Caibidil 15 Cainníocht Teasa & Aistriú Teasa

1. Caibidil 15Cainníocht Teasa & Aistriú Teasa Teas Fuinneamh de shaghas ar leith is ea teas a chuireann le hardú teochta nuair a chuirtear isteach é agus laghdú teochta nuair a bhaintear amach é. Siombail: Q Aonad: Giúil (J)

2. Difríochtaí idir teocht agus teas: Teocht Teas Míniú: Tomhas ar cé chomh te nó chomh  Fuinneamh faoi ghné fuar is atá corp. ar leith  Tomhas ar méanluach fhuinnimh  Tomhas ar méid chinéitigh na móilíní. iomlán an fhuinnimh i gcorp. Aonad: Ceilvin (K) Giúil (J)

3. Toilleadh Teasa (Heat Capacity) Is ionann toilleadh teasa choirp agus an méid teasfhuinneamh is gá chun teocht an choirp a ardú 1 K Siombail: C Aonad: J K-1 Foirmle: Q = C x Athrú teochta Q = C x Δθ

4. SainToilleadh Teasa ( Specific Heat Capacity) Is éard é saintoilleadh teasa ábhair ná an méid teasa a thógtar chun teocht de 1 kg den ábhair a ardú 1K. Foirmle: c = E/ m nó E = m x c x Δθ Siombail: c Aonad: J Kg -1 K-1

5. Príomhlíne 10°C Giúlmhéadar Clúdach Teirmiméadardigiteach 350 J Uisce Calraiméadar Insliú Soláthar cumhachta 12 V s.a. Corna téite Saintoilleadh teasa uisce a thomhas le modh leictreach

6. Ríomhaireachtaí Fuinneamh leictreach soláthraithe = fuinneamh faighte ag an uisce + fuinneamh faighte ag an gcalraiméadar Q = mwcw + mcalccal

7. Príomhlíne Giúlmhéadar 10°C 350 J Teirmiméadar digiteach Soláthar cumhachta 12 V s.a. Insliú Corna téite Gliocról Bloc miotail Saintoilleadh teasa mhiotail a thomhas le modh leictreach

8. Flocas cadáis Feadán fiuchta 10°C Uisce Seamanna copair Teirmiméadar digiteach Uisce Insliú Foinse teasa SAINTOILLEADH TEASA MIOTAIL NÓ UISCE A THOMHAS LE MODH OIBRE MEICNIÚIL

9. Ríomhaireachtaí • Fuinneamh caillte ag na seamanna copair = Fuinneamh faighte ag an gcalraiméadar + an fuinneamh faighte ag an uisce • mcoccΔθco = mcalccΔθw + mwcw. Δθw

10. Teas isteach isteach Teas isteach isteach Leá Fiuchadh Reo Comhdhlúthú Gás Solad Teas a bhaint isteach Teas a bhaint isteach Leacht Pairteagáil ag bogadh timpeall go tapaidh Pairteagáil ag creathadh. Suíomh socraithe Pairteagáil ag sleamhnú ar a chéile Leá Fiuchadh Reo Comhdhlúthú Athruithe Staide

11. http://www.absorblearning.com/media/item.action;jsessionid=540A7154BA7D60970489EBDD2DCFE053?quick=ap (GALU) http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=t1 FIUCHADH)

12. Teas Folaigh Teas Folaigh (Latent Heat) An méid teasfhuinnimh scaoilte nó ionsúite ag corp le linn athrú staide. Dhá shaghas a n-úsáidtear go minic: Teas folaigh galúcháin (Latent heat of vapourisation) Méid teasfhuinnimh scaoilte nó ionsúite le linn athrú ó leacht go gás Teas folaigh leáite (Latent heat of fusion) Méid teasfhuinnimh scaoilte nó ionsúite le linn athrú ó solad go leacht Siombail: L Aonad: Giúil (J)

13. Teas Folaigh Meadaítear teocht gháis le téamh Teocht Meadaítear teocht leachta le téamh Teas Folaigh Am (Nóimead) Meadaítear teocht solaid le téamh Cuar Téimh

14. http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=s7 CUAR Teimh) http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=zz Cuar Fuarú

15. Sainteas Folaigh Sainteas Folaigh: An méid teasa is ga chun 1 kg den ábhair a athrú ó staid amhain go staid eile gan athrú teochta. Siombail: l Aonad: J kg-1 Foirmle: Nuair a n-athraítear staid substainte darb mais m kg, an t-athrú fhuinnimh, Q, atá i gceist : l = Q/m & Q = ml

16. Sainteas Folaigh • Sainteas folaigh leáite • An fuinneamh is gá chun 1 kg d’ábhair a athrú ó solad go leacht gan athrú teochta i.e. ag an leá phointe. (nó an fuinneamh a scaoiltear ag athrú 1 kg ó leacht go solad ) • Sainteas folaigh galúcháin • An fuinneamh is gá chun 1 kg ábhair a athrú ó leacht go gás gan athrú teochta i.e. ag an fiuchphointe. (nó an fuinneamh a scaoiltear ag athrú 1kg ó gás go leacht)

