SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİNİ OLUŞTURMA

1. SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİNİ OLUŞTURMA

2. Bölümün Amacı Bu bölümün amacı, sınıf düzenin ve öğrenme durumlarının etkililiğinin sağlanmasında sınıfın ilişkiler düzenin önemini, bileşenlerini tanıtmaktır.

3. GİRİŞ • Sınıftaki ilişki düzenini oluşturma ve düzeni açıklayabilmek, yorumlayabilmek için öncelikle sınıfa bir grup olarak bakabilmek gerekir. Çünkü sınıf aynı zamanda bir gruptur.

4. GİRİŞ • Sınıfta da birden fazla öğrenci vardır. Bu öğrenciler, öğretmenleriyle birlikte, önceden belirlenmiş amaçlar doğrultusunda eğitim-öğretim görmek için bir araya gelmişlerdir. Sınıfın eğitim-öğretim ortamındaki ilişkilerin oluşmasında, grup dinamiğinin etkisi oldukça belirleyicidir.

5. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ Sınıf, öğrenci ve öğretmen duygularının çoğunun yoğun bir şekilde oluştuğu bir mekandır. 25-40 m²’ lik bir odaya 25-40 birey yerleştirilerek okullarda hayli yüksek yoğunluklu etkileşimli bir çevre yaratılır. Akran etkileşimi, hemen hemen bütün öğrenme çevrelerinde istenilir ve doğal bir durumdur. Bu amaçla da grup öğretimi, daha iyi bir öğrenim sağlamak ve sorunları çözmek için kullanılır.

6. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Sınıflarda grupların etkisi, yarışmacı bir ortamda gerçekleşir(Öğrenciler sınıf geçmek için, yüksek not almak için, birbirleriyle yarışırlar). • Öğretmen sınıfında grubun etkisinin yarışmacı değil, daha çok işbirlikli ve demokratik bir biçimde gerçekleşmesi için kılavuzluk etmelidir.

7. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Bir grup olarak sınıfın çekirdeğini öğrenci(birey) oluşturur. Öğrencinin sınıfa girerken birinci amacı, kendi gereksinimlerini ve ilgilerini ön planda tutmaktır. • Öğrenci, katıldığı grubun kendi özlem ve beklentilerine karşılık vereceği inanç ve umudunu taşır. Aynı öğrenci, grup gerçeği içinde diğer üyelerin bekleyiş ve özlemleriyle bütünleştiği ölçüde mutlu olur ve doyuma ulaşır.

8. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Öğrenciler, kendi amaç ve gereksinimlerini karşılama peşinde koşarken, arkadaşlarının da benzer uğraşlar peşinde oldukları gerçeğiyle karşılaşırlar. • Bu durum, öğrencilerin birbirlerini etkileme olgusunu oluşturur. Yani sınıf içi etkileşim kendiliğinden ortaya çıkmış olur.

9. Sınıf içi etkileşimi anlamada, grup dinamiğinden yararlanılabilir. • Grup dinamiği, grupların özelliklerini, oluşmasını, gelişmesini ve grup içi çeşitli etkileşimleri, ilişkileri belirleyen yasaları, ilkeleri anlamamızı sağlayabilir Sınıfı grup olarak incelemede, grup türlerinden birincil ve ikincil grupları ve grup liderliğini açıklamakla yetineceğiz.

10. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Sınıfı grup olarak incelemede, grup türlerinden birincil ve ikincil grupları ve grup liderliğini açıklamakla yetineceğiz.

11. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Grupları birincil ve ikincil gruplar olarak ayırmada temel ölçüt, ilişkilerin yoğun, samimi ve genellikle yüz yüze olup olmadığıdır. • Birincil gruplar, birbirleriyle sıcak, yakın ve kişisel bağlara sahiptirler. Onların birbirlerine bağlılıkları karşılıksız ve duygusal bir bağlılık olup, bir hesaba, kitaba dayanmamaktadır. Genellikle yüz yüzedirler. Kişiler arası davranışlar kendiliğindendir. • Örneğin, arkadaş grupları, çete grupları, komşuluk grupları ve özellikle de aile grupları birincil gruplardır.

12. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • İkincil grupların özellikleri ise, birincil grubun özelliklerinin tersi ya da tamamlayıcısıdır. Üyeler arasındaki ilişkiler soğuk, kişisel olmayan, ussal (mantıklı) anlaşmaya dayalı ve biçimseldir. Örneğin, meslek örgütleri, dernekler, devlet örgütü, şirketler bu tür gruplardır.

13. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Sınıf, başlangıçta ikincil grup özelliği gösterir. Çünkü sınıf, okul yönetimince oluşturulmuş, resmi bir kurumdur. Öğrenciler ve öğretmenler, birbirlerini tam olarak tanımazlar. Yani ilişkiler soğuktur, resmidir. • Ancak bu ilişkilerin zaman içerisinde birincil grup düzeyine çıkması, sınıfın ilişki düzeyine bağlıdır

14. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) Sınıftaki birincil ilişkilerin geliştirilmesi, sınıfın olumlu bir öğrenme-öğretme ortamına dönüşmesine yardımcı olabilecek niteliktedir.

15. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Öğretmen, sınıfın kendisinin bir bütün olarak birincil grup olarak yapılanmasına çalışırken sınıf içerisindeki 2-3 kişilik daha küçük grupçukların olduğunu da unutmamalıdır. • Bu grupçuklar sınıfın genel amaçlarıyla, çıkarlarıyla güçlü bir çatışmaya girmediği sürece desteklenebilir.

16. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Bu grupçuklar sınıfın genel amaçlarıyla, çıkarlarıyla güçlü bir çatışmaya girmediği sürece desteklenebilir. Ancak tersinde önlem alınmalıdır. • Örneğin, aynı sırada oturan öğrencilerin çok konuşarak öğretim ortamını bozmaları, bazı grupçukların bazı derslerde dersi sabote etmeleri gibi. Böyle durumlarda alt gruplardaki öğrencileri birbirlerinden ayırarak grupçuklar dağıtılabilir.

17. Grupta Önder • Her grupta genellikle bir önder vardır. Bu önder, grubun kendi iç dinamiğinin bir sonucu olarak ortaya çıkmışsa, etkisi daha çok olur. Grup, öndere uyar, onu kabullenir. Eğer önder, gruba dışardan atanmışsa, grup önderi yalnız yönetici olarak görür.

18. Grupta Önder • Etkisi yasalarla sınırlıdır. İsteğini emirlerle yaptırır. Ancak dışardan atanan yöneticiler, zamanla kendilerini kabul ettirerek önder konumuna gelirler. Öğretmenlerin de sınıfta önderlik rolleri, sınıfla ilk karşılaşma günlerinde önderlikten uzak olabilir. Ancak öğretmen zamanla sınıfın önderi olabilmeyi de başarmalıdır.

19. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Öğretmenin önderlik rolü, sınıfın dışında olduğu gibi sınıfın içinde de her geçen gün önem kazanmaktadır. Özellikle öğrenciyi destekleme öğretimsel önderlik ve akıl hocalığı gibi roller sınıf içi rollerdir. • Öğretmen, sınıf içinde grubun özelliklerini iyice kavradıktan sonra grupla çalışma teknikleri uygulanabilir.

20. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Öğretmen, düzey grupları oluşturabilir. Benzer yetenek, ilgi ve isteğe bağlı öğrencilerin oluşturduğu bu küçük gruplar, öğrenciyi iletişim kurmada cesaretlendirir. Problem çözme becerisi artar, daha çok sosyalleşir.

21. GRUP DİNAMİĞİ AÇISINDAN SINIFIN İLİŞKİ DÜZENİ(Devam) • Küçük gruplarla çalışmada kullanılabilecek bir yöntem de işbirlikli öğrenmedir. İşbirlikli öğrenme, basitçe, öğrencilerin küçük gruplar halinde çalışarak ve birbirlerinin öğrenmesine yardım ederek öğrenmeyi gerçekleştirme sürecidir.

22. SINIFTA İLK GÜNLER • Sınıfın ilişki düzeninin kurulmasında özellikle ilk birkaç gün kritik bir zamandır. Bu dönemde öğrenciler, sınıfta neler yapıp, neler yapamayacakları konusunda öğretmeni denerler. • Olumlu ya da olumsuz gerçek davranışlarını göstermezler. • Öğretmen, geleceğe ilişkin davranış türlerini açıkça ortaya koymalıdır.

23. SINIFTA İLK GÜNLER • Bir sınıfa eğer birden fazla öğretmen derse giriyorsa (Özellikle ilköğretim 2. kademe ve ortaöğretimde), bu öğretmenler arasında uygulama birliği olmalıdır. • Yani öğretmenlerin öğrencilerden beklentileri benzer nitelikte olmalıdır.

24. SINIFTA İLK GÜNLER(Devam) • İlk günlerde öğretmen öncelikle kendisini öğrencilerine tanıtmalıdır. Sonra da öğrencilerini tanımaya çalışmalıdır. • Sınıfın ilk günlerinde, öğretmenin kendini ve dersini tanıtmasının yanında, öğrencilerin öğretmen tarafından tanınması ve öğrencilerin birbirlerini tanıması çok önemlidir. • Bunun için de çeşitli tanışma etkinlikleri düzenlenebilir.

