Sürdürülebilir Orman Yönetimi(SOY) Kriter ve Göstergeler(K&G) Uygulamaları

1. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sürdürülebilir Orman Yönetimi(SOY) Kriter ve Göstergeler(K&G) Uygulamaları Yunus SEVEN Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı Ekim 2009

2. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları • 1992, Rio Zirvesinde alınan kararların uygulamaya konmaması üzerine 1995 yılında kurulan “Hükümetler arası Ormancılık Paneli (IPF)” 16 başlık altında toplam 150 Eylem Önerisi kararı almıştır. Bunlar; uluslararası ormancılık süreci çalışmalarını yönlendiren en önemli belgeler arasındadır. Bu 16 başlıktan en önemlisi her ülkenin; • “Ulusal Ormancılık Programını” hazırlaması” diğer önemli bir başlık ise “Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriter ve Göstergelerinin” belirlenmesidir. • 1998 Yılında “Hükümetlerarası Ormancılık Forumu” adı ile devam eden süreçte de toplam 120 Eylem Önerisi geliştirilmiştir. BM - IPF/IFF

3. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları BM-IPF/IFF Sürecinde alınan bu toplam 290 Eylem Önerisinin Uygulanması için Dünya’nın değişik bölgelerinde 9 Bölgesel Süreç başlatılmıştır. Pan-Avrupa Yakın Doğu

4. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları PAN-AVRUPA SÜRECİ Strazburg RİO Helsinki Lizbon Viyana Varşova • 1990 yılında Fransa ve Finlandiya’nın girişimi ile Strazburg’dabaşlatılan “Avrupa Ormanlarının Korunması Bakanlar Konferansı” 1992 yılı Rio Zirvesinden sonra RİO KARARLARININ Avrupa’da uygulanması için PAN-AVRUPA sürecine dönüştü. Alınan kararların Bakanlar düzeyinde imzalanması nedeniyle dünyada en etkili süreç olarak bilinmektedir. • Bu süreçte; 1993 Helsinki toplantısında” Sürdürülebilir Orman Yönetimi” tanımı yapıldı. 1998 Lizbon toplantısında ise Avrupa SOY K&G kılavuzu onaylanarak toplam 6 Kriter ve 36 Gösterge belirlenmiştir. 1992 1990 1993 1998 2003 2007

5. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları YAKIN DOĞU SÜRECİ Kahire Şam Tahran Hartum Beyrut Hartum Tunus 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 • FAO’nun girişimi ile başlatılan Fas’tan Afganistan’a kadar toplam 55 ülkeyi kapsayan Yakın Doğu Süreci 1996 yılında Kahire’de başlamıştır. • Yakın Doğu Sürecinde Sürdürülebilir Orman Yönetimi için 7 Kriter ve 64 gösterge belirlenmiştir. • FAO tarafından hazırlattırılan Kriter ve Göstergelerin uygulama kılavuzu onaylanmıştır.

6. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları Pan-Avrupa, Sürdürülebilir Orman Yönetimi Tanımı Avrupa Ormanlarının Korunması Bakanlar Konferansının 1993 yılıHelsinki toplantısında; “Sürdürülebilir Orman Yönetimi: Ormanların ve orman alanlarının yerel, ulusal ve küresel düzeyde, biyolojik çeşitliliğini, prodüktivitesini, kendini yenileme kabiliyetini ve yaşama enerjisini, ekolojik, ekonomik ve sosyal fonksiyonlarını yerine getirebilme potansiyelini şimdi ve gelecekte koruyacak ve diğer ekosistemlere zarar vermeyecek bir şekilde düzenleme ve yararlanma biçimi olarak tanımlanmıştır.

7. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları Kriter ve Göstergeler ? • Sürdürülebilir Orman Yönetimi tanımı yapıldıktan sonra bunların izlenmesi ve değerlendirilmesi için bazı mekanizmalara ihtiyaç duyulmuş bu amaçla uzmanlarca Kriter ve Göstergeler geliştirilmiştir. • Kriter ve Göstergeler; ormandurumunuveSOY içinkaydedilengelişmeyideğerlendirenaraçlardır. Her birkritersürdürülebilirormanyönetiminindeğerlendirebileceği, temelelementlerioluştururlar ve bir bakımasürdürülebilirliğinanahtarıdırlar. • Kriterler;SürdürülebilirOrmanYönetimininizlenmesi, gelişiminintakipedilmesiveuygulanmasıiçingerekliaraçlardır.AncakSürdürülebilirOrmanYönetimininstandartlarınıbelirlemezler. Zaman içerisinde değişen şartlaragöredeğişebilirler.

8. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları Kriter ve Göstergeler ? Kriterler esas itibariyle ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye fazla bir değişiklik göstermemektedir. Dolayısıyla SOY için aşağıdaki altı kriter bir bakıma küresel mutabakat ile belirlenmiştir; • 1- Orman kaynakları, • 2- Biyolojik çeşitlilik, • 3- Ormanların sağlığı ve canlılığı, • 4- Ormanların üretim fonksiyonları, • 5- Ormanların koruma fonksiyonları, • 6- Ormanların sosyo-ekonomik fonksiyonları, Bazı bölgesel süreçlerde ise bu kriterlere bir yedincisi olan “Politik, yasal ve kurumsal çerçeve” İlave edilmiştir.

9. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları Kriter ve Göstergeler ? Kriterler sürdürülebilir orman yönetiminin temel prensiplerini oluşturmakla birlikte, kriter bazında ölçümleme ve değerlendirme yapabilmek için her bir kriteri oluşturan ölçülebilen göstergelerin belirlenmesi gerekmektedir. Göstergeler ise; her birkriteritanımlamakveyaölçmekiçinkullanılanaraçlardır.Bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye, uygulama alanından bir diğerine değişiklikler gösterebilir. Burada önemli olan husus, göstergelerin uygulama düzeyinde belirlenmesi, ölçümlenmesi ve değerlendirilmesi hususudur. Sürdürülebilir orman yönetiminin en kilit noktasını bu teşkil eder.

10. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları 3 Tür göstergeden bahsedebiliriz. 1-Kantitatifgöstergeler Somutdeğerlerle (sayılarla) ifadeedilebilen; “Alan (179 Ha), yaş(5))” 2-Kalitatifgöstergeler Soyutdeğerlerleifadeedilebilen : “Çokiyi, iyi, normal, kötü, çokkötü, az, çok,” 3-Tarifedicigöstergeler Cümlelerleifadeedilebilen; “Satışlardalgalıbirseyirizlemektedir.” Kriter ve Göstergeler ?

11. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları KriterveGöstergeler; • Küresel, • Bölgesel, • Ulusal, • Yerel veya • Uygulamabirimi • düzeyindebelirlenirler. • Bölgesel ve UlusaldüzeydeKriterveGöstergeler; esasolarakizlemeveraporlamaaracıolarakgeliştirilirler, sürdürülebilirliğinstandartlarıdeğildirler.

12. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları PAN-AVRUPA, 6 Kriter ve 36 Gösterge KRITER 1 – Orman kaynaklarının ve bu kaynakların küresel karbon döngüsüne katkısının muhafazası ve geliştirilmesi • Orman alanı • Dikili servet • Yaş-Çap sınıfları dağılımı • Karbon stoğu KRITER 2 – Orman ekosisteminin sağlık ve canlılığının idamesi 2.1 Hava kirleticilerinin miktarı 2.2 Toprak durumu 2.3 Yapraksızlaşma 2.4 Orman tahribatı

13. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları PAN-AVRUPA, 6 Kriter ve 36 Gösterge • KRITER 4 – Orman alanındaki biyolojik çeşitliğin muhafazası ve uygun bir biçimde geliştirilmesi • 4.1 Ağaç türleri kompozisyonu • 4.2 Gençleştirme • 4.3 Doğallık • 4.4 Yabancı ağaç türleri • 4.5 Dikili kuru • 4.6 Genetik kaynaklar • 4.7 Peyzaj • 4.8 Tehdit altındaki türler • 4.9 Korunan ormanlar • KRITER 3 – Üretim fonksiyonlarının idamesi ve geliştirilmesi • 3.1 Artım ve kesimler • 3.2 Yuvarlak odun üretimi ve değeri • 3.3 Odun dışı ürün üretim ve değeri • 3.4 Ormanlık alanda pazarlanabilen hizmetler ve değeri • 3.5 Orman Amenajman planı ile yönetilen ormanlar

14. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları • KRITER 6 – Diğer sosyo-ekonomik fonksiyonların idamesi • 6.1 Özel orman sayısı • 6.2 Ormancılık sektörünün GSMH’ye katkısı • 6.3 Net gelirler • 6.4 Ormancılık yatırımları • 6.5 Ormancılıkta iş gücü • 6.6 İş güvenliği ve sağlığı • 6.7 Odun tüketimi • 6.8 Odun ticareti • 6.9 Odun kaynaklarından üretilen enerji • 6.10 Geri dönüşüm oranı • 6.11 Rekreasyona ulaşım • 6.12 Kültürel ve ruhsal değerler PAN-AVRUPA, 6 Kriter ve 36 Gösterge • KRITER 5 – Ormanın koruyucu fonksiyonlarının idamesi ve uygun biçimde iyileştirilmesi • 5.1 Koruyucu ormanlar (su, toprak ve diğer ekosistem unsurları) • 5.2 Koruyucu ormanlar (alt yapı veya diğer doğal kaynaklar)

15. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları KRİTER 1 : ORMAN KAYNAKLARI    1. Ormanların ve diğer ağaçlık alanlar (plantasyonlar, tarım-ormanları, rüzgar perdeleri, vb dahil) ve zaman içinde bu alanların değişimi.    2. Biyokütle/dikili servet, artım, karbon stoğu   3. Orman amenajman planı olan ormanlık ve diğer ağaçlık alanlar    4. Sınırlaması yapılmış orman ve diğer ağaçlık alanlar KRİTER 2 : ORMANLIK ALANLARDA BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN KORUNMASI Ekosistem göstergeleri:    1. Orman ekosistemlerinin dağılımı (bitki örtüsü tipi, doğal,suni bazlarda)    2. Orman rezervleri ve korunan alanların sahası    3. Parçalı orman alanları    4. Nadir ekosistemlerde yokoluşlarÖzel Göstergeler   5. Ormana bağımlı türlerin sayısı    6. Ormanlık alanlarda risk altındaki türlerin alanı    7. Karışık meşçere tiplerinin büyüklüğü    8. Tabii gençlettirmeGenetik Göstergeler   9. Tohum kaynakları    10. Yayılımı azalan ormana bağlı türlerin sayısı    11. Önemli türlerin kendi yayılış alanı içindeki populasyon seviyesi YAKIN DOĞU, 7 Kriter ve 64 Gösterge

16. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları KRITER 3 : SAĞLIK, CANLILIK VE ENTEGRASYON Harici etki göstergeleri   1. Aşağıdaki harici olaylardan etkilenen plantasyonlar dahil ormanların alanı ve oranı:   a) Doğal Orman yangınları:    b) Fırtınalar    c) Böcek ve hastalıklar    d) Kuraklık    e) Yaban hayvanları zararıOrmanın canlılığı göstergeleri   2. Başarılı doğal gençleştirme alanları    3. DefolasyonAntroponik etki göstergeleri   4. Ziraat, iskan, plansız turizm için açma miktarı    5. Kişi başına yıllık yakacak odun tüketimi    6. İnsan etkisiyle çıkan orman yangını sayısı ve alanı    7. Otlatma zararları (ehil hayvanlar)    8. Yeni dikilen türlerle rekabet    9. Üretim trendi YAKIN DOĞU, 7 Kriter ve 64 Gösterge

17. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları YAKIN DOĞU, 7 Kriter ve 64 Gösterge KRİTER 5 : KORUYUCU VE ÇEVRESEL FONKSİYONLARKoruyucu fonksiyonlar   1. Koruma amaçlı yönetilen orman ve diğer ağaçlık alanlar    2. Su havzalarını koruma amaçlı yönetilen orman ve diğer ağaçlık alanlar ve oranı    3. Rekreasyon ve seyir amaçlı yönetilen sahalar    4. Toprak koruma amaçlı yönetilen sahalar Toprak degredasyonu ile mücadele   5. Ağaç ve çalı dikimi ile stabile edilen kumul fiksasyon alanları    6. Ağaç ve çalı ile stabile edilen aşınmış yamaçlar.    7. Yukardaki (5-6) çalışmalarıdan alınan sonuç, başarı oranı (yüksek, orta, düşük)   8. Çölleşme ile mücadele için ağaç çalı dikimi planlarının uygulama sonucu etkinliği (yüksek, orta, düşük)    9. Çölleşme ile mücadele çalışmalarının genişliği (toplam alan hektar olarak) KRITER 4 : ÜRETİM KAPASİTESİ VE FONKSİYONLARI    1. Entegre bir amenajman planına göre yönetilen orman ve diğer ağaçlık alanlar    2. Odun üretimi    3. Odun artımı ile üretim arasındaki yıllık denge ve trend.    4. Aramotik ve tıbbi bitkiler dahil odun-dışı orman ürünleri üretimi

18. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları YAKIN DOĞU, 7 Kriter ve 64 Gösterge KRİTER 6 : SOSYO EKONOMİK FONKSİYONLARIN İDAMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ Ekonomik göstergeler   1. Odun ürünlerinin değeri    2. Odun dışı orman ürünlerinin değeri    3. Rekreasyon değeri    4. Avlanma değeri    5. Ormancılık sektörünün GSMH içindeki oranı.    6. İkincil orman ürünleri sanayi değeri    7. Biyokütle enerji değeri    8. Orman ürünleri ticareti dengesi    9. Ormancılık ve orman ürünlerine dayalı endüstriye yapılan yatırım seviyesi Faydaların dağılımına ait göstergeler   10. Ormancılık sektöründe istihdam yaratma    11. Ormana bağımlı toplulukların ilgisi/katılımı (organize gruplar ve kadınlar)    12. Tarımsal kalkınmaya katkı    13. Ormana bağımlı toplulukların yaşam satndartlarındaki düzelme oranı    14. Orman köylerinde bir hanenin gelirleri içinde ormandan elde edilen gelirlerin oranı    15. Gıda güvenliğine katkı Ormancılıkta ilgili tarafların katılım göstergeleri   16. Katılım ve eşitlik    17. Ormanda yaşayan toplulukların yeniden yerleşim sayısı ve alanı    18. Orman suçlarındaki azalma    19. Kırsal toplulukların, sivil örgütlerin, medyanın ve siyasetçilerin genel olarak ormanların muhafazası ve geliştirilmesine olan ilgileri ve katkıları

19. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları YAKIN DOĞU, 7 Kriter ve 64 Gösterge KRİTER 7 : YASAL VE KURUMSAL ÇERÇEVE    1. Ulusal ormancılık politikası, yasalar ve yönetmelikler    2. Kurumsal araçlar    3. Somut uygulama ve izleme kapasitesi   4. Ekonomik çerçeve ve finansal araçlar    5. Halka danışma ve enfoırmasyon araçları   6. Araştırma ve yayım kapasitesi    7. Yerel deneyim, bilgi ve teknolojilerin değerinin belirlenmesi (valorizasyonu)    8. Uygun teknolojilerin transferi ve adaptasyonu   9. Uluslar arası düzenlemelerin uygulanma kapasitesi

20. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları Uluslararası ormancılık süreci karşısında Ülkemizin SOY Ulusal Kriter ve Gösterge uygulamalarında muhatap; ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞIDIR. ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sadece ve sadece kendi yetki ve sorumluluk alanı ile ilgilidir.

21. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları SOY K&G Uygulamalarında OGM’nün Yeri Neresidir. OGM ülkemizde ormancılık faaliyetlerinden sorumlu tek birim değildir. Ormancılık faaliyeti yürüten başka birimlerde vardır. ( AGM, ORKÖY, DKMP vb.) Dolayısıyla OGM için Ulusal K&G’den bahsederken esas olarak Ulusal K&G setinin bir alt setinden, hatta göstergelerin bir alt grubundan bahsediyoruz. Çünkü kriterler zaten SOY temel elementini teşkil eder ve ormancılık faaliyetinin yürütüldüğü her birim için geçerlidirler. Herhangi bir kriter farklı birimleri ilgilendiren göstergelerden oluşabileceği gibi aynı gösterge birden fazla birimin görev alanına girebilir.

22. SOY Kriter ve Göstergeler Uygulamaları • Örneğin; • “Koruyucu ve Çevresel Fonksiyonlar” kriterinin altında yer alan göstergelerden “su havzalarını koruma alanları” OGM’yi, “rekreasyon ve dinlenme amaçlı ormanlar OGM ve DKMP’yi, “kumul tespit alanları” AGM’yi ilgilendirmektedir. • Bu nedenle Orman Genel Müdürlüğü bu konudaki çalışmaları kendi görev alanı ile sınırlandırmıştır.

23. SOY K&G Uygulamaları Nasıl Başladı? • ÖNCELİKLE; Kendi yetki ve görev alanında Ulusal SOY Kriter ve Gösterge Setinin katılımcı yaklaşımla belirlenmesi, ölçümlenmesi, izlenmesi, değerlendirilmesi ve raporlanması kapsamında; • Pan-Avrupa ve Yakın Doğu sürecinde kabul edilen K&G setlerini harmanlamış, daha geniş bir yelpazeden oluşması ve Pan-Avrupa K&G seti ile örtüşmesi nedeniyle Yakın Doğu K&G setini temel alarak görev alanına giren göstergelerden oluşan Ulusal K&G seti oluşturma çalışmasını 1999 yılında test mahiyetinde başlatmıştır.

