SOSYAL ÇALIŞMALARDA GİRİŞİMCİLİK, EKİP ÇALIŞMASI VE GÖNÜLLÜ YÖNETİMİ

1. SOSYAL ÇALIŞMALARDAGİRİŞİMCİLİK, EKİP ÇALIŞMASI VE GÖNÜLLÜ YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Fethi GÜNGÖR Yalova Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Sosyal Hizmet Bölümü fgungor@gmail.com

2. Sosyal Girişimcilik Nedir? • Toplumsal ihtiyaçları fark edip çözüm üretebilen sosyal girişimciler toplumların alışılagelmiş davranışlarını değiştirerek dönüşümlere yol açarlar. • Sosyal girişimcilik, toplumsal uyumdaki tıkanıklıkları fark etmek ve bu tıkanıklığı gidermenin yollarını bulmaktır.

3. Sosyal Girişimci Kimdir? • Risk alarak yenilik ve geliştirme yapabilen kişidir. Bunu yaparken: • sorunutespit eder • çözüm için yeni bir proje üretir • yeni bir yöntem geliştirir • yeni bir kaynak oluşturur • Projenin sürdürülebilirliği için yöntem bulur

4. Sosyal Girişimcinin Özellikleri-1 • Sorunların farkınavarır • Başarılı olmayı ister • Mücadele azmi vardır • Sorumluluk ve risk alabilir • Fırsatları sezebilir • Ekip halinde çalışabilir • Güven duyar, güven verir

5. Sosyal Girişimcinin Özellikleri-2 8. Eksikliğini bilip tavsiyelerden yararlanır 9. Ağırçalışmalara dayanıklıdır 10. Kendinigeliştirme azmi vardır 11. Başkalarını etkileyip çalışmaya katabilir 12. Planlı çalışma yeteneği vardır 13. Araştırma yaparak hizmetini geliştirir.

8. Örnek Girişimci-1 Grameen Bankası kurucusu / Bangladeş 1940

9. Prof.Dr. Muhammed YUNUS • Mikrokreditkavramını bulan • 2006Nobel Barış Ödülüsahibi • Dünya Yemek Ödülü dahil 75 ödülün sahibi • Haziran 2008 /ABD'den Foreign Policy ve • İngiltere'den Prospectdergilerinin anketinde • Dünyanın ilk 100 entellektüeli listesinde 2.

10. Örnek Girişimci-2 Kütüphaneci Mustafa Amca / Ürgüp 1943

11. Mustafa GÜZELGÖZ • Ürgüp Tahsin Ağa Kütüphanesi– Sene 1943 • Eşeğe bir sürü kitap yüklemiş bir amca, • gariban çocukların ellerine kitapları verir. • "Çocuklar bunları okuyun, aranızda da değişin. On beş gün sonra aynı gün gelip alacağım.  Aman yıpratmayın, diğer köylerdeki arkadaşlarınız da okuyacak."

12. Genç Mustafa bakar ki, kütüphaneye kadınlar hiç gelmiyor. Zenithve Singer'e mektup yazar:
'Bana dikiş makinesi yollayın, firmanızın adını kütüphanenin girişine kocaman yazayım' der.  10 makine gelir. • Nevşehir'den binlerce memur geçti, kimse onları hatırlamaz, ama Mustafa Güzelgöz ve eşeğinin heykeli var.

13. TAKIM ÇALIŞMASI / EKİP RUHU

14. Birlik, güven, yönetişim Söylem ve eylem birliği yapabilen 5A-3U sahibi insanlar iyi bir ekip oluşturabilir. Ekip ruhu güven üzerine kurulur. Güven ise iyi yönetişim prensiplerinin uygulanması ile gelişir: Şeffaflık, hesap verebilirlik, etkililik, tutarlılık, katılımcılık ve yerindelik.

15. Takım gruptan farklı olarak, paylaştıkları amacıelbirliği ile, en verimli şekilde gerçekleştirmeye çalışan insanların oluşturduğu bir birliktir.   • Takım çalışması, belirli sayıda çalışanın, belirli amaçlarla ve belirli sürelerle bir araya gelip kurum amaçlarının gerçekleştirilmesi, sorunların çözülmesi, toplumda yenilik ve değişme çabalarının planlanması ve yürütülmesine yönelik eylemler bütünüdür.

16. Takımın Özellikleri • Takımdaki üye, etkin, saygın ve vazgeçilmez olduğu bilincini taşımalıdır. • Bir tek üyenin işlevini gerçekleştirememesi etkinliği bozar. • Üyeler hedefe çoşku ile güdülenmiş olmalıdır. • Düşünce üretmek, seçenek bulmak ve öneri geliştirmek için özgür bir ortam sağlanmalıdır.