25. TANIŞMA • Sınıfta tanışma etkinlikleri çok boyutludur. Öncelikle öğretmenin kendini tanıtması gerekir. • Sonra da öğrencilerini tanımalıdır. • Aynı zamanda da öğrenciler birbirleriyle tanışmalıdırlar.

26. TANIŞMA(Devam) • Öğretmenin öğrencileri ve öğrencilerin arkadaşlarını ve öğretmenini tanımaları, sınıf içi ilişkileri düzenlemek ve geliştirmek için önemli bir adımdır. • Öğrencilerin tanınması, onların ayırt edici özelikleriyle bilinmesi anlamına gelir.

27. TANIŞMA(Devam) • Öğretmenler, kendilerini tanıttıktan sonra, öğrencilerin kendilerini tanıtma ve başkalarını tanıma becerilerini geliştirmek için aşağıdaki formu kullanabilirler

28. Kendini Tanıtma Formu • Adınız : • Soyadınız: • Yaşınız: • Annenizin adı: • Babanızın adı: • Ailenizde kaç kişi var: • Annenizin işi: • Babanızın işi: • Kardeşiniz var mı ? Varsa kaç tane?: • Evinizin adresi: • Evinizin telefonu:

29. TANIŞMA(Devam) • Öğretmenlerin öğrencilere ismiyle seslenebilmesi, öğrenciye verdiği değerin bir göstergesi olabilir.Bu nedenle öğrencinin ismini öğretim yılı başında öğrenilmesi için şu tür etkinlikler yapılabilir:

30. TANIŞMA(Devam) • Sınıfta uygulanabilecek başlıca tanışma etkinlikleri şunlardır: A) İsim Zinciri Oluşturma • İsim zinciri yöntemi, öğrencilerin birbirlerinin isimlerini öğrenmeye yardım eden en etkili yöntemdir.

31. - Adım Ilgın -Kitap okumayı çok severim. Son okuduğum kitap Hıfzı Topuz’un “Çamlıca’nın Üç Gülü” dür. Sonraki gelen öğrenci diyalogu şöyle sürdürebilir.   - Onun adı Ilgın. - Kitap okumayı seviyor. Son okuduğu kitap Hıfzı Topuz’un “Çamlıca’nın Üç Gülü”dür. - Benim adım Destan. - Gitar çalmayı çok severim. • Buna benzer diyaloglar her öğrenci için tekrarlanarak son öğrenciye kadar sürdürülür

32. b) İsminde Ne Var? • Bu etkinlik, ilk tanışma etkinliği olarak ya da isim zinciri oluşturma etkinliğinden hemen sonra kullanırsa mükemmeldir. • Öğrenciler beş ya da altı kişilik gruplar halinde oturtulur. Kısaca, isimlerin değerleri üzerine bir tartışma yapmaları istenir. Bu tartışma, adların nasıl bir kültürel mirası yansıttığı, anne-babanın hoşlandığı bir isim olup olmadığı vb. üzerine yorum yapmaları biçiminde olabilir.

33. TANIŞMA(Devam) 1. Tam adlarını belirtmeleri, 2. Bu adı nasıl aldıkları, 3. Herhangi bir takma adı olup olmadığını ve bundan hoşlanıp hoşlanmadığı,

34. TANIŞMA(Devam) 4.İnsanlar isimlerini herhangi bir şekildedeğiştiriyorlar mı? Örneğin, Mehmet-Memo, Canan–Cano gibi. Bu durum hoşuna gidiyor mu? 5.İsimlerinden hoşlanıyorlar mı? Eğer hoşlanmıyorlarsa, hangi ismi tercih ederlerdi? 6.Sınıfta hangi ismi kullanmak istedikleri sorulabilir.

35. c. ) Sınıf Arkadaşını Tanı • Bu etkinlik için sınıftaki öğrencilerin özelliklerine karşılık gelecek betimleyici bir liste hazırlanır. Her betimlemenin önündeki satıra, istenen özelliklere sahip sınıftaki öğrencilerden birinin adı yazılır. • Bu etkinlikte aşağıdaki gibi bir liste kullanılabilir. Bu liste öğrenim düzeyine, farklı ilgilere ve yönlere göre değiştirilip uyarlanabilir.

36. ---------------1. Kimin doğum günü sizinkiyle aynı aydadır? • ---------------2. Kahverengi saçlı olan kimdir? • ---------------3. Çok iyi tanımadığınız kişi kimdir? • ---------------4. İlginç haberi olan kimdir? • ---------------5. Gözde rengi sarı olan kimdir?