24. SOY K&G Uygulamaları Nasıl Başladı? 1. ADIM; Genel Müdürlüğümüz Merkezinde oluşturulan bir komisyon aracılığı ile Yakın Doğu Kriter ve Gösterge setinde Genel Müdürlüğümüz görev alanına giren göstergelerden oluşturulan formlar doğrudan orman işletme müdürlerince doldurulmak üzere Bölge Müdürlüklerimize gönderilmiştir. Aynı zamanda kriter ve gösterge konusu Orman Genel Müdürlüğü Hizmet İçi Eğitim Programına dahil edilerek Plan Proje Şube Müdürlerine bu konuda Gümüldür ve Bursa’da eğitim verilmiştir.

25. SOY K&G Uygulamaları Nasıl Başladı? 2. ADIM; SOY K&G kavramının Teşkilatımıza tanıtılması ve aynı zamanda veri temininde (formların doldurulmasında) karşılaşılan güçlükleri ve belirlenen göstergelerin ülkemiz şartlarında uygulanabilir veya geçerli olup/olmadığının anlaşılması amaçlanmıştır. Üç yıl süren denemeden sonra elde edilen bulgular ve yapılan tespitler 2003 yılında Bursa’da yapılan bir çalıştay’da ele alınmış ve Plan Proje Şube Müdürlerimiz ile 11 sivil örgüt temsilcisi ve diğer ilgili kuruluşların Bursa ili temsilcilerinden oluşan çalışma gruplarında Genel Müdürlüğümüz Ulusal Kriter ve Gösterge seti katılımcı bir yaklaşımla belirlenmiştir.

26. SOY K&G Uygulamaları Nasıl Başladı?

27. SOY K&G Uygulamaları Nasıl Başladı? OGM ULUSAL SOY K&G SETİ, 6Kriter 28 Gösterge Kriter-1: Orman kaynakları, 1.1 Ormanlar ve diğer ağaçlık alanlar 1.2 Dikili servet, biyokütle ve karbon stoğu 1.3 Artım 1.4 Amenajman Planı Olan Orman Alanı 1.5 Kadastrosu Yapılan Orman Alanı Kriter-2 : Biyolojik çeşitlilik, 2.1 Ormanların dağınıklık durumu 2.2 Silvikiültürel Bakımlar 2.3 Gençleştirme Güvenilirliği 2.4 Tohum Kaynakları • Kriter -3 : Ormanların sağlık, canlılık ve Entegrasyon • 3.1 Doğal Faktörlerden Etkilenen Ormanlar, • 3.2 Başarılı Tabii Gençleştirme Alanı • 3.3 Açma Yerleşme • 3.4 Yakacak Odun Tüketimi • 3.5 Orman Yangınları • 3.6 Otlatma Zararı • 3.7 İzin İrtifaklar

28. SOY K&G Uygulamaları Nasıl Başladı? Kriter -4 : Ormanların üretim kapasitesi ve fonksiyonları, 4.1 Entegre Amenajman Planları İle Yönetilen Ormanlar 4.2 Odun Üretimi 4.3 Artım ve Üretim Dengesi 4.4 Odun Dışı Orman Ürünleri Üretimi • Kriter -5 : Ormanların koruyucu ve Çevresel fonksiyonları, • 5.1 Koruyucu Özelliği Nedeniyle Muhafaza Edilen Alanlar • 5.2 Su Havzalarını Koruma Alanları • 5.3 Toprak Muhafaza Alanları • Kriter -6 : Ormanların sosyo-ekonomik fonksiyonları • 6.1 Üretilen Odun Ürününün Değeri • 6.2 Odun Dışı Orman Ürünlerinin Değeri • 6.3 Yaratılan İstihdam • 6.4 Orman Toplulukları ve Sivil Örgütler • 6.5 İşlenen Orman Suçları

29. SOY K&G Uygulamaları Nasıl Başladı? ………….. ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SÜRDÜRÜLEBİLİR ORMAN YÖNETİMİ KRİTER VE GÖSTERGELERİ ………… İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ 2008 YILI SOY RAPORU TANITIM (1 sayfa ) Paragraf 1 Kuruluş, bulunan şeflikler, sınırlar içindeki içeler Paragraf 2 Alan, ormanlık alan oranı, coğrafi özellikler Paragraf 3 Demografik yapı, sosyo ekonomik özellikler KRİTER 1 ORMAN KAYNAKLARI GÖSTERGE 1 Ormanlar ve diğer ağaçlık alanlar Tablo 11 Bir evvelki envanter dönemi ile karşılaştırmalı tüm orman alanı (ha)

