1 / 24

Bádu dxaapa huiini sicarú: Muchachita bonita

Bádu dxaapa huiini sicarú: Muchachita bonita. Autor: Eustaquio Jiménez. Interpretan: Los galácticos. Lii biréeu ti sábadu huadxí. Saliste un sábado en la tarde. yácati guiaazi gueela. ya casi caía la noche. biyúbu galáhui guidxi. buscaste el centro del pueblo (te encaminaste).

palma
Download Presentation

Bádu dxaapa huiini sicarú: Muchachita bonita

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Bádu dxaapa huiini sicarú: Muchachita bonita Autor: Eustaquio Jiménez Interpretan: Los galácticos

  2. Lii biréeu ti sábadu huadxí Saliste un sábado en la tarde yácati guiaazi gueela ya casi caía la noche biyúbu galáhui guidxi buscaste el centro del pueblo (te encaminaste) zeu ti ra guenda xheela. ibas a una boda.

  3. Lú xpáyu lu liibi mediu En tu pañuelo traías atado medio real nanda ti bere lú nóu colgaba una gallina de tu mano cá tíxhu ti xhiga gueta guié en tu cintura un jicalpextle con flores na lu lápa zi guzóu decías que eran para la corona que ibas a hacer

  4. Bádu dxaapa huiini sicarú Muchachita bonita lii nga cabéza, gudá rarí a ti te estoy esperando, ven aquí nápa chupa diidxa gábe lii tengo unas palabras que decirte rarí gucaa diágu ni. aquí las escucharás.

  5. Bádu dxaapa huiini sicarú Muchachita bonita de buxha olán xhiñá de enagua roja de olán guenda rana xhii xhaata gunaa el amar tanto a la mujer ruquidxa ne runi ná. enloquece y lastima.

  6. Lii né cadeniá stí stáanu Tú con las cadenillas de tu huipil cundiibi néu ládxi duá atas mi corazón ora lii má gana xhii lu naa cuando tú ya me ames zóu ti bixhídu ra ruáa. me darás un beso en la boca.

  7. Bádu dxaapa huiini sicarú Muchachita bonita lii nga cabéza, gudá cherí a ti te estoy esperando, ven por aquí nápa chupa diidxa gábe lii tengo unas palabras que decirte rarí gucaa diágu ni. aquí las escucharás.

  8. Biási yanna dxi runduuxhe beeu Justamente hoy termina el mes ni gúdxu naa jñáa huíine que me dijiste madre mía má guléza dxi na lu ya esperé el día que dijiste ¿yanna la? xhuncu stínne ¿y ahora? vida mía

  9. Guyé bíi, má che ca xpínne Vete a casa, ya va mi gente ra nuu bixhózo ne jñóou adonde están tu papá y tu mamá chi guséenda Tata xhuaana voy a enviar al respetable xhuaana ti guni cre binni yoo para que lo crea tu familia (que es formal)

  10. Bádu dxaapa huiini sicarú Muchachita bonita má cadi guéedu cherí nagá ya no vengas por acá al rato guleza xpínne ra lidxi lu espera a mi gente en tu casa gurí gucaa diágu laa. siéntate y escúchalos.

  11. Contracción de la segunda persona en singular: lu o lo La contracción depende de la terminación del verbo, sustantivo, partícula, etc. Para algunas palabras no aplica.

  12. Rarí gucaa diagaluni (gucaa diágu) Má cadi gueedalu cherí nagá (guéedu) Aquí las escucharás Ya no vengas por acá al rato Si la palabra termina en a, alu se contrae a u. Rucaadiaga: Escuchar Reeda: Venir

  13. Nanda ti bere lú ná lu(nóu; náu) Ra nuu bixhózo ne jñaalu (jñóou;jñáau) Cuelga una gallina de tu mano Adonde están tu papá y tu mamá Si la palabra termina en á, aa: álu se contrae a óu o áu y aalu se contrae a óou o áau, respectivamente. (Depende de la población) Ná: Mano Jñaa: Mamá

  14. Bacaanda xhiñee beeda chitelu naa (chítu) Ra nuu bixhózelu ne jñaa lu (bixhózo) Sueño por qué viniste a burlarte de mi Adonde están tu papá y tu mamá Si la palabra termina en e, e lu se contrae a u. Riguite: Jugar, engañar Bixhoze: Papá (CASO PARTICULAR)

  15. Lii biree luti sábadu huadxí (biréeu) ¿Xhi beeda nélu?(néu) Saliste un sábado en la tarde ¿Qué trajiste? Si la palabra termina en é, ee, lu se contrae a u. Riree: Salir Reeda né: Traer

  16. Biyubi lugaláhui guidxi (Biyúbu) Ni gudxi lu naa jñáa huíine(gúdxu) Te encaminaste hacia el centro del pueblo Que me dijiste madre mía Si la palabra termina en i, ilu se contrae a u. Ruyubi: Buscar Rabi: Decir

  17. ¿Riní ludiidxa zá la? (Riniú) ¿Nadxiilu laabe la? (Nadxíiu) ¿Hablas zapoteco? ¿Lo amas? Si la palabra termina en í, ii, lu se contrae a ú y u, respectivamente. Riní: Hablar Nadxii: Amar

  18. ¿Pabiá nazoolo? (nazóou) ¿Má gudóu la? ¿Cuánto mides? ¿Ya comiste? En algunas palabras que terminan en o, oo, lu se contrae a u. Nazoo: Ser alto Ró: Comer Las palabras que terminan en u, ú, uu no se contraen.

  19. Si una palabra termina en o o en u, es muy factible que esté contraída. A veces se usa la o en lugar de la u para hacer la contracción (depende del pueblo). Todas las palabras en el zapoteco terminan en vocal. Es muy probable que antes ninguna palabra en el zapoteco iniciara con vocal. Cuando hay alguna que se pronuncia o se escribe con una vocal al inicio, es porque el hablante suele omitir la g o gu.

  20. Iza: Año (Gu)ique: Cabeza (Gu)intiica: Cualquier cosa (Gu)intiisi: Cualquier cosa (Gu)idxi layú: Mundo (Gu)irá: Todos (Gu)idubi: Todo (G)uriá: Orilla

More Related