Wstęp

1. Funkcjonowanie szkolnych stowarzyszeń kultury fizycznej w ustawodawstwie polskim na przykładzie Szkolnego Klubu Sportowego „Iskra” z Sanoka. Paweł SkibaSanok 2008

2. Wstęp Przemiany w Polsce po roku 1989, oprócz przeobrażeń w ustroju politycznym i gospodarczym, pociągnęły za sobą głębokie zmiany w funkcjonowaniu nie tylko szkół publicznych, ale również organizacji sportowych o charakterze szkolnym (uczniowskie kluby sportowe, szkolne kluby sportowe, itp.). Likwidacja dodatkowych zajęć pozalekcyjnych o charakterze rekreacyjnym czy stricte sportowym spowodowała regres masowej kultury fizycznej, a co za tym idzie zmalała aktywność ruchowa społeczeństwa. Niemal równocześnie nasiliły się zjawiska negatywne w zachowaniu młodzieży – agresja, nadużywanie alkoholu, tytoniu, narkotyków – stały się powszechne, niekiedy wręcz akceptowane. Wynikiem przemian będzie za pewne znaczne pogorszenie stanu zdrowia i kondycji fizycznej młodzieży lat dziewięćdziesiątych, które w przyszłości (obecnej teraźniejszości) może oznaczać nasilenie chorób cywilizacyjnych. Nie bez znaczenia jest również wieczny pośpiech, siedzący tryb życia, cywilizacja „monitora komputerowego” – czynniki, które nie mogą przysłużyć się prawidłowemu wychowaniu dzieci i młodzieży w warunkach ku temu niezbędnych. Kryzys lat dziewięćdziesiątych w aspekcie szeroko pojętej kultury fizycznej miały powstrzymać akty prawne umożliwiające odbudowanie systemu zajęć rekreacji ruchowej, tak by przysłużyć się rozwojowi społeczeństwa nie tylko w rozumieniu zdrowia młodych pokoleń ale również aktywności społecznej nauczycieli i trenerów. Funkcjonujący przy II Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku szkolny klub sportowy opierał swą działalność na aktywności zawodowej nauczycieli wychowania fizycznego. Kryzys gospodarczy i transformacja ustrojowa spowodowały, że w drugiej połowie dekady jego funkcjonowanie sprowadziło się do prowadzenia 1-2 godzin pozalekcyjnych w tygodniu z 2-3 dyscyplin sportowych i udziału, nieczęsto na zasadach „pospolitego ruszenia”, w szkolnych zawodach sportowych. Ta sytuacja, bezwzględnie oparta na braku środków finansowych, spowodowała podjęcie działań niezbędnych, by sport szkolny i kultura fizyczna przy II LO nie stały się fikcją statystyczną, opartą na niekończących się sprawozdaniach, przemowach, pseudo dyskusjach. Państwo polskie dało swoim obywatelom słynną wędkę. Na efekty nie trzeba było długo czekać.

3. Aspekty prawne funkcjonowania stowarzyszeń kultury fizycznej w Polsce. Podstawowym aktem prawnym, określającym status stowarzyszeń obywateli w Polsce jest Konstytucja[1], a zaraz za nią ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. – „Prawo o stowarzyszeniach” – oba akty zakładają wolność zrzeszania się obywateli. Prawo to jest rozszerzone na osoby małoletnie od 16 roku życia, dając im pełną możliwość uczestnictwa w zarządzie, korzystania z czynnego i biernego prawa wyborczego. Małoletni poniżej 16 roku życia mogą przynależeć do stowarzyszeń za zgodą swych prawnych opiekunów, ale ich zdolności prawne są tu ograniczone. Do tego, by powstało stowarzyszenie (również kultury fizycznej) potrzebna jest wola 15 osób, tworzących komitet założycielski i przygotowujących statut. Statut[2], jako swoistego rodzaju konstytucja organizacji, powinien określać w szczególności nazwę, teren działania i siedzibę stowarzyszenia, cele i sposoby ich realizacji, określenie praw i obowiązków członków, władze stowarzyszenia itp. [1] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, Rozdział II, Wolności i prawa obywatelskie, art. 57, 58. [2] Statut Szkolnego Klubu Sportowego (SKS) „Iskra”. „Prawo o stowarzyszeniach” daje podstawy do działania obywatelom właściwie na wszystkich płaszczyznach życia społecznego. Ustawa z dnia 18 stycznia 1996r. o kulturze fizycznej tworzy system, wokół którego skupiają się wszystkie organizacje o charakterze sportowym. Akt ten stanowi, że kultura fizyczna jest częścią kultury narodowej, chronionej przez prawo, zaś wszyscy obywatele bez względu na wiek, płeć , wyznanie, rasę oraz stopień i rodzaj niepełnosprawności mają nieograniczony dostęp do jej wszelakich form. Celem kultury fizycznej w Polsce jest dbałość o prawidłowy rozwój psychofizyczny i zdrowie wszystkich obywateli, zaś wychowanie fizyczne i rekreacja ruchowa stanowią jeden z wielu elementów ich realizacji. Ustawa o kulturze fizycznej umożliwia powołanie do życia szczególnego rodzaju klubu sportowego jakim jest uczniowski klub sportowy, którego członkami winni być w szczególności uczniowie, rodzice i nauczyciele. Kluby takie podlegają wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostów, właściwych ze względu na siedzibę i miejsce działalności.

