Türk Dili I

1. Türk Dili I Bölüm -8

2. Bölüm - 8 Yazım Kuralları • Bir dildeki sözcüklerin yazılış biçimlerini belirleyen kurallara Yazım Kuralları ya da daha eski bir tabirle İmla Kuralları denir Türk Dili - I

3.  8. Yazım Kuralları ve Uygulaması 8.1. Yazım Kuralları Türk Dili - I

4. 8.1.1. Seslerleİlgili Kurallar • Türkçeb, c, d, günsüzlerikelimelerinsonundabulunmaz. hac, ad, od, sac gibibirkaçkelimedeanlamfarkını belirtmek üzere bu kurala uyulmaz: • hac (Kabe’yiziyaret) • haç (Hristiyanlıksembolü) • ad (isim) • at (hayvan adı) • od (ateş) • ot (bitki) • sac (yassı demir) • saç (kıl) • öd (safra) • öt (ötmek) Türk Dili - I

5. 8.1.1. Seslerleİlgili Kurallar • Düz, genişünlüyle (a ,e) bitenfiillerşimdikizamançekimidışındadaralmaz: • gözle-yor > gözlüyor (doğru) • bilme-yor > bilmiyor (doğru) • gelmeyen (doğru) • gelmiyen (yanlış) • Uzunünlüler, bazı durumlar haricinde yazıda gösterilmez: • felaket (fela:ket), davet (da:vet), gaye (ga:ye) • Düzeltme (^) işaretiaşağıdakidurumlardakullanılır: • İyelik eki ve belirtme hâli ekiyle nispet "î"sini birbirinden ayırmak için kullanılır: • Yarışmada kişinin tarihî bilgileri sınanıyordu. (tarihe ait ~ nispet "î"si) • Lisedeen çok coğrafya ve tarihi severdim. (tarih+i ~ belirtme durumu eki) • Osmanlı tarihi konusuyla başladık. (tarih+i ~ iyelik eki) Türk Dili - I

6. 8.1.1. Seslerleİlgili Kurallar • Dilimize ArapçaveFarsçadangirenbazı kelime ve eklerle özel isimlerde bulunan ince g, k ünsüzlerinden sonra gelen a ve u ünlüleri üzerine konur: • rüzgâr, kâğıt, nişangâh, Nigâr, dükkân, lütufkâr, imkân, hikâye, Kâmuran, kâhin, sükûn, fedakâr, bezirgân. • Anlamları ve okunuşları ayrı fakat yazılışları birbirine çok benzeyen kelimeleri ayırmada kullanılır: • adem (yokluk) âdem (insan) • adet (sayı) âdet (alışkanlık, gelenek) • ala (karışık renkli) âlâ (pekiyi) • alem (bayrak) âlem (dünya, evren) • ama (fakat) âmâ (kör) • aşık (kemik) âşık (seven, tutkun) • dahi (bile) dâhi ( dehasahibi) • hakim (hikmetsahibi) hâkim (yargıç) • hal (pazaryeri, çözme) hâl (durum) • hala (babanın kız kardeşi) hâlâ (henüz) • kar (biryağış şekli) kâr (kazanç) • nar (birmeyve) nâr (ateş) • vakıf (mülk) vâkıf (bilen) • varis (damar genişlemesi) vâris (mirasçı) • yad (yabancı) yâd (anma) • yar (uçurum) yâr (sevgili) Türk Dili - I

7. 8.1.2. Eklerleİlgili Kurallar • "dA" bağlacı ayrı yazılır. • Benim de söyleyeceklerim var. • Durumubabasına da bildirdi. • -Sen de mi Brütüs? • "da, de" bağlacının "ta, te" şekli yoktur. Kelimede ismin durum eklerinden herhangi biri varsa bunu takip eden da, de bağlaçtır ve ayrı yazılır: Durum eki çıkarılırsa cümlede belirgin bir daralma olur. Ya sözüyle kullanılan da, de bağlacı “ ya da” şeklinde her zaman ayrı yazılır: • Beni de yanılttı. • Güzelyadaçirkin, busaattensonra ne farkeder! • "ki" bağlacı her zaman ayrı yazılır: • Kisenbenimgözyaşlarımıdagördün. • Düşündümki o konuyadeğinmekte de yarar var. • Hava o kadar soğuktu ki ellerim buz tuttu. Türk Dili - I

