Co zrobić, aby więcej Polaków pracowało?

1. Co zrobić, aby więcej Polaków pracowało? Wiktor Wojciechowski Warszawa, 28 maja 2008 roku

2. Pomimo silnego wzrostu zatrudnienia, w 2007 r. w Polsce pracowało tylko 57 proc. osób w wieku 15-64 lat - o 10 pkt. proc. mniej niż przeciętnie w krajach UE-15 • Największe różnice w udziale pracujących w populacji dotyczą osób młodych (15-24 lat) i osób powyżej 50 roku życia.

3. W ciągu najbliższych 30 lat liczba osób w wieku produkcyjnym w Polsce zmniejszy się o ponad 4,5 mln • Gdyby w 2008 r. można było skokowo podwyższyć współczynnik dzietności z poziomu 1,27 do 2,0, liczba osób w wieku produkcyjnym za 30 lat zmniejszyłaby się o ok. 2,0 mln osób. • Gdyby udział pracujących w populacji wzrósł w ciągu 10 lat do poziomu z EU-15, liczba pracujących w gospodarce zwiększyłaby się o 1,9 mln osób • tylko z powodu zwiększonej liczby pracujących średnioroczne tempo wzrostu gospodarczego mogłoby być w tym okresie wyższe o ok. 0,8-1,2 pkt. proc.

4. W 2007 r. deficyt FUS kosztował każdą osobę pracującą poza rolnictwem aż 3580 zł, czyli 298 zł w skali miesiąca • Redukcja składki rentowej spowodowała konieczność zwiększenia dotacji budżetowej => pozorna redukcja obciążeń

5. Tylko 61 proc. bieżących wydatków FUS jest pokryte wpływami ze składek ubezpieczeniowych • Prawie co czwarty emeryt w Polsce nie osiągnął ustawowego wieku emerytalnego • Obecnie wypłacane świadczenia są wciąż obliczane według starego sytemu emerytalnego

6. Gdyby w 2008 r. w Polsce udział pracujących wynosił 67 proc., dodatkowe przychody całego sektora finansów publicznych wyniosłyby 52,6 mld • 27,6 mld zł - wpływy FUS z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, • 6,2 mld zł – wpływy do fiskusa z podatku dochodowego, • 6,6 mld zł – wpływy ze składek na ubezpieczenie zdrowotne, • 2,3 mld zł – wpływy Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych • 9,9 mld zł – wpływy z podatku VAT. Zamiast finansować deficyt FUS, budżet państwa mógłby przeznaczyć te pieniądze na redukcję deficytu budżetowego i zmniejszenie długu publicznego. Roczne koszty obsługi długu publicznego w 2008 r. mogłyby być wówczas niższe aż o 2,7 mld zł.

7. Każdy rok opóźnienia w dokończeniu reformy emerytalnej kosztuje podatników ok. 8,2 mld zł W 2006 r. łączny koszt wcześniejszych emerytur wypłaconych przez ZUS dla nowych świadczeniobiorców to 1,33 mld zł. Brak determinacji w dokończeniu reformy emerytalnej będzie kosztował 86 mld zł, czyli ponad 7600 zł na każdą osobę pracującą poza rolnictwem.

8. Co jest konieczne, aby dokończyć reformę emerytalną? • Wprowadzenie emerytur pomostowych, • Uzależnienie poziomu rent z tytułu niezdolności do pracy od wysokości opłacanych składek na ubezpieczenie społeczne, • Likwidacja świadczeń przedemerytalnych, • Usunięcie zakazu zwalniania z pracy osób, którym do osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego pozostało nie więcej niż 4 lata Dopiero wtedy możemy oczekiwać wyraźnego wzrostu zatrudnienia osób starszych

9. Emerytury pomostowe od 2009 roku? • 130 tys. uprawnionych zamiast ok. 1,07 mln obecnie • Dodatkowa składka ubezpieczeniowa na Fundusz Emerytur Pomostowych – 3,0 proc. płacy brutto od 2010 r. • 51 rodzajów prac (nie ma nauczycieli, górników) zamiast ponad 300 według obecnie obowiązujących przepisów • Świadczenie wygasające! • Będą kosztowały ponad 0,4 mld zł rocznie w latach 2019-2026 • Gdyby wszystkie osoby uprawnione do wcześniejszych emerytur otrzymały prawo do przechodzenia na emerytury pomostowe, koszty wypłaty tych świadczeń wyniosłyby nawet 4,5 mld zł rocznie.

10. Renty z tytułu niezdolności do pracy • wysokość rent z tytułu niezdolności do pracy ma zależeć od kwoty zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne oraz od przeciętnego dalszego trwania życia ustalonego dla osoby w wieku 60 lat. • Wprowadzenie kapitałowego systemu ustalania wysokości rent przyniesie ok. 18,5 mld zł oszczędności w latach 2009-2020. Świadczenia przedemerytalne • Obecnie nie planuje się likwidacji świadczeń przedemerytalnych, czyli wcześniejszych emerytur dla bezrobotnych. • W 2007 r. pobierało je 193 tys. osób, a ich wypłaty kosztowały 2,3 mld zł.

