هدف از آموزش روش تحقیق علمی:

1. نكات مهم 1- حضور مرتب و منظم در كلاس (غيبت بيش از 3 جلسه منجر به حذف درس مي شود.)2-اعتراض حق شما است .اما حق تلفن ، پيامك ،ايميل ،سفارش و ... را نداريد در صورت رخ دادن هر مورد نمره اصلي منظور مي شود .3- به عنوان يك روانشناس حسادت و مقايسه هيچكس را با خودتان نداشته باشيد مگر خودتان با خودتان .

2. هدف از آموزش روش تحقیق علمی: 1)فراگیری روش وصول به حقایق و کشف مجهولات 2)کسب مهارت لازم برای اجرای پروژه های تحقیقاتی 3)کسب مهارت لازم برای انجام پایان نامه های تحصیلی

3. پیش‌نیازهای تحقیق علمی: 1)وجود فرهنگ تحقیق 2)محقق 3)بودجه 4)سازمان لازم 5)ابزار تحقیقاتی 6)فراغت لازم برای محقق 7)ضوابط و مقررات مالی و اجرایی

4. جایگاه آمار در تحقیقات علمی: 1)مرحله نمونه‌گیری 2)مرحله گردآوری و طبقه‌بندی اطلاعات 3)مرحله تجزیه و تحلیل اطلاعات 4)برای تبیین و نمایش اطلاعات

5. تعریف علم: به علم در مفهوم کلی و عام آن knowledge اطلاق می‌شود. ولی از واژه علم مفهوم خاصی نیز تعبیر شده است و آن science است که مقصود آن بخشی از دانستنیها و آگاهیهای نوع بشر است که به روشهای تجربی قابل اثبات و تایید باشد.

6. تعریف نظریه: یک نظریه مجموعه‌ای از بدیهات،قوانین و فرضیه‌هایی است که چیزی را درباره واقعیت قابل مشاهده تبیین می‌نماید.

7. تعریف نظریه از دیدگاه تجربی: کوششی است عملی در راه جمع‌آوری شواهد و یافته‌های تجربی و برقرار کردن همبستگی بین این یافته‌ها و تبیین آنها از طریق استقراء بدون به کار بردن هر گونه تصورات و تخیلات.

8. با شنيدن واژه تحقيق چه مفهومي از آن به ذهن انسان متبادر مي شود ؟

9. 1) رسيدن ، بررسي ، مطالعه ، حقيقت و گاهي حقيقت يابي 2 ) فعاليت‌هاي منظمي كه به توليد و كشف دانش جديد و سازمان يافته منتهي شود. 3 ) فعاليت براي رسيدن به شناخت آنچه براي انسان ناشناخته است .

10. از چه راههايي مي توان به شناخت دست يافت ؟

11. راههاي شناخت و كسب دانش 1) تجربه 2 ) استناد به مقام صلاحيت دار منطق روش علمي

12. 1ـ تجربه ابتدايي ترين و در عين حال فراگيرترين روش كسب اطلاعات است . در اين روش اطلاعات بي‌واسطه و به طور مستقيم توسط فرد استفاده كننده از اطلاعات حاصل مي‌شود . تجارب شخصي عمدتاً برخواسته از دانش حسي است .

13. محدوديتهاي تجربه دانش حسي به واسطه خطاي احساس غيرقابل اطمينان و ناقص است . محدوديت در تجربه ـ همه امور را نمي‌توان تجربه كرد . تجربه شديداً تحت تأثير ذهنيت افراد است .

14. 2ـ استناد به مقام صلاحيت‌دار رجوع به كارشناسان ، متخصصان و مراكز ذيصلاح در زمينه‌هاي موردنظر پذيرش قول و فعل مقامات ذيصلاح به عنوان واقعيتهاي قابل استناد

15. محدوديتهاي استناد به مقام صلاحيت‌دار نحوه كسب دانش و اطلاعات از سوي مقامات صلاحيت‌دار « آيا آنان دچار اشتباه نمي‌شوند» ؟ اختلاف نظر صاحبنظران در امر واحد

16. 3ـ منطق اگر به كمك عقل , دانش حسي توسعه داده شود دانش قابل اعتمادتري حاصل مي‌شود .  منطق از دو طريق براي رسيدن به شناخت به انسان كمك مي‌كند : الف) روش قياسي ب) روش استقرايي

