1 / 46

دکتر مجید عمید پور دانشار دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی و مدیر گروه مهندسی سیستم های انرژی

چشم انداز عرضه و تقاضای فرآورده های نفتی در ایران تا سال 1405 بررسی و تحلیل سیستماتیک تداوم روند فعلی به عنوان سناریوی مرجع. دکتر مجید عمید پور دانشار دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی و مدیر گروه مهندسی سیستم های انرژی 16 مهر 1388. فهرست مطالب.

ramona
Download Presentation

دکتر مجید عمید پور دانشار دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی و مدیر گروه مهندسی سیستم های انرژی

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. چشم انداز عرضه و تقاضای فرآورده های نفتی در ایران تا سال 1405بررسی و تحلیل سیستماتیک تداوم روند فعلی به عنوان سناریوی مرجع دکتر مجید عمید پور دانشار دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی و مدیر گروه مهندسی سیستم های انرژی 16 مهر 1388

  2. فهرست مطالب • بررسی اجمالی فضای کنونی سیستم انرژی و روند تاریخی عرضه و تقاضا • مدل سازی یکپارچه عرضه و تقاضای فرآورده های نفتی • بررسی روند تقاضای فرآورده های نفتی • بررسی تراز عرضه و تقاضا • جمع بندی و نتیجه گیری

  3. نگاهی به سیستم انرژی ایران سیستم انرژی در ايران با چالش هاي جدي روبرو شده است.براي درک این چالش‌ها، مشكلات و امكان رخداد آنها، نخست، روند تاریخی عرضه و تقاضای حامل های انرژی، الگوهاي مصرف فرآورده های نفتی و سایر حامل های انرژی در ايران، همچنين سياست انرژي دولت ايران را مورد تجزيه و تحليل قرار مي دهيم. اين تجزيه و تحليل، بنيان طرح هاي جايگزين استراتژی های انرژی ايران را فراهم مي‌كند. افزايش مصرف انرژي در ايران هيچگونه تناسبي با رشد بهره وری اقتصادي ندارد.

  4. شناسایی چالش های اصلی سیستم انرژی ايران مشخصات منفي ساختاري اين سيستم عبارتند از: • نخست، شدت انرژي بيشتر از حد منطقي. • دوم، افزايش مصرف فرآورده های نفتی در بخش ترافيك. • سوم، نرخ رشد بالاي مصرف برق و نهايتا مقدار بيش از حد آسيب هاي زيست محيطي. استراتژی انرژي ايران، مطابق سنت هميشگي‌اش، روي تامين تقاضاي رو به رشد انرژي بوسيله نفت، و در پانزده سال گذشته، گاز طبيعي تمركز داشته است. از طرف ديگر، توسعه بيشتر عرضه گازطبيعي، تنها در چارچوب يك سياست انرژي كل‌گرا در راستاي اصول توسعه پايدار مفيد خواهد بود. اينگونه سياست‌ها بايد در كوتاه مدت، منجر به توسعه فناوري‌هاي صرفه جويي انرژي و توجه به پتانسيل منابع انرژي تجديدپذير گردد و در بلند مدت، حركت به سمت بهره‌گيري از تكنولوژي و انرژي‌هاي تجديدپذير را ايجاد نمايد. علاوه بر برنامه بهره مندي از انرژي هسته‌اي، بايد از پتانسيل‌هاي ديگر كشور نيز در جهت متنوع‌كردن منابع انرژي سود جست.

  5. شناسایی چالش های اصلی سیستم انرژی ايران-ادامه • رشد سريع مصرف و شدت انرژي بالا مصرف انرژي در ايران طي سي و چهار سال گذشته، از 90 ميليون بشكه معادل نفت در سال 1350، به بيش از 932 ميليون بشكه معادل نفت در سال 1385 رسيدكه حدود 4/10 برابر شده است. در همين دوره زماني، نرخ رشد مصرف انرژي سالانه تقريبا 7درصد بوده است. اين افزايش سريع در مصرف، در نتيجه فرآيند صنعتي شدن يا افزايش كارايي اقتصادي نبوده است، بلكه اين روند بيشتر منعكس كننده دو مشكل ساختاري سيستم انرژي ايران است: نخست اينكه سطح مصرف انرژي در بخش‌هاي‌كم بازده بالا بوده است. دوم، شدت انرژي در همه بخش‌هاي اجتماعي برخلاف روند جهاني آن ناباورانه بالا رفته است.