37. TANIŞMA(Devam) • Diğer tanışma etkinlikleri şunlardır: • Görüşmeler • Kim olduğunu tahmin et

38. SINIF İKLİMİ • Her sınıfın kendisine özgü bir iklimi vardır. Bazı sınıflar hareketli, bazıları durgun, bazıları gergin, bazıları neşeli, bazıları neşesizdir. Öğrencilerin öğrenmeleri, böyle çevreler içinde gerçekleşir

39. SINIF İKLİMİ(Devam) • Her sınıfa egemen olan sosyal bir sınıf iklimi vardır. Çocuklar, oyun alanlarından, evlerinden ve diğer derslerden gerginliklerini, endişelerini, düşmanlıklarını sınıfa taşırlar. • Ancak sınıf ikliminin durumunu temel olarak belirleyen öğretmenin yaklaşımıdır.

40. SINIF İKLİMİ(Devam) • Pozitif bir öğrenme ortamı yaratmak için sınıf iklimi önemlidir. Öğrenciler, zorluklarla karşılaştıklarında öğretmenlerinden yardım alacaklarına, çabalarının destekleneceğine inanırlarsa öğrenmeye daha çok can atarlar.

41. SINIF İKLİMİ(Devam) • Güdüleyiciler ve ödüller, pozitif bir sınıf iklimi yaratmaya yardım edebilirler. Sınıf iklimini geliştirmede, uygun olmayan davranıştan uzaklaşmak ve uygun davranışa doğru dikkati yönlendirirken güdüleyici ve ödüllerden yararlanmak sınıf ortamının rutinliğini değiştirir.

42. SINIF İKLİMİ(Devam) • Ödüllerin kullanımında dikkatli olunmalıdır. Ödüller çok kolay ya da çok zor elde edilmemelidir. Ödüller, sınıfta yarışmacı bir iklimin oluşmasına neden olabilir. • Sınıfta öğrenciler birbirleri ile değil, kendileri ile yarışır hale getirilmelidir

43. SINIF İKLİMİ(Devam) • Pozitif bir sınıf iklimi yaratmak için sınıf içi ilişkilerde saygı ortamı oluşturulmalıdır. Öncelikle öğretmenler, öğrencilere saygılı davranmalıdır.

44. SINIF İKLİMİ(Devam) • Sınıfın psiko-sosyal çevresi pozitif olduğunda, sınıf ortamı, öğrenmeye teşvik edici, dostça ilişkileri geliştirici ve sıcak bir mekâna dönüşebilir. Tersi olduğunda ise, ilgisiz, kaba, sert, cezalandırıcı, soğuk ve itici bir sınıf iklimi oluşabilir.

45. SINIF İKLİMİ(Devam) • Öğretmen, öğrencilerle insan ilişkilerini ilerletmede şu becerileri geliştirebilir: Öğrencilere düzenli ilgi gösterme, sözel ve davranışsal pekiştireçler verme, yardım etmek için sürekli istekli olduğunu gösterme, nezaket ve iyi tavırlarıyla model olma.

46. SINIF İKLİMİ(Devam) • Öğretmen sınıf iklimini kurmada işi şansa bırakmamalıdır. • Öğretmen, sınıftaki tek tek öğrenciler arasında, bir bütün olarak sınıf arasında, sınıf ve öğretmen arasında pozitif ilişkiler kurmalıdır. • Eğer sınıf iklimi pozitif ve destekleyici olursa, öğrenci başarısı artar.

47. ÖĞRETMEN BEKLENTİLERİ • Öğretmenlerin, öğrencilerin gelecekteki başarılarına ilişkin tahminlerine beklenti denmektedir. • Öğretmen beklentileri, aslında yetenekli öğrencileri fark etmeyip onun gelişmesini teşvik etmemek ya da düşük yetenekli öğrenciyle ilgili yüksek beklentiler geliştirmek ve onu teşvik etmek biçiminde olabilir

48. Öğretmen Beklentileri(Devam) • Öğretmen beklentileri üzerine yapılan ilk çalışma, Rosenthal ve Jacobson tarafından gerçekleştirilmiştir.

49. Öğretmen Beklentileri(Devam) • Araştırma bulguları, öğretmenlerin öğrencileri kendi beklentileri doğrultusunda davranma konusunda etkileyebildiklerini, ancak bu durumun öğretmen ve öğrenci arasında sıcak bir ilişkinin olması durumunda geçerli olduğunu göstermektedir.

50. Öğretmen Beklentileri(Devam) • Öğretmen beklentileri ile öğrenci algıları arasında tümüyle bir zıtlık olduğunda, öğrencilerin genellikle öğretmen beklentilerini pek de dikkate almadıklarını, kendi algılarına göre davrandıklarını göstermektedir.