PRACA METODĄ PROJEKTU

1. PRACA METODĄ PROJEKTU DR KRYSTYNA BUDZIANOWSKA INSTYTUT KSZTAŁCENIA EKO-TUR

2. Kierunki współczesnej edukacji: • Uczyć się, aby wiedzieć. • Uczyć się, aby działać. • Uczyć się, aby żyć wspólnie. • Uczyć się, aby być.

3. Kompetencje kluczowe wg. Parlamentu Europejskiego i Rady Europy: współpraca w zespołach, posługiwanie się nowoczesnymi środkami informacji i komunikacji, rozwiązywanie problemów, korzystanie z różnych źródeł informacji, słuchanie i korzystanie z poglądów innych ludzi, porozumiewanie się w kilku językach, łączenie i porządkowanie różnych, jednostkowych elementów wiedzy, podejmowanie odpowiedzialności, organizowanie i ocenianie własnej pracy, radzenie sobie z niepewnością i złożonością.

4. PROJEKT A WYMAGANIA WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA • Upowszechnienie projektów edukacyjnych jest odpowiedzią edukacji na pilną potrzebę rozwoju kapitału społecznego w Polsce. W rządowej strategii „Polska 2030” zostało to uznane za jedno z 10 kluczowych wyzwań w perspektywie najbliższych 20 lat. • Kapitał społeczny rozumiany jest jako potencjał społecznego zaufania, współpracy, samoorganizacji i wzajemnej pomocy obywateli.

5. Metoda projektu a podstawa programowa: Cele kształcenia: • przyswojenie przez uczniów określonego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyk, • zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów, • kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie.

6. Do najważniejszych umiejętności należą... • Czytanie– umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; • Myślenie matematyczne – umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; • Myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; • Umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie; • umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno -komunikacyjnymi; • Umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; • Umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; • Umiejętność pracy zespołowej.

7. Zalecane warunki i sposoby realizacji : Zdobywanie wiedzy przez uczniów poprzez: • własną aktywność, • doświadczanie, • eksperymentowanie, • obserwowanie, • odkrywanie, • samodzielne rozwiązywanie problemów znanych z codziennego życia.

8. W nauczaniu wiedzy o społeczeństwie: • Na III etapie edukacyjnym około 20% treści nauczania określonych w podstawie programowej tego przedmiotu powinno być realizowanych w formie uczniowskiego projektu edukacyjnego, • Na IV etapie około 10%, • Uczniowski projekt edukacyjny powinien mieć charakter zespołowy; poszczególne zadania mogą być wykonywane indywidualnie. Wskazane jest, by każdy uczeń uczestniczył w co najmniej jednym projekcie w każdym roku nauczania przedmiotu.

9. Zalecane warunki i sposób realizacji: • j. polski - "Wprowadzając nowe treści nauczania, powinien wykorzystywać m.in. metody aktywizujące np. dyskusja i debata, drama, projekt edukacyjny, happening. Samodzielne, aktywne i świadome wykonywanie zadań pomoże uczniom przyjąć poznawane treści jako własne.”

10. Rozporządzenie MEN z dnia 20 sierpnia 2010 r (Dz. U. nr 156, poz. 1046) zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów... Par. 21a

11. Projekt edukacyjny jest zespołowym, planowym działaniem uczniów, mającym na celu rozwiązanie konkretnego problemu, z zastosowaniem różnorodnych metod. • Zakres tematyczny projektu edukacyjnego może dotyczyć wybranych treści nauczania określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla gimnazjów lub wykraczać poza te treści.

12. 3. Projekt edukacyjny jest realizowany przez zespół uczniów pod opieką nauczyciela i obejmuje następujące działania: 1) wybranie tematu projektu edukacyjnego; 2) określenie celów projektu edukacyjnego i zaplanowanie etapów jego realizacji; 3) wykonanie zaplanowanych działań; 4) publiczne przedstawienie rezultatów projektu edukacyjnego.

13. 5. Szczegółowe warunki realizacji projektu edukacyjnego określa dyrektor gimnazjum w porozumieniu z radą pedagogiczną. 6. Kryteria oceniania zachowania ucznia gimnazjum zawarte w ocenianiu wewnątrzszkolnym uwzględniają udział uczniów w realizacji projektu edukacyjnego. 7. Wychowawca klasy na początku roku szkolnego, w którym uczniowie będą realizować projekt edukacyjny, informuje uczniów, rodziców o warunkach realizacji projektu edukacyjnego.

