BİREYSEL EMEKLİLİK

1. BİREYSEL EMEKLİLİK BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ (BES) NEDİR ? Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), bireylere emeklilik döneminde ek bir gelir sağlamayı amaçlayan özel bir tasarruf ve yatırım sistemidir. Mevcut kamu sosyal güvenlik sisteminin bir alternatifi değil, tamamlayıcısıdır. Sisteme fiil ehliyetine sahip 18 yaş üzerindeki herkes katılabilir, herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna bağlı olma ya da çalışma şartı aranmaz. Gönüllü katılıma dayalı bir sistemdir. Sistemin amacı, kişileri çalışma yaşamları boyunca emeklilik dönemlerindeki nakit ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik tasarrufa özendirmek, uzun vadeli birikim yapmasını teşvik etmek, bu sayede aktif çalışma süresi boyunca sahip oldukları gelir seviyesini emeklilik döneminde de sürdürebilmesini sağlamaktır.

2. Bireysel Emeklilik Planı İçin Ne Kadar Katkı Payı Ödenmelidir? Mevcut gelir durumunu ve emeklilik dönemine ait beklentileri de göz önünde bulundurarak yatırmak istenilen katkı payı tutarını seçilen planda tanımlı olan plan katkı payından az olmamak üzere belirlenebilir.Belirlenen katkı payı tutarını aylık, 3 aylık, 6 aylık ve yıllık olarak yatırılabilir. Emeklilik döneminde daha yüksek birikime sahip olmak için bugünkü gelirin %5 - %15’i oranında katkı payı belirlenebilir, katkı paylarını düzenli ödeyerek, ara dönemlerde ek ödemeler yaparak, katkı payı tutarını artırarak ve fon getirilerini takip ederek elde edilen birikim yüksek seviyelerde tutulabilir.

3. Bireysel Emeklilik Sisteminde Birikimler Nasıl Değerlenir? • Birikimler emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilir. Emeklilik şirketleri tarafından kurulan bu fonlar uzman portföy yönetim şirketleri tarafından yönetilir.  Böylece yapılan düzenli tasarruflar için diğer yatırım fonlarında olmayan vergi avantajından ve fon yönetim şirketlerinin kurumsal hizmetlerinden yararlanılır.

4. Bireysel Emeklilik Sözleşmesi Ne Zaman Yürürlüğe Girer? Emeklilik sözleşmesi, katkı payı olarak yatırılan ilk ödemenin şirket hesaplarına nakden intikal ettiği tarihte yürürlüğe girer. Teklif formunun imzalanmasını veya teklifin onaylanmasını takip eden 60 gün içinde cayma hakkı vardır. Bu durumda yapılan ödemeler, fon toplam gider kesintisi hariç, hiçbir kesinti yapılmadan ve varsa yatırım gelirleriyle birlikte 10 iş günü içinde iade edilir. 

5. Bireysel Emeklilik Sisteminde Kesintiler Nelerdir? • -Giriş AidatıBireysel emeklilik sistemine ilk defa katılma veya farklı bir şirkette emeklilik sözleşmesi yapma durumunda, teklifin imzalandığı veya mesafeli satışta (şirketin internet sitesi veya çağrı merkezi üzerinden yapılan satışlar) teklifin onaylandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücret tutarı dikkate alınarak mevzuatta belirlenen esaslar dahilinde giriş aidatı alınabilir. Giriş aidatı peşin, aktarım veya sistemden çıkış tarihine ertelenmiş olarak tahsil edilebilir. Giriş aidatının peşin olarak alınan kısmı, teklifin imzalandığı veya onaylandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücretin yüzde onunu aşamaz. Şirketten ayrılma durumunda sözleşmenin yürürlük tarihine göre sözleşmenin şirkette kaldığı yıl göz önüne alınarak kademeli giriş aidatı alınabilir. Aynı şirkette birden fazla sözleşme varsa sadece ilk sözleşme için giriş aidatı alınabilir.

6. Giriş aidatının girişte peşin alınan kısmı ve çıkışa ertelenmiş tutarın toplamı teklifin imzalandığı veya onaylandığı tarihte geçerli aylık brüt asgari ücretin; sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren, • 3 yıldan önce şirketten ayrılma durumunda %75’inden, • 3-6 yıl içinde ayrılma durumunda %50’sinden, • 6-10 yıl içinde ayrılma durumunda %25’inden fazla olamaz. • Emeklilik sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren 10. yılını doldurma, vefat veya maluliyet nedeniyle ya da emeklilik hakkını kullanarak ayrılma durumunda ertelenmiş şekildeki giriş aidatı alınmaz.

7. -Yönetim Gider KesintisiEmeklilik şirketleri, bireysel emeklilik hesabına yatırılan katkı payları üzerinden azami yüzde iki oranında yönetim gideri kesintisi alabilir.-Fon Toplam Gider Kesintisi Emeklilik şirketleri, birikimlerin değerlendirildiği fonlardan fona ilişkin giderlerin (saklama, denetim, işlem masrafları vb. giderler) karşılanması için fon grupları bazında Hazine Müsteşarlığınca belirlenen azami oranları aşmayacak şekilde fon toplam gider kesintisi yapabilir. 