8. 8.1.2. Eklerleİlgili Kurallar • -kiaitlikekibirkaçörnek dışında (bugünkü, dünkü, öbürkü) ünlü uyumlarına uymaz ve daima bitişik yazılır: • Sabahkitoplantıda neler konuşuldu? • Seninki de dertmidirbenimkininyanında… • –ken (<iken) ekibüyükünlüuyumunauymaz. • Birdilek tut yıldızlar kayarken. • Soruekiolan "mI" her zaman ayrı yazılır: • Görüyormusunuz? • Benimlegelecekmisin? Türk Dili - I

9. 8.1.3. BüyükHarflerinKullanıldığı Yerler • Cümlelerbüyükharflebaşlar: Koşaradımsokaklardangeçti. • Mısralar büyük harfle başlar: • Sana dünbirtepedenbaktım aziz İstanbul, • Görmedimgezmediğim, sevmediğim hiçbir yer. • Ömrümoldukçagönültahtıma keyfince kurul, • Sade birsemtinisevmek bile birömre değer. • (YahyaKemalBeyatlı) • Belirlibirtarihbildiren ay vegünadları büyük harfle başlar: • 29 Eylül 1985 Cumagünüdünyayageldi. • 15 Nisan 2000’de görevebaşladım. • Levhalarveaçıklama yazıları büyük harfle başlar: • Giriş, Gişe, Müdür, TürkDiliBölümBaşkanlığı, ÖzelKalem, 4. Kat, III. Sınıf Türk Dili - I

10. 8.1.3. BüyükHarflerinKullanıldığı Yerler • Özeladlarbüyükharflebaşlar: • Kişiadları, soyadlarıvetakmaadlar: • Mustafa KemalAtatürk, FarukNafizÇamlıbel, Avni (Fatih Sultan Mehmet) • Kişiadlarındanöncevesonragelensaygısözleri, unvanlar, meslekverütbeadları: • Sayın Talat Tekin, Prof. Dr. Fuat Köprülü, Esra Hanım, Mustafa Bey • Tarihîkişilerinadlarındanöncegelenunvanlarvelakaplardabüyükharflebaşlar: • Yavuz Sultan Selim, MuhteşemSüleyman, DamatİbrahimPaşa, İmparatorNeron • Resmîyazılarda saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler de büyük harfle başlar: • Sayın Komutan, Sayın Rektör • Hitapkelimeleribüyükharflebaşlar: • Değerli Dostum, Sevgili Anneciğim, Saygıdeğer Babam • Hayvanlaraverilenözeladlar: • Tekir, Minnoş, Düldül, Karabaş. Türk Dili - I

11. 8.1.3. BüyükHarflerinKullanıldığı Yerler • Millet, boy, oymakadları: • Türk, İngiliz, Fransız, Kayı, Kıpçak • Dilvelehçeadları: • Türkçe, Almanca, Arapça, Farsça • Devletadları: • TürkiyeCumhuriyeti, AzerbaycanCumhuriyeti. • Din vemezhepadları ve bunlara mensup olanlarını anlatan sözler: • Hristiyanlık, İslamiyet, Müslüman, Ortodoks, Budist • Din vemitolojikavramlarını karşılayan özel adlar: • Tanrı, Allah, Azrail, Zeus, Afrodit • Gezegenve yıldız adları: • Venüs, Dünya, Mars, Satürn… Türk Dili - I

12. 8.1.3. BüyükHarflerinKullanıldığı Yerler • Yeradları: • Afrika, Bakü, Çanakkale Boğazı, Amik Ovası, Cumhuriyet Meydanı, Atatürk Bulvarı. • Yeradlarında ilk isimden sonra gelen deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren isimler büyük harfle başlar: • EgeDenizi, Volga Nehri, PalandökenDağı, Abant Gölü, Harran Ovası • Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. yapıadlarınınbütünkelimeleribüyükharflebaşlar: • Yıldız Sarayı, Koza Han, Çankaya Köşkü, Boğaz Köprüsü, Kül Tigin Anıtı. • Kurum, kuruluşvekuruladları: • CumhuriyetÜniversitesi, TürkDilKurumu, TürkTarihKurumu, MillîKütüphane, Sivaslılar Derneği, Türk Ocağı. • Kitap, dergi, gazete, tablo, heykeladları: • Çile, KaramozovKardeşler, LeylâileMecnun; TürkDili; HalıDokuyanKızlar (tablo), Mona Lisa (tablo) • Hukuklailgilikanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelgeadlarının her kelimesi büyük harfle başlar: • Medeni Kanun, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği. Türk Dili - I