14. 8. Informacje o udziale ucznia w realizacji projektu edukacyjnego oraz temat projektu edukacyjnego wpisuje się na świadectwie ukończenia gimnazjum. 9. W uzasadnionych przypadkach, uniemożliwiających udział ucznia w realizacji projektu edukacyjnego, dyrektor gimnazjum może zwolnić ucznia z realizacji projektu edukacyjnego.

15. Źródła metody projektu • W XVI wieku w rzymskiej akademii sztuk pięknych odbywał się konkurs na projekt konkretnego obiektu architektonicznego a działania te miały charakter ćwiczeniowy i nosiły nazwę „progetti”.

16. Renesansowe ujęcie metody: • Orientowanie się na osobę uczącą się, • Orientowanie się na rzeczywistość, • Orientowanie się na produkt.

17. Z historii projektu • Na przełomie XIX i XX wieku w związku z progresywizmem pedagogicznym powrócono do tej metody w Stanach Zjednoczonych. • Za jej twórcę nowego sposobu uczenia się poprzez rozwiązywanie problemów uznaje się działania Johna Deweya. • Opisaniem i zdefiniowaniem metody zajął się William H. Kilpatrick. • Uważał on, że metoda ta nie jest w istocie jedną z wielu metod kształcenia, lecz jest naczelną zasadą dydaktyczną. • Kilpatrick twierdził, że uczniowie powinni samodzielnie zdobywać wiadomości i sprawdzać umiejętności w konkretnych sytuacjach życiowych, zamiast przyswajać wiedzę teoretycznie.

18. Metoda projektu obecnie: Sprowadza się do tego, że zespół uczniów inicjuje, planuje, wykonuje i prezentuje pewne przedsięwzięcie oraz ocenia jego wykonanie. Rola nauczyciela ogranicza się do pomocy, rady, wsparcia oraz oceny pracy.

19. Jakie umiejętności kształtuje praca metoda projektów? planowania organizacji pracy własnej uczniów pracy w grupie komunikowania się przyjmowania odpowiedzialności zbierania i selekcjonowania informacji rozwiązywania problemów podejmowania decyzji twórczego myślenia rozwijania u uczniów umiejętności kluczowych oceniania własnej pracy

20. Nowe role nauczyciela: Czy jesteśmy ekspertami wiedzy? • przewodnika (planować zajęcia, dobierać strategie dydaktyczne), • diagnosty (ma śledzić, porównywać osiągnięcia, identyfikować potrzeby), • menadżera (tworzenie odpowiedniego środowiska do pracy), • facylitatora (pomagać w budowaniu celów i dążeń).

21. Zmiana roli nauczyciela Projekt = zespół uczniów + nauczyciel • Kluczem do sukcesu w metodzie projektu jest przekonanie uczniów, żeby przejęli odpowiedzialność za wykonywanie zadań określonych w projekcie. • Nauczyciel nie powinien być jedynym ekspertem w danej dziedzinie i „podawaczem wiedzy”.

22. Cechy charakterystyczne dla projektówedukacyjnych: • progresywistyczna rola nauczyciela, • podmiotowość uczącego się, • całościowość, • odejście od tradycyjnego oceniania.

23. Cechy charakterystyczne dla projektów edukacyjnych: • Jest to przedsięwzięcie innowacyjne, wymagające odmiennych od dotychczas stosowanych metod działania, efektywniejszych sposobów komunikowania się i współpracy; • Posiada tytuł, który jest problemem do rozwiązania • Nie powtarza się w identycznej formie;

24. Cechy charakterystyczne dla projektów edukacyjnych: • Ma wyznaczone cele i ma przynieść określony rezultat; • Jest przedsięwzięciem kompleksowym i wykracza zazwyczaj poza ramy jednego przedmiotu; • Ma ograniczone ramy czasowe (ma ustalone terminy ukończenia całości przedsięwzięcia oraz kolejnych etapów);

25. Cechy charakterystyczne dla projektów edukacyjnych: • Realizowany jest przez określone osoby, które są odpowiedzialne za jego realizację; • Jest jednorazowym wysiłkiem, nie jest powtórzeniem wcześniejszych prac; • Ma ustalone sposoby określania tego, w jakim stopniu zakładane cele zostały osiągnięte;

26. Cechy charakterystyczne dla projektów edukacyjnych: • Już na początku znane są kryteria i sposób oceny efektów; • Uczniowie znają zasady i formy prezentacji wyników swojej pracy; • Rezultaty pracy prezentowane są publicznie (znani są odbiorcy prezentacji).

