1 / 26

BANKALARDA AÇTIRILAN ORTAK HESAPLARA İLİŞKİN BAZI SORUNLAR VE YARGITAY UYGULAMASI

BANKALARDA AÇTIRILAN ORTAK HESAPLARA İLİŞKİN BAZI SORUNLAR VE YARGITAY UYGULAMASI. Doç. Dr. Mustafa ÇEKER Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. E-posta: mceker@cu.edu.tr 08.06.2007. GENEL OLARAK.

shana-logan
Download Presentation

BANKALARDA AÇTIRILAN ORTAK HESAPLARA İLİŞKİN BAZI SORUNLAR VE YARGITAY UYGULAMASI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. BANKALARDA AÇTIRILAN ORTAK HESAPLARA İLİŞKİN BAZI SORUNLAR VE YARGITAY UYGULAMASI Doç. Dr. Mustafa ÇEKER Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi E-posta: mceker@cu.edu.tr 08.06.2007

  2. GENEL OLARAK • Ortak hesaplar, birden fazla kişinin banka nezdinde birlikte sahip olduğu mevduat hesaplarıdır . • Ancak, çek hesabı, yatırım hesabı ve cari hesaplarında ortak hesap şeklinde açılması mümkündür. • Ortak hesap ilişkisi kanundan veya sözleşmeden doğar.

  3. ÖZELLİKLERİ • Ortak hesaplar çeşitli amaçlara hizmet ederler: • İşlem ve takip kolaylığı sağlama • Vekalet olmadan üçüncü kişilere işlem olanağı sağlama • Mevduat sigortası limitini yükseltme • Veraset ve intikal vergisini ödemekten kaçınma

  4. TÜRLERİ • Ortak hesaplar, hesapta tasarruf yetkisi dikkate alınarak iki gruba ayrılır: • Birlikte yetkili (teselsülsüz) ortak hesaplar • Münferit yetkili (teselsüllü) ortak hesaplar

  5. HUKUKİ NİTELİĞİ • Ortak hesapların hukuki niteliği konusunda farklı görüşler mevcuttur : • Alacaklılar arasında teselsül görüşü • Karma sözleşme görüşü

  6. UYGULANACAK HÜKÜMLER • Ortak hesaplara ilişkin olarak kanunda özel bir düzenleme mevcut değildir. • Bu nedenle, genel hükümler çerçevesinde ortak hesaplara uygulanacak hükümlerin belirlenmesi gerekmektedir. • Birlikte yetkili (teselsülsüz) ortak hesaplara, Medeni Kanunun elbirliği mülkiyetine ilişkin m.701 vd. hükümleri uygulanır. • Münferit yetkili (teselsüllü) ortak hesap ilişkisinde, hesap sahipleri bankaya karşı, BK.m.148 çerçevesinde müteselsil alacaklı durumundadır.

  7. ORTAK HESAPLARA İLİŞKİN BAZI SORUNLAR • Ortak hesaplara ilişkin olarak uygulamada çeşitli sorunlarla karşılaşılmaktadır. • Bu sorunların başında, hesap sahiplerinin tamamının imzası olmadan ortak hesap açılması gelmektedir. • Hesabı açtıran kişi daha sonradan hesaptaki paranın kendisine ait olduğu iddiasıyla ortak hesabın iptalini talep edebilmektedir.

  8. HESAP SAHİPLERİNİN TAMAMININ İMZASI ALINMADAN HESAP AÇILMASI • Y. 3.H.D. Tarih: 05.04.2005, Esas No:2005/3579 Karar No:2005/3645 “Müşterek hesabı açan ve müşterek mevduatın konusu olan parayı yatıran hesap sahibinin sözleşmeyi imzalaması ile sözleşmenin banka ile diğer hesap sahipleri arasında kurulmuş olduğunun kabulü gerekir. Diğer müşterek hesap sahiplerinin imzalarının sözleşmede bulunmaması sonucu etkilemez. Bunun aksi, sözleşmenin kuruluşunun imzaları eksik olan diğer hak sahiplerinin imzalarının tamamlanmasına bağlı tutulduğuna dair sözleşmede bir hükmün yer almış olmasına bağlıdır. Matbu sözleşme metninde böyle bir kayıt olmamasına, matbu sözleşme metninin banka yetkilileri ve müşterek hesabı açtıran ve mevduatı bankaya yatıran hesap sahibinin imzalarına rağmen, sözleşmede taraf olarak isimleri bulunan diğer hesap sahiplerinin imzalarının "yokluğu" nedeniyle sözleşmenin kurulmadığını iddia etmek, doğruluk ve dürüstlük kuralına uygun düşmez”.