9. -Ara Verme KesintisiEmeklilik sözleşmesi boyunca katkı payı ödemeye ara verilebilir. Vadesinde ödenmeyen katkı payının ödeme tarihini takip eden üç ay içinde, ilgili hesaba herhangi bir ödeme yapmama durumunda, ilgili sözleşmede ödemeye ara verilmiş kabul edilir. Ödemeye ara verme halinde ara verme süresi boyunca birikimden, ara verilen her tam ay için iki Türk Lirasını aşmayacak şekilde ek yönetim gideri kesintisi alınabilir.Bir yıldan fazla ödemeye ara verme durumunda ise bireysel emeklilik hesabına ilişkin olarak Emeklilik Gözetim Merkezi’ne şirket tarafından ödenen sabit giderler, bireysel emeklilik hesabındaki birikimden indirilebilir.

10. Bireysel Emeklilik Sisteminde Kontrol ve Denetim Mekanizması Nasıl Çalışır? • Bireysel Emeklilik Sisteminde, birikimler emeklilik şirketinin bünyesinde değil, Takasbank’ta açılan hesaplarda saklanır.Sektörde faaliyet gösteren emeklilik şirketlerinin denetlenmesi için farklı denetim ve gözetim mekanizmaları oluşturulmuştur. Emeklilik şirketleri, Hazine Müsteşarlığı, Sermaye Piyasası Kurulu, Emeklilik Gözetim Merkezi, Takasbank ve bağımsız denetim şirketleri gibi çeşitli kurum ve kuruluşların sürekli denetim, gözetim ve kontrolü altındadır.

11. BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN TARİHÇESİ • Ülkemizde yapısal reformlardan birisi olan sosyal güvenlik reformunun bir parçası olarak kamu sosyal güvenlik sistemine tamamlayıcı nitelikte emeklilik programlarının geliştirilmesine yönelik 16 Mayıs 2000 tarihinde Bakanlar Kurulu’nca Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na sunulan "Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu Tasarısı" ile vatandaşların emekliliğe yönelik gönüllü tasarruflarını düzenleyen bireysel emeklilik hesaplarına dayalı fonlu bir sistem oluşturulması amaçlanmıştır.

12. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu Tasarısı Taslağı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nezdinde Ağustos 1999 tarihinde kurulan "Bireysel Emeklilik Komisyonu"ndaki çalışmaların sonucunda hazırlanmıştır. Bireysel Emeklilik Komisyonu çalışmalarına Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kuruluşları, Hazine Müsteşarlığı, Sermaye Piyasası Kurulu ile ilgili sektör temsilcileri katılmıştır.

13. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu başta Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Sermaye Piyasası Kurulu olmak üzere ilgili tüm kesimlerin görüş ve önerilerinin değerlendirildiği ortak bir metin ve sosyal güvenlik reformunun bir parçası olarak TBMM tarafından 28 Mart 2001 tarihinde kabul edilmiş, 7 Nisan 2001 tarih ve 24366 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kanun, yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

14. Bireysel emeklilik sistemine yönelik vergisel teşvikleri düzenlemek amacıyla Bazı Vergi Kanunlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na sevk edilmiştir. Söz konusu Kanun 28 Haziran 2001 tarihinde TBMM tarafından kabul edilmiş ve 10 Temmuz 2001 tarih ve 24458 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış, bazı hükümleri yayımı tarihinde, diğer hükümleri ise 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bazı Vergi Kanunlarında Değişiklik Yapan Kanun ile bireysel emeklilik sisteminde katılım aşamasında katılımcılara ve çalışanları adına katkıda bulunan işverenlere, fonların yatırıma yönlendirilmesi aşamasında ve birikimlerin toplu para veya maaş şeklinde geri alınması aşamasında vergi teşvikleri getirilmiştir.

15. 12 Temmuz 2004 tarih ve 25520 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 12 Ağustos 2004 tarihinde yürürlüğe giren Emeklilik Şirketlerindeki Birikimli Hayat Sigortalarından Bireysel Emeklilik Sistemine Aktarımlara İlişkin Tebliğ ile isteyen poliçe sahiplerinin birikimli hayat sigortalarındaki birikimleri bireysel emeklilik sistemine belirli koşullar altında aktarılmıştır. Aktarım işlemleri Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun yürürlük tarihinden itibaren beş yıllık sürenin sonu olan 7 Ekim 2006 tarihinde tamamlanmıştır.

16. Kanunda Değişiklik Yapılan Tarihler • 14 Haziran 2007 tarih ve 26552 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve birçok maddesi yayımı tarihinde yürürlüğe giren Sigortacılık Kanunu ile 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun bazı maddeleri değiştirilmiş, • 12 Ocak 2008 tarih ve 26754 sayılı kanun • 9 Nisan 2008 tarih ve 26842 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 9 Ağustos 2008 tarihinde yürürlüğe giren kanun • 29 Haziran 2012 tarih ve 28338 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu • 9 Kasım 2012 tarih ve 28462 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe giren Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik