Download
1 / 15
E N D
Gestalt Kuramı • Bilgiyi İşleme Kuramı • Gagne 9 Adım Kuralı • 7 • 6 • 8 SEVTAP SİTTİ DOÇ. DR. AGAH TUĞRUL KORUCU ÖĞRETIM TEKNOLOJILERI Bloom Taksonomisi 1 • Addie Modeli • 2 • Bilişsel Yük Teorileri • 3 • İhtiyaç Analizi • 4 • İkili Kodlama Kuramı • 5
BLOOM TAKSONOMISI 1.Bilgi • 1.Bilgi • 2.Kavrama • Kavrama düzeyi bir öğrencinin öğrenilen bilgiyi kendi bilgisi haline getirmesidir. Kendi kelimeleriyle ifadesi, açıklaması, farklı şekilde ifade etmesini gerektirir. 2.Kavrama • Bilgi düzeyindeki bir davranış, ezber öğrenmeyi içerir ve olgular, ilkeler ve terimlerin hatırlanmasını gerektirir. 3.Uygulama • 3.Uygulama • 4.Analiz 4.Analiz • Uygulama düzeyindeki davranışlar daha önce öğrenilen kavramların, ilkelerin, kuramların yeni durumlarda kullanılması ile ilgilidir. • Bir bütün ya da sistemi öğelerine ayırmak, öğeler arasındaki ilişkileri belirlemek. Bütün ya da sistemle ilgili özellikleri, kuram ve ilkeleri bilmek. 5.Sentez • 6.Değerlendirme • 5.Sentez 6.Değerlendirme • Bu düzeydeki davranışlar daha çok bir olayın, bir durumun ya da bir ürünün niteliği hakkında belirli ölçütler kullanarak bir değer yargısına ulaşılması gibi davranışları içerir. • Belirli fikir yada öğeleri bir takım ilişki ve kurallara göre bir araya getirip bir bütüne, bir genellemeye, bir kurama ulaşma şeklindeki davranışları kapsar. 0 25 50 75 2
YENILENMIŞ BLOOM TAKSONOMISI • 1.Bilgi • 2.Kavrama • 1.Hatırlama • 2.Anlama • 4.Analiz • 3.Uygulama • 4.Analiz Etme • 3.Uygulama • 6.Değerlendirme • 5.Sentez • 6.Yaratma • 5.Değerlendirme 3
Analiz ADDIE MODELI • Gözden geçir • İçerik belirlenir. • Yetişkin öğrenme teorisi, ölçülebilir öğrenme amaçları ve geniş uygulama fırsatları üzerine kuruludur. Birçok profesyonel Öğretim Tasarımcısı ADDIE modelini kullanır. ADDIE bir kısaltmadır. Analiz (Analyze) , Tasarım (Design) , Geliştirme (Develop) , Uygulama (Implement) ve Değerlendirme (Evaluate) . ADDIE, bir eğitim programı tasarlarken bizlere bir çerçeve sunar. Bu çerçeve de bir eğitim programının başından sonuna kadar nasıl tasarlanması gerektiği konusunda bir yol haritası sunar. • Tasarım • Etkinlikler ve materyaller belirlenir. • Gözden geçir • Geliştirme • Çözümler üretilir. • Gözden geçir • Uygulama • Çözümler ve geliştirilen süreç uygulanır. • Gözden geçir • Değerlendirme • Etkili bir sonuç için uygulama değerlendirilir ve tüm süreçler tekrar irdelenir. 4
Bilişsel yükün yükseltilmemesi için alınabilecek önlemlerden bazıları; • Öğretim sürecinde kullanılan yöntem,teknik ve materyallerde açıklık,öğrenene görelik,hedefe yönelik gibi öğretim ilkelerine uyulması. • Öğretim materyallerinin,görsel tasarım,tipografi ve Gestalt ilkelerine uygun biçimde tasarlanması • Mesajların uygun biçimlerde (yazılı,sözlü,görselleştirerek,hareketle,canlandırmayla,sembollerle vs.)aktarılması. • Öğrencilerin bilişsel yapıları geliştirilerek etkili yükün azaltılması Bilişsel Yük Kuramı (John Sweller 1980) Bilişsel yük,belli bir zaman diliminde çalışma belleği tarafından kullanılan kaynakları ifade etmektedir. Bilişsel yük kuramı,çalışan belleğin üzerine binen yükün azaltılarak daha etkili çalışmasının sağlanması üzerinde durmaktadır. Genellikle 3 tür bilişsel yükten bahsedilir. 