17. 5. Üyeler birbirilerine inanmalı ve güvenmeli. 6. Takımın hedefleri ile üyelerin amaçları paralel olmalı. 7. Kararlar ve çözümler takımın tüm üyelerinin katkısıylaoluşturulmalı. 8. Her üye birbirini anlamaya ve tanımaya çalışmalı; etkilemeye ve etkilenmeye açık olmalı. 9. Göreve ilişkin bilgi ve tecrübeler, üyelerce zamanında paylaşılmalıdır.

18. TAKIMIN OLUŞUM AŞAMALARI 1. Tanı(ş)ma Dönemi: Takım olmaya aday bireyler misyonu ve birbirlerini tanır. 2. Fırtına Dönemi: Üyeler bir taraftan işin ağırlığıyla yüzleşirken diğer taraftan nasıl uyum sağlayacaklarını öğrenir. 3. Normalleşme Dönemi: Takım yöntemini ve kurallarını belirlemiştir. 4. Çalışma Aşaması: Problem çözmeye başlamıştır.

19. Ekipkurarkendikkat! • Bütün, parçalarının toplamından daha büyüktür. • Hiçbirimiz hepimiz kadar zeki olamayız. • Her hangi bir takım, en zayıf halkasının gücü kadar güçlüdür. • Ekipte en zayıf halka, yanlış yerde görevlendirilmiş, işin özünü kavrayamamış olan üyedir.

20. YABAN KAZLARI ÖRNEĞİ

21. İnsanlar, birbirlerinden hız ve haz alarak hedeflerine daha kolay ve çabuk erişirler. • Bizimle aynı yöne gidenlerle bilgi alışverişini ve işbirliğini sürekli kılmalıyız. • Yaptığınız işi, yeri ve zamanı geldiğinde başkasına bırakmakgerekiyor. • İlerlemek için uyarı gereklidir. Uyarıları alınmadan sevinçle karşılamalıyız.

22. STK’LARDA GÖNÜLLÜ YÖNETİMİ

23. Üçüncü Sektörün Yükselişi • Günümüz modern toplumlarında STK’ların her geçen gün türleri ve sayıları artmaktadır. • STK’lar, vatandaşların ortak bakış, ortak çıkar, ortak duyarlılık ve ortak talepleri temelinde gönüllü olarak bir araya gelerek; kamu sektörü ve özel sektör dışında üçüncü bir alanda meydana getirdikleri dernek, vakıf, sendika, platform vb. organizasyonlardan oluşan yapılardır.

24. STK’larınVarlıkSebebi • Gönüllülük prensibiyle hareket eden STK’lar, toplumsal bilincin oluşmasını sağlama, devletin uzanamadığı ya da yetersiz kaldığı alanlarda insanların ihtiyaçlarını karşılama, dezavantajlı grupların haklarını savunma gibi görevler üstlenir. • STK’ların toplumsal ihtiyaçları gözeten etkin faaliyetler yürütebilmesi, girişimci olmalarına, ekip ruhuyla birlikte çalışmalarına ve gönüllüolarak adlandırılan insan servetini iyi yönetmelerine bağlıdır.

25. Gönüllü Kimdir? • Gönüllü, maddi veya siyasi bir çıkar beklentisi içinde olmadan, sosyal sorumluluk anlayışıyla, ailesi ya da yakın çevresi dışındaki bireylerin hayat kalitesini artırmak ya da refah seviyesinin yükseltilmesini ve eşit bir biçimde dağılmasını sağlamak için, hür iradesiyle, bir toplumsal girişime veya bir STK bünyesindeki etkinliklere kendi bilgi, beceri, deneyim, finansal kaynak ve zamanını kullanarak destek olan insandır. (Güder, 2006: 4).

26. Gönüllülükte öne çıkan unsurlar • zorunlu olmaması; • bedelkarşılığı olmaması; • kurumsal yapı içinde gerçekleşmesi ve • kamu yararı amacıyla topluma yönelmiş olmasıdır.(Palabıyık, 2011: 90).

27. Gönüllülükte hiç mi karşılık yok? • Gönüllülerin karşılık beklemeden bir iş yapıyor olması, onların yaptıkları iş karşılığında hiçbir şey elde etmeyecekleri anlamına gelmez. • Yapılan birçok araştırma, gönüllülüğün bireyin kişisel gelişimini ve manevi tatminini desteklediğini göstermektedir. (Özden, 2008: 57).