4. Równocześnie organizacje pożytku publicznego mogą otrzymywać wszelkiego rodzaju darowizny, przy czym tą najpowszechniejszą jest darowizna 1% z podatku dochodowego osób fizycznych. Status ten dodatkowo uprzywilejował stowarzyszenia – zwolnił je od podatków dochodowych (funkcjonowanie non profit) od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, części opłat skarbowych i sądowych. Te zdecydowane przywileje zostały obwarowane obowiązkami względem organów nadzoru – właściwych sądów i starostw powiatowych. Każda z organizacji pożytku publicznego musi co roku składać informacje z działalności merytorycznej i finansowej dokonując stosownych wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym i publikując je na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Podobnie rzecz ma się z lokalnymi urzędami skarbowymi i starostwami. W powszechnym znaczeniu rejestracja taka nazywana jest uproszczoną – nie zachodzą tu bowiem obowiązki względem Krajowego Rejestru Sądowego, co w znacznym stopniu może ułatwić (odbiurokratyzować) działalność stowarzyszenia. W rozwoju wszelkiego rodzaju sportu szkolnego kluczową rolę zaczęła odgrywać uchwalona 24 kwietnia 2003r. ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Zakłada ona funkcjonowanie sfery zadań publicznych m.in. w zakresie edukacji, nauki, oświaty i wychowania, krajoznawstwa, wypoczynku dzieci i młodzieży oraz upowszechnianie kultury fizycznej i sportu. Ustawa ta narzuciła organom administracji rządowej konieczność zlecania organizacjom pozarządowym (również stowarzyszeniom kultury fizycznej) realizację zadań publicznych, co w znacznym stopniu zwiększa możliwość funkcjonowania szeroko pojętej działalności w zakresie kultury fizycznej. Uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego (poprzez rejestrację działalności w Krajowym Rejestrze Sądowym) stało się de facto obowiązkiem społeczników – to on umożliwił im bowiem udział w otwartych konkursach ofert, a co za tym idzie zdobywanie środków finansowych na statutową działalność.