11. Jakie inne zmiany oprócz dokończenia reformy emerytalnej są konieczne, aby więcej Polaków pracowało? • Usuniecie fikcji wysokiego bezrobocia w Polsce • Redukcja pozapłacowych kosztów pracy • Zniesienie barier ograniczających rozwój przedsiębiorczości

12. Ponad 1/3 osób zarejestrowanych w urzędach pracy nie jest bezrobotna Sam status bezrobotnego jest źródłem wielu dodatkowych korzyści, np: • Bezpłatne ubezpieczenie zdrowotne • Możliwość ubiegania się o pomoc społeczną • Ochrona przed szybką eksmisją

13. Jak rząd planuje aktywizować bezrobotnych? • Zwiększenie zasiłków dla bezrobotnych z obecnych 538 zł do: • 70 proc. płacy minimalnej (788 zł) – do 3 miesiąca bezrobocia • 50 proc. płacy minimalnej (563 zł) – po 3 miesiącu bezrobocia • Gdyby w 2009 r. zwiększono płacę minimalną do poziomu połowy średniego wynagrodzenia (ok. 1500 zł) zasiłek dla bezrobotnych wyniósłby: • 1050 zł w okresie pierwszych 3 miesięcy bezrobocia • 750 zł po 3 miesiącu bezrobocia

14. Jak rząd planuje aktywizować bezrobotnych? • Podwojenie udziału bezrobotnych w szkoleniach zawodowych • Zwiększenie stypendiów dla bezrobotnych uczestniczących w szkoleniach z obecnych 107 zł do: • 120 proc. zasiłku (946 zł) – dla osób poniżej 50 lat • 140 proc. zasiłku (1103 zł) – dla osób powyżej 50 lat • Czy szkolenia pomogą bezrobotnym znaleźć pracę? • Programy szkoleń zawodowych adresowane do bezrobotnych w Polsce w latach 90. nie miały prawie żadnego pozytywnego wpływu na wielkość odpływów z bezrobocia do zatrudnienia (np. Puhani, 2003, Lehman, 1995, Góra i in., 1996).

15. Usługi pośrednictwa pracy państwo mogłoby kupować od prywatnych firm doradztwa personalnego • Sprywatyzowanie pośrednictwa pracy dla bezrobotnych mogłoby być nie tylko bardziej skuteczne, ale również tańsze. • Przykłady efektywnych prywatyzacji usług pośrednictwa pracy dla bezrobotnych: • Australia od 1998 r. • Wlk. Brytania od 2000 r. (wyłącznie dla osób długotrwale bezrobotnych) • Holandia od 2002 r.

16. Pomimo redukcji składki rentowej, pozapłacowe koszty pracy w Polsce są wciąż wysokie (67 proc. średniego wynagrodzenia) Zwolnienie pracodawców z płacenia składek na FP i FGŚP, gdy zatrudnią osoby powyżej 50 roku życia pozwoli na oszczędności w wysokości 75 zł (dla wynagrodzenia 3000 zł brutto)

17. Pomimo wprowadzenia ulgi na dzieci, klin podatkowy jest także wysoki dla rodzin z dziećmi (1 osoba pracująca i 2 dzieci)

18. Nie można trwale zmniejszyć klina podatkowego bez jednoczesnej redukcji wydatków publicznychUdział wydatków publicznych w PKB w wybranych krajach UE w 2007 r. Jeżeli w 2008 r. mielibyśmy obniżyć klin podatkowy w Polsce do poziomu notowanego w Irlandii, tj. 22,3 proc., wydatki publiczne musiałby zostać zmniejszone o ponad 68 mld zł (o 5,3 proc. PKB).

19. Bez wprowadzenia ułatwień w rozwoju przedsiębiorczości, Polska nie ma co liczyć na szybki wzrost liczby pracujących

20. Do listy barier ograniczających przedsiębiorczość ostatnio dołączyły: • Likwidacja wiążących interpretacji prawa podatkowego dla przedsiębiorców (od lipca 2007 r). Jeżeli fiskus zmieni zdanie w zakresie wydanej interpretacji, przedsiębiorca znów musi uregulować powstałe zaległości podatkowe • Ustawa o wielkopowierchniowych obiektach handlowych, która blokuje inwestycje w handlu

21. Przyspieszenie prywatyzacji przyczyni się do szybszego wzrostu liczby pracującychRoczne tempo zmian liczby pracujących w gospodarce Zmniejszenie barier na rynku produktów do niskiego poziomu odnotowywanego np. w Wlk. Brytanii, Irlandii lub Szwecji, pozwoliłoby na dodatkowy wzrost rocznego tempa zatrudnienia w Polsce o ok. 0,5 pkt. proc.