmesisüreci aynı zamanda hekimlere ve diğer sağlık personeline yönelik şiddetin artışında önemli bir etken olarak değerlendirilmelidir Hekimlere, güvenli ve sağlıklı çalışma koşullarının sağlanması, mesleki özerkliğingüvence altına alınması, emekliliğe yansıyacak adil bir ücretödenmesi, yeterli tıp ve uzmanlık eğitimi ile sürekli mesleki gelişim olanaklarının verilmesi, nitelikli sağlık hizmetininzorunlu unsurlarıdır. Bu unsurları içermeyen düzenlemeler hekimler ve hastalar zaman zaman birbirlerine de zarar veren mağdurlara dönüştürmektedir

34. Hekimlerin sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin temel nedenlerinden birisi olarak gördükleri siyaset ve siyasi iktidardan çok beklentileri vardır. Bu beklentileri ana başlıklar halinde toparlayacak olursak: • Tüm tarafların temsil edildiği eş yetkili komisyonlar kurması • Sağlık kurumlarında “çalışan hakları birimi”ni kurması • Sağlık çalışanları için telefon hattı kurması • Çalışma koşulları ve çalışan mutluluğunu araştırması ve izlemesi • “Beyaz Kod” uygulamasını gerçekleştirmesi • Şiddet davalarına müdahil olması • Şiddet eylemlerine yönelik cezaların uygulanmasını takip etmesi • Şiddete uğrayanlara tazminat ödemesi • Medyada sağlık çalışanları hakkında olumlu kanaat belirtmesi ve onların özverilerini • topluma aktarması • “Kamu Spot”ları yapması, haksız/yanlış haberleri önlemesi • Sağlık politikalarını mükemmel gibi gösterip, sorun yaşandığında sağlık çalışanlarını hedef göstermemesi • Sağlık çalışanlarını şiddete karşı koruyacak etkin yasalar çıkarması • Sağlığın siyasi rant alanı olarak görülmesinin önlenmesi • Siyasetçilerin sağlık çalışanlarına yönelik olumsuz söylemlerin sona erdirmesi • Sağlıkta amacı kar olarak belirtmemesi ve nicelik değil niteliği dikkate alması • Sağlık çalışanlarına değer verildiğinin gösterilmesi • Sağlık çalışanlarına saygınlığının korunması

35. Dişhekimi Serdar SÜTCÜ Dişhekimi Helin ARAS TEK

36. ADANA Adana Ağız ve Diş Sağlığı Merkezinde çalışan Dişhekimi Tayyar BADEM ile eşi Dişhekimi Necibe BADEM şiddet olaylarına maruz kalmıştır. Dişhekimi Necibe BADEM’e diş çektirmeye gelen bir hasta canının yandığını söyleyerek sözlü hakaretlerde bulunarak koltuktan kalkıp koridorda küfrediyor. Necibe BADEM’in eşi küfürleri duyunca koridora çıkıyor ve hasta ile Dişhekimi Tayyar BADEM arasında sözlü tartışma yaşanıyor. Güvenlik hastayı ortamdan uzaklaştırıyor. Hasta dışarı çıkarak arabadan döner bıçağı alarak tekrar içeri girip Dişhekimi Tayyar BADEM’e saldırmak istiyor. Güvenlik engelliyor ve olay savcılığa intikal ediyor.

37. BURSA 18.05.2012 tarihinde Bursa Karacabey Devlet Hastanesi’nde çalışan dişhekimi Gülşah YILMAZ bir hastanın hakaret ve saldırısına uğramıştır. Diğer meslektaşlarımızın zamanında müdahalesi ile daha fazla şiddet maruz kalmaktan kurtulan meslektaşımıza, uğradığı saldırı sonucu 3 günlük rapor verilmiştir. Karacabey Devlet Hastanesi’nde çalışan meslektaşlarımız, tüm ağız diş sağlığı hizmeti verilen kurum ve kuruluşlarda olduğu gibi çok sayıda hastaya hizmet vermek durumundadırlar. Günlük 8 ilk başvuran hastanın yanı sıra tedavileri devam eden kendi hastaları ve randevu almadan, verilmeden gelen hastalarla günden 50-60 hastaya hizmet vermeye çalışmaktadırlar. Öğle yemeğine gitmeden çalıştıkları ve akşam mesai bitiminde de çalışmaya devam ettikleri günler olmaktadır. Olayın meydana geldiği günde meslektaşımızın kliniğinde saat: 11.30 da bekleyen 20’ye yakın hastası varken, olayın faili olan kişi dilinde bir yara olduğunu söyleyerek başvurmuş, meslektaşımız da randevulu olup da bekleyen çok hastası olduğunu, beklerse kendisine de bakabileceğini söylemiştir. Hasta durumunun acil olduğunda ısrarcı olmuş, meslektaşımız bu durumun herhangi bir aciliyeti olmadığını ifade edince saldırgan, hakaretlerle meslektaşımızın üzerine yürümüş ve bileğinden yakalayarak saldırmıştır. Diğer dişhekimlerinin müdahalesiyle güvenliğe haber verilmiş ve saldırgan uzaklaştırılmıştır.

38. KOCAELİ 20.06.2012 tarihinde Kocaeli Derince Ağız Diş Sağlığı Merkezi’nde çalışan Dişhekimi Ayşe Serpil SEZER bir hastanın sözlü saldırısına hedef olmuştur. Diş temizliği yaptırmak için kliniğe başvuran hastanın muayenesinde akut periodontit, hiperemi, üst sol 1 ve üst sağ 6 nolu dişlerinde perlodental apse tespit edilen ayrıca oral hijyeni çok kötü olan ve dişlerini fırçalamadan muayeneye gelen hastaya; antibiyotik kullanması gerektiği, ilaç bitiminde tekrar gelip çekilmesi gereken dişin çekilmesi, yaranın iyileşmesinden sonra diş tazı temizliği için randevu verilebileceği söylenmiştir. Meslektaşımız bu tedavi planlamasını hastaya 4 defa anlatmış ayrıca muayenelere dişlerini fırçalayıp gelmesi gerektiğini söylemiştir. Bunun üzerine hasta sinirlenerek bağırmış ve “Ben Avrupa gördüm, böyle bir şey görmedim. Sen okumuşsun ama adam olamamışsın, sen beni siktir etmeye mi çalışıyorsun. Ben iki kere ilaç kullandım bir daha kullanmam” demiştir. Meslektaşımız da “şimdi reçetenizi yazıyorum alın çıkın lütfen”şeklinde cevap vermiştir. Hasta reçetesini almadan çıkmış, diğer randevulu hasta içerdeyken kapının önünde durup içerdeki ve dışardaki hastaların duyabileceği şekilde bağırarak küfür etmiştir. Meslektaşımız tekrar dışarı çıkmasını söylediğinde “sen öldürülmeyi de dövülmeyi de hak ediyorsun” diyerek kapıyı vurup gitmiştir.