5. Dodatkowe obowiązki formalno – prawne nakładają na stowarzyszenia kultury fizycznej ustawa z dnia 29 czerwca 1995r. o statystyce publicznej (numer REGON) oraz ustawa z dnia 13 października 1995r. o zasadach ewidencji podatników i płatników (Numer Identyfikacji Podatkowej – NIP), jednak za względu na ich szczególne, administracyjne znaczenie, ich rola w niniejszym opracowaniu została pominięta. Podsumowując – ustawodawstwo polskie w omawianej materii daje wyjątkowo duże możliwości działania na rzecz kultury fizycznej. Jednak poza przywilejami, funkcjonuje grupa obowiązków, których zadaniem jest rozliczanie i kontrola organizacji pożytku publicznego, tak by ograniczyć efekty niepożądane związane z defraudacją pieniędzy publicznych. Poparciem tej tezy może być tylko jedno zjawisko – systematycznie zwiększająca się grupa stowarzyszeń, walczących o dotacje państwowe w konkursach ogłaszanych przez administrację rządową na szczeblu ogólnokrajowym, wojewódzkim czy powiatowym. Struktura i funkcjonowanie SKS „Iskra” przy II Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku. W okresie od lipca do sierpnia 2003r. nauczyciele wychowania fizycznego Krzysztof Czech i Paweł Skiba podjęli pierwsze kroki mające na celu formalno – prawną rejestrację szkolnego klubu sportowego. Korzystając z przepisów ustawy „Prawo o stowarzyszeniach” i ustawy o kulturze fizycznej opracowali statut, który stanowił podstawę późniejszych działań. Na wniosek zebrania założycielskiego 21 października 2003r. starosta powiatu sanockiego wpisał Klub do rejestru stowarzyszeń kultury fizycznej i ich związków Wydziału Spraw Obywatelskich i Obrony Cywilnej pod nr 47. Ta decyzja otworzyła stowarzyszeniu drogę do oficjalnego pozyskiwania środków finansowych na swoją działalność, choć nałożyła też dodatkowe obowiązki związane z uzyskaniem numeru statystycznego REGON, numeru NIP oraz założeniem konta w Podkarpackim Banku Spółdzielczym. 21 listopada odbyło się Walne Zebranie Wyborcze Klubu, w wyniku którego ukonstytuowały się władze Zarządu i Komisja Rewizyjna.

6. De facto pod koniec 2003r. działania kilku pasjonatów zostały sformalizowane do realizacji celów statutowych[3]. Wychodząc naprzeciw potrzebom młodzieży chętnej do uczestnictwa w zajęciach sportowo – rekreacyjnych zastosowano optymalne formy i metody pracy tak, by nasi członkowie i zawodnicy mieli możliwość realizacji swoich zainteresowań. Szkolenie oparto na sekcjach piłki siatkowej, koszykowej i sekcji pływackiej. Mając świadomość rozbudzania potrzeby aktywności u szerokich rzesz młodzieży, opartej na przeświadczeniu, ze ukształtowane w młodym wieku nawyki przekuwają się na styl życia, realizowano plan działań nie tylko na zawodach kierunkowych sekcji ale również na obozach, rajdach czy piknikach. Wiedząc, co się dzieje z naszymi dziećmi, którym zabrano możliwości dania upustu swej młodzieńczej energii, Klub realizował hasło „w zdrowym ciele zdrowy duch”. Jednym z założeń sportowych roku szkolnego 2003/2004 było utrzymanie II LO w Sanoku w pierwszej piątce sportowego rankingu Podkarpackiego Wojewódzkiego Szkolnego Związku Sportowego. [3] Statut SKS ISKRA, § 6 Baza szkoły, a co za tym idzie i możliwości lokalowe Klubu, ograniczała się do niewymiarowej sali gimnastycznej, na której nie można było rozegrać żadnych poważnych zawodów. Podobnie rzecz się miała z wynajmowanym na 4 godziny tygodniowo basenem, czy dostępem do miejskiego stadionu. Tego typu warunki do pracy stawiały nas (stawiają do tej pory!) w bardzo niekorzystnej sytuacji szkoleniowej. Stworzyliśmy więc system kwalifikacji szkolnych, mający na celu wyłowić najlepszych w poszczególnych dyscyplinach. Oznaczało to konieczność realizowania „mistrzostw liceum” oraz publikowania informacji o zwycięzcach. Te kwalifikacje szkolne stanowiły nie tylko element sportowego wyżycia się młodzieży ale również aspekt rywalizacji, możliwości sprawdzenia się w warunkach mniej stresujących niż zawody wyższego szczebla. I tak krok po kroku stworzono zespoły wywodzące się z „myśl trenerskiej” Klubu oraz zawodników trenujących na co dzień różne inne dyscypliny w Sanoku. Właśnie ten łącznik oznacza dla nas prawdziwy element kultury fizycznej – SKS „Iskra” zaczął tworzyć warunki do jej rozwoju.

