دین و زندگی

دین و زندگی

درس شانزدهم کار(گوهر زندگی)

یاد خدا مانند نور است و غیر از خدا مانند سایهدل که از نور خورشید پر شد هرگز سایه ای در آن باقی نخواهد ماند

آیات 10تا14 سوره نحل ترجمه آیات

بسم الله الرحمن الرحیم او کسی است که نازل کرد(فرستاد) از آسمان ابی برای شما از آن نوشیدنی و از آن گیاه و درخت می روید که در آن (چهار پایان را)می چرانید و با آن برای شما کشت برویاند و زیتون و درختان خرما و انگور و از همه(تمام) میوه ها قطعا در آن نشانه ای است برای گروهی که می اندیشند هو الذی انزل من السماء ماء لکم منه شراب و منه شجر فیه تسیمون 10 ینبت لکم به الزرع و الزیتون و النخیل و الاعناب و من کل ثمرات ان فی ذلک لایه لقوم یتفکرون 11

ورام کرد برای شماشب وروز را و خورشید و ماه را و ستارگان در تسخیر فرمان اویند قطعا در آن نشانه ای است برای قومی که فکر می کنند و آنچه در زمین برای شما آفرید به رنگ های گوناگون قطعا(همانا)در آن نشانه ای است برای قومی که متذکر می شوند(پند و عبرت)می گیرند و سخر لکم اللیل و النهار والشمس و القمر و النجوم مسخرات بامره ان فی ذلک لایات لقوم یعقلون 12 و ما ذر لکم فی ذلک فی الارض مختلفا الوانه ان فی ذلک لایه لقوم یذکرون 13

واو کسی است که دریارا رام کرد تا از آن گوشت تازه بخورید و از آن زیوری بیرون آرید که آن را می پوشید ودر آن کشتی ها را بینی که آب را می شکافند تا از فضل او بجویند شاید که شما سپاس گزار باشید(تشکر کنید) و هو الذی سخر البحر لتاکلوا منه لحما طریا و تستخرجوا منه حلیه تلبسونها وتری الفلک مواخر فیه و لتبتغوا من فضله و لعلکم تشکرون

محبوب ترين كارهاوليكن احب الامور اليك اوسطها فى الحق ، و اعمها فى العدل ، و اجمعها لرضا الرعيه .بايد كه ميانه روى در حق ، و گسترش عدالت ، و عمل به آن چه كه بيش از هر چيز مايه دلخوشى همه مردم است از نظر تو محبوب ترين كارها باشد. قالَ(علیه السلام): ألْمُؤْمِنُ نَفْسُهُ مِنْهُ فى تَعَب، وَالنّاسُ مِنْهُ فى راحَه فرمود: مؤمن آن كسى است كه خود را به جهت رفاه مردم در زحمت بیندازد و دیگران از او در أمنیّت و آسایش باشند. درآمد حلال :من توفیق الحراکتسابه المال فی حله از موفقیت های انسان آزاده کسب مال از راه حلال است کسی که روزی خود را با کار وتلاش تهیه کند در قیامت در شمار انبیا قرار می گیرد و ثواب آنان را دریافت می کند. احادیثی از امامان

عملکرد در عرصه فرهنگى و آموزش و پرورش علی (ع)

يكى ديگر از شغل هايى كه امام على (ع) تصدى آن را بر عهده داشت، قضاوت بود. در اسلام، قضاوت از مشكل ترين و حساس ترين مشاغل است. صاحب اين شغل علاوه بر پارسايى بايد از دانش وسيعى برخوردار باشد. پيامبر گرامى اسلام(ص)، قضاوت را برازنده على (ع) مى دانست و مى فرمود: »بهترين و داناترين و ماهرترين شما در امر قضاوت، على است«.على (ع) با دانش و تقواى خويش، در زمان پيامبر اكرم(ص)، خلفا و هنگام خلافت خود، به قضاوت هاى حقوقى ميان مردم مى پرداخت. شخصيت قضايى حضرت، همواره مورد توجه مردم، تاريخ نگاران و انديشمندان بوده است و در اين باره كتاب هاى زيادى نوشته شده است.از ديگر مسئوليت هاى حضرت، رايزنى بود. او هم با ديگران به مشورت مى نشست و هم در رايزنى ها از دانش و بينش خود به ديگران كمك مى رساند. »گسترش اسلام و حفظ كيان مسلمانان، هدف بزرگ امام على (ع) بود. ازاين رو، گرچه وى خود را وصىّ منصوص پيامبر (ص) مى دانست و شايستگى و برترى او بر ديگران محرز بود، هر وقت گره اى در كار خلافت مى افتاد، با فكر نافذ و نظر بلند خود، آن را مى گشود. به اين جهت مى بينيم كه امام على (ع) در دوران خليفه دوم نيز مشاور و گره گشاى بسيارى از مشكلات سياسى، علمى و اجتماعى او بود«.حضرت على (ع) در اين زمينه مى فرمود:آن كس كه خودرأى باشد، به ورطه هلاك خواهد افتاد و آنكه با بزرگان به رايزنى پردازد، در خردورزى هاى ايشان مشاركت كرده و بهره برده است... هيچ پشتيبانى، اطمينان بخش تر از رايزنى نيست