27. Czas trwania projektu • Najczęściej ze względu na swój rozmiar projekt realizowany jest w dłuższym okresie: kilka tygodni, semestr, rok.

28. TYPY PROJEKTÓW EDUKACYJNYCH: 1. Ze względu na strukturę projektu: • silnie ustrukturalizowane • słabo ustrukturalizowane 2. Ze względu na zakres materiału: • przedmiotowe • modułowe • międzyprzedmiotowe

29. TYPY PROJEKTÓW EDUKACYJNYCH: 3. Ze względu na podział pracy: • indywidualne • zespołowe 4. Ze względu na formę pracy uczniów: • jednorodne • zróżnicowane

30. TYPY PROJEKTÓW EDUKACYJNYCH: 5. Ze względu na cele: - badawcze - techniczne - biznesowe - projekty – przedsięwzięcia 6. Ze względu na możliwości i sposób prezentacji: - zakończone typowa prezentacją - projekty, których prezentacja jest formą przedstawienia efektów pracy.

31. Aby pracować skutecznie w grupie... liczącej więcej niż 15 uczniów, należy tworzyć zespoły. Im większa grupa, tym mniejsza aktywność uczestników: • 3 - 6 aktywność wszystkich jest bardzo duża • 7- 10 połowa uczniów jest aktywna, połowa w mniejszym stopniu • 11-18 tylko 5-6 uczniów jest stale aktywnych, reszta w znacznie mniejszym stopniu • 19 - 30 aktywnych jest 3-4 uczniów, pozostali są bierni.

32. Tematy powinny być: • konkretne (np. zamiast: „Uczymy się o demokracji”, – „Jak skonstruować grę uczącą zasad demokracji”); • jasno określone (np. zamiast: „Poznajemy historię naszego miasta” – „Jak opracować przewodnik po najbliższej okolicy? lub „Jak wykonać interesującą stronę internetową naszego miasta”); • sformułowane w formie efektu, a nie samego działania, które prowadzi do jego osiągnięcia (np. zamiast „Poznajemy przyrodnicze ciekawostki regionu” – „Jak przygotować słuchowisko radiowe o przyrodniczych ciekawostkach regionu”; • ambitne, ale realistyczne, czyli możliwe do zrealizowania w określonym czasie.

33. Przykładowe tematy projektów uczniowskich: • Jak oszczędzać energię w gospodarstwie domowym. • Jakie produkty żywnościowej jedliśmy dawniej i co jemy dziś. • Jak zorganizować pomoc dla uczniów w pobliskim szpitalu. • Jak ocalić od zapomnienia ginące miejsca w najbliższej okolicy. • Jak nasze codzienne wybory wpływają na życie ludzi na całym świecie. • Jak zachęcić młodszych kolegów do czytania. • Planujemy budżet wycieczki klasowej. • Czy matematyka jest niezbędna w codziennym życiu. • Czy droższe produkty są lepsze. • Jak zorganizować Dzień Patrona, Święto Szkoły, jubileusz...

34. Opiekun projektu odpowiada za: • a) wskazanie tematyki realizowanych projektów z uwzględnieniem zainteresowań uczniów i treści podstawy programowej; • b) omówienie z uczniami zakresu tematycznego oraz celów projektu i koordynowanie podziału uczniów na poszczególne zespoły projektowe; • c) opracowanie karty projektu i innych dokumentów • ( kontrakt dla uczniów, arkusz oceny projektu, narzędzia do ewaluacji, kryteria oceny projektu oraz instrukcja realizacji projektu) o ile taka potrzeba zachodzi; • d) prowadzenie konsultacji dla uczniów realizujących projekt; • e) monitorowanie jego realizacji; • f) ocenę projektu we współpracy z nauczycielami, którzy wspomagali jego realizację.

35. Szkolny koordynator projektu to nauczyciel powołany przez dyrektora gimnazjum, którego zadaniem jest: • zebranie od zespołów przedmiotowych bądź poszczególnych nauczycieli propozycji tematów projektu, sporządzenie ich listy zbiorczej, jej przedstawienie dyrektorowi i radzie pedagogicznej oraz upowszechnienie w sposób przyjęty w szkole; • monitorowanie stanu realizacji projektów; • upowszechnienie informacji na temat realizowanych projektów; • organizację publicznej prezentacji projektów; • podsumowanie realizacji projektów i przedstawienie radzie pedagogicznej sprawozdania zbiorczego na koniec roku szkolnego.