7. Już na początku udało się reprezentacjom II LO w Sanoku zdobyć srebrny medal podczas finałów Wojewódzkiej Ligii Lekkoatletycznej oraz brązowy medal w piłce koszykowej. Wyniki z pozostałych dyscyplin pozwoliły nam zająć II miejsce w ogólnej wojewódzkiej klasyfikacji sportowej Podkarpackiego Wojewódzkiego Szkolnego Związku Sportowego. W kolejnych latach worek z medalami napełniał się sukcesywnie : trzykrotne drużynowe zwycięstwo podczas finałów pływackich, 5 medali w startach indywidualnych; złoty i srebrny medal w piłce ręcznej dziewcząt; dwa srebrne i jeden brązowy medal w piłce koszykowej dziewcząt; złoty medal w unihokeju dziewcząt, srebrny chłopców; brązowe medale reprezentacji siatkarskich; brązowy medal w sztafetowych biegach przełajowych dziewcząt. Ukoronowaniem osiągnięć wydaje się być tytuł najlepszej szkoły ponadgimnazjalnej województwa podkarpackiego w rankingu sportowym w sezonie 2006/2007.

8. Bez zwycięstwa nie ma nagrody. Zaangażowanie młodzieży w życie sportowe szkoły musiało zostać nagrodzone. Stąd zrodził się pomysł na Konkurs Na Najbardziej Usportowioną Klasę, który propagując idee współzawodnictwa miał za zadanie motywować do działań zespołowych i kształtować nawyk aktywnego wypoczynku. Konkurs zakładał punktowanie wszystkich imprez sportowych, w jakich brali udział uczniowie liceum, stopniując wielkość punktacji do udziału w zawodach szkolnych, powiatowych poprzez grę w finałach i sukcesy medalowe. Jego najważniejszym elementem była jednak powszechność, wynik sportowy schodził na plan dalszy. Dodatkowo punktowane były pomoc i sędziowanie zawodów (aspekt aktywizacji uczniów zwolnionych z zajęć wychowania fizycznego ze względów zdrowotnych) oraz co semestr doliczano punkty z średnią ocen klasy pomnożoną przez 10. Ta sytuacja oznaczała, że niekoniecznie najsilniejsi zostają zwycięzcami. W nagrodę dyrekcja liceum współfinansowała biwak żeglarski dla 3 najlepszych klas.

9. Czy Konkurs przyniósł efekty? Jeśli oceniać to przez pryzmat masowości, tak. W ciągu roku szkolnego młodzi ludzie brali udział w ponad 50 imprezach sportowych. Miejsca w rankingach PW SZS potwierdzają tę tezę, podobnie jest z liczbą absolwentów związanych bezpośrednio lub pośrednio kierunkiem swych studiów z kulturą fizyczną. Rozwój sportu wokół środowiska II LO w Sanoku spowodował konieczność szukania dróg do pozyskiwania środków finansowych na realizację nowych zadań. Jedną z takich szans okazało się uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego, a co za tym idzie rejestracja Krajowym Rejestrze Sądowym. 14 grudnia 2004r. SKS „Iskra” uzyskał taki status, co umożliwiło stowarzyszeniu prowadzenie akcji zbiórki pieniężnej w ramach darowizny 1% podatku dochodowego od osób fizycznych oraz składanie ofert konkursowych na pozyskanie środków służących realizacji celów statutowych. I tak Klub na przestrzeni ostatnich 3 lat otrzymał dotacje z Podkarpackiego Urzędu Marszałkowskiego, Ministerstwa Sportu czy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej na realizację programów profilaktyki uzależnień dzieci i młodzieży, organizację kursu żeglarskiego czy prowadzenie zajęć sportowo-rekreacyjnych. Za tymi swoistymi immunitetami ekonomicznymi przyszły dodatkowe obowiązki sprawozdawczo – skarbowe. Biurokratyzacja postępuje. Autor niniejszej pracy (prezes Zarządu SKS „Iskra”) obliczył, że prowadzenie zajęć z sekcją pływacką zajmuje tylko 1/3 czasu poświęcaną na pracę w Klubie, 2/3 jest przeznaczone na sprawy administracyjne, sprawozdawcze i finansowe. Sukces sportowy, a o takim można śmiało mówić, pociągnął za sobą nowe obowiązki, te zaś z kolei odrywają od działań związanych z powszechną kulturą fizyczną. Czy to oznacza odejście od korzeni bezpośredniej pracy z młodzieżą? Do pewnego stopnia tak. Już w 2006r. zarysował się niekorzystny, z punktu widzenia masowej aktywności fizycznej trend – reprezentanci II LO w dużej mierze są zawodnikami klubów ze sfery sportu kwalifikowanego, zaś uzupełniają ich ci najlepsi „amatorzy”. Stworzenie warunków do rozwoju kultury fizycznej spowodowało, że uczniami liceum zostają chętnie zawodnicy z sanockich klubów sportowych, wiedząc, że tu mogą realizować swoje plany.