  9. KARARIN DEĞERLENDİRİLMESİ • Ortak hesabı açtıran kişinin sözleşmeyi imzalaması sonucunda diğer ortaklar açısından bağlayıcı bir sözleşme ilişkisinin kurulduğu kabul edilemez. • Bu durumda, sözleşme, sadece hesabı açtıran ile banka arasında kurulmuştur. • Diğer ortaklar bakımından “tek taraflı bağlamazlık” durumu söz konusudur. Bu kişiler ancak imza (veya icazet) ile sözleşmeye taraf olur. • Hesabı açtıran tek yanlı olarak hesabın niteliğinde bir değişikliğe gidemez.

  10. ORTAK HESAP TÜRÜNÜN BELİRLENMESİ • Ortak hesabın açılması sırasında hesapta tasarruf şeklinin de belirlenmesi esastır. • Ancak, bir çok durumda, ortak hesap üzerinde hesap sahiplerinin birlikte mi yoksa tek başına mı tasarrufta bulunacağı belirlenmediğinden uyuşmazlıklarla karşılaşılmaktadır.

  11. YARGITAY KARARLARI • Y. 3.H.D. Tarih: 05.04.2005, Esas No:2005/3579 Karar No:2005/3645 “Açıklık bulunmaması halinde, teselsüllü hesabın varlığı kabul edilir. Bir başka anlatımla, müşterek hesap açılırken bankaya aksine bir anlaşma sunulmamışsa, bankadaki müşterek hesabın, aktif teselsüllü müşterek hesap olduğu bilimsel öğretide oybirliği ile kabul edilmektedir.”

  12. YARGITAY KARARLARI • Y. 11. HD. Tarih: 20.09.2005, E.2005/5813 K. 2005/8367: “Müşterek hesap, bir tasarruf kaydını içermiyorsa ve hesap açtıranlar, hesaptaki paradan tasarruf yetkisini birlikte veya münferiden kullanacaklarını belirtmeden hesap açtırmışlar ise, bu durumda bölünebilir hesaptan söz edilir ve somut olayın özelliklerine göre hesap sahiplerinin eşit oranda pay sahibi olduklarının kabulü gerekir…Dava konusu somut olayda, banka hesap kartonunda ve davacılar tarafından verilen 13.3.2001 tarihli vekaletnamede, hesabın, teselsüllü müşterek hesap olduğu yolunda bir kayıt bulunmamaktadır. Cari Hesap ve Bankacılık Hizmetleri Genel Sözleşmesi de sadece Ş. tarafından imzalanmış olup, diğer davacılar tarafından imzalanmadığı gibi, onlar adına vekaleten imzalandığına dair bir kayıt da bulunmamaktadır. Bu durumda dava konusu hesap, teselsüllü müşterek hesap olmayıp, bölünebilir müşterek hesap olduğundan, davacı Ş. ve diğer davacıların paranın tamamında tek başına tasarruf yetkisi bulunmadığı ve tüm hesap sahiplerinin hesaptaki parada eşit oranda pay sahibi olduklarının kabulü gerekir.”

  13. KARARLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ • BK.m.148 hükmü incelendiğinde, müteselsil alacaklılık ilişkisinin ortaya çıkabilmesi için, tarafların bu yönde bir irade açıklamış olması ve borçlu konumundaki bankanın da bunu kabul etmesi gerekmektedir. • Ortak hesabın açılması ile bu iradenin açıklandığı ileri sürülemeyeceği gibi, bankanın da tek başına işlem yapma talebini kabul ettiği söylenemez. • Banka ile müşteriler arasında yapılan sözleşmede, hesap sahiplerinin tek başına mı yoksa birlikte mi işlem yapabilecekleri belirtilmemişse, ortak hesabın birlikte yetkili (teselsülsüz) hesap olarak kabul edilmesi gerekir. • Bu noktada, güven kurumu olması nedeniyle banka, işlemin hukuki sonuçları hakkında mevduat sahiplerini bilgilendirmeli ve ne şekilde işlem yapılmak isteniyorsa taraflardan bu yönde yazılı bir beyan almalıdır. • Gerekli bilgilendirmeyi yapmaksızın ve talimat almaksızın ortak hesap sahiplerinden birine diğerlerinin onayı olmaksızın ödeme yapan bankanın sorumlu olacağını kabul etmek gerekir.