در روایت دیگر علی(ع) در توصیف انجام كارهای شخصی پیامبر(ص) توسط خود آن حضرت را چنین توصیف می‌نماید «رسول خدا(ص) همیشه موقع غذاخوردن روی زمین می‌نشست و نشستن او مانند بنده بوده و كفشش را با دست خود می‌دوخت و لباس خود را وصله می‌زد و سوار الاغ برهنه می‌شد و كس دیگری را نیز سوار می‌كرد... از دیدگاه اولیای الهی هرگونه كار و تلاشی كه جوابگوی خواسته‌های مشروع انسان باشد، و همچنین انجام كارهای شخصی كه موجب رفع نیازهای انسان می‌شود، از ارزش قابل توجهی برخوردار است. لذا با توجه به روایت فوق شخص پیامبر(ص) به این امر توجه خاصی داشته و تمام كارهای خود را با دست خویش انجام می‌داده است.در یك جمع بندی مختصر به چنین نتیجه ای می‌رسیم كه رسول گرامی اسلام(ص) همراه و همگام با انجام رسالت تبلیغ دین الهی، در تمام مراحل زندگی به هرگونه كار و تلاش مفید و ثمربخش می‌پرداخت و هركاری را با توجه به شرایط و ضوابط مربوط به آن به انجام می‌رساند و تمام كارها با دست توانای آن حضرت به بهترین وجه انجام می‌گرفت. آن حضرت در ضمن عمل و تلاش‌های پی گیر خود، با بیانات شیوا و سخنان آموزنده تمام آحاد مردم را در تمام مراحل كار و تلاش راهنمایی می‌نمود و آنان را به فعالیت و كار تشویق و ترغیب می‌كرد تا جامعه اسلامی با اشتغال به كار از استقلال كامل بهره مند بوده و از رونق اقتصادی برخوردارگردند.

پیرامون آیات • هدف کلي : آشنايي با اهميت کار و تلاش در فرهنگ اسلامي و گرايش به سوي آن • مرور بر مفاهيم : • 1. خداوند ، طبيعت پيرامون را براي بهره مندي انسان آفريده و مسخره گردانيده است . 2. انسان بايد روزي خود را در طبيعت جستجو کند و با کار و تلاش به آن برسد . 3. لازمه ي دريافت برکات الهي ، کار روي منابع طبيعي و ايجاد عمران و آباداني است . 4. آثار کار عبارتند از : - شکوفايي استعدادها - لطافت احساس - تمرکز قوه ي خيال- احساس عزت نفس5. اثرات کار و فعاليت سازنده عبارتند از : - سبب آباداني جامعه مي شود . - در تعالي روح و شخصيت انسان موثر است .