10. Niestety przypomina to „wyścig ku słońcu” drzew narażonych na brak światła. Małe i chore ustępują miejsca silnym i wysokim. Zjawisko jakby z przyrody a jednak realne w życiu codziennym ludzi. Już obecnie reprezentacja liceum w piłce koszykowej i ręcznej jest zdominowana przez zawodniczki Gimball Tarnawa Dolna, reprezentacje siatkarskie opierają się na zawodnikach TSV Sanok i KS Sanoczanka. W 2007r. SKS „Iskra” stanął na rozdrożu – czy zwiększyć zasięg swojego działania i stać się klubem międzyszkolnym, skupiającym w sobie młodzież z innych szkół, czy trwać wokół II LO i wykorzystywać maksymalnie umiejętności zawodników kształcone w sporcie kwalifikowanym? Prawdopodobnie lata 2008 i 2009 odpowiedzą na to pytanie. Nie bez znaczenie będzie tu za pewne sytuacja związana z dotacjami państwowymi na działania celowe. Czy wygra masowa kultura fizyczna czy sukces sportowy bez rzesz młodzieży powszechnie grającej w piłkę, czy biegającej po sanockich błoniach? SKS „Iskra” a realizacja programów aktywizujących młodzież do rekreacji sportowo – ruchowej. Pierwszym zleceniodawcą dla realizacji zadań SKS „Iskra” okazał się Urząd Marszałkowski, który trzykrotnie (lata 2004,2005,2006) zlecił organizację zajęć czynnego wypoczynku dzieci i młodzieży w ramach programu „Wakacyjny sport i rekreacja metodą profilaktyki uzależnień”. Klub złożył ofertę konkursową zatytułowaną „Sport i turystyka drogą do dorosłego życia bez uzależnień”, która była elementem profilaktyki, zmierzającej do ograniczenia złego wpływu używek na młodzież liceum i środowisk rodzinnych związanych z powiatem sanockim. Profilaktyka stała się dla stowarzyszenia jednym ze sposobów reagowania na rozmaite zjawiska społeczne, które oceniane są jako szkodliwe i niepożądane. Negatywna ocena skłania do traktowania takich zjawisk w kategoriach zagrożeń i podejmowania wysiłków w celu ich eliminacji lub choćby ograniczenia. Istotą działań profilaktycznych było przeciwdziałanie zagrożeniom, których wystąpienie lub spotęgowanie w przyszłości wydaje się wysoce prawdopodobne.

11. Powszechnie uważa się, że skuteczna profilaktyka jest optymalnym sposobem hamowania rozwoju lub ograniczenia skali zjawisk uznanych za niekorzystnei dolegliwe społecznie.Celem działań profilaktycznych SKS „Iskra” stało się oddziaływanie zarówno na czynniki ryzyka (do najpoważniejszych zaliczamy używanie alkoholu oraz tytoniu) jak i na czynniki chroniące (sytuacje, warunki zwiększające odporność na działanie czynników ryzyka). Podejmując te działania w sferze profilaktyki pierwszorzędowej adresowanej do grupy niskiego ryzyka działaniami prewencyjnymi objęto szerokie, nie zdiagnozowane populacje. Ta profilaktyka pierwszorzędowa miała dwa cele – promocję zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji alkoholowej i tytoniowej, a przez to zmniejszenie zasięgu zachowań ryzykownych. Biorąc pod uwagę to, że nic tak bardziej nie zbliża jak wspólnie przeżyte przygody i walka z siłami natury, zorganizowano biwaki dla młodzieży nad Zalewem Solińskim, podczas których nie tylko zawiązały się silne więzi przyjaźni, ale również zakiełkowały nowe formy spędzania wolnego czasu - odpoczynek i rekreacja wolne od używek. Poprzez realizację programów Klub przyczynił się do dalszego rozwoju różnych form aktywności fizycznej dzieci i młodzieży, stworzono warunki do popularyzacji żeglarstwa – na chwilę obecną sportu elitarnego, tylko dla ludzi majętnych. Wdrożenie programu pozwoliło na zakiełkowanie ziarna poznania – poznania „małej Ojczyzny”, jej historii, ludzi w niej i dla niej żyjących. W ciągu trzech lat w programie uczestniczyło blisko 150 osób, które wzięły udział w przemarszach pieszych na trasie Zwierzyń – Polańczyk, treningach piłki koszykowej, treningach pływackich, zajęciach żeglarskich i kajakarskich.