  14. ORTAK HESAPTAKİ PAY ORANLARININ TESPİTİ • Ortak hesap sahiplerinin hangi oranda pay sahibi oldukları, taraflar arasındaki sözleşme hükmüne göre belirlenir. • Taraflar aralarında yapacakları sözleşme ile pay oranlarını diledikleri şekilde belirleyebilirler. • Bu tür bir anlaşmanın mevcut olmadığı hallerde, MK.m.688/II gereğince, paylar eşit olarak kabul edilir

  15. YARGITAY KARARI • Y. 3.H.D. Tarih: 05.04.2005, Esas No:2005/3579 Karar No:2005/3645 “Müşterek hesaptaki paylar, aksi iddia edilip kanıtlanmadıkça birbirine eşittir. Zira, para müşterek hesaba yatırıldığına ve pay bakımından bir anlaşma bulunmadığına göre, mülkiyetin yarı yarıya olmak üzere hak sahiplerine ait olması gerekir”.

  16. ORTAK HESABA HACİZ KONULMASI • Birlikte yetkili hesap sahiplerinden birinin borcu için, hesaptaki payının haczi mümkündür. • Elbirliği mülkiyetindeki malların haczinde olduğu gibi, birlikte yetkili mevduat hesabının da İİK.m.94/I hükümlerine göre haczi yapılır. • İcra dairesi tarafından bankaya gönderilen haciz ihbarnamesine bağlı olarak hesaba haciz konulur, ancak bankadaki mevduatın icra dairesine ödenmesi istenemez. • İcra veznesine yatırılacak tutarın tespiti için, icra mahkemesinin (eski adıyla icra tetkik merciinin) kararı gerekir (İİK.m.121)

  17. ORTAK HESABA HACİZ KONULMASI • Münferit yetkili ortak hesaplarda, mevduat sahibi kişilerden herhangi birinin borcundan dolayı hesaba haciz konulması halinde, haciz işlemi hesaptaki paranın tamamını değil, sadece borçluya ait kısmını kapsar.

  18. YARGITAY KARARI • Y. 11. HD. Tarih: 21.03.2002, E. 2002/1579 K. 2002/2539: “Mevduat hesapları, müşterek hesap olarak açılmış ve hesap bakiyesinin tamamına kadar hesap sahiplerinden her birine ayrı ayrı para çekme yetkisi verilmişse, diğer müşterek hesap sahibinin borcundan dolayı hesaptaki paraların haczedilmesi hukuka aykırı değildir”.

  19. HESAP SAHİPLERİNDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ • Ortak hesap sahiplerinden birinin ölümü, kural olarak taraflar arasındaki ortak mevduat ilişkisini de sona erdirir . • Bu kapsamda, sağ kalan hesap sahiplerinin hesap üzerinde tasarruf yetkisi sona erer ve artık banka bu kişilere ödeme yapamaz. • Ancak, bankanın ölüm olayından habersiz olarak yaptığı ödemeler geçerli olup, banka açısından sorumluluk doğurmaz.

  20. HESAP SAHİPLERİNDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ • Ortak hesap sahiplerinden birinin ölümü halinde tasarruf yetkisinin sağ kalan hesap sahiplerine ait olacağı yönündeki bir kayıt geçerli sayılabilir mi? • İsviçre Federal Mahkemesi bir kararında, sözleşme özgürlüğünden hareketle bu tür kayıtların geçerli olduğunu ve mevduat hesabındaki paranın sağ kalan ortaklara ait olacağını kabul etmiştir.