1.Asıl Yük:Öğrenilen içerikten kaynaklanan yüktür.Sunulan bilgi karmaşıksa asıl yük yüksek olacaktır Bilişsel Yük Kuramı İlkeleri Bölünmüş dikkat etkisi 2.Konu Dışı Yük: Kullanılan materyal,yöntem ve tekniklerden kaynaklanan yüktür.Tasarlanan öğrenme ortamı,uygun olmayan bilgileri yada bilgi işleme sürecini olumsuz etkiileyen diğer durumları içeriyorsa konu dışı yük yüksek olacaktır. 1 • Gereksizlik etkisi • 2 • Çoklu kanal ilkesi • 3 3.Etkili Yük: Zihinsel yapıların oluşması ve düzenlenmesini sağlayan süreçlerde ortaya çıkmaktadır. • Rehberliğin azaltılması etkisi • 4 • Görselleştirme etkisi • 5 5 • Çözülmüş örnek etkisi • Materyal tarasımında görsel ve işitsel unsurların uygun biçimlerde kullanılarak konu dışı yükün azaltılması önem taşımaktadır. • 6 • Çalışan belleğin aşırı bilişsel yüklenmesi,beklenen öğrenmenin gerçekleşmeyeceği unutulmamalıdır. • Bileşen etkileşimi etkisi • 7 • Hedeften bağımsızlık ilkesi • 8 • Bilişsel Yük Kuramı • Uzmanlığın ters tepmesi ilkesi • 9
İHTIYAÇ ANALIZI YAKLAŞIMLARI VE TEKNIKLERI • İhtiyaç; güçlü bir istektir. Bireydeki dengesizlik durumunun giderilmesi için çevreyle etkileşime girmedir. Eksikliği gidermek ve arzu edilen duruma ulaşma isteğidir. • İhtiyaç » Dürtü » İstek/Güdü » Motivasyon » Yaşantı/Davranış tetikler. • Program geliştirme süreci “ihtiyaç analizi” ile başlar. İhtiyaç analizi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesini sağlayan bir araştırma sürecidir. • 1- İhtiyaç Analiz Süreci • 2- İhtiyaç Analizi Yaklaşımları • 3- İhtiyaç Analizi Teknikleri 6
A) İHTIYAÇ ANALIZ SÜRECI • İhtiyaç analizi üç temel boyuta dayalı olarak geliştirilir. • 1-Toplumun beklentileri ve ihtiyaçları nelerdir? Toplumun yönelimleri imkanları, ihtiyaçları ve bireyden beklentileri ortaya çıkarılır. • 2-Bireyin ihtiyaçları nelerdir? Bireyin gelişim dönemleri, eğitim ihtiyaçları incelenip, böylece bireye kazandırılacak özellikler ortaya konulur. Öğrencilerin eğitim ihtiyacı, ilgileri, tutumları, yetenekleri, öğrenme yolları, geçmiş yaşantıları, hazır bulunuşluluk düzeyleri analiz edilir. • 3-Programın konu alanı ile ilgili ihtiyaçları nelerdir? Konunun özellikleri, bilimsel gelişmeler göz önünde bulundurulur. Konunun derinlik ve genişliği belirlenir. Hangi bilgilere yer verileceği belirlenir. • İhtiyaç analizi bir süreçtir ve bu süreç şu 5 adımdan oluşur: • 1- İhtiyaç Analizinin Planlaması (Hazırlık) • 5-Bilgi ve Sonuçların Kullanımı • 4-Sonuç ve Rapor Hazırlama • 3-Bilgilerin Analizi • 2-İhtiyaç Analiz Teknikleri Kullanılarak Bilgi Toplama 7
B) İHTİYAÇ ANALİZİ YAKLAŞIMLARI • Farklar Yaklaşımı • Analitik Yaklaşım • •Eğitim İhtiyacı= İstendik kazanımlar - Mevcut Kazanımlar • Gelecekte ulaşılmak istenen düzey ile, mevcut durum arasındaki farka göre kazandırılacak yeterlikler gelecek için amaçlara ulaşılacak yetkinlikleri belirlemeye dayanır. • Demokratik Yaklaşım • Betimsel Yaklaşım • Bu yaklaşımda eğimin sonuçlarından etkilenecek olan herkes (öğretmen, öğrenci, okul, müdür, veli, program, çalışanlar vb.) ihtiyaç belirleme sürecine katılır. • Bir durumun yokluğu- eksikliği ile ortaya çıkan “zararla”, bir durumun varlığının ortaya koyacağı “yarardan” hareketle ihtiyaç belirlenmesi sürecidir. 8