« سوره ي شريفه نحل ، آيه ي 10 تا 14 » 1.قرآن کريم در اين آيات ما را راهنمايي مي کند به اين که خداوند ، طبيعت پيرامون رابراي بهره مندي انسان آفريده و مسخر گردانيده است . 2. با توجه به آيات شريفه ي فوق مي توان فهميد :الف) تسخير شب و روز ،ستارگان و درياها نشانه هايي از قدرت خداوند هستند .ب ) آب ،درخت ،کشت و زرع ،انواع ميوه ها ،ماهي هاي خوردني دريا و زيورهاي گران بهاي دريايي مي خواهند به ما بياموزند که بايد روزي خود را در طبيعت جستجو کنيم.3. ذکر نمونه هايي از نعمت ها و بخشش هاي بي شمار خداوند در زمين و آسمان و محيط زندگي ما براي اين است که :الف) در آنها تفکر و تعقل کنيم .ب ) به ياد محبت هاي خدا باشيم .ج ) با کار و تلاش نعمتهاي خدا را به دست آوريم .د ) شکرگزار خداوند باشيم .4. داشتن هدف ها و آرمان هاي بزرگ از ويژگيهاي دوره ي نوجواني و جواني و اميد و تلاش براي رسيدن به آنها ويژگي ديگر اين دوران است . شما مي دانيد که با کار و تلاش و پشتکار مي توان به هدف رسيد بسياري از افراد در روياها و خيالات خود به طور مکرر پيروزي را جشن مي گيرند اما در زندگي واقعي قدمي به سوي هدف بر نمي دارند . تحرک ،جنب و جوش و پويايي است که به هدف هاي بلند واقعيت مي بخشد و کام آدمي را شيرين مي کند .

فضل و بخشش خداوند در گستره ي زمين ،در زير کوه ها و خاک ها ،عمق درياها و در هر نقطه ي ديگر آن پراکنده است . ملتي که به دنبال سر بلندي است ،بايد عمران و آباداني را يکي از هدف هاي بزرگ خود قرار دهد ،و با تن دادن به سختي ها ،بهره ي خود را از نعمت هاي الهي به دست آورد. 5.رسول اکرم (ص) در منزلت کار و تلاش مي فرمايند :کسي که روزي خود را با کار و تلاش تهيه کند ،در قيامت در شمار انبياء قرار مي گيرد و ثواب آنان را دريافت مي کند و نيز مي فرمايند :کسي که شب را در حال خستگي ناشي از کار بگذراند ،کاري که براي درآمد حلال بوده است ،شب را آمرزيده به سر آورده است.6. با اينکه امام صادق (ع) در گسترش علم و دانش در زمان خود ،مهم ترين نقش را داشتند و شاگرداني که از محضر ايشان بهره برده اند ،بالغ بر چهار هزار نفر بودند ،در عين حال در بسياري از اوقات به کشاورزي هم مي پرداختند . روزي در گرماي تابستان در مزرعه به کار مشغول بودند و عرق از سر و رويشان مي ريخت . يکي از دوستان امام به نام ابو عمرو شيباني ايشان را ديد . جلو آمد و گفت : بيل را به من بدهيد تا من به جاي شما کار کنم.امام (ع) فرمود : نه ، من دوست دارم که براي به دست آوردن روزي رنج بکشم و آفتاب بخورم .7. امام کاظم (ع) در زمين خودشان ،به شدت مشغول کار بودند . يکي از ياران ايشان رسيد و گفت :چرا اين کار را بر عهده ي ديگران نمي گذاريد امام (ع) فرمود : چرا بر عهده ي ديگران بگذارم . افراد برتر از من هم اين کارها را مي کردند . مرد پرسيد :چه کسانيامام (ع) فرمود :رسوا خدا (ص) و امير مومنان علي (ع) و همه ي پدران و اجدادم . کار و فعاليت ،سيره ي پيامبران ،اوصياي آنان و بندگان شايسته ي خداست .