36. „Dekalog” nauczyciela pracującegometodą projektu • wspieraj, a nie wyręczaj swoich uczniów, • pozwól uczniom poczuć się „właścicielami” wykonywanego projektu, • pobudzaj ich do rozwijania swoich zainteresowań, • zachęcaj do twórczego rozwiązywania problemów, • zachęcaj do korzystania z różnych źródeł informacji, • stwarzaj możliwości do dyskusji i negocjowania proponowanych rozwiązań, • zachęcaj do analizy popełnionych błędów i wyciągania z nich wniosków na przyszłość, • pamiętaj, że efekt pracy uczniów nie musi być całkowicie zbieżny z Twoim początkowym wyobrażeniem o nim, • pomagaj uczniom rozwiązywać pojawiające się problemy i konflikty w grupie, • współpracuj z innymi nauczycielami, gdyż każdy projekt, nawet przedmiotowy, ma pewien wymiar interdyscyplinarny.

37. FAZY PRACY METODĄ PROJEKTÓW 1. Zainicjowanie projektu (wybór zagadnień). 2. Podział na grupy. 3. Rozważenie propozycji tematu - opis tematu (alternatywa: przygotowanie banku tematów – wybór tematów z podziałem na grupy - opis tematu). 4. Spisanie kontraktu. 5. Realizacja projektu (stymulowana konsultacjami) potwierdzona stworzeniem raportu. 6. Prezentacja projektu zakończona jego oceną. 7. Ewentualne podsumowania, uzupełnienia, refleksje powykonawcze.

38. KONTRAKT to dokument w formie umowy pomiędzy grupą a nauczycielem, przyjęty przez obie strony ipoświadczony podpisami obu stron. Powinien zawierać: • Uzgodniony przez obie strony opis projektu. • Sugerowane źródła informacji. • Uzgodnione terminy konsultacji i prezentacji (dopasowane do narzuconej przez nauczyciela daty zakończenia projektu). • Uzgodnione i zrozumiałe dla ucznia kryteria oceny (oraz konsekwencje niewykonania zadań w określonych terminach).

39. OPIS PROJEKTU Uczniowie po wstępnym rozeznaniu problematyki związanej z wybranym projektem dokonują opisu projektu (np. w ramach pracy domowej) - jest to etap bardzo ważny. Opis taki powinien zawierać: • Szczegółowy temat projektu • Cele projektu (jasne i mierzalne) • Przewidywaną formę realizacji i prezentacji (wybraną w formie dyskusji w grupie, biorąc pod uwagę: realność, możliwości realizacji, ryzyko, spodziewane rezultaty, atrakcyjność itp.). • Plan pracy grupy - zakres zadań dla każdego z uczestników. Opis przedstawiony zostaje nauczycielowi, wspólnie z nim przeanalizowany, zaakceptowany po uwzględnieniu wynegocjowanych poprawek. Praca metodą projektów wiąże się z rozwiązywaniem wielu problemów.

40. Działania nauczyciela zapoznanie uczniów z metodą projektów wzbudzenie zainteresowania pomoc w określeniu treści, tematu lub sformułowaniu problemu przyszłego projektu zapoznanie z materiałami Działania uczniów wstępne, samodzielne/ w zespołach studiowanie informacji, razem z nauczycielem, rodzicami ustalenie tematu określenie celów formułowanie problemów STRUKTURA PROJEKTU 1. PRZYGOTOWANIE/ określenie tematu

41. 2. PLANOWANIE 1/2 • Opracowanie instrukcji do projektu. • Zawarcie kontraktu. • Określenie źródeł informacji (dodatkowe materiały, zasoby internetowe itp.) • Ustalenie zadań w poszczególnych grupach (karty pracy). • Opracowanie spisu literatury. • Ustalenie harmonogramu działań. • Określenie formy, planu prezentacji rezultatów. • Określenie obowiązków i zakresu pracy (przy projekcie grupowym). • Sprawdzenie przygotowania uczniów do realizacji wybranego tematu.

42. Działania nauczyciela pomaga w dostępie do materiałów i innych źródeł informacji podaje informacje o prawidłowościach pracy z materiałami i innymi źródłami pomaga wybrać kryteria oceny Działania uczniów poszukują źródeł informacji studiują dane, zwracając się do nauczyciela jedynie po rekomendacje (polecenia) samodzielnie opracowują spostrzeżenia 2. PLANOWANIE 2/2

43. Schemat instrukcji do projektu • Temat projektu.......... • Cele: 1. 2. • Zadania, które trzeba wykonać, aby zrealizować cele projektu: 1. 2. • Źródła, z których możesz skorzystać: 1.Ludzie (kto?).............. 2. Instytucje.................. 3. Inne.............. • Terminy konsultacji z nauczycielem.............. • Termin prezentacji.............. • Jak przedstawimy efekty naszej pracy – rozwiązanie problemu....................... • Co będzie brane pod uwagę przy ocenie ? • Plany pracy poszczególnych członków zespołu / grup (tabelka?)

