Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014

1. Semantyka intonacji Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii Grazyna Demenko Zaklad Fonetyki Instytut Językoznawstwa, UAM Poznań, 12-13 September 2006

2. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Wprowadzenie Podstawowe zagadnienia • Problemy badan prozodycznych • Analiza intonacji • Funkcje intonacji • Struktury akcentowe • Interpretacja semantyczna • Formalizacja opisu • Modele intonacji • Sposoby modelowania • Modelowanie intonacji polskiej • Aplikacje • Kierunki rozwojowe Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

3. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Definicje, teoria i praktyka Problemy badań prozodycznych Istnieje duża rozbieżność w metodologii badan prozodycznych . Problem przetwarzania prozodii ujmowany jest w charakterystyczny sposób dla określonej dziedziny: (a) przez informatykę jako sposób kodowania informacji słownych, (b) przez fonetykę i akustykę jako element sygnału przenoszącego określone cechy fizyczne i fonetyczne (c) przez lingwistykę jako element modelowania struktur gramatycznych, dyskursu, (d) przez psychologię w odniesieniu do pozajęzykowych aspektów mowy (e) przez audiologię i foniatrię jako element procesu komunikatywny i jego zaburzen. 1. «ogół brzmieniowych właściwości języka charakteryzujących sylaby lub ich ciągi w toku wypowiedzi» 2. «dział językoznawstwa zajmujący się brzmieniowymi właściwościami języka» 3. «nauka o budowie wiersza zajmująca się zagadnieniami akcentu, iloczasu i intonacji» Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

4. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Definicje, teoria i praktyka Problemy badań prozodycznych „Znaczenie semantyczne” a „znaczenie pragmatyczne” Wyrażenia języka naturalnego posiadająznaczenie dosłowne („znaczeniesemantyczne”, rozważane z punktu widzenia semantyki). Jednak wytwarzając wyrażenia, uzupełniamy ich „znaczenie semantyczne”, korzystając z naszej wiedzy o kontekście wypowiedzi i uczestnikach rozmowy (dodajemy „znaczenie pragmatyczne” ). Wynik wnioskowania pragmatycznego, w którym odbiorca komunikatu przypisuje nadawcy pewne znaczenie (znaczenie dla mówcy), wychodzące poza to, co jest powiedziane w zdaniu (znaczenie zdania). Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

5. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Definicje, teoria i praktyka Problemy badań prozodycznych • -informacje paralingwistyczne jako dodane do treści językowych dla celowej modyfikacji znaczenia wypowiedzi (np. poprzez zmiany jakości głosu, sposobu fonacji nadawanie zabarwienia emocjonalnego) • - nielingwistyczne, jak te, które nie mogą być stosowane celowo, takie jak np. wiek, płeć, stan zdrowia, odruchy bezwarunkowe odgłosy produkowane przez mowce często związane ze środowiskiem fizycznym oraz niekontrolowane reakcje na stan emocjonalny, stres.. • Cechy nielingwistyczne występujące w sygnale mowy związane sa z dwoma podstawowymi uwarunkowaniami: • fizjologicznymi i anatomicznymi oraz • niekontrolowanymi psychologicznymi i neuropsychologicznymi Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

6. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Prozodia w mowie i tekscie Problemy badań prozodycznych Fizyczne uwarunkowania Językowa Leksykalna Syntaktyczna Semantyczna Pragmatyczna Reguły gramatyki Reguły prozodii fizjologiczne „ Planowanie wiadomości Planowanie wypowiedzi Neuro motoryczne sterowanie Artykulacja mowa Para lingwistyczna Styl intencje Nie lingwistyczna Fizyczne cechy emocje Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji

7. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Funkcje intonacji Analiza intonacji Indeksowa(wskazująca cechy indywidualne lub identyfikujące przynależność społeczną, regionalną). Sposób oraz zakres zmian wysokości tonu, średnie położenie głosu stanowią podstawę dla oceny wieku, płci, specyficznych cech wymowy, osobowości mówcy. Leksykalna i syntaktyczna.Funkcja ta związana jest z segmentacją prozodyczną wypowiedzi na jednostki znaczące. Granice fraz intonacyjnych częściowo określone są przez strukturę syntaktyczną, częściowo przez inne uwarunkowania związane z czynnikami pozalingwistycznymi. Segmentacja, dzielenie wypowiedzi na podstawie takich jednostek jest zazwyczaj pierwszym krokiem przy przetwarzaniu ciągłego akustycznego sygnału. Syntaktyczne i intonacyjne frazowanie są bardzo podobne, ale nie muszą sobie dokładnie odpowiadać. Położenie sylaby akcentowanej może sygnalizować granicę wyrazu. Semantyczna. Słowa są akustycznie podkreślane poprzez uwydatnianie prozodyczne sylab będących potencjalnymi nośnikami akcentu. Wiele języków zachodnioeuropejskich ma więcej niż jeden typ akcentu. Jest zatem konieczne, aby rozpoznać nie tylko, który element wypowiedzi jest akcentowany, ale także, jaki to jest typ akcentu. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

8. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Funkcje intonacji Analiza intonacji Semantyczna. Odnosi się głównie do tematycznego umiejscowienia akcentu, podkreślenia nowej informacji, uwydatnienia najważniejszego elementu wypowiedzi. Przykładowo: tematyczne umiejscowienie akcentu w wypowiedzi Ania jedzie nad morze może wygenerować trzy możliwości: (a) Ania jedzie nad morze (odpowiedź na pytanieDokąd jedzie Ania?), (b) Ania jedzie nad morze (odpowiedź na pytanieKto jedzie nad morze?), (c) Ania jedzie nad morze (odpowiedź na pytanieCzy Ania jedzie nad morze?). Pragmatyczna Pytanie, komenda, stwierdzenie lub prośba narzucają określony typ konturu intonacyjnego (o znaczeniu wypowiedzi: Przeczytasz ten rozdział? Przeczytasz ten rozdział! Przeczytasz ten rozdział zadecydują głównie zmiany wysokości tonu w obrębie całej wypowiedzi). Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji

9. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Funkcje intonacji Analiza intonacji Dyskursowa. Funkcja ta związana jest bezpośrednio z sytuacją komunikacyjną i aktami dialogowymi. Między innymi ma na celu podtrzymanie uwagi rozmówcy, kontynuację bądź zakończenie rozmowy, nawiązanie kontaktu. Spełnia również ważną funkcję w podziale i interpretacji i rodzaju jednostek dyskursowych. Sygnalizuje również, czy mówca skończył swoją wypowiedź, i czy inna osoba może mówić (reguluje kolejność wypowiedzi). Dostarcza informacji o tym, co przekazuje mówca, np. czy jest to wątpliwość, doradzanie, zachęcanie, dezaprobata. Psychologiczna. Bardzo często zrozumienie treści wypowiedzi związane jest z właściwą segmentacją wypowiedzi. Psychologiczna funkcja intonacji umożliwia wyodrębnienie z mowy jednostek, które są łatwe do zapamiętania. Przykładowo wypowiedź: Możesz pomalować na niebiesko zielono czerwono czarno lub ↘żółto jest trudniejsza do zrozumienia i zapamiętania niż wypowiedź podzielona intonacyjnie: Możesz pomalować na↗ niebiesko ↗ zielono↗ czerwono↗ czarno lub ↘żółto. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

10. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Funkcje intonacji Analiza intonacji Afektywna. Funkcja afektywna związana jest głównie ze stanami emocjonalnymi (odzwierciedlającymi się w wypowiedziach wyrażających np. złość, radość, gniew, strach), również jednak z nastawieniem do rozmówcy, do tego, co on mówi (np. wątpienie, niedowierzanie), do własnych wypowiedzi, przekazujących słuchaczowi ironię, sarkazm, akceptację. Neurologiczna i neurolingwistyczna. Funkcja ta wyraża zaburzenia w prozodycznej ekspresji: hiperprozodia – przesadne wykorzystywanie zakresu głosu, intensywności, iloczasu, hipoprozodia –zredukowana ekspresja prozodyczna i dysprozodia – niewłaściwe użycie struktury prozodycznej. Funkcja ta objawia się w analizie różnych długoterminowych zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, jak również krótkoterminowych zaburzeń. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

11. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Struktury akcentowe Analiza intonacji • Prozodia ma strukture hierarchiczną • Prozodyczne elementy: • Akcent potencjalny, akcent realny,akcent rdzenny • Prozodyczne struktury: • Stopa rytmiczna, stopa akcentowa, fraza intonacyjna • akcent potencjalny JO LA WY PI ŁA SOK Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

12. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Struktury akcentowe Analiza intonacji akcent realny JO LA WY PI ŁA SOK Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji

13. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Struktury akcentowe Analiza intonacji akcent rdzenny JO LA WY PI ŁA SOK Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

14. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Struktury akcentowe Analiza intonacji Przebieg częstotliwości podstawowej w wypowiedzija jem. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

15. nawóz na wóz

16. Akustyczne wyznaczniki akcentu pora dnia poradnia

17. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Interpretacja semantyczna Analiza intonacji Co jest powiedzianeJak jest powiedziane „ • TY powiedziales to do niej? • Ty powiedzialesto do niej? • Typowiedzialesto do niej? • Typowiedziales to doniej? • Typowiedziales to do niej? Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

18. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Interpretacja semantyczna Analiza intonacji Jerzy nie pije bo jest nieszczęśliwy (Jerzy pije ale powodem jego picia nie jest fakt ze jest nieszczesliwy Jerzy nie pije I bo jest nieszczęsliwy (nie pije z tego powodu ze jest nieszczesliwy Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

19. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Interpretacja semantyczna Analiza intonacji Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

21. Interpretacja semantyczna

22. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Interpretacja semantyczna Analiza intonacji z telewizyjnego kina nocnego // wciąż z sympatią wspominam // człowieka który się zmniejszał /// film z gatunku fikcji naukowej /// awięcraczej fantastyczny // i raczej nie naukowy /// alezato pobudzający wyobraźnię /// była to opowieść o panu /// który//zaczął się zmniejszać /// oczywiście / poza tympanem // wszyscy to bagatelizowali /// żona powtarzała mu // żejestwcaleduży jakna małego /// bodużo zarabiał /// alekarz kazał mu//dobrze się odżywiać // nicsięnie przejmować // ina zakrętach hamować /// bo/każdy dobrze życzy małemu /// który dobrze zarabia /// życie pana który malał // stawało się więccoraz trudniejsze /// Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

24. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Interpretacja semantyczna Analiza intonacji REALSPEAK Jego prace napisane w ostatnich latach - za granicą nie znalazły uznania. Jego prace napisane w ostatnich latach za granicą - nie znalazły uznania. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014, Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii Semantyka intonacji

25. Figure 3: a) I keep trying to get through…. (Fmin =121Hz), b) I’ve reported it so many timesalready… - clearly audible irritation (Fmin =173 Hz) c) … so I don’t know anything anymore… - the answer after being asked by a police officer to calm down (Fmin =115 Hz).

26. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Formalizacja opisu Analiza intonacji Mama myje rano lalę małej Joli. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

27. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Formalizacja opisu Analiza intonacji Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

28. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje • Sposoby modelowania Modele intonacji • Modele oparte są na różnych typach danych: akustycznych, percepcyjnych • Różny materiał- typy dyskursu • Różne typy analiz fizycznych wykładników cech prozodycznych • Istnieje wiele modeli intonacji • Jest ogólna zgoda w zakresie wystepowania prozodycznej prominencji i prozodycznego frazowania. • Kontrowersje tyczą typow prominenci i typów frazowania Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

29. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje • Sposoby modelowania L-L% L-H% H-H% H-L% !H-L% Modele intonacji ToBI(Tones and Break Indices) H* • Wysokie (H) i niskie (L) tony są skojarzone z prozodycznymi zdarzeniami . Przerwania (break indices) opisują stopień rozdzielenia między wyrazami L* • Phrase Accents describing the pitch movement from the last • Boundary Tones describing the pitch movement immediately before the boundary L*+H L+H* H+!H* Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

30. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje • Sposoby modelowania Phrase Command Ap Gp(t) Phrase Component Phrase Control Mechanism T03 loge F0 (t) t T01 T02 loge Fb Aa t Accent Command T12 T22 T14 T24 Accent Control Mechanism T11 T21 t T13 T23 Accent Component Ga(t) Modele intonacji Fujisaki model Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

31. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje • Sposoby modelowania Modele intonacji Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

32. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje • Sposoby modelowania Modele intonacji Model IPO.charakteryzującym się cechami sekwencyjności oraz superpozycją jest model ’t Harta. Model zakłada, że słuchacz wrażliwy jest tylko na te zmiany częstotliwości podstawowej, które były zamierzone przez mówcę. Najmniejszą jednostką percepcyjnej analizy jest zmiana parametru F0(tzw. pitch movement), opisana następującymi percepcyjnie istotnymi cechami: kierunek (wzrost, spadek), synchronizacja (wczesna, późna, bardzo późna), prędkość zmiany (szybka, wolna), wielkość (pełna, częściowa). Model KIM. Intonacyjny model KIM (Kieler Intonationsmodell) bazujący na brytyjskich tradycjach (tonach Hallidaya) est to funkcjonalny model oparty na badaniach fonologicznych, fonetycznych i percepcyjnych. integruje również syntaktyczne, semantyczne, pragmatyczne i ekspresywne funkcje intonacji. Intonację określają połączenia między maksimami i minimami przebiegu parametru F0 zsynchronizowane z ekstremami na samogłoskach akcentowanych (synchronizacja: wczesna, środkowa, późna), granice prozodyczne, tempo mowy, nieciągłości oraz pauzy. W modelu uwzględniono 3 położenia ekstremów: wczesne, środkowe i późne oraz nadano im funkcje semantyczne (wczesne oznacza fakt ustalony, środkowe świadczy o pojawieniu się nowej informacji, zaś późne związane jest z emfazą). Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

33. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje • Sposoby modelowania Modele intonacji Model Tilt. Fonetyczny i sekwencyjnymodel Tilt reprezentuje intonację jako sekwencję ciągłych sparametryzowanych zmian częstotliwości podstawowej (Taylor, 1994). Elementarną jednostką jest intonacyjne zdarzenie (zmiana). Istnieją dwa rodzaje zdarzeń: akcenty i tony brzegowe, każde z nich ma wzrost i spadek, który może być różnej wielkości. Parametry modeluTilt, które w pełni opisują kształt zmiany tonu, posiadają również językowo użyteczne interpretacje. Zarówno akcenty, jak i tony graniczne, charakteryzowane są poprzez ten sam zestaw parametrów: amplitudę, czas trwania, tilt, pozycję ekstremum oraz czasową synchronizację. Tilt jest obliczany na podstawie względnej wielkości wzrostu i spadku parametru F0. Wartość 1 oznacza wyłącznie wzrost, -1 wskazuje, że jest całkowity spadek. Dowolna wartość pomiędzy 1 i 0 wskazuje na występowanie zarówno wzrostu, jak i spadku. System Prosogram. Prosogram jest półautomatyczną metodą transkrypcji prozodii opartą na modelu tonalnej percepcji. (Mertens, 1995). Głównym założeniem Prosogramu jest stwierdzenie, iż podstawowymi jednostkami dla percepcji intonacji są wokaliczne ośrodki sylaby. Stylizacja przebiegu wysokości tonu intonacji w Prosogramieuwzględnia percepcyjne progi dla postrzegania zmian w obrębie sylaby. Dla spostrzegania różnic w zmianie częstotliwości podstawowej (tzn. glissando) określony próg (G w semitonach na sekundę) wyraża się jako G = 0,16/T2 (ST/s), gdzie T jest czasem trwania zmiany. System Prosogramodnosi się tylko do jednego poziomu analizy intonacji, tj. do percepcyjnego, nie uwzględnia poziomu fonologicznego oraz fonetycznego, co stanowi dość poważne ograniczenie. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

34. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje • Sposoby modelowania Modele intonacji Model INTSINT(INTernational Transcription System for INTonation). Głównym założeniem tej metody jest stwierdzenie, że forma i funkcja intonacji powinny być reprezentowane oddzielnie. Formy intonacji można opisywać i analizować na różnych poziomach reprezentacji: na fonologicznej, fonetycznej i fizycznej. Segmenty definiowane globalnie odniesione są do indywidualnego zakresu zmian parametru F0: linii górnej − Top (T), linii środkowej − Mid (M), linii dolnej − Bottom (B). Segmenty definiowane lokalnie uwzględniają poprzedzające zmiany parametru F0 na poprzednich sylabach: wyższą − Higher (H), niższą − Lower (L), taką samą − Same (S), rosnącą w górę − Upstepped (U), opadającą na dół − Downstepped (D). PENTA. Model PENTA opiera się na dwóch podstawowych założeniach. Po pierwsze melodia mowy wytwarzana jest przez artykulacyjny system, którego właściwości fizyczne i neurologiczne nakładają różne ograniczenia na generowane formy akustyczne – w szczególności inercja narządów artykulacyjnych ogranicza maksymalną prędkość zmian parametru F0, a koordynacja różnych artykulatorów ogranicza stopnie swobody (Xu, 2004). Po drugie, mnogość funkcji komunikacyjnych przekazywanych równocześnie wymaga, aby każda funkcja była unikalnie zakodowana. Te funkcje kontrolują zmiany parametru F0 przez charakterystyczne schematy kodowania, które obejmują lokalną wartość docelową, zakres zmiany i wysiłek artykulacyjny. Zmiana częstotliwości podstawowej może mieć charakter statyczny (może być niska, wysoka) lub dynamiczny (rosnąca, opadająca). W przypadku statycznej zmiany ważna jest relatywna wartość docelowa, przy dynamicznej zmianie zarówno prędkość zmiany, jak i wartość docelowa mają znaczenie. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

35. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Modelowanie intonacji polskiej • Modele intonacji Fraza pojedyncza (jednostkowa) –obejmuje jeden akcent rdzenny FS Fraza intonacyjna składowa złozona – może obejmować kilka fraz pojedynczych. W ortografii frazy te często są skorelowane ze znakami interpunkcyjnymi : -, ; ( ) „ ” Informacja syntaktyczna. Za fraze składową uznamy fragment mowy który uważamy za niezupelnie zakończony ( spodziewamy się dalszego ciągu do interpretacji syntaktycznej lub pragmatycznej). Może być określony struktura składniową, lub tez związany z pragmatycznym grupowaniem wyrazów Moze tworzyć wypowiedz kompletną. Frazy składowe nie muszą tworzyć wypowiedzi kompletnej. W tym przypadku struktura frazy sygnalizuje fragment niezupełnie zakończony, mówca go jednak nie konczy poprawnie gramatycznie, restartuje, poprawia, wtrąca nowy element, . U - Wypowiedz kompletna (najczęściej związana ze znakami interpunkcyjnymi typu: . … ! ?) może obejmować jedną lub kilka fraz składowych, które tworzą wypowiedź często definiowaną gramatycznie jako zdanie. Za wypowiedz kompletnąuznamy fragment mowy który uwazamy za zakończony ( nie spodziewamy się dalszego ciągu do interpretacji wypowiedzi). Może być określona struktura składniową, lub tez związana z trescią ekspresywną Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

36. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Modelowanieintonacjipolskiej Modele intonacji Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

37. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Modelowanieintonacjipolskiej Modele intonacji • Dla polskiego wyróżnimy następujące typu struktur akcentowych: • 1) zmiana wysokości tonu na początku sylaby akcentowanej: • tony dynamiczne rosnące: LH, LL_, LH_ • tony dynamiczne opadające: HL,HH_,HL_ • 2) zmiana wysokości tonu po sylabie akcentowanej: • tony statyczne rosnące: L_H, L_L, L_H_ • tony statyczne opadające: H_L_,H_H • 3) ton równy: F • 4) H* i L* • 5) H*L i L*H Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

38. Intonacja rosnąca

39. Rises

40. FALLS

41. Falls

42. RF

44. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Modelowanie intonacji polskiej Modele intonacji Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

45. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Lingwistyka Aplikacje • Badania lingwistyczne: semantyka prozodyczna • Na pograniczu składni i  semantyki, polegające na tym, że pewne wyrażenia wykazują tendencję do występowania w kontekstach pewnego typu – opisujących zjawiska negatywne i pozytywne. • Badania porównawcze systemów fonologii intonacyjnej w różnych językach • Segmentacja tekstu i mowy: akcentuacja, fraza syntaktyczna i prozodyczna • Klasyfikacja aktów dialogowych, dyskursu • Rozpoznawanie dialektu, identyfikacja języka • Badania psycholingwistyczne: klasyfikacja emocji, stresu, charakterystyka osobowości • Nauka języka Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

46. Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Foniatria, Audiologia, Neuorologia Aplikacje • Rozpoznawanie i klasyfikacja patologii głosu i mowy • Ocena sprawności i rehabilitacja narządu słuchu i głosu • Logopedia • Psychologiczne i psychiatryczne analizy Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

47. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Technika Aplikacje • Telekomunikacja • Oprogramowanie do nauki języka • Rozpoznawanie języka • Synteza mowy • Rozpoznawanie mowy • Modele akustyczne • Modele lingwistyczne • Rozpoznawanie i charakterystyka głosu mówcy Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

48. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Rozpoznawanie języka Aplikacje Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

49. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Synteza mowy Aplikacje Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii

50. Analiza ISC Model Semantyka intonacji Analiza Modelowanie Aplikacje Synteza mowy Aplikacje Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Uniwersytet Warszawski 29-30.05.2014 Semantyka intonacji Prozodia w semantyce – semantyka w prozodii