13. 8.1.3. BüyükHarflerinKullanıldığı Yerler • Millîvedinîbayramlarvebayramniteliği kazanmış günlerin adları: • KurbanBayramı, Cumhuriyet Bayramı, Babalar Günü, Sevgililer Günü, Tıp Bayramı. • Tarihîolay, çağ ve dönem adları: • MalazgirtSavaşı, OrtaÇağ, TanzimatEdebiyatıDönemi, FetretDevri • Özeladlardantüretilenkelimeler: • Afrikalı, Türklük, Türkçülük, Türkçe, Sivaslı, Sümeroloji • Yerve millet adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde özel adlar: • Türklokumu, Türkkahvesi, Antep fıstığı, İngiliz anahtarı, Van kedisi, Hindistan cevizi, Maraş dondurması, Brüksel lahanası, Afyonkarahisar kaymağı, Çorum leblebisi. Türk Dili - I

14. UYARILAR • Kat 5, Bölüm 6, Sınıf 3 şeklindeki yazılışlar yanlıştır. • Özeladadâhilolmayangazete, dergi, tablo vb. sözlerbüyükharflebaşlamaz: • Hürriyetgazetesi, TürkDilidergisi. • Kurum, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm vb. kuruluş bildiren kelimeler, belli bir kurum kastedildiği zaman büyük harfle başlar: • Bu yıl Meclis, fazla mesai yapacak. • Son günlerdeÜniversitemizdeki değişiklik fark ediliyor. • Dünya, güneş, ay kelimelericoğrafyavegökbilimiyleilgiliyayınlardaterimolarakkullanıldığızamanbüyükharflebaşlar, aksihaldeküçükharflebaşlar. • Ay, Dünyanın uydusudur. • Onunöldüğünü duyunca dünya başıma yıkıldı. • Akrabalık bildiren kelimeler büyük harfle başlamaz: • Cananabla, Havvateyze, Esma nine, Reşatenişte, Muhsin Türk Dili - I

15. 8.1.4. Kelimelerle İlgili Kurallar8.1.4.1. BirleşikKelimelerinYazılışı • Belirtisizisimtamlamaları, sıfattamlamaları, isnatgrupları, birleşikfiiller, ikilemeler, kısaltmagruplarıvekalıplaşmışçekimlifiilllerdenoluşanifadeler, yenibirkavramıkarşıladıklarındabirleşikkelimeolurlar: yerçekimi, hanımeli, sesbilgisi; beyazpeynir, açıkgöz, topluiğne… Türk Dili - I

16. 8.1.4.1.1. BitişikYazılanBirleşikKelimeler • Kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır: • geliverdi, öleyazdı, donakaldılar, bakabilirsiniz. • Kelimelerdenbiriveyaikisi, birleşmesırasındabenzetmeyoluylaanlamdeğişmesineuğrarsabutürbirleşikkelimelerbitişikyazılır: • aslanağzı (bitki), karagöz (balık), balıkgözü (halka), sıçandişi (dikiş), kadınbudu (köfte), dilberdudağı (tatlı), acemborusu (bitki), kuşyemi (bitki), beştaş (oyun), yalıçapkını (kuş), Samanyolu (yıldız kümesi), Küçükayı (yıldız kümesi), ayşekadın (fasulye), hafızali (üzüm), keçiboynuzu (bitki), kuşburnu (bitki), balıksırtı (desen), tavukgöğsü (tatlı), camgöbeği (renk), kavuniçi (renk), dokuztaş (oyun), turnageçidi (fırtına), itdirseği (arpacık) • -an /-en, -r / -ar / -erve -maz / -mezekleriylekurulmuşsıfat-fiilgruplarındankalıplaşmışbirleşikkelimeler: • çokbilmiş, bilgisayar, yurtsever, değerbilmez, varyemez, çöpçatan, saçkıran, gökdelen, betonkarar, sanatsever, uçaksavar, kuşkonmaz, güngörmüş Türk Dili - I