28. Gönüllülüğün kişiye katkıları • İnsanlar arasındaki bağı güçlendirme, • sosyalleşme, • itibar görme, • değerverme, • hoşgörü, • paylaşımcılık, • diğerkâmlık, • aidiyetve • güvenduygusu geliştirme...

29. GönüllülüğünToplumaKatkısı • Gönüllülük; • hem hizmet sunan bireyler, • hem de hizmet talep eden bireyler açısından • pozitif kazanç oluşturmaktadır.

30. Bireysel gönüllülüğün sebepleri • yalnızlık giderme, • örnek kişi olma, • yetki alma, • kariyer geliştirme, • aidiyet hissi, • sosyalleşme, • entelektüel gelişim, • hünerlerini paylaşma, • servetini iyi amaçlara kullanma, • imajını iyileştirme, • becerilerini geliştirme, • manevi etkenler ve • moda...

31. Kurumsal gönüllülük sebepleri • Kurum yöneticisinin gözüne girme, • bu yolla kariyerfırsatı oluşturma, • toplumda iyi şirket imajı oluşturma, • sosyal sorumluluk bilincinde olma, • pazarda rakiplere karşı avantajsağlama, • vergiden muafiyet vb. etkenler... (Özmutaf, 2007: 153-154).

32. Gönüllülükkeyfilikdeğildir! • Hür tercihiyle gönüllüolan kişi görevlendirildikten sonra üstlendiği işi isteyerek, gönülden yapmalıdır. • Gönüllünün üzerine aldığı işi yapmaması,geciktirmesiya da savsaklaması gönüllüden beklenmeyecek davranışlardır.

33. Gönüllülüğün STK’lar Açısından Önemi • STK çalışmalarına katılan gönüllüler, her bireyin toplumun bir parçası olduğu bilinciyle; • geleceğin daha iyi olması için “ben de bir şeyler yapabilirim” düşüncesiyle; • maddi imkânlarını, zaman, emek ve deneyimlerini, yeteneklerini ve bilgilerini, • insani ya da toplumsal bir amaç için ortaya koyan duyarlı ve saygın bireylerdir.

34. STK’ların en önemli serveti • STK’larda insan kaynaklarının önemli bir çoğunluğunu oluşturan gönüllüler, kuruluşun gücünü belirleyen göstergelerdendir. • Geniş ve nitelikli gönüllü tabanı, gönüllü kuruluşun parasal imkânlarıyla belki de hiçbir zaman sahip olamayacağı insan kaynağını maddi bir harcama yapmadan kullanabilmesi anlamına gelmektedir. (Akatay, 2008: 125-125).

35. Gönüllü elçiler • Nitelikli gönüllü sayısı bir STK’nın başarısının göstergesidir. Gönüllülerin farklı bilgi ve becerilere sahip olmaları, yenilikçi ve geliştirici olmaları STK için fırsatlar sunar. • Gönüllüler, STK’ların toplumdaki temsilcileri oldukları kadar aynı zamanda STK’lar içerisinde toplumun temsilcileridirler.

36. Gönüllü niçin üye olur? • Kuruluşun faaliyetlerine ilgi duyması ve o alanda katkı yapma isteği. • Gönüllü kaynağının etkili kullanılması STK’ların toplumda tanınmasında ve benimsenmesindeavantaj sağlar. • Gönüllüleri ve gönüllü faaliyetleri etkin olan STK’ların hizmet kalitesi ve sürdürülebilirliğiartar.

37. Yönetim ihtiyacı • İki insanın belirli bir amaç doğrultusunda hedeflerini gerçekleştirebilmeleri için ortak olarak faaliyeti gerçekleştirme çabasına girdikleri yerde yönetim olgusunun varlığı kaçınılmazdır. (Erken, 2008: 9).

38. Gönüllü Yönetimi • STK’ların misyonunu başarılı bir şekilde gerçekleştirebilmesi ve sürdürülebilirliği sağlaması için tıpkı kâr amacı güden kuruluşlar gibi iyi bir planlama ve yönetim sürecine muhtaçtır. • Bu süreçlerin en önemli kısmı ise gönüllü kaynağı ile ilgili olandır. • Gönüllü yönetimi, sayıları 150 bini aşan STK’lar için zorunlu hale gelmiştir.