17. الف) روش قياسي قياس در لغت بهمعناي سنجش ، اندازه گيري و تخمين است . استدلال قياسي نتيجه گيري با دلايل كافي از كل به جزء است يا رسيدن مدلل از قوانين كلي و عمومي به موارد جزئي و خاص را گويند . شايد اولين حركت قابل ملاحظه در پيدايش رويكرد منظم و سيستماتيك براي كشف واقعيات باشد . از كنار هم گذاشتن واقعيات پذيرفته شده و استنتاج يك نتيجه از آن , حاصل مي شود .

18. اجزاء‌ قياس مقدمه كبري انساني فاني است . مقدمه صغري علي انسان است . تيجه علي فاني است . محدوديتهاي قياس نتيجه قياسي منطقي به هيچ وجه از محدوده مقدمات فراتر نمي‌رود . صحت نتيجه مستقيماً به صحت مقدمات بستگي دارد. اطمينان از صحت مقدمات از اهميت خاصي برخوردار است . چون نتيجه فرآيند تحقيق علمي توليد و كشف دانش جديد است ، پس اين فرآيند نمي‌تواند صرفاً بر پايه استدلال قياسي بنا شود .

19. ب) روش استقرايي استقراء در لغت به معناي جستجو كردن و كنجكاوي كردن است . استدلال استقرايي يعني رسيدن ذهن از جزء به كل بررسي اجزاء يك قضيه و رسيدن به يك حكم كلي انواع استقراء استقراء تام بررسي كليه اعضاء يك مجموعه استقراء ناقص بررسي گروهي از اعضاء يكمجموعه

20. تفاوت قياس و استقراء قياس از كل به جزء و استقراء از جزء به كل پذيرفتن مقدمات قياس مساوي است با پذيرفتن نتيجه قياس ( اگر مقدمات قياسي را بپذيريم ولي نتيجه را نپذيريم دچار نوعي تناقض منطقي شده‌ايم) ولي در استقراء اينچنين نيست. نپذيرفتن نتيجه در صورت پذيرفتن مقدمات تناقض عقلي و منطقي ايجاد نمي‌كند .

21. روش علمي : به اين روش , روش حل مسئله ، روش عقلاني، روش استدلال قياسي ـ استقرايي ، روش آزمايشي نيز گفته‌اند . روش منظم شناخت و كسب دانش و اطلاعات است . تغيير كنترل و هدايت شده يك موقعيت غيرثابت يانامعين به موقعيتي كه از لحاظ مشخصات و روابط كاملاً معين و ثابت است. تحقيق علمي فرآيند جستجوي منظم براي مشخص كردن موقعيت نامعين است .

22. ويژگي هاي تحقيق علمي

23. )1مجموعه فعاليتهاي مرتبط با هم است كه آن را به فرآيند جستجو مبدل كرده است . 2-ساختار فعاليتهاي آن بر پايه يك نظم منطقي استوار است . 3- در صدد روشن كردن رابطه , اثر يا تفاوت بين پديده‌هاست 4- مستلزم توليد، جمع‌آوري و كاربرد داده هاي جديد يا سازماندهي مجدد داده‌هاي موجود براي حل مسائل موردنظر است .

24. 5- نيازمند تخصص است - محقق بايد الف ) صلاحيت روش شناسي داشته باشد . ب ) دانش محتوي داشته باشد 6- نتيجه آن توليد دانش نو به صورت مدون است . 7- بدليل نظم و ترتيبي كه دارد يكي از نيرومندترين ابزارها براي حل مسائل و پاسخ به سئوالات است .

