85-lat OW SEP ( 1919-2004 )

1. 85-lat OW SEP(1919-2004) S. Bolkowski, A. Marusak

2. NAUCZANIE ELEKTRYKI W UCZELNIACH WARSZAWSKICH Stanisław Bolkowski, Andrzej Marusak Referat na jubileusz 85-lat OW SEP

3. Zakres referatu • Szkolnictwo warszawskie XVIII w. • Szkolnictwo w XIX w. • Szkoła Inżynierska im. Wawelberga i Rotwanda • Warszawski Instytut Politechniczny • Politechnika Warszawska (Wydział Elektryczny)

4. Wprowadzenie Początki nauki i techniki elektryczności • Benjamin Franklin (1706-1790) - teoria elektryczności w: “Experiments and Observations on Electricity ” (1750-53), • Charles Augustin de Coulomb - prawo Coulomba (1785), • Jean-Antoine Nollet - wynalazł elektroskop (1747), • A. Volta - wynalazł ogniwo galwaniczne (1800), • H.B. Davy - łuk elektryczny (1811), • A.M. Ampère - oddziaływanie dynamiczne przewodników z prądem, (1820).

5. M. Faraday - indukcja elektromagetyczna 1831. • E.W. Siemens - prądnica samowzbudna DC 1866 • T.A. Edison - żarówka elektryczna 1879. • M. Doliwo-Dobrowolski - prądnica synchroniczna 3-fazowa 1888, silnik 3-fazowy klatkowy 1889. • Guglielmo Marconi - radiotelegraf 1895. • J.J. Thomson - odkrycie (dośw.) elektronu 1897. G. Marconi 

6. SZKOLNICTWO WARSZAWSKIEXVIII w. • Szkoły katolickie (jezuickie i pijarskie) oraz państwowe średnie i podstawowe. • Akademia Krakowska i Wileńska - niski poziom. • Nie było przedmiotów przydatnych w życiu takich jak: historia ojczysta, polityka, ekonomia, prawo i wiedza kancelaryjna. • Nie wykładano nauk przyrodniczych.

7. Reformy szkolnictwaw XVIII w. • Collegium Nobilium (S. Konarski, 1740). • Szkoła Rycerska (1765). • Nowoczesne podręczniki fizyki: ks. Samuel Chróścikowski - 1764 r., ks Józef Osiński - 1777 r., ks. Józef Rogaliński (4 cz.) - 1765-1776. • Biblioteka Publiczna braci Załuskich (1747) - największa w Europie. • Powstanie KEN (1773).

8. Reformy KEN: • jednolity system wychowania narodowego, • na czele - nauki matematyczno-przyrodnicze, • integracja szkoły z historią, kulturą i życiem kraju, • zreformowanie uniwersytetów Krakowskiego i Wileńskiego, zmiana ich nazw na Szkoły Główne, • kształcenie nauczycieli szkół średnich w Szkole Głównej Koronnej (od 1780), • rozwój szkół powszechnych (parafialnych) od 125 (w 1773 r.) do 1500 (w 1792 r.).

9. Po 3-cim rozbiorze Polski (1794) • likwidacja KEN, • wywiezienie biblioteki Załuskich (400 tys. vol.) do Petersburga (1795) i zrobienie tam Carskiej Biblioteki Publicznej, • początkowo szkolnictwo mogło się rozwijać, • Uniwersytet Wileński - był ważną instytucją nau-kową i oświatową w zaborze rosyjskim.

10. Szkoły warszawskie XIX w. • Powstał Uniwersytet w Warszawie (1816), • Powstała Szczególna Szkoła Leśnictwa (1818) i • Powstał Instytut Agronomiczny (1820). • Od 1820 kontrola policyjna nauczycieli i mło-dzieży, • Powstała Szkoła Przygotowawcza do Instytutu Politechnicznego (1826), • Warszawski Instytut Politechniczny (1830). • W 1831 r. zamknięcie szkół wyższych i TPN.

11. Po powstaniu listopadowym • 1836 r. - ponowne otwarcie Instytutu Agronomicz-nego (od 1840 Instytut Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa), • 1841 r. - 7 letnia Szkoła Realna z programem matematyczno-przyrodniczym i technicznym, • 1862 r. - Szkoła Główna w Warszawie (4 wy-działy: filologiczno-historyczny, lekarski, matema-tyczno-fizyczny i prawniczy). • Po 1863 r. - reorganizacja i rusyfikacja szkół, w rezultacie >60% analfabetów w 1892 r. • tajne nauczanie (30% ludności).

12. U schyłku XIX w. • 1895 r. - Rosjanie Pozwolili utworzyć prywatną Średnią Szkołę Mechaniczno –Techniczną, (sfi-nansowaną przez Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda, 100 tys rubli = 530 kg złota). • 1898 - politechnika rosyjska (Warszawski Instytut Politechniczny im. Cara Mikołaja II), funkcjonowała do 1915 r.

13. Szkoła Mechaniczno –Techniczna Wawelberga i Rotwanda, początki: • Język wykładowy rosyjski, nauka 4 lata. Kandydaci po ukończeniu 5 klas szkoły realnej lub gimnazjum. • 40 godzin zajęć/tydzień, przedmioty: religia, fizyka (z elektrotechniką), matematyka, chemia, mecha-nika, budowa maszyn (parowych, wodnych, kotłów), technologia (mechaniczna, chemiczna i drewna), budownictwo, cukrownictwo, papiernictwo, mły-narstwo, miernictwo i niwelacja, geografia, prawo, topografia, rachunkowość i koresponden-cja handlowa, rysunek (geometryczny, techniczny, budowlany i ręczny),warsztaty mechaniczne oraz laboratorium chemiczne.

14. Szkoła Mechaniczno –Techniczna (1900-1919) • Mieczysław Pożaryski - wykład elektrotechniki i fizyki, • Absolwenci szkoły - tytuł technika, • 1905 r. - zezwolenie na wykłady w języku polskim, • od 1906 r. - rachunek różniczkowy i całkowy, nauczanie semestralne. • Profil - mechaniczno-elektryczny ale uczono też: tkactwa, włókiennictwa, techniki melioracyjnej. • 500 godzin zajęć warsztatowych w ciągu czterech lat nauki.

15. Szkoła Mechaniczno –Techniczna(1919-1951) • 1919 r. - upaństwowienie szkoły i nadanie nazwy Państwowa Wyższa Szkoła Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. • Specjalizacja w zakresie mechaniki i elektrotechniki. • Czas trwania studiów - 7 semestrów. • Od 1925 r. - 2 wydziały: Mechaniczny (sekcja warsztatowa i energetyczna), Elektryczny (sekcja prądów silnych i teletechniki). • Tytuł technologa-elektryka lub -mechanika.

16. W 1929 roku absolwentów Szkołyzrównano z absolwentami szkół politechnicznych pod względem uprawnień zawodowych. • Bogate laboratoria i warsztaty. • W latach trzydziestych XX w. - kształcenie specjalistów produkcji zbrojeniowej.

17. Szkoła w latach 1939-1944 • 1940 - otwarcie Szkoły po przerwie wojennej, • 1941 - okrojenie programu do 2 lat, i podział Szkoły: • Państwowa Szkoła Bud. Maszyn II stopnia, • Państwowa Szkoła Elektryczna II stopnia. • W jednym roku wykształciła 150 mechaników i 100 elektryków - z tytułem technika.

18. Państwowa Szkoła Elektryczna II stopnia • Siedziba na terenie PW, dyrektor - prof. Roman Trechciński. • 2 wydziały: Prądów Silnych (kier. prof. M. Pożaryski), Telekomunikacji (kier. inż. Witold Nowicki). • Program rozwijany na tajnych zajęciach. • Kadra i młodzież konspirowała, np.:bohater AK Tadeusz Zawadzki  ps. “Zośka”

19. Lata 1945-1951 • Maj 1945 - wznowienie nauczania, • 1946 - przyznanie prawa nadawania tytułu inżyniera, wydziały: Mechaniczny i Elektryczny, koedukacja. • zmiana nazwy: Szkoła Inżynierska im. H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie. • Wydział Elektryczny z oddziałami: Energetyczno-Eksploa-tacyjnym, Energetyczno-Konstrukcyjnym, Radiotechnicznym i Telekomunikacyjnym. • Zakład urządzeń elektrycznych i Laboratorium po-miarów elektrycznych. • 7 semestrów, 40 godz/tydz.