17. 8.1.4.1.1. BitişikYazılanBirleşikKelimeler • - dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü ) ekiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler: • çıtkırıldım, fırdöndü, imambayıldı, mirasyedi, şıpsevdi, gecekondu, gündöndü, albastı, zıpçıktı, toprakbastı, hünkârbeğendi, külbastı • Her ikiögesi de -dı (-di / -du / -dü; -tı / -ti / -tu / -tü) veya -r / -ar / -er eklerini almış ve kalıplaşmış birleşik kelimeler: • dedikodu, kaptıkaçtı, oldubitti, konargöçer, biçerdöver, uyurgezer, okuryazar, yanardöner, kazaratar, biçerbağlar • Hayvan, bitki, organ veçeşitlinesneadlarıylakurulanveiçinderenklerdenbirininadıveyarenksözügeçmeyenrenkadları: • baklaçiçeği, balköpüğü, camgöbeği, devetüyü, fildişi, vişneçürüğü, gülkurusu, kavuniçi, narçiçeği, ördekbaşı, tavşanağzı, tavşankanı, yavruağzı, vişneçürüğü • Renkadlarıyla kurulan ve bitki, hayvan veya hastalık türlerinden birini gösteren birleşik kelimeler: • akağaç, karadut, karaçalı, alabalık, karakuş, bozayı, beyazsinek, sarıçiçek, karabacak, karataban, çakırkanat, karafatma • Somutolarakyerbildirmeyen alt, üstveüzerisözlerininsonagetirilmesiylekurulanbirleşikkelimeler: • ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı, şuuraltı, akşamüstü, ayaküstü, bayramüstü, olağanüstü, sırtüstü, suçüstü, yüzüstü, ikindiüzeri, öğleüzeri, gerçeküstü, ikindiüstü Türk Dili - I

18. 8.1.4.1.1. BitişikYazılanBirleşikKelimeler • İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları, lakaplar ve Türkçe yer adları: • Alper, Gülseren, Atatürk, Acıgöl, Beşiktaş, Başakşehir, Batıkent, Çanakkale, Bakırköy, İncesu, Pınarbaşı, Yenişehir, Şenol, Gülener, Erdoğan, Kabataş, Acıpayam • Kişiadlarıveunvanlarındanoluşmuşmahalle, meydan, köy vb. yervekuruluşadlarındakiunvankelimesisondaisegelenekleşmişolarakbitişikyazılır: • Abidinpaşa, Ertuğrulgazi, Kemalpaşa, Bayrampaşa, Necatibey (Caddesi), Gaziosmanpaşa (Üniversitesi) • Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır: güneybatı, güneydoğu, kuzeydoğu, kuzeybatı Türk Dili - I

19. 8.1.4.1.1. BitişikYazılanBirleşikKelimeler • Her ikiögesi de aslîanlamını koruduğu halde yaygın bir şekilde gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan kelimeler de vardır: • BaşSözüyleOluşturulanSıfatTamlamaları: • başbakan, başkomutan, başyazar, başfiyat, başrol, başköşe, başparmak, başkent, başçavuş, başeser. • BaşıKelimesiyleOluşturulanBelirtisizİsimTamlamaları: • aşçıbaşı, binbaşı, onbaşı, ustabaşı, yüzbaşı, çeribaşı, çarkçıbaşı • Oğlu, kızı sözleriyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları: • Caferoğlu, Topaloğlu, çapanoğlu, dayıoğlu, eloğlu, hinoğluhin, teyzekızı, elkızı • Ağa, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler: • ağababa, paşababa, ağabey, beyefendi, efendibaba, hanımanne, hanımefendi, hacıağa. • Biraz, birkaç, birkaçı, hiçbir, herhangi...gibi belirsizlik zamir ve sıfatları bitişik yazılır. Türk Dili - I

20. 8.1.4.1.1. BitişikYazılanBirleşikKelimeler • Hane, name, zadekelimeleriyleFarsçakuralagöreoluşturulanbirleşikkelimeler: • amcazade, seyahatname, çayhane, dershane, yemekhane, beyanname, Oğuzname, beyzade, dayızade, salname • ArapçaveFarsçakuralagöreoluşturulantamlamalarvekalıplaşmışbiçimlerbitişikyazılır: • ehlibeyt, hüsnükuruntu, hamdüsena, darülfünun, şeyhülislam, maşallah, ehvenişer, gayrimenkul, hüsnüniyet, suikast, fevkalade, bismillah, aleykümselam • Kanundabitişikgeçenveyabitişikolaraktescilettirilenkuruluşadlarıbitişikyazılır: • İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim.  Türk Dili - I