  6. روند بهره وری انرژی و تولید ناخالص داخلی در ایران

  7. شناسایی چالش های اصلی و ضعف سیستم انرژی ايران- ادامه • توسعه بخش حمل ونقل بخش حمل و نقل به دلايل زير از اهميت خاصي در خط مشي سياست انرژي امروز و فرداي ايران برخوردار است. • نخست، سيستم هاي حمل ونقل ایران خيلي فرسوده بوده، و ساختارهاي مرتبط با آنها را تنها در بلندمدت مي‌توان تغيير داد كه اين امر هزينه هاي قابل‌توجهي را به اقتصاد ملي وارد خواهدكرد. • دوم، به اين علت كه بخش حمل و نقل عامل اصلي آلودگي هاي زيست محيطي، به خصوص در شهرهاي بزرگ است. • سوم، بخش حمل و نقل اصلي ترين مصرف كننده نفت و فرآورده های نفتی در ايران است، به طوريكه تقريبا مصرف كننده 40درصد فراورده‌هاي نفتي است (در قياس با بخش صنعت كه سهم آن تنها 15درصد است). اين مسئله اثرات منفي را بر ظرفيت صادرات نفت و درآمدهاي نفتي ( به عنوان منبع اصلي تامين بودجه ملي و سرمايه‌گذاري ) خواهد داشت. به دلیل عدم وجود جایگزین جدی به جای فرآورده های نفتی در بخش حمل و نقل، در آینده نیز شاهد تداوم رشد تقاضای فرآورده های نفتی در این بخش خواهیم بود. اگرچه گازطبیعی مهمترین جایگزین فرآورده ها در بخش حمل و نقل ایران مطرح گردیده است، لیکن به دلیل هزینه بسیار زیاد تبدیل گاز طبیعی به CNG و کارایی اندک آن درقیاس با بنزين و دیزل ، احتمالا" در آینده رشد آن در کشور کند و کندتر خواهد شد.

  8. شناسایی چالش های اصلی و ضعف سیستم انرژی ايران- ادامه • رشد بالا و تغییرات ساختاری در مصرف انرژي برق بين سال هاي1346 و 1385، مصرف برق در ايران از 2220گيگاوات‌ساعت تقريبا به 150هزارگيگاوات‌ساعت رسيد، يعني تقريبا 67 برابر شده است. اصلي‌ترين مصرف كننده برق، بخش هاي خانگي و تجاري هستند و بخش صنعت در رده بعدي قرار دارد. همچنين، الگوي مصرف انرژي كم بازده و مصرف گرا به روشني منعكس كننده تحولات در ساختار مصرف برق مي باشند. در حاليكه صنعت مصرف كننده 58درصد و بخش هاي خانگي و تجاري مصرف كننده 40درصد از كل مصرف برق در سال 1355 بوده اند، در سال 1385 اين الگو با تغييراتي مواجه شده است، به طوريكه بخش صنعت 33درصد‌ كل مصرف و بخش‌هاي خانگي و تجاري 52درصد كل مصرف برق را تشكيل دادند.

  9. بررسی روند تقاضای فراورده ها در بخش های مصرف نهایی

  10. مصرف انرژی در بخش های خانگی و تجاری

  11. روند مصرف انرژی در بخش صنعت

  12. روند مصرف انرژی در بخش حمل و نقل

  13. روند تاریخی تولید انرژی در ایران

  14. ضرورت نگاه سیستماتیک به عرضه و تقاضای فرآورده های نفتی • کنترل و سامان دهي توليد ، عرضه و تقاضاي فرآورده هاي نفتي در ايران مستلزم شناخت تعاملات و پيچيدگي هاي کل سيستم انرژي و تعاملات آن با اقتصاد و محيط زيست در يک کل بهم پيوسته و بهره گيري از نظرات تصميم گيران ، متخصصان و مشاوران با تجربه در تنظيم و تثبيت يک برنامه پايدار ( هم به نفع دولت و هم به نفع مردم ) مي باشد. • شبيه سازي تفصيلي سمت تقاضاي حمل و نقل در سطح ملي و ساير بخش ها در داخل استان • پوشش شبيه سازي زنجيره تامين عرضه و تقاضاي فرآورده هاي نفتي و ساير حامل ها شامل توليد، فراورش (پالايش )، تبديل (نيروگاه)، انتقال ، توزيع و مصرف نهايي تمامي حامل هاي انرژي و سمت تقاضا شامل بخش هاي خانگي، تجاري، صنعت، حمل ونقل، کشاورزي و ساير بخش ها و شامل تمامي حامل هاي تجاري انرژي • بررسي و ارزيابي يكپارچه سياست‌هاي مختلف كنترل توليد، عرضه و تقاضا و انتشار آلايندگي زنجيره • ايجاد محيط مجازي براي انجام محاسبات عظيم و ارزيابي تاثير سياست‌هاي مختلف ( اصلاح يارانه، افزايش حمل و نقل عمومي، استانداردها، سياست‌هاي بازرگاني) • مانيتورينگ ميزان تقاضاي هرکدام از فرآورده هاي نفتي در انتهاي برنامه هاي توسعه و چشم انداز1404 • ارايه تراز عرضه و تقاضاي فرآورده هاي نفتي، ميزان نياز به واردات در هر سال، اثر ات بهره برداري از پالايشگاه هاي جديد و تغيير ساختار طراحي پالايشگاه هاي موجود بر روند تامين داخلي و خودکفايي فرآورده ها بالاخص نفت کوره