12. Kolejnym programem, na które SKS „Iskra” pozyskał fundusze, był organizowany w 2006r. w okresie wakacji kurs na stopień żeglarza jachtowego, współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach działań Funduszu Inicjatyw Obywatelskich. Docelową grupą projektu byli uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych powiatu sanockiego, których sytuacja materialna zazwyczaj uniemożliwiała im zdobycie uprawnień do prowadzenia łodzi żaglowych, a co za tym idzie poznania sfery żeglarstwa turystycznego ze względu jego wysokie koszty. Program miał za zadanie otworzyć „elitarny sport” dla młodzieży z rodzin o niskim statusie ekonomicznym, co zostało zrealizowane - wszyscy uczestnicy obozu żeglarskiego uzyskali uprawnienia do prowadzenia łodzi żaglowych – patenty żeglarskie. Równocześnie kursanciw aktywny sposób spędzili część wakacji, doskonaląc umiejętności pływackie, nabyte podczas treningów sekcji pływackiej SKS „Iskra”. I jeszcze jeden aspekt - zdobycie uprawnień (patentu) żeglarza jachtowego otworzyło drogę uczestnikom – młodszym ratownikom WOPR – do zdobycia uprawnień ratownika wodnego i rozpoczęcie pracy zarobkowej po ukończeniu edukacji w liceum ogólnokształcącym . Uczestnicy szkolenia otworzyli drogę młodszym, pokazując możliwości jakie niesie za sobą uprawianie żeglarstwa i pełnienie służby w WOPR w sensie zawodowym. Uprawnienia przez nich zdobyte umożliwiają im zdecydowanie lepszy start w procesach kwalifikacyjnych na uczelnie wychowania fizycznego w Polsce.

13. Przez cały 2006r. Klub realizował również zadanie zlecone przez Ministerstwo Sportu pod nazwą „Zajęcia sportowo – rekreacyjne dla uczniów” prowadząc zajęcia pozalekcyjne z pływania, piłki koszykowej i siatkowej dla grupy blisko 100 uczniów. Tego typu działania spowodowały wzrost zainteresowania sportem i rekreacją, które przełożyły się na wyniki w wielu klasyfikacjach sportowych. Jednak istnieją pewne zagrożenia – bezwzględnie brak podobnych dotacji w przyszłości ograniczy zasięg i możliwości działania Klubu. Darowizny od sponsorów czy z 1% od podatku dochodowego nie mogą i nie będą stanowić budżetów, zdolnych do kreowania współczesnej, masowej kultury fizycznej w Polsce. Bez ciągłych, zazębiających się programów pomocowych ze strony państwa czy chociażby środków Unii Europejskiej funkcjonowanie sportu szkolnego będzie tylko szczątkowym aspektem sportu wszystkich obywateli. Zakończenie Wszystko wskazuje na to, ze polskie prawodawstwo jest dostosowane do wspomagania inicjatyw społecznych związanych z funkcjonowaniem kultury fizycznej na poziomie sportu amatorskiego. Funkcjonuje system ułatwień w zdobywaniu funduszy, organy administracji rządowej coraz częściej rozpoczynają współpracę z organizacjami pozarządowymi. Dodatkowe szanse stwarzają systemy wspierania rozwoju społeczności lokalnych, oparte nie tylko na budżecie państwa polskiego, ale również na dotacjach europejskich. Kultura fizyczna stoi u progu nowego świata, pozbawionego postkomunistycznych zaszłości. Powstają nowe organizacje, już daje się odczuć wyraźną rywalizację w walce o fundusze. Oferty organizacji pożytku publicznego co roku stają się coraz liczniejsze. Czy jest to zdrowa rywalizacja ofert, czy też walka o pozycję najsilniejszego? – czas pokaże. Autorowi pracy pozostaje tylko jedno – złapać linię horyzontu, pokonać siebie samego, biec aż do końca.