21. 8.1.4.1.1. BitişikYazılanBirleşikKelimeler • Birleşmesırasındasesdüşmesineuğrayanbirleşikkelimelerbitişikyazılır: • biribiri > birbiri • kayın ata > kaynata • sütlü aş > sütlaç • ne için > niçin • emir etmek > emretmek • sabır etmek > sabretmek • kayıp olmak > kaybolmak • defin etmek > defnetmek • seyir etmek > seyretmek • Bir ya da iki ögesi emir kipiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır: ateşkes, rastgele, çekyat, kapkaç • Müzik makam adları bitişik yazılır: acembuselik, hisarbuselik, muhayyerkürdi Türk Dili - I

22. 8.1.4.1.2. Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler • Deyimler: gözdendüşmek, başıbağlanmak, bağrıyanmak • İkilemeler: akın akın, aval aval, bata çıka, yavaş yavaş, güle oynaya, çoluk çocuk, ev bark, konu komşu, eş dost, süklüm püklüm, soy sop, kös kös, yarım yamalak, ev mev • Yardımcı fiillerle kurulan birleşik fillerde ses olayı olmazsa bu birleşik kelimeler ayrı yazılır: • boşolmak, arzetmek, adamolmak, varolmak, not etmek, dansetmek, not etmek, oyunetmek, sağır olmak, yok olmak, yardım etmek, yarış etmek, el etmek, sağ olmak • Birleşmesırasındakelimelerdenhiçbirianlamdeğişikliğineuğramayanbirleşikkelimeler : • Hayvantürlerindenbirinin adıyla kurulanlar: dil balığı, çalı kuşu, dağ keçisi, bal arısı, ada balığı, ardıç kuşu, dağ tavuğu, at sineği, Pekin ördeği, tarla kuşu. • Bitkitürlerindenbirinin adıyla kurulanlar: güzelavrat otu, mum çiçeği, can eriği, şeker pancarı, acı ot, çörek otu, dağ armudu, at kestanesi, kuru fasulye, kuru incir, kuş üzümü, yaban gülü, deve dikeni, yayla çiçeği • Nesne, eşyavealetadlarındanbiriylekurulanlar: yeldeğirmeni, bakırtaşı, dikilitaş, Arapsabunu, el kitabı, çakmaktaşı, kolsaati, duvartakvimi, İngilizanahtarı, alt geçit, topluiğne, dolmakalem, yemekmasası, dönmedolap, yapmaçiçek, yatakörtüsü. Türk Dili - I

23. 8.1.4.1.2. Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler • Yolveulaşımlailgilibirleşikkelimeler: Arnavutkaldırımı, keçiyolu, köprüyol, çevreyolu, denizyolu, karayolu • Durum, olguveolaybildirensözlerdenbiriylekurulanlar: açık oturum, açık öğretim, ana dili, dil birliği, baş ağrısı, çıkış yolu, iş bölümü, yer çekimi, masa başı, sofra başı, ses uyumu. • Bilimvebilgisözleriylekurulanlar: anlambilimi, dilbilimi, gökbilimi, dilbilgisi, halkbilimi, sesbilgisi, şekilbilgisi • Yuvarveküresözleriylekurulanlar: ışık küre, taş küre, yarım küre, ağır küre, hava yuvarı, göz yuvarı, ısı yuvarı. • ►Yiyecek, içecekadlarından biriyle kurulanlar: balık yağı, su böreği, Urfa kebabı, dil peyniri, tas kebabı, havuçlu kek, çiğ köfte, badem yağı, Sivas köftesi, işkembe çorbası, koz helvası, kesme şeker, çiğ köfte, dolma biber, kuru yemiş, Uşak tarhanası, süzme yoğurt, maden suyu. • ►Gökcisimleri: Çoban yıldızı, kuyruklu yıldız, gök taşı. • ►Organ veya organ yerinegeçensözlerdenbiriylekurulanlar: açgöz, patlakgöz, sulugöz, belkemiği, takma bacak, gaga burun, kuru kafa, aşık kemiği, serçe parmak, kepçe kulak, takma diş, karga burun. Türk Dili - I

