WYKŁAD SIÓDMY: PODSTAWY EPIDEMIOLOGII (G)

1. SUM - WLK ‘2013 WYKŁAD SIÓDMY:PODSTAWYEPIDEMIOLOGII (G) Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda

2. TREŚĆ DZISIEJSZEGO WYKŁADU • Epidemiologia analityczna: • Epidemiologiczne badanie typu kohortowego • Epidemiologiczne badanie typu kliniczno-kontrolnego

3. ZAKRES WYKŁADU – BADANIA OBSERWACYJNE BADANIA OPISOWEBADANIA ANALITYCZNE OBSERWACYJNEEKSPERYMENTALNEB. ANALITYCZNE B. ANALITYCZNE B. ekologiczne B. Kliniczne B. przekrojowe B. kohortowe B. populacyjne B. kliniczno -kontrolne

4. EWOLUCJA OBJAWÓW ZE STRONY UKŁADU ODDECHOWEGO Pytanie: Czy „zapadalność na świsty” jest większa w przypadku narażenia na BPT niż przy braku tego narażenia ? Kohorta 663 dzieci w Chorzowie (1993 – 2000) Dzieci badane 2 razy: w wieku 7 lat w 1993 roku i w wieku 14 lat w 2000 roku. W KOHORCIE 199 dzieci bez BPT (BPT-) 464 dzieci z BPT (BPT+) W 1993 ROKU 130 dzieci bez objawu 378 dzieci bez objawu W 2000 ROKU Objaw u 10 dzieci Objaw u 42 dzieci ZAPADALNOŚĆ 7,7% < 11,1%

5. EWOLUCJA OBJAWÓW ZE STRONY UKŁADU ODDECHOWEGO Kohorta 663 dzieci w Chorzowie (1993 – 2000) Dzieci badane 2 razy: w wieku 7 lat w 1993 roku i w wieku 14 lat w 2000 roku. PEŁNY WGLĄD W EWOLUCJĘ OBJAWÓW CO BĘDZIE W 2015 ROKU ??? Źródło: Zejda J.E. i wsp., 2002

6. SCHEMAT BADANIA KOHORTOWEGO CZAS ============X==X==X==X==X==X====> Istotne wskaźniki Zapadalność w grupie badanej: a / a+b Zapadalność w grupie kontrolnej: c / c+d

7. BADANIE KOHORTOWE PODSTAWOWA TERMINOLOGIA badanie prospektywne, gdy obserwacja zgodna z kierunkiem upływu czasu (np. kohorta noworodków obserwowana przez kolejne 10 lat w celu zanotowania zachorowalności na alergiczny nieżyt nosa – uwaga: co mierzyć „po stronie narażenia” ?; hipoteza ?, dwie kohorty zamiast jednej czy jedna z kompletną obserwacją „wszystkich” narażeń ?) badanie retrospektywne, gdy obserwacja niezgodna z kierunkiem upływu czasu (np. odtworzenie danych o stanie zdrowia matki w czasie ciąży w przypadku w/w noworodków)

8. BADANIE KOHORTOWE – JEDNOSTKĄ BADANIA JEST CZŁOWIEK zbierane są dane indywidualne zestawiane następnie i zwykle interpretowane jako dane grupowe) Zalety ważne narzędzie w epidemiologii analitycznej obserwacja dynamiczna w czasie ocena narażenia w okresie poprzedzającym wystąpienie zdarzenia rejestracja wystąpienia zdarzenia (zapadalność) pomiar ryzyka względnego Wady wysoki koszt badania długi czas obserwacji możliwość „utraty” badanych z obserwowanych grup Przykład Obserwacja mężczyzn rozpoczynających pracę w zawodzie piekarza, przez pierwsze 5 lat zatrudnienia - coroczne badania reaktywności oskrzeli w celu oceny częstości pojawiania się nadreaktywności oskrzeli. Analogiczna procedura w grupie kontrolnej, złożonej z mężczyzn rozpoczynających pracę w zawodzie kierowcy.

9. ZAKRES WYKŁADU – BADANIA OBSERWACYJNE BADANIA OPISOWEBADANIA ANALITYCZNE OBSERWACYJNEEKSPERYMENTALNEB. ANALITYCZNE B. ANALITYCZNE B. ekologiczne B. Kliniczne B. przekrojowe B. kohortowe B. populacyjne B. kliniczno -kontrolne

10. BADANIE KLINICZNO-KONTROLNE PRZYKŁAD 80 dzieci z guzem mózgu 80 dzieci bez guza mózgu leczonych w województwie w tym samym województwie (grupa kliniczna) (grupa kontrolna)   Częstość narażeń Częstość narażeń na pestycydy (wywiad) na pestycydy (wywiad) UWAGA w obu grupach takie same dzieci – jedynym różnicującym stanem jest obecność guza mózgu

11. BADANIE KLINICZNO-KONTROLNE PRZYKŁAD Pytanie: Czy obecność astmy zależy od profilu limfocytów ? * - p<0,05 KLINICZNA ←GRUPA→ KONTROLNA Źródło: Zejda J.E. i wsp., 1999

12. SCHEMAT BADANIA KLINICZNO-KONTROLNEGO CZAS ==========================================X=================> (początek i koniec obserwacji) Grupa Kliniczna a ↨ b c ↨ d Narażenie + Narażenie - Grupa Kontrolna Narażenie + Narażenie -

13. BADANIE KLINICZNO-KONTROLNE (KLINICZNO-REFERENCYJNE) JEDNOSTKĄ BADANIA JEST CZŁOWIEK zbierane są dane indywidualne zestawiane następnie i zwykle interpretowane jako dane grupowe) Zalety badania nad etiologią rzadkich chorób mała liczba badanych dokładna diagnoza choroby mały koszt badania Wady ograniczona informacja o narażeniu ryzyko wystąpienia błędu systematycznego konieczność skrupulatnego doboru gr. referencyjnej Przykład Ocena częstości narażenia płodowego na rozpuszczalniki organiczne (zawodowe narażenie ciężarnych) u dzieci z białaczką, leczonych w województwie. Analogiczna ocena u dzieci leczonych z powodu urazów komunikacyjnych.

14. EPIDEMIOLOGICZNE BADANIA ANALITYCZNE-PODSUMOWANIE-

15. WARTOŚĆ DOWODOWA WYNIKÓW