25. معناي تحقيق تحقيق در لغت به معنای درست و راست گردانيدن،پيدا کردن ، يافتن يا جستجوی حقيقت آورده شده است تعاريف بعمل آمده از تحقيق و پژوهش فراوانند تحقيق به روش علمی را مجموعه مقررات و قواعدی دانسته اند که چگونگی جستجو برای يافتن حقايق مربوط به يک موضوع را نشان مي دهد در جاي ديگر آنراحقيقت پژوهی ناميده اند تحقيق عملی منظم است که در نتيجه آن پاسخ هائی برای سوالات مندرج در موضوع تحقيق بدست خواهد آمد

26. تحقيق داراي دو شرط است : 1- كنترل دقيق :شرطي كه مانع تاثير عوامل نامربوط و مزاحم مي شود (اعتبار دروني ) 2-نمونه گيري صحيح :شرطي كه يافته هاي پژوهش را قابل بسط و تعميم مي سازد .(اعتبار بيروني )

27. آغاز تحقيق جان ديوئی معتقد است:" اولين مرحله تحقيق احساس وجود يک مشکل  است؛ به اين معنی که پژوهشگر در کار خويش با مانع يا مشکلی روبرو گرديده است که در حل آن ابهام يا ترديد دارد و نمی تواند در مقابل آن ساکت بماند.”

28. مساله مسأله يا مشكل پديده اي است غيرعادي ، كه در روند كار سيستم وجود دارد و چون اخلال و بي نظمي ايجاد مي كند سبب افت يا كاهش كمي و كيفي جريان كارها و بازده سيستم مي گردد مسأله يا مشكل عبارت است از شكاف بين وضعيت موجود و آنچه بايد باشد.

29. شناسايي مشکل آغاز يک تحقيق با احساس وجود يک مشکل همراه است. در اين مرحله آن احساس بايد به صورت ” يک پرسش " در آيد و بيان شود بديهی است اين پرسش از مسائل روزمره تا مباحث و فرضيات پيچيده علمی را دربرگيرد، مهم آنست که به شيوه ای علمی و صحيح بيان شود با در نظر گرفتن دو تقسيم بندی مهم در زمينه علائق علمی و احتياج عملی شما ممکن است تحقيقی بنيادی يا کاربردی را در نظر بگيريد

30. تفاوت بين تحقيق بنيادی وکاربردی الف ) هدف : كاربردي :تامين سعادت و رفاه مردم و مطلوب بودن فعاليت بنيادي :افزايش حيطه دانش و آگاهي ب)زمان ومكان : كاربردي :قائم به زمان ومكان است يعني حل فوري مشكلات بنيادي : آزمون فرضيه و يافتن كليات است ج)بيان مساله : كاربردي :آيا ميتوان از x براي تغيير y استفاده كرد ؟ بنيادي :آيا بين x و y همبستگي وجود دارد ؟

31. انتخاب موضوع يا مسئله تحقيق اولين در عين حال دشوارترين فعاليت در فرآيند تحقيق علمي است . دشواري اين مرحله بواسطه نبودن مسئله براي تحقيق نيست بلكه بواسطه دلايل زير است : محدوديت دانش عدم دقت عدم توانمندي افراد محقق

32. عوامل مؤثر بر انتخاب مسئله تحقيق تمايلات و علائق شخص محقق نيازها (به عنوان شالوده انجام تحقق) تغييرات فن‌آوري

33. منابع انتخاب مسئله تجارب محقق تجارب متخصصين استفاده از نظريه‌ها مطالعه متون و تحقيقات انجام شده مربوط به مسئله بهره‌گيري از اولويتهاي تحقيقاتي دستگاه‌هاي اجرايي يا صنعتي

34. ويژگيهاي موضوع يا مسئله تحقيق حتي‌الامكان رابطه بين دو يا چند پديده را مورد بررسي قرار دهد . روشن، بدون ابهام و صريح باشد . از طريق روشهاي تحقيق علمي قابل بررسي باشد . بيانگر مسائل اخلاقي نباشد و يا مسائل اخلاقي توليد نكند .

35. حتي‌الامكان جديد باشد . براي محقق مهم بوده با ويژگيهاي وي منطبق باشد . دامنه موضوع بايد محدود باشد .

36. عنوان تحقيق در هنگام نوشتن عنوان بايد خصوصياتی که برای يک عنوان خوب برشمرده می شونددر نظر گرفت . اين موارد عبارتند از: -از کلمات کوتاه ، رسا ودر حد امکان از يک زبان استفاده شود -عبارت گويا باشد و گيج کننده نباشد.ازاختصارات که ممکن است مخفف عبارات مختلفی باشند پرهيز شود. -در تحقيقات توصيفی بيان مکان و زمان تحقيق در عنوان ضرورت دارد.