C) İHTİYAÇ ANALİZİ TEKNİKLERI • 4-Testler-Ölçekler • Öğrenme ihtiyaçlarını ortaya çıkarmak için; öğrencilerin başlangıçtaki bilgi düzeylerini belirlemek için kullanılır. Sonuçlara göre ihtiyaçlar belirlenmiş olur. • 5-Gözlem • 1-Delphi Tekniği • Bir alandaki ihtiyaçlar işin yapıldığı doğal ortamında gözlemlenir ve gözlem işlerine aktarılarak listelenir. • Delphi, konuyla ilgili uzmanlar grubunun akılcı ve yazılı bir yaklaşımla ortak görüşlerinin alınmasıdır. • 2-Progel-Dacum Tekniği • 6-Görüşme ve Grup Toplantıları • Bir programın geliştirilmesi amacıyla ilgili uzmanların bir araya gelerek çalışmalar yaptığı bir uygulamadır • Görüşme; öğretmenler, veliler, politikacılar, vb. kişilerle yüz yüze yada elektronik iletişim araçları ile görüşmeler yapılarak ihtiyaç analizi yapılabilir. • 7-Kaynak tarama • 3-Meslek (İş) Analizi • İhtiyaç analizinde bir önceki program, bilimsel çalışmalar,raporlar, tezler, makaleler, kurul kararları vb. ilgili ne kadar yazılı kaynak varsa tümü değerlendirilecek dokümanlar arasında yer alır. • Bir meslek/ iş; işlem basamaklarına göre analiz edilir ve gerekli davranış düzeyleri belirlenir. 9
İkili Kodlama Kuramı(Allan Paivio 1971) • Sembolik sistemler ve duyusal motor arasındaki kavramsal ilişki ve alt sistemlerde sunulan enformasyon türlerine örnekler tablosu • İkili kodlama kuramı, temel zihinsel yapılar ve süreçlerle ilgilenmektedir. • İkili kodlama kuramı temel varsayım zihinsel süreçlerde, sözel ve sözel olmayan iki ayrı sembolik alt sistem bulunmaktadır. Sözel olmayan sistem; imgeler, çevredeki sesler (zil sesi), eylemler (çizgi çizme) ve diğer dilbilimsel olmayan nesneleri içermektedir. Sözel sistem; görsel, işitsel ve diğer sözel kodları içermektedir 1 2 Birinci alt sistem sözel enformasyonun işlenmesinden ve gösteriminden sorumludur İkinci alt sistem sözel olmayan enformasyonun işlenmesinden ve gösteriminden sorumludur 10 • Her bir sistem, diğeri etkinleşmeden etkin olabilmekte veya her iki sistem paralel bir şekilde etkin olabilmektedir
Gagne’nin Öğretim Etkinlikleri Modelinin Öğeleri VARSAYIMLAR ÖĞRENME ÜRÜNLERI ÖĞRETIM ETKINLIKLERI • Dikkat Çekme • Öğrenciyi Hedeften Haberdar Etme • Ön Bilgileri Hatırlatma • Uyarıcı Materyallerin Sunulması • Öğrenciye Rehberlik Etme • Davranışı Ortaya Çıkarma • Geri bildirim Verme • Performans Değerlendirme • Kalıcılığı ve Transferi Sağlama • Birbirinden farklı öğrenme türleri vardır. Bu nedenle her öğrenme türüne göre yaşantıların düzenlenmesi gerekir. • Öğrenme aşamalı ve birikimli bir süreçtir. Yeni öğrenmeler öncekiler üzerine inşa edilir. • Farklı öğrenme ürünleri, farklı öğrenme-öğretme stratejilerinin bir arada kullanılmasını gerektirir. • Öğrenci kendi deneyimleriyle yaparak-yaşayarak öğrenir. Bu nedenle eğitimde öğretmenden çok öğrenci etkin olmalıdır. • Öğrenciye kazandırılacak öğrenme ürünleri önceden belirlenmelidir. Bu durumda öğretimi planlama daha da kolaylaşacaktır. • Zihinsel Beceriler • Sözel Bilgiler • Tutumlar • Psikomotor Beceriler • Bilişsel Stratejiler 11
