‘Naar een effectief recht op water’ Seminarie 6 juli 2010, Brussel

1. ‘Naar een effectief recht op water’Seminarie 6 juli 2010, Brussel Najoua Batis Henk Van Hootegem

2. Context • Steunpunt = interfederale overheidsinstelling • Overleggroep energie → overleggroep water • Zoektocht naar cijfers en getuigenissen • Bevraging bij de watermaatschappijen in België • Water is bijna puur gewestelijke materie • Ondertussen in Vlaams Gewest: • ontwerp van waterverkoopreglement • ontwerp van lijst van nodige statistieken

3. ‘Producten’ • Hoofdstuk water in tweejaarlijks Verslag • Nota ‘Resultaten bevraging’ • Seminarie 6 juli 2010

4. Invalshoek = rechtenbenadering • Samenwerkingsakkoord federale Staat, Gewesten en Gemeenschappen betreffende strijd tegen armoede • Uitgaan van een recht op water • Recente verklaring van de Hoge vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken

5. In deze presentatie Mix van: • Korte voorstelling van waterthema en instrumenten voor sociaal beleid in de 3 gewesten • Aanbevelingen van het tweejaarlijks Verslag • Resultaten van de bevraging

6. Betreffende de bevraging (1) • Enquêteformulier in juni 2009 naar de watermaatschappijen in België (in Vlaams Gewest in samenwerking met Vlaamse Milieumaatschappij, VMM) • Respons: alle Vlaamse maatschappijen, 19 van de 53 Waalse maatschappijen (94,4 % van de aansluitingen!), de Brusselse maatschappij • 2 bijeenkomsten met Vlaamse maatschappijen en VMM, 1 bijeenkomst met Waalse maatschappijen en Aquawal, 1 ontmoeting met Hydrobru

7. Betreffende de bevraging (2) • Na enquête nog bijkomende informatie (bv. 2009) maar niet altijd volledig. • Alle bedragen zijn zonder BTW (6 %) • Dank aan alle maatschappijen (rapportage was niet eenvoudig)

8. Organisatie van de watersector • Watermaatschappij per regio/gemeente • Aanvankelijk gemeentelijk, maar meer en meer intercommunales • Maar blijft: relatief groot aantal waterbedrijven, en enorme verschillen inzake grootte

9. Aantal aansluitingen Tabel 2: Aantal huishoudelijke aansluitingen per watermaatschappij en hun aandeel in het totaal aantal klanten in 2009, Vlaams Gewest

10. Knipperlichten • definitie en mogelijkheden tot registratie huishoudelijke klant • verscheidenheid maatschappijen, maar ook verscheidenheid in praktijk

11. Aanbevelingen • een aansluiting per woongelegenheid • eenvormige en werkbare definitie huishoudelijke klant • harmonisatie van de praktijken en beleid van de maatschappijen

12. Waterfactuur • gemiddelde factuur bij een verbruik van 100 m3 voor een huishouden van 3 personen • verschillende onderdelen van de (integrale) waterfactuur

13. (Niet-gewogen) gemiddelde factuur Tabel 5 : Niet-gewogen gemiddelde van de gemiddelde factuurbedragen bij een verbruik van 100m3 (3 personen) in de 3 gewesten

14. (Niet-gewogen) gemiddelde factuur • verschillende bedragen voor 3 gewesten (2009): 204,48 euro in Brussel, 289,22 euro in Wallonië, en 320,36 euro in Vlaanderen • 2006-2009: grote stijgingen in Vlaamse Gewest (37 %) en in Waalse Gewest (47 %) • maar grote verschillen tussen watermaatschappijen onderling

15. (Gewogen) gemiddelde factuur Tabel 9 : Gewogen gemiddelde van de gemiddelde factuurbedragen bij een verbruik van 100 m3 (3 personen) in het Vlaamse en Waalse Gewest

16. (Gewogen) gemiddelde factuur • houdt rekening met grootte maatschappij • Vlaams Gewest: 332,01 t.o.v. 320,36 euro, stijging van 34 % tussen 2006 en 2009 • Waals Gewest: 338,30 t.o. 289,22 euro, stijging van 35 % tussen 2006 en 2009

17. Elementen factuur • productie en levering van water • abonnement • saneringsbijdrage (in Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest: gemeentelijk en bovengemeentelijk) • in Waals Gewest: bijdrage Sociaal Fonds • in Brussels Hoofdstedelijk Gewest: ‘solidariteitsbijdrage’ (nog niet in uitvoering)