37. -در عنوان دقيقا" آنچه محقق بدنبال تعيين آن است بيان شود. -سعی شود دامنه تحقيق محدود در نظر گرفته شود. -عنوان را غير سوالی مطرح نمائيد. -از کلمات مناسب ومطلوب استفاده شود.

38. بيان مسئله يا موضوع آنچه بايد معين يا حل شود را دقيقاً روشن كند . حوزه مورد مطالعه را با يك سئوال دقيقاً محدود كند .

39. اهميت و ضرورت مسئله چرا انجام آن ضرورت دارد ؟ انجام آن داراي چه ارزشي است ؟ نتايج حاصل از آن به چه كار مي‌آيد ؟

40. اهداف تحقيق هدف , نقطه يا جهتي است كه فعاليتها در فرآيند تحقيق متوجه آن است . اهداف از يك سو زمينه‌هاي هماهنگي فعاليت هاي تحقيق را فراهم مي‌كند و از سوي ديگر جهت و ميزان پيشرفت جريان تحقيق را نشان مي‌دهد .

41. صورتهاي هدف اهداف يا هدف كلي اهداف خرد يا ويژه

42. هدف كلي بيان مقصود و منظور نهايي به صورت گسترده است . محور و جهت اصلي را براي برقراري رابطه و درك مسئله به خوبي نشان مي‌دهد . مستقيماً از موضوع گرفته مي‌شود .

43. اهداف ويژه خرده مسئله‌هاي تحقيق نيز ناميده مي‌شوند . محقق دقيقاً توضيح مي‌دهد كه در تحقيق بدنبال چيست ؟ اهداف ويژه هم ميسر حركت را مشخص مي‌كند و هم ملاكهاي عيني براي ارزشيابي تحقيق را بدست مي‌دهند .

44. ملاكهاي لازم براي انتخاب و بيان مسئله 1- رابطه بين دو يا چند متغير را بيان كند 2-روشن و بدون ابهام و به صورت سئوالي بيان شود 3-آزمون پذير باشد

45. ارزشيابي مسئله تحقيق آيا مسئله تحقيق به روز (جديد) است ؟ آيا مسئله تحقيق رابطه بين پديده ها را مورد بررسي قرار مي‌دهد؟ آيا مسئله تحقيق روشن و ‌صريح بيان شده است ؟ آيا دامنه مسئله تحقيق محدود شده است ؟ آيا براي تحقيق منابع مالي لازم در اختيار است ؟

46. آيا امكانات پرسنلي، زماني، تجهيزاتي لازم براي تحقيق وجود دارد؟ آيا محقق اساساً شهامت انجام تحقيق را دارد؟ آيا مسأله با علائق و تمايلات محقق همخواني دارد؟ آيا مسئله از اهميت و ارزش لازم براي مطالعه برخوردار است ؟ آيا انجام تحقيق با توجه به روشهاي علمي تحقيق امكانپذير است؟

47. آيا يافته‌هاي تحقيق نياز خاصي را برطرف مي‌كند؟ آيا موضوع تحقيق مسائل اخلاقي و حيثيتي توليد نمي‌كند؟ آيا اطلاعات لازم براي انجام تحقيق در دسترس هست يا مي‌توان توليد كرد؟ آيا روشها ، وسائل و ابزارهاي لازم با روايي)(Validityو پايايي(Reliability)كافي در اختيار محقق هست؟

48. فرضيه « فرضيه عبارت است از پيش بيني راه‌حلهاي احتمالي و مشخص و يا حدس خردمندانه مبتني بر دانش و آگاهيهاي گذشته درباره چگونگي رابطه بين دو يا چند پديده كه در محك آزمون عملي سنجيده مي‌شود. »

49. فرضيه‌ها در توصيف رابطه بين پديده ها به چهار شكل ظاهر مي‌شوند 1ـ فرضيه‌هايي كه در پي بررسي تفاوت يك يا چند پديده با يك يا چند پديده ديگر هستند . 2ـ فرضيه‌هايي كه بدنبال بررسي ميزان رابطه و جهت همبستگي بين دو يا چند پديده هستند .

50. 3ـ فرضيه‌هايي كه درصدد كشف رابطه علت و معلولي بين پديده ها هستند . 4- فرضيه‌هايي كه در پي بررسي اثر يك يا چندپديده بر يك يا چند پديده ديگر هستند .