GAGNE’NIN ÖĞRETIM ETKINLIKLERI MODELININ ÖĞELERI • 1. Dikkat Çekme • 4. Uyarıcı Materyal Kullanma • 7. Dönüt Sağlama • Öğrenmeyle ilgili davranışlardan hemen sonra gösterilen davranın doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında öğrenciye bilgi verme • Öğreneni tetikte bulundurma • Seçici algılamayı kolaylaştırma • 2. Hedeften Haberdar Etme • 5. Öğrenmede Rehber Olma • 8. Performans Değerlendirme • Öğrenciye neyi öğreneceğini, öğrendiklerini nerede nasıl kullanacağını anlatma • Öğrenilenleri uzun süreli belleğe anlamlandırarak aktarma,ipuçları verme • Süreç ve ürün değerlendirilir • 6. Performansı Ortaya Çıkarma • 9.Kalıcılığı ve Transferi Sağlama • 3. Ön Koşul Öğrenmeleri Hatırlatma • Öğrenmeyle ilgili davranışı ortaya çıkarma • İpuçlarını kullanarak bilgiyi getirme • Yeni bilgilere geçmeden önce önceden öğrenilenleri işleyen (kısa süreli) belleğe getirerek hatırlatma 12
BILGIYI İŞLEME KURAMI • Bilgiyi işleme kuramı, bireyin bilgiyi toplama, örgütleme, depolama ve hatırlama aşamalarıyla ilgilenir. • Model, üç öğeyi içermektedir: • * Bilgi depoları (üç tür bellek) • - Duyusal bellek (duyusal kayıt) • - Kısa süreli bellek (işleyen/çalışan bellek) • - Uzun süreli bellek • * Bilişsel süreçler • * Yürütücü süreçler (yürütücü kontrol) • Bilginin duyusal kayıttan kısa süreli belleğe aktarılmasını sağlayan süreçlerBilginin duyusal kayıttan kısa süreli belleğe aktarılmasını sağlayan süreçler • 1.Dikkat • 2.Algılama • Kısa süreli bellekte bilgiyi saklama süreçleri • 1.Sürekli tekrar • 2.Gruplama • Bilginin uzun süreli belleğe aktarılmasında kullanılan süreçler • 1.Örtük ve açık tekrar • 2.Kodlama/Anlamlandırma 7
GESTALT KURAMI İçgörüsel öğrenme aşamaları • Başarısız deneme –yanılmalar • •Davranışı bütünsel olarak ele alıp incelemek gerektiğini vurgularlar. • •İnsan zihninin bütünden parçaya doğru algılama yapar. • •İnsan zihni daima tam algıya ulaşmak ister. • •Bütün parçaların toplamından daha fazladır, daha anlamlıdır. • •Max Wertheimer, Kurt Koffka, Wolfgang Köhler, Kurt Levin • •En büyük katkıları algı konusunda olmuştur. Aynı uyarıcıyı alan kişilerde tepkinin farklılaşmasının sebebi, insan zihninde olup bitenlerdir. • •Farklılık algılama esnasında başlar. • •Duyum ve algı arasındaki fark • •Duyum bilginin beş duyu organlarıyla alınıp beyne aktarılmasıdır. Bu bilgi yorumlanmaz. Nesneldir. • •Algı ise özneldir, alınan bilgi yorumlanır. Bu kişiye göre değişebilir. • Kuluçka evresi (bilinçaltının problem durumu ile ilgilenmesi) • Aydınlanma Aşaması: Problemi zihnimizde çözdüğümüz an • Çözüm Aşaması: Bulunan çözümün uygulanması İçgörüsel öğrenme • •İnsan zihninden yalıtılmış bir gerçeklik olamaz. Gerçeklik insan zihninde oluşturulur. Öğrenme sürecinde gerçekleşen şey, içinde bulunulan algısal alanın yeniden örgütlenmesidir. Bu yeni bakış bir problemin çözümünü sağladığında kavrama «içgörü» yoluyla öğrenme gerçekleşmiş olur. Örn. Köhler ve maymun deneyi • Yeni durumlara çözümün transferi 6 4
GESTALT KURAMI • 4. Benzerlik • 1. Şekil-Zemin İlişkisi Algı Kuralları: • 1.Algıda değişmezlik: Parlaklık, renk, yer, büyüklük gibi özellikler farklı durumlarda farklı duyu organları ile algılansa da hep aynı şekilde algılanır. Korunum kanununa benzetebiliriz. • 2.Algıda seçicilik: İlgi ve ihtiyaç duyduğumuz uyarıcıları daha ön planda algılarız. Karnı aç olan birinin restorana odaklanması gibi. • 3.Algısal Kurulum: Kişinin kendi beklenti ve tutumları çerçevesinde uyarıcıları algılamasıdır. • 4.Derinlik Algısı: Nesnelerin gözlemciye olan uzaklığına ilişkin algıya derinlik algısı adı verilir. Perspektif, uyarıcıları üç boyutlu algılama • 5.Algı Yanılmaları: İllüzyon ve halüsinasyon • 2. Yakınlık • 5. Tamamlama • 6. Süreklilik • 3. Basitlik 9