8. آثار تربيتي کار : - شکوفايي استعدادها- لطافت احساس- تمرکز قوه ي خيال- احساس عزت نفس9. وجود آدمي سرشار از استعدادهاي گوناگون است که بايد آن ها را شکوفا کند . اين استعدادها وقتي ظهور مي کند که آدمي از جاي خود برخيزد ، حرکت کند ، با سختي ها درگير شود و در دل حوادث قرار گيرد . انسان در کار ، خود را مي آزمايد ، کشف مي کند و به توانايي هاي وجودي خود پي مي برد . 10. کسي که کار مي کند و دستش را پيش ديگران دراز نمي کند احساس عزت و کرامت نفس مي کند ، هر چند درآمد او اندک باشد و يک زندگي معمولي داشته باشد . امام علي (ع) به کارهاي سخت تن مي داد ؛ چاه و قنات حفر مي کرد ، باغباني مي کرد ، حتي به ازاي دريافت مزد و اجرت براي ديگران کار مي کرد ؛ اين همه را انجام مي داد تا عزت نفس خود را حفظ کند و دست نياز به سوي ديگران دراز نکند و به مردم نيز درس عزت و کرامت بياموزد . 11. کسي که اهل کار و تلاش است ، در هر کاري وارد مي شود ، قواعد آن را به درستي رعايت مي کند و محصولي بدون نقص عرضه مي کند . او يک تلاشگر شرافتمند است که مصالح عمومي ، اقتدار و عزت جامعه و رضايت خداوند را دوست دارد و آن را بر منافع شخصي ترجيح مي دهد . وي آنان را که با دزديدن از کار به جمع ثروت مي پردازند ، انسان هاي حقير و زبوني مي داند که آباداني در زندگي شخصي را با بهاي سنگيني خرابي و ويراني جامعه و ضايع کردن حق مردم خريداري مي کند و ضرباتي جبران ناپذير بر اقتصاد کشور وارد مي سازد .

کار در اسلام يکي از مقدس ترين واژه هايي که در متون اسلامي مورد استفاده قرار گرفته کار مي باشد. کار در اسلام مورد تکريم قرار گرفته و مردم را بسوي آن دعوت نموده است. قرآن و سنت افرادي را که در زمين و دريا از مواهب الهي براي کسب روزي حلال استفاده و تلاش مي کنند ستوده و آنان را مردمي قابل احترام دانسته است و با کساني که در راه خدا جهاد مي کنند برابر مي داند و در مقابل افراد بيکار و تنبل را افرادي کم ارزش و غير قابل اعتماد و دور از رحمت حق معرفي مي نمايند. خداوند در سوره اسري(آيه 12)، (الملک آيه 15)، (اعراف 10)، (حديد25)،( مائده 96) مردم را بسوي کار و تلاش و کسب روزي حلال دعوت کرده و آنرا يک واجب ديني ميداند. در همين زمينه احاديث بسيار سودمندي از پيامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار وجود دارند که همگي بيانگر اهميت و جايگاه رفيع کار در دين مبين اسلام است. از آنجمله: الکاد لعياله کالمجاهد في سبيل الله (کسي که براي اداره زندگي و معيشت عيال خود تلاش کند مانند کسي است که در راه خدا جهاد مي کند.)(10) امام علي(ع) در همين زمينه مي فرمايد: چنان براي دنيايت کار کن مثل کسي که مي خواهد هميشه در اين دنيا بماند و جاويدان باشد و براي آخرتت چنان کار کن که گويا فردا مي خواهي بميري.(11) امام علي(ع) که نمونه عالي انساني و الگوي جامعه بشري و اسوه تقوي و فضيلت بود، در خصوص کار و کشاورزي، باغداري، حفر قنوات و بهره برداري از آب و خاک، تمام همت خود را بکار مي برد، حضرت علي(ع) آنقدر کار بدني انجام ميداد که دستش پينه بسته وترک بر مي داشت و بيشتر مواقع تاول مي زد.

شرايط انجام کار • حضرت علي(ع) انجام موفقيت آميز کار و دريافت نتيجه مفيد را منوط به چند شرط مي داند و توصيه دارد که در هنگام انجام کار و قبل از آغاز اين چند شرط تحقق يابند: • الف: آموزش و فراگيري احکام کار: در اين زمينه مولا(ع) مي فرمايند: اي تجار و کسبه اول احکام تجارت را بياموزيد و بعد تجارت کنيد. • مولا اميرالمومنين(ع) در مورد آشنايي بافنون تجارت مي فرمايد: هر کس بدون علم تجارت کند در منجلاب ربا فرو مي رود به صورتي که از آن بيرون نمي آيد. • ب: تعهد و درستکاري: حضرت علي(ع) ضمن تجليل از کارگران اهل علم و صاحب فن مي فرمايد: ان الله يحب العبد المحترف الامين: خداوند انسان صنعتگر متعهد و درستکار را دوست مي دارد. • ج: دقت و کيفيت : حضرت علي(ع) در مورد انجام کار توصيه مي نمايد که کار با دقت و کيفيت انجام پذيرد و کيفيت فداي سرعت نگردد در اين مورد مي فرمايد: • لاتطلب سرعه العمل و اطلب تجويد فان الناس لا يسئلون فيم فرغ من العمل انما يسئلون عن جوده صنعه: • (هيچگاه سعي نکن که کار را با عجله به پايان رساني بلکه تلاش کن تا آنرا خوب انجام دهي چون مردم نمي پرسند که در چه مدت اين کار را انجام دادي؟ بلکه از کيفيت آن سئوال مي کنند.)