39. Gönüllüyönetimi ne işeyarar? • Türkiye’de gönüllü kaynağın eksik olması sebebiyle STK’lar yetersiz kalmaktadır. • Sorunlu yönetim yapısı ve kurum içi işbirliğinin düşük olmasından kaynaklanan bu durumun üstesinden gelinebilmesinin en önemli yollarından biri ise gönüllü yönetimidir.

40. Gönüllüyönetimisüreci ‘Gönüllü yönetimi’ • sivil toplum kuruluşlarına gönüllü çekilmesi, • gönüllüleri değerlendirerek uygun programa yerleştirme ve • iyi ilişkiler ağı oluşturma gibi profesyonel süreçleri gerçekleştirmektedir.

41. Profesyonel gönüllü yönetimi ihtiyacı • Gönüllülerin daha eğitimli, • daha yüksek motivasyona sahip, • bilgi, beceri ve donanımı yüksek • sorgulayanbireyler olması profesyonel gönüllü yönetimi ihtiyacını arttırmaktadır. (Flood vd., 2005: 80).

42. Gönüllününeğitimi • Dezavantajlı gruplara hizmet sunan gönüllü kuruluşlar açısından gönüllü yönetiminin ayrıca bir önemi vardır. • Bu gönüllülerin hizmet verdiği dezavantajlı grup hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. • Bu da gönüllülere verilecek oryantasyon eğitimi ile sağlanabilir.

43. Gönüllü yönetimi süreci-1 • İşe uygun gönüllü seçimi, • sürekli bilgilendirme, • görev tanımının yapılması, • etkin-sürdürülebilir çözümlergeliştirme, • organizasyon ve gönüllü adına daha net bir süreç elde etme, • gönüllüler arasında daha eşit ve profesyonel hizmet dağılımı, • yaptıkları faaliyetlere yönelik motive edilmeleri.

44. Gönüllü yönetiminin iki yönü • Gönüllü yöneticisindenhaberdar olması ve kendisini yönlendireceğini bilmesi gönüllünün motivasyonunu ve dolayısıyla hizmet kalitesini arttıracaktır. • Gönüllü yönetiminin olumluyönü: yönetilen grubun istekliolmasıdır. • Olumsuzyönü ise, bireylerin gönül bağlılığı dışında hiçbir bağlarının bulunmamasıdır. Olumsuz bir durumla karşılaştığında ya da hiçbir neden göstermeksizin gönüllülüğü bırakabilir.

45. Gönüllü yönetimi süreci-2 • Görevçerçevelerinin belirlenmesi ve tanımlanması • Bu çerçeveye uygun gönüllülere ulaşma • Gönüllülerin kuruma oryantasyonu • Görevlendirme ve seçim • Kurum içi eğitim • Gönüllülerin motivasyonu • Performans değerlendirme • Ödüllendirme

46. Gönüllülerin Görev Çerçevelerinin Belirlenmesi ve Tanımlanması • STK’nın misyonu ve vizyonu • hitap edeceği kesim • hedef ve planlama • işe uygun gönüllülerin belirlenmesi • ne tür faaliyetleryürütebileceği • kurumun gönüllülerden beklentileri

47. Gönüllülere Ulaşma • Gönüllülere ulaşma ve kuruma çekme aşamasında, gönüllülerin davet edilme sebebinin net olarak belirlenmemesiolumsuz izlenim doğurabilecektir. • Kurumun iyi bir alt yapıya sahip olması, şeffaflık ilkesini gözetmesi, hedeflerini iyi belirlemesi ve iyi bir tanıtım sürecine sahip olması gerekir.

48. Gönüllü bulma kaynakları • Öğrenciler; özellikle üniversite öğrencileri, • paranın yanında gönüllü desteği de verebilen işletmeler, • eski gönüllüler • emekliler, • diğer STK’lar.

49. Gönüllülerin Kuruma Oryantasyonu • Oryantasyon süreci gönüllünün kuruma ilk geldiği ve kurum hakkında ilk bilgi elde ettiği dönemdir. • Bu süreçte kurumun gönüllülere tanıtımı yapılır. • Oryantasyon sürecinin sonucunda gönüllünün kurumu ve kurumun hedeflerini benimsemesi beklenir.

50. Oryantasyon sürecinde üzerinde durulması gereken konular • Kurumun tarihçesi, • misyonu ve vizyonu, • amaç ve hedefleri, • yapısı ve birimleri, • gönüllü politikaları, • gerçekleştirilen gönüllü hizmetler, • çalışma arkadaşları, • faaliyet bilgileri, • yardımcı olabilecekler, • ofis, araç ve gereçler. (Polk, 2006: 25; Ellis, 2005: 53).