  15. رویکرد مدل سازی یکپارچه • مدل سازی با استفاده از قابلیت های مدل ساز LEAP انجام گرفته است. • رویکرد مدل سازی بر مبنای روش Bottom Up بوده، و روش مدل سازی تلفیقی از روش های آماری، اقتصاد سنجی و روش فرایندی مهندسی می باشد. • اثرات متغیرها تاثیر گذار، همراه با مدل سازی فناوریکی مد نظر بوده است. • مدل یکپارچه کل سیستم انرژی را پوشش داده، و جریان انرژی را از طرف منابع به سمت مصرف نهایی مدل سازی می کند تاکید اصلی بر روند جریان فرآورده های نفتی خواهد بود.

  16. درباره LEAP • محیط یکپارچه مدل سازی و مدیریت سیستم انرژی که با حمایت سازمان ملل و سایر نهادهای بین المللی برای تحلیل و برنامه ریزی سیستم انرژی کشورهای در حال توسعه طراحی گردیده است. • به خاطر ساختار داده ‌هاي انعطاف‌پذير، لييپ امكان تجزيه و تحليل قدرتمند مشخصه‌هاي فناوري و جزئيات مصارف نهايي را بر اساس انتخاب كاربران فراهم مي كند. • به عنوان ابزار تجزيه و تحليل سياست‌هاي انرژي؛ تاثيرات فيزيكي، اقتصادي و زيست محيطي برنامه‌هاي انرژي جايگزين ، سرمايه گذاري و اقدامات بهينه سازي را فراهم مي‌كند. • كه اين امكان را فراهم مي‌كند تا تصميم‌گيران به راحتي ايده مورد نظر خود را در يك محيط و بستر مجازي ( كه نماينده سيستم انرژي است) بدون ذخيره مدل‌هاي بسيار پيچيده ارزيابي نمايند.

  17. نمودار مرجع سیستم انرژی ایران Source: ESM Model, Saboohi,Y. Sharif University of Technology

  18. مدل سازی تفصیلی سمت عرضه در 30 استان و ملی

  19. مدل سازي منطقه اي • براي مديريت يکپارچه و کارآمد سيستم انرژي ايران بالاخص فرآورده هاي نفتي استان هاي کشور به جز بخش حمل و نقل در داخل يک مدل يکپارچه با اختصاص يک لايه مختص هر استان مدل سازي خواهد شد. • بخش صنعت در هر استاني شامل شهرک هاي صنعتي ( به تفکيک هر شهرک)، صنايع بزرگ و صنايع کوچک و متوسط خواهد بود • بخش هاي ديگر نظير پتروشيمي ها، توليد برق، پالايشگاه ها و مصارف عملياتي نيز مدل سازي خواهند گرديد.

  20. گردآوري اطلاعات، داده ها، مطالعات و نظرات تصميم گيران و صاحبنظران مدل جمعيت مدل سازي اقتصادي مدل سازي تقاضاي خودرو بررسي مشخصات صنعت خودروسازي چشم انداز توليد و واردات ( سواري ها) مدل سازي سهميه بندي بنزين ِDemand Side Model روش1- Transport Analysis روش2- Activity Analysis مدل سازي استانداردهاي مصرف و آلايندگي تعريف و مدل سازي سناريوهاي محتمل Supply Side مدل سازي توزيع سوخت ها مدل سازي انتقال سوخت ها مدل سازي پالايشگاه هاي نفت اولويت بندي سياست ها ارزيابي اقتصادي، اجتماعي و زيست محيط انتخاب استراتژي هاي مطلوب روش مدل سازی در بخش حمل و نقل