18. Vlaams Gewest – productie en levering van water • 15 m³ gratis per gedomicilieerd persoon • prijs per maatschappij, bijvoorbeeld (1) AWW : 1,41 euro onafhankelijk van het verbruik Berekening : 1,41 euro x 55 = 77,55 euro voor 100m3 (2) Hoeilaart (2009) : 1,46 euro voor de schijf 16m3-30m3per lid van het huishouden, en1,51 euro voor de schijf > 30m3 Berekening : (1,46 euro x 45m3) + (1,51 euro x 10m3) = 80,8 euro voor 100m3

19. Vlaams Gewest – productie en levering van water Tabel 10 : Prijs van 1m3 water berekend voor een huishouden van drie personen met een jaarverbruik van 100m3, waarvan 45m3 'gratis', per watermaatschappij, Vlaams Gewest

20. Vlaams Gewest – productie en levering van water • prijsverschillen, gemiddeld 1,01 euro per m³ • 2006-2009: stijging met 11 %

21. Vlaams Gewest – abonnement • prijs per maatschappij • prijsverschillen, gemiddeld 40,37 euro in 2009 en 40,85 euro in 2010 • 2006-2009: stijging met 7 % • PIDPA: lager bedrag voor mensen in schuldbemiddeling of –beheer

22. Vlaams Gewest – gemeentelijke saneringsbijdrage • prijs per gemeente, maximaal 1,4 x bovengemeentelijke saneringsbijdrage • prijsverschillen, gemiddelde van gemiddelden 0,9767 in 2009 • 2006-2009: stijging met 122 % • steeds meer gemeenten rekenen bijdrage, en steeds meer het maximale bedrag • Meeste gemeenten: indien vrijstelling bovengemeentelijke saneringsbijdrage ook voor gemeentelijke

23. Vlaams Gewest – bovengemeentelijke saneringsbijdrage • vastgelegd door Vlaamse overheid • 0,8720 euro per m3 in 2010 • 2006-2009: stijging met 28 % • voor bepaalde groepen (automatische) vrijstelling van deze bijdrage ; financieel voordeel bij verbruik van 100 m3 is 87,20 euro Tabel 14 : Bedrag van de bovengemeentelijke saneringsbijdrage in het Vlaamse Gewest

24. Waals Gewest – productie en levering van water (CVD) • prijs per maatschappij, drie schijven • eerste schijf: van 0 tot 30 m3 • tweede schijf: van 30 tot 5000 m3 • derde schijf: boven 5000 m3

25. Waals Gewest – productie en levering van water (CVD) • Prijsverschillen, (gewogen) gemiddelde van 1,96 euro per m³ • 2006-2009: stijging met 12 %

26. Waals Gewest – bovengemeentelijke saneringsbijdrage (CVA) • vastgelegd door Waalse overheid • 1,3080 euro per m³ in 2009 en 2010 • 2006-2009: stijging met 109 % Tabel 16 : Bedrag van CVA, Waals Gewest

27. Waals Gewest – abonnement • prijs per maatschappij • formule vastgelegd door Gewest: (20 x CVD) + (30 x CVA) • prijsverschillen, (gewogen) gemiddelde van 78,16 euro in 2009 • 2006-2009: stijging met 46 %

28. Waals Gewest – bijdrage voor Sociaal Waterfonds • vastgelegd door Waalse overheid • bedraagt 0,0125 euro, voorbije jaren niet veranderd

29. Brussels Hoofdstedelijk Gewest – productie en levering van water • progressieve tarifering, 4 verbruiksschijven • eerste schijf – vitaal: van 0 tot 15m³/inw/jaar          • tweede schijf – sociaal: van 0 tot 15m³/inw/jaar • derde schijf – normaal: van 0 tot 15m³/inw/jaar • vierde schijf – comfort: van 0 tot 15m³/inw/jaar • er wordt rekening gehouden met aantal gedomicilieerde personen

30. Brussels Hoofdstedelijk Gewest – productie en levering van water Voorbeeld van berekening van de prijs van 1 m3 voor een Brussels huishouden van drie personen bij een verbruik van 100m3 (tarief vanaf 1 juli 2010) • Eerste schijf : 0,9280 € x 45m3 (de 3 leden van het huishouden hebben recht op 15m3 aan het tarief van de eerste schijf) = 41,76 € • Tweede schijf: 1,6978 € x 45m3 (de 3 leden van het huishouden hebben recht op 15m3 aan het tarief van de tweede schijf) = 76,40 € • Derde schijf : 2,5162 € x 10 m3 (10 m3 om te komen tot 100m3, aan het tarief van de derde schijf) = 25,16 € • Vierde schijf : 3,7375 € x 0m3 = 0 € T1 + T2 + T3 + T4 = (41,76 € + 76,40 € + 25,16 € + 0 €) : /100 = 1,43 €