20. Liczba absolwentów Szkoły Inżynierskiejim. H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie od 1930 r. • 24 października roku 1951 - likwidacja Szkoły, włączenie jej do Politechniki Warszawskiej

21. Warszawski Instytut Politechniczny im. Cara Mikołaja II (1898-1915) • Utworzony za pieniądze społeczeństwa Warszawy. • 3 wydziały, Katedra Elektrotechniczna na Wydziale Mechanicznym. • Uczelnia rosyjska z rosyjskim językiem wykładowym i głównie rosyjską kadrą nauczającą. • 1901 r. - Polacy: 20% kadry naukowej Instytutu, a ponad 70% studentów. 1914 r. - Polacy: 16 % kadry naukowej i 20% stud. • Łącznie Inst. ukończyło 332 osoby, przyjęto 15 tys.

22. Politechnika Warszawska (1915- ) • 1915 - cztery wydziały:  Architektury,  Budowy Maszyn i Elektrotechniczny,  Chemiczny,  Inżynierii Budowlanej i Rolnej. • Polski język wykładowy, • Pierwsze 3 lata: 615, 1136 i 1335 stud. (kobiet: 13, 29 i 69). • 1916 - wykład elektrotechniki, budowa Laboratorium Miernictwa Elektrotechnicznego (K. Drewnowski). • 1917 - wykład z miernictwa elektrycznego. • 1918 - • Zakł. Urządzeń Elektycznych, • Lab. Maszyn Elektrycznych, • wykł. telefonii, telegrafii i sygnalizacji.

23. 1921 - Oddział Elektrotechniczny  Wydział Elektro-techniczny (M. Pożaryski — dziekanem ). Leon Staniewicz - rektorem. • Studia 4-letnie, semestr 15-tygodniowy, indeksy wydziałowe. • 1922 - Katedra Miernictwa Elektrycznego. • 1924 - zmiana nazwy na Wydział Elektryczny, pierwsze dwie kobiety ukończyły studia na Wydziale; • Oddziały: Prądów Silnych oraz Prądów Słabych i Radiotechniki, • Budowanie Gmachu Elektrotechniki (1924-1934).

24. Lata 1939-1945 • 1942 - Państwowa Wyższa Szkoła Techniczna (PWST) - 4 wydziały. • Wydział Elektryczny - 2 oddziały: Energetyczny i Telekomunikacyjny, • tytuł inżyniera-technika, później - technika. • działalność konspiracyjna - naukowa i dydaktyczna. W tych latach absolutorium - ok. 70 stud. elektryków.

25. PW - lata 1945-2000 • 1945 - zniszczony gmach, zdewastowane laboratoria, • 5 profesorów, 6 zastępców profesorów i docentów, 25 wy-kładowców oraz 25 asystentów, • 1946/47 nie przewidziano laboratorium podstaw elektro-techniki i oświetlenia elektrycznego - brak laboratoriów. • 1948 - nowy system studiów. Oddziały: Prądów Silnych, Telekomunikacji, Fizyki Stosowanej. • 1 X 1951 z Wydziału Elektrycznrgo oddzieliły się · O. Te-lekomunikacji i ·O. Elektrotechniki Medycznej - powstał Wydział Łączności.

26. 1964 - powołano Katedrę Podstaw Elektroniki i Automatyki i dodano specjalność Automatyka Przemysłowa. • 1970 - wprowadzenie struktury instytutowej w PW,zamiast katedr - instytuty. • Na WE PW jest 5 instytutów i 14 zakładów. • 3 - kierunki: Elektrotechnika, Automatyka i Robotyka, Informatyka. • Studia 2- lub 3-stopniowe (inż., mgr, dr). • Studia zaoczne (Elektrotechnika) i internetowe (Infor-matyka Stosowana). • Na WE PW: studiuje ok. 2300 osób, pracuje 170 nau-czycieli akademickich.

27. Zakończenie • Dzieje nauczania elektryki w Warszawie są bardzo skomplikowane i pogmatwane, tak jak była i jest złożona sytuacja polityczna, eko-nomiczna, gospodarcza i historyczna kraju. • Szczegóły referatu podane są w publikacji jubileuszowej na str. 85-105.

28. Dziękujemy Państwu za uwagę !