  21. مدل سازی سمت عرضه

  22. فراورش نفت خام

  23. محیط مدل سازی LEAP

  24. زیر سیستم های ایجاد شده در مدل یکپارچه

  25. برنامه ريزي زمانبندي تامين از طريق واردات و توليد داخل برنامه ريزي صادرات ساختار برخی خروجی های مدل یکپارچه

  26. بررسی چشم انداز تقاضای فرآورده های نفتیسناریوی مرجع- تقاضای نفت سفید کل تقاضای نفت سفید کشور در سال پایه (1385) برابر 178/7 میلیارد لیتر در سال بوده است که این میزان با اندکی کاهش به 455/6 میلیارد در انتهای افق مدل سازی خواهد رسید. در سال پایه سهم بخش شهری از کل مصرف نفت سفید 16 درصد بود که با اندکی افزایش به حدود 7/25 درصد در چشم انداز خواهد رسید.

  27. روند تقاضای نفت سفید

  28. روند تقاضای بنزین در چشم انداز • نتایج مدل یکپارچه نشان می دهد که تقاضای بنزین در کشور ایران از میزان 26.042 میلیارد لیتر (3/71 میلیون لیتر در روز) در سال پایه به 48.252 میلیارد لیتر ( 2/132 میلیون لیتر در روز) در سال طی چشم انداز خواهد رسید. به دلیل حرکت به سمت خودروهای کم مصرف و خروج خودروهای فرسوده از ناوگان و روند طبیعی جایگزینی گاز طبیعی، این کاهش تفاوت معنی داری با پیش بینی های دیگری داشته است که به صورت خطی به مسئله افزایش تقاضا می نگرند، بدون اینکه مسائلی نظیر جایگزینی، بهبود طبیعی شدت مصرف و تغییرات فناوری را رعایت نمایند. • پیش بینی مدل نشان می دهد که تعداد خودروهای سواری در کشور از میزان 7 میلیون خودرو در سال پایه به بیش از 24 میلیون خودروی سواری در چشم انداز بالغ خواهد شد. همچنین بیانگر این نکته است که متوسط بنزین مصرفی هر خودرو (تمامی خودروها اعم از بنزین سوز، گاز سوز و غیره) از حدود 5/9 لیتر در روز به 4/5 لیتر در روز خواهد رسید که کاهش محسوسی را نشان می دهد.

  29. چشم انداز تقاضای بنزین تحت سناریوی مرجع

  30. تقاضای CNG

  31. روند تقاضای ال پی جی در بخش های نهایی

  32. روند تقاضای نفتگاز در بخش های مصارف نهایی میزان تقاضای نهایی نفتگاز (غیر از مصارف تولید برق و عملیاتی) در ایران از حدود 758/26 میلیارد لیتر به 386/51 میلیارد لیتر بالغ خواهد شد که رشد دو برابری را نشان می دهد. البته در عالم واقعیت، احتمالاً بخشی از این تقاضا به دلیل سیاست های صرفه جویی و تبدیل سوخت دولت حذف خواهد گردید که کارهای بعدی این میزان را مشخص خواهد نمود. از طرف دیگر، مسئله ای که وجود دارد، نیاز به سوخت ارزشمند نفتگاز در بخش صنعت به خصوص صنایع بزرگ است، که می توان این میزان را با گاز طبیعی پوشش داد.

  33. روند تقاضای نفتگاز تحت سناریوی مرجع

  34. چشم انداز تقاضای نفت کوره تقاضای عمده این فرآورده در بخش صنعت بوده، و همچنین برای سوخت کشتی ها، نانواییها و برخی واحدهای خدماتی مورد استفاده قرار می گیرد. از طرف دیگر، نیروگاههای بخاری متقاضیان اصلی نفت کوره برای تولید برق می باشند. در سال پایه کل میزان تقاضای نهایی نفت کوره در بخش های مصارف نهایی بالغ بر 8560 میلیون لیتر بوده است که این میزان با افزایش قابل توجهی به حدود 15557 میلیون لیتر در انتهای چشم انداز خواهد رسید.

  35. چشم انداز تقاضای سوخت در بخش تولید برق حدود 25 درصد تقاضای سوخت در این بخش از فرآورده های نفتی تأمین می گردد. این میزان البته با نوساناتی همراه بوده است که سهم نفت کوره حدود 19 درصد و حدود 10 درصد نیز نفتگاز می باشد. نتایج اجرای مدل یکپارچه تحت سناریوی مرجع نشان می دهد که تقاضای نفتگاز از 388/4میلیارد لیتر در سال پایه به 016/7 میلیارد لیتر در انتهای مدل سازی خواهد رسید.