31. Brussels Hoofdstedelijk Gewest – productie en levering van water Tabel 18 : Prijs van 1m3 water in een huishouden van drie personen met een jaarverbruik van 100 m3, Brussels Hoofdstedelijk Gewest

32. Brussels Hoofdstedelijk Gewest – productie en levering van water • in 2009 1,23 euro per m³, in 2010 1,43 euro per m³ • 2006-2009: stijging met 3 % • 2006- juli 2010: stijging met 20 %

33. Brussels Hoofdstedelijk Gewest – abonnement • prijs per gemeente • varieert tussen 11,90 euro en 23,80 euro • gemiddeld 17,85 euro

34. Brussels Hoofdstedelijk Gewest – gemeentelijke saneringsbijdrage • prijs per gemeente, verschilt naargelang gebruik saneringsdiensten • vanaf 1 juli 2010 0,52 euro per m³

35. Brussels Hoofdstedelijk Gewest – gewestelijke saneringsbijdrage • vanaf 1 juli 2010 0,33 euro per m³ Tabel 21 : Bedrag van de gewestelijke saneringsbijdrage, Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

36. Overzicht 3 gewesten: factuur

37. Overzicht 3 gewesten: sociale maatregelen betreffende factuur

38. Knipperlichten • stijging facturen, vooral door stijging saneringsbijdragen • grote verschillen tussen watermaatschappijen inzake prijs voor productie en levering • grote verschillen tussen Vlaamse en Waalse gemeenten door gemeentelijke saneringsbijdrage en CVD

39. Aanbevelingen • toegang tot water zonder kosten voor de klant • progressieve tarifering: minimumschijf zonder kosten, ‘normale’ schijf, ‘hoge’ schijf • in combinatie met watermeter en degelijke en waterbesparende installatie per woongelegenheid • beschermd statuut: vrijstelling van saneringsbijdragen voor specifieke groepen (op basis van statuut en inkomen) • solidariteitsbijdrage

40. Betalingsmoeilijkheden Aantal ingebrekestellingen = indicatie voor betalingsmoeilijkheden Maar: • verschillende procedures • niet altijd onderscheid tussen huishoudelijke en niet-huishoudelijke afnemers

41. Ingebrekestellingen • Vlaams Gewest: 175.518 ingebrekestellingen (7,69 % van aantal aansluitingen) • Waals Gewest: 231.101 ingebrekestellingen (15,95 %) • Brussels Hoofdstedelijk Gewest: 37.320 ingebrekestellingen (13,99 %)

42. procedure – Vlaams Gewest • herinneringsbrief, ingebrekestelling • in meeste gevallen mogelijkheid tot afbetalingsplan • incassobureau, vordering voor de rechtbank, vraag tot afsluiting op de lokale adviescommissie (LAC) • afsluiting kan enkel via LAC (bij ‘klaarblijkelijke onwil’ MAAR verschillende praktijken/procedures

43. Betalingsplannen – Vlaamse Gewest Tabel 25 : Aantal toegekende betalingsplannen per watermaatschappij, Vlaams Gewest

44. Betalingsplannen – Vlaams Gewest • in 2008 32.898 betalingsplannen toegekend • verschillende voorwaarden per maatschappij • meestal te betalen binnen het jaar

45. Oproepen voor de rechtbank – Vlaamse Gewest Tabel 26 : Aantal oproepen voor de rechtbank, Vlaams Gewest

46. Oproepen voor de rechtbank – Vlaams Gewest • in 2008 8.968 oproepen voor de rechtbank • 5.173 veroordelingen, maar inhoud niet bekend • geen onderscheid huishoudelijke en niet-huishoudelijke klanten

47. LAC-bijeenkomsten en dossiers – Vlaams Gewest • diversiteit tussen maatschappijen en gemeenten • 209 bijeenkomsten in 2008, met totaal van 5.169 dossiers • aantal dossiers varieert tussen 0 en 203 • in 9 gemeenten geen LAC-bijeenkomst water

48. Vragen tot afsluiting – Vlaams Gewest Tabel 28 : Aantal vragen tot afsluiting in de lokale adviescommissies per watermaatschappij, Vlaams Gewest

49. Besluiten tot afsluiting – Vlaams Gewest Tabel 29 : Aantal besluiten tot afsluiting door de lokale adviescommissies per watermaatschappij, Vlaams Gewest

50. Effectieve afsluitingen – Vlaams Gewest Tabel 30 : Aantal effectieve afsluitingen per watermaatschappij, Vlaams Gewest