  21. YARGITAY KARARI • Y. 11. HD. Tarih: 30.11.2006, E.2005/11010, K.2006/12519 “Taraflar arasındaki uyuşmazlık davalı banka nezdinde bulunan murise ait paranın bir kısım mirasçılar tarafından miras payları oranında davalı bankadan istenip istenemeyeceğine ilişkindir. Her ne kadar Dairemizin daha önceki uygulamaları hesaptaki paranın misli eşya olması nedeniyle her bir mirasçı tarafından ayrı ayrı bankadan talep edilebileceği yönündeyse de 27.09.2006 tarih 2006/19-552-589 sayılı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun kararında belirtildiği gibi TMK. nun 599 ncu maddesi uyarınca miras, murisin ölümü ile mirasçılara geçer. MK. 640 maddesinde “Birden çok mirasçı bulunması hâlinde, mirasın geçmesiyle birlikte paylaşmaya kadar, mirasçılar arasında terekedeki bütün hak ve borçları kapsayan bir ortaklık meydana gelir. Mirasçılar terekeye elbirliğiyle sahip olurlar ve sözleşme veya kanundan doğan temsil ya da yönetim yetkisi saklı kalmak üzere, terekeye ait bütün haklar üzerinde birlikte tasarruf ederler ”hükmü yer almıştır. TMK. nın 701/2 nci maddesinde ise “Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır” denilmektedir. Bu hükümlere göre miras ortaklığı mirasın tümü üzerinde söz konusu olduğundan, tereke payları ayrılmaksızın ortaklığa dahil olan mirasçılara aittir. Tereke üzerinde ortaklık devam ettiği sürece mirasçıların somut ve bağımsız payları mevcut değildir. Bu durumda tüm mirasçıların birlikte bankaya müracaat ederek ödeme isteminde bulunmaları veya hazır olmayanların usulüne uygun şekilde vekaletname ibraz etmeleri; ya da miras ortaklığına temsilci atanması, TMK'nun 644 ncü maddesi uyarınca iştirak halindeki mülkiyetin müşterek mülkiyete dönüştürülmesi gerekir. Aksi halde; çıkacak bir anlaşmazlıkta bankanın sorumluluğu söz konusu olabilir”.

  22. ORTAK HESAPTAN ÇEK KEŞİDESİ • Bireysel hesaplarda olduğu gibi, ortak hesaplar üzerine de çek keşide edilebilir. • Bunun için, Banka ile mevduat sahipleri arasında bir çek anlaşması yapılması gerekir. • Bu anlaşmaya göre, münferit yetkili ortak hesaplarda, ortaklardan her birine ayrı ayrı olmak üzere çek karnesi verilir. • Birlikte yetkili ortak hesaplarda ise, ortakların hesap üzerinde tek başına tasarruf yetkisi bulunmadığından, münferit şekilde çek karnesi verilemez. Bu tür hesaplara dayalı olarak düzenlenecek çeklerin, birlikte imza koşulunu taşıması gerekir.

  23. ORTAK HESABA DAYALI ÇEKİN KARŞILIKSIZ ÇIKMASI • 3167 sayılı Çek Kanunu’nda öngörülen yaptırımlardan kimin sorumlu olacağı sorusuyla karşılaşılabilir. • Birlikte yetkili ortak hesaplarda, hesap sahipleri, hesapları üzerinde müşterek imzaları ile tasarrufta bulunmak zorunda olduklarından, çekin de bütün ortakların imzasıyla düzenlenmesi gerekir. • Bu şekilde düzenlenen bir çekin karşılıksız çıkması halinde bankaca düzeltme haklarını kullanmaları için bütün hesap sahiplerine ihtarname gönderilmeli ve yaptırımlardan ortakların tamamı şahsen sorumlu tutulmalıdır.

  24. BİRLİKTE YETKİLİ HESAPTA TEK İMZA İLE ÇEK KEŞİDESİ • Birlikte yetkili ortak hesaplarda düzenlenecek çeklerin bütün ortakların imzasını taşıması gerekmektedir. • Tek imzalı çekler ise ödenmemelidir. • Çekin hesap sahiplerinden sadece biri tarafından imzalanmış olması halinde, burada Türk Ticaret Kanunu'nun 590.maddesinin mi uygulanacağı, yoksa dolandırıcılık suçuna ilişkin hükümlerin mi uygulanacağı tartışmalıdır. • Yargıtay’ın konuya ilişkin kararlarında, ortak hesaplarda öncelikle yetki durumunun araştırılması gerektiği vurgulanarak, yetkisiz şekilde çek keşidesinin dolandırıcılık suçunu oluşturacağı kabul edilmektedir.

  25. MÜNFERİT YETKİLİ HESAPLARDA ÇEK KEŞİDESİ • Münferit yetkili hesap sahiplerine ayrı ayrı çek karnesi verilir. • Hesap sahiplerinden biri tarafından keşide edilen, ancak hesapta karşılığı olmadığı için ödenmeyen çekten dolayı uygulanacak yaptırımların muhatabı sadece çeki keşide eden hesap sahibi olmalıdır.

  26. TEŞEKKÜRLER Doç. Dr. Mustafa ÇEKER Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi mceker@cu.edu.tr

More Related