  36. نفت کوره چشم انداز تقاضای سوخت در بخش تولید برق دیزل

  37. تقاضای سوخت در تلمبه خانه ها و ایستگاه ها و مصارف عملیاتی برای انتقال فرآورده های نفتی، مقداری سوخت (گاز طبیعی ، نفت سفید و نفتگاز) در تلمبه خانه ها و ایستگاه های فشار مصرف می گردد که این میزان از 742 هزار بشکه معادل نفت خام در سال پایه شروع شده، و به 37/1 میلیون بشکه معادل نفت خام در افق مدل سازی خواهد رسید. میزان تقاضای نفت سفید در سال پایه 7/2 میلیون لیتر بوده، که انتظار می رود در چشم انداز به 5 میلیون لیتر برسد. همچنین تقاضای نفتگاز در این بخش عملیاتی از 3/18 میلیون لیتر به 7/33 میلیون لیتر در سال 1404 خواهد رسید.

  38. بررسی تراز عرضه و تقاضای سوخت هافرضیات اصلی • تغییرات در پالایشگاه های موجود مطابق برنامه تدوین شده شرکت ملی پالایش و پخش پیش رود. • طرح های احداث پالایشگاهی مطابق برنامه ساخته شده و شروع به تولید نمایند. • تقاضای سوخت تحت تداوم روند کنونی فضای انرژی ایران و سناریوی مرجع برآورد شده است.

  39. روند تراز عرضه و تقاضای بنزین- واردات، + صادرات • انتظار می رود با بهره برداری از تمامی طرح های پالایشگاه مد نظر شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، ایران تا چشم انداز نه تنها به واردات بنزین نیازی نداشته باشد، بلکه به یک صادر کننده عمده در سطح جهانی تبدیل گردد.

  40. تحلیل روند عرضه و تقاضای نفتگاز کل میزان مصرف نفتگاز در سال پایه بالغ بر 44/31 میلیارد لیتر بوده است که بخش اندکی از آن ( 88/1میلیارد لیتر) از خارج از کشور تأمین شده است. با بهره برداری از پالایشگاه های جدید در کشور و همچنین تحقق طرح های پالایشگاهی از سال 1390 واردات نفتگاز قطع شده، و کشور قادر خواهد بود مقادیر زیادی نفتگاز به خارج صادر نماید که فرایند صادرات نیز در سال 1400 قطع شده، و تنها قادر به تأمین نیاز داخل خواهد گردد، لیکن بعد از سال 1400 مجدداً کشور به واردات نفتگاز وابسته خواهد شد که میزان این واردات در انتهای سال 145 به 7/6 میلیارد لیتر بالغ خواهد گردید.

  41. تحلیل روند عرضه و تقاضای نفتگاز- واردات + صادرات

  42. تحلیل روند عرضه و تقاضای نفت سفید- صادرات

  43. چشم انداز عرضه و تقاضای نفت کوره+ صادرات، - واردات

  44. نیازمندی ظرفیت سازی انبارهای تدارکاتی نفتی

  45. نتیجه گیری و جمعبندی • تداوم روند فعلی مصرف فرآورده های نفتی کشور را وارد بحران اقتصادی و اجتماعی خواهد کرد، احتمال کاهش تدریجی صادرات نفت وجود دارد. • آزاد سازی قیمت موجب اقتصادی شدن اجرای راهکارهای صرفه جویی انرژی شده، و در واقع بستر و فضای بهینه سازی انرژی سیگنال قیمتی واقعی برای مصرف کننده می باشد. • پالایشگاه سازی تنها در صورتی اقتصادی خواهد بود که نگاه صادرات محور باشد، نه خودکفایی. این دیدگاه نیز تنها با واقعی شدن قیمت های نفت امکان پذیر خواهد بود. • به احتمال زیاد کشور بین سال های 1395-1397 به واردات نفت کوره وابسته خواهد شد، در صورت عدم ایجاد تحول در قیمتها، میزان واردات این فراورده به بیش از 5 میلیارد لیتر در چشم انداز خواهد رسید. • تراز تقاضای نفتگاز، دارای نوسان بوده، و به احتمال زیاد کشور در سال های انتهای چشم انداز به واردات نفتگاز وابسته خواهد شد.

  46. پایان با سپاس از تمامی حضار محترم

More Related