17. Gal Comhdhlúthadán 2 Leacht 1 3 Reoiteoir Caidéal 4 Caidéal Teasa Galú Galaítear an leacht. Ionsúnn sí teas folaigh ón taobh te. Comhbhrúiteoir Cuirtear brú ar an ngás agus athrítear ar ais go leacht é Comhdhlúthadán Ag comhdhlúthú ar ais go leacht scaoileann an gás amach an teas folaigh agus leanann sé ar aghaidh mar leacht gan an teas folaigh seo ann. Comhla forbartha Laghdaítear ar an mbrú agus athraíonn an leacht ar ais go gás agus tosnaíonn an próiseas sin arís

18. http://www.ior.org.uk/ior_/fantastic_fridges_site/science/fridge1/fridgediag.htmhttp://www.ior.org.uk/ior_/fantastic_fridges_site/science/fridge1/fridgediag.htm http://www.heizung-waermepumpe.de/en/this-is-how-a-heat-pump-functions/heat-pump-principle/functionality.html

19. 10°C Teirmiméadar digiteach Cas an t-oighear in éadach lena bhrú agus lena thriomú. Oighear brúite Calraiméadar Insliú Uisce Sainteas Folaigh Leáite a thomhas

20. Ríomhaireachtaí Teas a ghnóthaíonn an oighear = teas a chailleann uisce agus calraiméadar Gnothaíonn an oighear teas i dhá shlí: (1) Ag athrú staide: Leánn sé agus tógann sé teas folaigh Q= mi l (2) Ag ardú teochta: Nuair ata sé leáite beidh an teocht ag 0° C. Tógann sé níos mó teasa isteach chun an teocht seo a n-ardú. Q = mi cwθi Teas a chailleann an uisce = mw cww Teas a chailleann an calraimeadar = mc ccw mi l + micwθi = mw cwθw + mc cc θw

21. SAINTEAS FOLAIGH GALÚCHÁIN UISCE A THOMHAS

22. Ríomhaireachtaí Fuinneamh caillte ag an gal = fuinneamh faighte ag an gcalraiméadar + an fuinneamh faighte ag an uisce. Cailleann an gal teas i dhá shlí: (1)Ag athrú staide: Nuair a n-athraíonn sé ar ais go leacht scaoileann sé amach teas folaigh Q = mgal l

23. (2) Ag athrú teochta:Nuair ata sé athraithe go leacht beidh an teocht ag 100 ° C. Scaoileann sé nios mo teasa amach nuair a thiteann an teocht sios. Q = mgal cwθgal Teas a ghnóthaíonn an t-uisce = mw cww Teas a ghnóthaíonn an calraimeadar = mc ccw mgall + mgalcwθgal = mw cwθw + mc cc θw

24. Aistriú (= Traschur = Tarchur = Transfer) Teasa Seoladh (Conduction) Trí solaid Comhiompar (Convection) Gáis agus leachtanna (sreabháin – fluids) Radaíocht (Radiation) Níl aon mhéan ag teastáil.

25. Seoladh Seoladh An bhealach ina bhogann teas trí ábhar ó mhóilín go móilín trí chreathadh móilíní ach gan na móilíní bogadh as a n-áit féin. Níl aon ghluaiseacht iomlán na substainte

26. Seolaidh i miotail

27. Sreinge Promhadán Uisce Oighear Is drochsheoltóir uisce

28. U Luach U- Luach: An méid teasfhuinnimh a shreabhann trasna an struchtúir ó thaobh amháin go taobh eile trí 1 mhéadar cearnach i soicind amháin nuair atá laghdú teochta aon chéim amháin trasna air. Aonad: J s-1m-2 K-1 = W m -2 K-1

29. Insliú • Usáidtear inslitheoiri chun laghdú a dheanamh ar an méid teasa a chailltear i dteach- laghdú ar an U-luach - ballaí cuasacha líonta le haer nó polaistirín - gloiniú dúbáilte. • Insliú san ailéir (snáithíní gloiní) • http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=s5 Seoladh i miotail

30. Comhiompar Comhiompar Aistriú teas-fhuinnimh nuair a bhogann na páirteagáil tríd an substaint agus an teas á iompar acu. Bíonn sruthanna ag dul timpeall an sreabháin de bharr gluaiseachta teasa.

31. Téitear an t-aer agus ardaítear é Éiríonn aer fuar agus titeann sé arís Téitheoir Sruthanna Comhiompar

32. Comhiompar i leachtanna a léiriú

33. Comhiompar in aer

34. http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=12p Comhiompar sa domhain) • http://www.absorblearning.com/media/item.action?quick=an Comhiompar in uisce

35. Radaíocht (Radiation) Astaíonn gach corp te teasfhuinneamh i dtonnta leictreamaighnéadacha radaíocht. Is féidir le teas gluaiseacht ó áit te go háitfuar trí radaíocht.Níl aon pairteagáil agteastáil.

36. Radaíocht ó channa dhubh a chur i gcomparáid le radaíocht ó channa gheal • Canna dubh Canna geal • 100cm3 d’uisce 100cm3 d’uisce ag 70° C • ag 70° C

37. Tairiseach na gréine • Tairiseach na gréine: Is é tairiseach na gréine ná an méid fuinnimh sa soicind ón ngrian ag titim go normalach ar mhéadar chearnach d'atmaisféar an domhain agus an ghrian ag a meán fad ón domhain. • Aonaid: Wm-2 . Gnáthluach 1.35kWm-2