44. Działania nauczyciela obserwuje i doradza pośrednio kieruje pracą przewiduje dostrzega indywidualny wkład każdego ucznia w projekt Działania uczniów zbierają informacje przeprowadzają analizę konfrontują ze sobą różne punkty widzenia projektują indywidualnie lub grupowo pracę 3. POSZUKIWANIE = DZIAŁANIE

45. Działania nauczyciela udziela rad pokazuje wzorce dobrze sformułowanych projektów pomaga napisać wstęp, bibliografię prawidłowo określić formę, zakończenie Działania uczniów piszą i legalizują pracę tworzą projekt jako jedną całość 4. Opracowanie

46. PLAN SPRAWOZDANIA Z PROJEKTU 1. CZĘŚĆ TYTUŁOWA Zawiera nazwę projektu, imię i nazwisko autora (autorów) oraz opiekuna (koordynatora), datę złożenia projektu, nazwę szkoły (instytucji), w której projekt zrealizowano. 2. PODZIĘKOWANIA (dla osób, instytucji i konsultantów mających wpływ na końcowy efekt projektu) 3. STRESZCZENIE PROJEKTU W skondensowanej formie (do jednej strony A4) przedstawia cele, warunki i podstawowe wnioski płynące z projektu oraz uwypuklać jego osiągnięcia) 4. CZĘŚĆ GŁÓWNA - ODKRYCIA I INFORMACJE Należy podzielić tę część na mniejsze, logicznie uporządkowane działy. Przedstawia się tu istniejące rozwiązania, analizę wyników, pomiarów, badań, opis sposobów dojścia do rozwiązania, opisuje uzyskane efekty. Rysunki, tabele, wykresy - jedynie te najważniejsze. 5. WNIOSKI Tu powinny znaleźć się konkluzje wynikające z przeprowadzonych badań, eksperymentów lub innych działań oraz omówienie wad i zalet rozwiązania. 6. REKOMENDACJE - ZALECENIA Zapisuje się je wtedy, gdy opisana w projekcie sytuacja nie jest satysfakcjonująca. Zawierają sugestie dotyczące działań w celu naprawy istniejącej sytuacji. 7. BIBLIOGRAFIA (powinny do niej nawiązywać odsyłacze w tekście) 8. ZAŁĄCZNIKI (wzory ankiet, kalkulacje ekonomiczne, itp.)

47. Działania nauczyciela słucha zadaje pytania Działania uczniów opracowanie planu prezentacji każdy indywidualnie prezentuje się bierze czynny udział w dyskusji na temat prac innych uczniów; w prezentacji uczestniczą wszyscy członkowie zespołu 5. Prezentacja

48. FORMY PREZENTACJI 1/3 • album ilustrowany zdjęciami, szkicami, mapkami, relacjami, wierszami • portfolio z dokumentacją, własnymi analizami itp. • plakat, collage, inna forma plastyczna • książka, broszura, ulotka, gazetka • prezentacja multimedialna • skonstruowanie modelu zjawiska, makiety budowli • film, nagranie dźwiękowe • sprawozdanie

49. FORMY PREZENTACJI 2/3 • przedstawienie teatralne, inscenizacja • happening, marsz, piknik naukowy • debata, dyskusja z wykorzystaniem przygotowanych materiałów • szkolna wystawa prac uczniów • wspólny raport z przeprowadzonego badania • konferencja naukowa: wykłady i prezentacje prowadzone przez uczniów

50. FORMY PREZENTACJI 3/3 • przeprowadzenie akcji społecznych na rzecz swoich rówieśników • opracowanie poradnika dotyczącego żywienia • przygotowanie i prezentacja zestawu ćwiczeń poprawiających kondycję oraz nauka innych stosowania tych ćwiczeń • zorganizowanie wystawy na określony tematpołączonej z np. z degustacją, nauką, możliwością przygotowania doświadczenia • wydawanie gazetki informacyjnej • przeprowadzenie badań naukowych na wybrany temat i ogłoszenie ich wyników, • organizacja Dni ...