24. 8.1.4.1.2. Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler • Benzetmeyoluylainsanın bir niteliğini anlatmak üzere bitki, hayvan ve nesne adlarıyla kurulan birleşik kelimeler: ağır top, çetin ceviz, eski kurt, eksik etek, sağmal inek, deli balta, çöpsüz üzüm, eski toprak, eski tüfek. • Zamanla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır: gece yarısı, gün ortası, hafta sonu • -r / -ar / -er, -maz / -mezve -an / -en ekleriylekurulan sıfat tamlaması yapısındaki birleşik kelimeler: • bakarkör, çalarsaat, dönersermaye, çalarsaat, dönerkapı, döner kebap, güler yüz, yazar kasa, çıkmaz sokak, görünmez kaza, tükenmez kalem, uçan daire. • Renksözüveyarenklerdenbirinin adıyla kurulmuş isim tamlaması yapısındaki renk adlar ve reng,n tonunu belirlemek için renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır: • bakır rengi, kül rengi, ateş kırmızısı, portakal rengi, ten rengi, gece mavisi, limon sarısı, boncuk mavisi, duman rengi, petrol mavisi, Çingene pembesi; açık sarı, kirli sarı, açık yeşil, koyu mavi, kirli beyaz • Yeradlarında kullanılan Batı, Doğu, Güney, Kuzey, Kuzeybatı, Kuzeydoğu, Güneydoğu, Güneybatı, Aşağı, Orta, Yukarı, Iç, Yakın, Uzak gibi kelimeler ayrı yazılır: Güney Amerika, Orta Asya, Uzak Doğu, Güneybatı Anadolu, Güneydoğu Anadolu, İç Erenköy, Aşağı Ayrancı Türk Dili - I

25. 8.1.4.1.2. Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler • Yeradlarında kullanılan Batı, Doğu, Güney, Kuzey, Kuzeybatı, Kuzeydoğu, Güneydoğu, Güneybatı, Aşağı, Orta, Yukarı, Iç, Yakın, Uzak gibi kelimeler ayrı yazılır: Güney Amerika, Orta Asya, Uzak Doğu, Güneybatı Anadolu, Güneydoğu Anadolu, İç Erenköy, Aşağı Ayrancı • Kişiadlarındanoluşmuşmahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb. yervekuruluşadlarındasondakiunvanlarhariç, kişiadlarıayrıyazılır: • GaziOsmanpaşaMahallesi, Gazi Mustafa KemalBulvarı, Sütçü Imam Üniversitesi, OrhanDengizBulvarı. • Dış, iç, öte, sıra sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: yasa dışı, din dışı, çağ dışı, ceviz içi, hafta içi, sınır ötesi, aklı sıra, ardı sıra, yanı sıra, fizik ötesi, mor ötesi. • Somutolarakyerbelirten alt veüstsözüyleoluşturulanbirleşikkelimeveterimlerayrıyazılır: derialtı, sualtı, yeraltı, arkaüstü, böbreküstü, sırtüstü, tepeüstü. • Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çiftsözlerininbaşagetirilmesiyleoluşturulanbirleşikkelimeveterimler: alt yapı, alt yazı, önyargı, anabilimdalı, anafikir, anavatan, önlisans, önsöz, üstkat, art niyet, yancümle, iç kulak, dışgezi, ortaöğrenim, anadili, büyükanne, üstküme, ortaoyunu, büyükbaba, peşinfikir, içsavaş, dışborç, çokhücreli.  • Kanundabitişikyazılanlardışındakuruluşadlarıayrıyazılır:  • SosyalGüvenlikKurumu, Devletİstatistik Enstitüsü, Türk Tarih Kurumu, Yüksek Seçim Kurulu, Emekli Sandığı, Atatürk Orman Çiftliği. Türk Dili - I

26. 8.1.4.1.3. Sayıların Yazılışı • Sayılar metin içerisinde yazıyla yazılır: beş kişi, üçüncü kat, beşinci sınıf. • Saat, paratutarı, ölçü, istatistik verilerine ilişkin sayılarda rakam kullanılır: • %85, 17.00’de, 2.500 lira, 25 gram, 95 metre. • Birdenfazlakelimedenoluşansayılarayrıyazılır: üçyüz, ikiyüzelliüç, beş bin yediyüz on sekiz, yirmibir bin sekizyüz on yedi. • Para ileilgiliişlemvesenet, çek vb. ticarîbelgelerdegeçensayılarbitişikyazılır: yediyüzkırkbinlira, beşmilyonüçyüzbinlira. • Üleştirmesayılarırakamladeğilyazıylabelirtilir: üçer,onar. Türk Dili - I