30. SOY K&G Uygulamaları Nasıl Başladı? OGM Uygulama Birimi olarak Orman İşletme Müdürlüğünü belirlemiştir. Tüm ormancılık faaliyetlerimiz ve bu faaliyetler ekseninde oluşan ilişkilerin orman işletme müdürlüğünde yoğunlaşması, Yetki ve Sorumluluğun daha ziyade İşletme Müdürlüğünde olması, İdari yapı olarak çoğu illerde kuruluşu olması, Bölge Şefliğine inilmesinin pratik ve ekonomik olmaması, Diğer kamu kurumlarının ve STK’ nın illerde kuruluşu veya temsilcisi olması(katılımcılık)

31. SOY K&G Uygulamaları Nasıl Başladı? 3.ADIM; İlk iki adımda yapılan çalışmalar ve elde edilen bulgular Bakanlığımıza ve uluslararası düzeyde yapılan toplantılara rapor edilmiştir. Bu çerçevede özellikle orman kaynaklarına ilişkin göstergeler için veri temin edilmesinde yaşanan sıkıntıların çözümlenmesi için Orman İdaresi ve Planlama Dairesi ile işbirliğine girilerek her yıl yapılan orman amenajman planları ile değişen orman kaynakları istatistiklerinin düzenli olarak güncellenmesi sağlanmıştır.

32. SOY K&G Uygulamaları Nasıl Başladı? • 4. ADIM; OGM 2006 Yılında son şeklini almış olan SOY K&G çalışmalarını Bölge düzeyine indirgemiş ve bölge müdürlüklerince hazırlanan SOY K&G Raporlarının il düzeyinde yapılan çalıştaylarda katılımcı yaklaşımla değerlendirilmesi sonucu hazırlanan raporlar merkezde kurulan komisyon tarafından değerlendirilmiş ve “OGM, 2006 YILI SOY K&G RAPORU” hazırlanarak yayınlanmıştır. Hazırlanan bu rapor Bakanlığımıza, diğer kamu kurum ve kuruluşlarına, üniversitelere ve diğer sivil toplum örgütlerine gönderilmiştir.

33. SOY K&G Uygulamalarında Neredeyiz? 5.ADIM; OGM 2009 yılında SOY K&G çalışmalarını orman işletme müdürlüğü düzeyine indirgemiş ve 217 Orman İşletme Müdürlüğüne ait SOY K&G Setlerinin katılımcı yaklaşımla belirlenmesi, ölçümlenmesi, izlenmesi, değerlendirilmesi ve raporlanması çalışmasını 2009 yılında başlatmıştır.

34. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? Bu kapsamda; Merkezden hazırlanan “Kavram Notu” ve “SOY K&G Rapor Formatı” Orman Bölge Müdürlüklerine gönderilerek, Orman Bölge Müdürlüğü koordinasyonunda, Her orman işletme müdürlüğünce hazırlanacak olan “………Orman İşletme Müdürlüğü SOY K&G raporlarının” İl düzeyinde yapılacak çalıştaylarda katılımcı yaklaşımla değerlendirilmesi ve hazırlanacak çalıştay raporu ekinde katılımcı listeleri ile birlikte yazılı ve elektronik ortamda merkeze gönderilmesi talimatlanmıştı.

35. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? • Bu talimat yazısında ve ekinde yer alan “SOY K&G kavram notun’daki” katılımı sağlamak amacıyla il düzeyinde yapılacak çalıştaylarla ilgili önerilerde önceki yıllarda yapılan çalıştaylardan farklı olarak ikinci bir gündem maddesi ilave edildi. • Dolayısıyla; • 1. Gündem maddesi ile; hazırlanacakOrman işletme müdürlüğü SOY K&G raporları çalıştaylarda sunulması ve değerlendirilmesi,

36. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? • 2.Gündem Maddesi ile de; • Orman İşletme Müdürlüklerinin OGM, Ulusal K&G setini altlık kabul ederek kendi yerel ve lokal şartlarından kaynaklanan ilave gösterge önerileri varsa bunların çalıştaylarda ele alınması ve katılımcı yaklaşımla değerlendirilerek, çalıştay raporunda önerilmesi ve bu sayede Orman İşletme Müdürlüklerinin kendi K&G Setini oluşturmaları hedeflenmişti.

37. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? • Bu doğrultuda; • Orman Bölge Müdürlüğü koordinasyonunda 217 orman işletme müdürlüğünce hazırlanan SOY K&G Raporları 81 ili kapsayan 54 il merkezinde düzenlenen çalıştaylarda katılımcı yaklaşımla değerlendirilmiş ve hazırlanan çalıştay nihai raporu ekinde katılımcı listeleri ile birlikte merkeze gönderilmiştir. Bu raporlar merkezde şu anda değerlendirme sürecinde olup bu süreç tamamlandığında “OGM, 2008 YILI SOY K&G Raporu” ve diğer ilgili raporlar üretilecektir.

38. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? 2006 ; 1214’ü kurum dışı, 547 kurum içi toplam, 1761 katılım 2009; 2342’si kurum dışı, 1192’si kurum içi toplam, 3534 katılım

39. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? Diğer kamu kurumları 998 kişi, köy muhtarları 468 kişi, bireysel 253, Tema ve diğer çevreci dernek ve kuruluşlardan oluşan sivil toplum kuruluşları 168, OR-KOOP. Ve diğer kooperatifler 184, üniversiteler 113, belediyeler 106, özel sektör 38 ve en son 14 katılımcı ile basın-yayın gelmektedir.

40. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? Yapılan 54 çalıştayın 10 tanesine merkezden oluşturulan ve benimde içinde yer aldığım bir ekip tarafından gözlemci olarak katılım sağlanmıştır. Gerek katıldığımızçalıştaylarda yaptığımız gözlemler ve gerekse Orman işletme müdürlüğü SOY K&G raporları ve çalıştay nihai raporlarının yapılan ön değerlendirmesi sonucu ortaya çıkan bazı hususlara GENEL olarak vurgu yapmak ihtiyacı doğmuştur. ( Her Böl. Müd. İçin bunları söylemek haksızlık olur. Amacımız bu işi daha iyi yapabilmek ve geliştirebilmenin hep birlikte gayreti içerisinde olmaktır.)

41. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? 1- Sürecin Sahiplenilmesi • Orman Bölge Müdürlerimizin çalıştaylara katılmaya özen göstermelerine rağmen süreci sahiplendiklerini söylemek maalesef mümkün değildir. Çoğu Bölge Müdürlüğünde çalışmalar Plan Proje Şube müdürlüğünün gayretleri ile sonuçlandırılmış, Orman İşletme müdürlükleri sürece dahil edilememiştir. • Orman İşletme Müdürlüğü SOY K&G Setini geliştirme sürecinin odak noktasında İşletme Müdürlükleri vardır. Dolayısıyla Orman Bölge Müdürlükleri sadece denetim, koordinasyon ve eğitim faaliyetlerini yürüteceklerdir.

42. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? 2- Eğitim Sürdürülebilir Orman Yönetimi Kriter ve Göstergeleri konusunda,yapılacak hazırlık çalışmaları ve çalıştaylar hakkında Bölge ve İşletme Müdürlüğü personelinin yeterince bilgi sahibi olmadığı anlaşılmıştır.

43. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? 3- Sürece gösterilen özen ve dokümantasyon faaliyetleri Gerek Orman İşletme Müdürlüğü SOY K&G formlarının doldurulması ve Raporlarının hazırlanması olsun ve gerekse Bu raporların ve ekinde yer alan İldeki OGM faaliyetlerini ve çalıştay konusunu içeren özet raporların çalıştaylara davet edilecek tüm taraflara gönderilmesinde, davetlilerin çalıştaya hazırlıklı katılmalarının sağlanmasında, çalışmaların, raporların ve ilanların web sayfasında yayınlanmasında, yazılı ve görsel tanıtım araçlarının kullanılmasında vb. yeterli ihtimamın maalesef gösterilmediği, bazı dokümanların zamanında hazırlanıp gönderilmediği veya hiç hazırlanmadığı,

44. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? Ayrıca Genel Müdürlüğe gönderilmesi gereken İşletme K&G raporlarının, İl çalıştay raporlarının ve çalıştay katılımcı listelerinin eksik veya geç gönderildiği gönderilen K&G formlarında veri veya bilgilerde maddi hata, uyumsuzluk ve eksikler olduğu, bazı çalıştay raporlarının bir rapor formatında ele alınmadığı gelişi güzel yazıldığı, işletme SOY K&G formlarının işletmelerce doldurulmadığı ve raporlarda idare değerlendirmesinin yapılmadığı,

45. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? 4- Açıklık ve Şeffaflık SOY K&G geliştirme faaliyetleri ve süreç yönetimi konusunda yeterince açık ve şeffaf olunamadığı Bölge Müdürlüklerimizin çalıştayları kontrol etme kaygısı ile hareket ettikleri gözlenmiştir. Bu yaklaşım raporların çalıştaylarda özgürce tartışılmasını, çalıştayların güvenilirliğini ve katılımı olumsuz etkileyebilecektir. Dolayısıyla bu kaygılardan mümkün olduğunca kaçınmak gerekir. Çalıştaylaradayapılan tartışmaların, alınan kararların ve önerilerin sınırını ancak yasal mevzuat belirler.

46. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? 5- Çalıştaylar SOY kriter ve göstergelerinin uygulanmasında katılımcılık çok önemli bir yere sahiptir. Çalıştaylar ise; katılımcılığı sağlayan en önemli araçlardan biridir. Pan- Avrupa yaklaşımına göre Katılımcılık: Toplumun kişisel veya organize gruplar halinde bilgilerini paylaştığı, görüşlerini ifade ettiği, menfaatlerini dile getirdiği ve ilgili konu hakkında verilecek kararı etkileme potansiyeline eriştiği gönüllü bir süreçtir”

47. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? • Katılımcılık Neden Önemlidir? • İdare, herhangi bir yerde, bir faaliyette bulunduğunda, şayet o yerde bu faaliyetten herhangi bir şekilde etkilenen kişi ve kurumların mutabakatını sağlarsa, faaliyeti sorunsuz bir şekilde başarıya ulaşır. Bu mutabakat, anlaşmazlık konularının çözümlerini de içerir. Böylece idarenin kapasitesi gönüllü katkılarla güçlenir. Katılımcıların sorumluluklara ortak olması, taraflar arasında güven ortamı oluşturur. Mahallinde yaratılan bu sinerji ile merkezi idarenin iş yükü azalır. • Ancak uzmanlara göre katılımcılığın başarılı olabilmesi için; • Gönüllülük, • Yeterli yasal düzenlemelerin olması, • Bütün taraflara açık ve şeffaf olması, • Faydaların ve Sorumlulukların paylaşılması, • Sunulan her türlü bilgi doğru, eksiksiz ve güncel olmalı,

48. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? 5- Çalıştaylar devam…….. 2009 yılında il düzeyinde yapılan toplam 54 çalıştaya katılım 2006 yılı çalıştaylarına göre yaklaşık % 100 artış göstermiştir. Bu artış Bölge Müdürlüklerimizin bu konuda önemli bir mesafe aldığını ortaya koymakla birlikte çalıştaylarla ilgili olarak; 5.1 Protokol konuşmaları; kısa ve amaca uygun olmalıdır. Uzun süreli konuşma ve Bölge/İşletme Müdürlüğünün Faaliyetlerini detaylıca anlatmaktan ziyade, Bölge ve İşletme Müdürlüklerinin tanıtımına ağırlık veren kısa sunumlarının yapılması amaca hizmet edecektir. Yoksa katılımcıların dikkati dağılacak ve daha çalıştayın başında konudan uzaklaşacaklardır.

49. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? 5.2 İşletmelerin SOY K&G Raporları; idare değerlendirilmesinin yapılmadığı veya eksik olduğu bazı işletmelerin sadece faaliyetlerini sunduğu bu nedenle de çalıştaylarda sağlıklı değerlendirilmenin yapılamadığı anlaşılmaktadır. 5.3 Çalıştay raporları;çalıştay raporlarının çalıştay sırasında hazırlanmadığı, ve hazırlanan raporların çalıştay katılımcılarına sonradan gönderilerek görüşlerinin alınmadığı, 5.4 Çalıştayın talimatlı katılımcıları; Bunlar da idarenin talimatla getirilmesini sağladığı çalıştay katılımcılarıdır. Bu amaca uygun değildir. Katılımcılık gönüllü olmalıdır.

50. SOY K&G Uygulamalarında Ne Durumdayız? 5.5 Değerlendirme Yöntemleri; yapılan çalıştaylarda serbest olmakla birlikte zaman, zaman yanlış değerlendirme yöntemleri seçilebilmektedir. Bu doğal olarak çalıştayın süresini de etkilemektedir. Burada çalıştaya katılan katılımcıların hangi ilgi gruplarından veya tarafların temsilcilerinden oluştuğu ve bunların sayısı önemlidir. Yani köy muhtarlarının, orman kooperatiflerinin veya özel sektörün ağırlıklı katıldığı bir çalıştayda Akademik bir değerlen. yöntemi(GZFT vb.) uygularsanız bu katılımcıların sıkılmasına, konudan uzaklaşmasına ve düşüncelerini ifade edememesine neden olacaktır.