آثار کار و تلاش برای ملّت و یک فرد انسان از کار و فعالیت اهداف و مقاصد مختلفی را دارد، و همین انگیزه او را به کار و جهاد اقتصادی وا می دارد. هدف فرد از کار می تواند دلایل فردی، اجتماعی، مالی و یا غیرمالی باشد. گاهی انسان از آن جهت که به کار می‌ پردازد که لازمه زندگی اجتماعی و تأمین نیازها و احتیاجات اوست، و گاهی به لحاظ اعتقادات و باورهای خاص خود به فعالیت اشتغال دارد. باورهایی که به نتایج مثبت و مفید کار در حیات فردی یا در جسم و روان خود دارد. اما انسان ها ذاتاً و به طور فطری انگیزه کار و فعالیت را در خود دارند و از آغاز تاریخ کار و کوشش، امری است که در بین تمام انسان ها در هر مکانی وجود داشته است. کار و فعالیت در زندگی مادی و معنوی فرد آثار و نتایجی را به دنبال دارد.

اهداف فردی کار:کسب در آمد حلالسلامت جسماهداف اجتماعی کارافزایش رشد اقتصادی جامعهتأمین نیازهای اجتماع و محرومان جامعهالف. آثار کار در زندگي فردي انسان:تأثير بر سلامت جسمافزايش احساس عزت و شخصيتکسب آرامش و آسايشكار، سبب ايمانرستگاريپاداش فراوانهمراهي و همكاري با طبيعتمعنا بخشي به زندگيب. آثار کار در زندگي اجتماعي انسانرشد و شکوفايي اقتصاد جامعه- فقر زدايي

ترجمه رباعی امام علی (ع) طمعت را از مال بنی آدم به کلی قطع کن نگو آن کار مرا کوچک و پست می کند بلکه گدایی و درخواست از مردم ذلت آور است آنگاه که از مردم بی نیازی هر کاری که خواهی داشته باش که در این صورت ازهمه مردم بلند قدر تر و ارجمند تری درود بر امیر مومنان و پیشوای صالحان: ایشان شاگرد آن پیامبر بزرگی است که وقتی دست پینه بسته ی کارگری را دید بر آن بوسه زد و فرمود: (این دستی است که آتش آن را لمس نخواهد کرد) حمل صخره های سترگ از قله های رفیع از بار منت آدمیان برایم دوست داشتنی تر است برخی به من می گویند: کسب و کار برای تو ننگ است اما ننگ و عار در ذلت و خواری درخواست از دیگران است اگر می خواهی آزاد زندگی کنی چون بردگان تن به کار ده

شخصی گوید:روز بسیار گرمی در یکی از راه های مدینه با امام صادق (ع) روبه رو شدمگفتم:فدایت شوم با مقامی که تو در نزد خدا داری و خویشاوندی با پیامبر (ص) چرا در چنین روز گرمی خود را به زحمت می اندازی و مشغول کار می شوی؟امام فرمود:(می دانی عبد الاعلی. من در طلب روزی و کسب درآمد بیرون آمدم تا از انسان هایی مثل تو بی نیاز باشم)(دست نیاز پیش کسان چون کنی دراز پل بسته ای که بگذری از ابروی خویش)

تن آسايي و کاهلي دور کن بکوش و زرنج تنت سور کنکه اندر جهان گنج بي رنج نيست کسي را که کاهل بود گنج نيستهمه کالبد مرد را کوشش است اگر بخت بيدار در جوشش است«فردوسي»

تهیه کنندگان نام دبیر: سرکار خانم فروتن کلاس 104 سال تحصیلی 91-92 • فاطمه مولایی • زینب محققی نیا • زهرا خادم علی • فاطمه سادات تقوی • زهرا زجاجی

شادمانه زیستن حق شماست

دین و زندگی

دین و زندگی

Presentation Transcript