Лимфа жүйесі

1. Лимфа жүйесі

2. Жоспар: • Лимфа жүйесі туралы жалпы түсінік. • Лимфа капиллярларының құрылысы мен қызметі. • Ішкі және сыртқы лимфа тамырлары. • Лимфа тамырлары мен тармақтарының топографиясы. • Лимфа бездері. • Дененің әр бөлігіндегі лимфа тамырлары. • Көкбауыр құрылысы мен қызметі.

3. Лимфа — организмдеқанплазмасыныңұлпааралықкеңістіккесүзіліп, оданөрі лимфа жүйесінежиналуынәтижесіндепайдаболатынтүссіз, сілтіліреакциялы (рН 7,4-9,0) сүйық. Олұлпасүйығының лимфа капиллярынаөтуініңнәтижесіндепайдаболады. Лимфа организмніңшынмәніндегіішкіортасынқанменбайланыстырады. Лимфаньщнегізгіқызметі — белоктардыұлпааралыққуыстанқайтару. Олорганизмде суды таратуда, сүттүзуде, ас қорытуда, заталмасупроцестеріндемаңыздырөлатқарады.Лимфа — мөлдір, сарғыштүстісұйық. Оныңқұрамындабелоктаржәнебелокқажатпайтыназоттықосылыстар, глюкоза, минералдызаттар, гормондар, ферменттер, дәрмеңдәрілержәнеантиденелеркездеседі. Құрамыжағынан лимфа белоктары плазма белоктарынаұқсас, бірақолардыңмөлшеріөте аз (1-2 пайыз). Белоктармөлшершің аз болуыменбайланыстылимфаныңтұтқырлығы мен тығыздығыплазмаменсалыстырғандатөменірек. Лимфа құрамындахлоридтер мен бикарбонаттармөлшерікөбірек. Оныңәрекетшілортасысілтілік, сутектіккөрсеткішіқанплазмасыкөрсеткішіненжоғары. Лимфадаэритроциттер мен тромбоциттерболмайды, лимфоциттеркездеседі. Фибриногенніңболуыменбайланыстылимфағақұюқасиетітән. Дегенмен, әртүрлімүшелерденағыпшыққан лимфа құрамыолардыңфизиологиялықкүйінебайланыстыөзгеріпотырады.

4. Лимфа капиллярлары Лимфа капиллярлары Лимфа тамырлары мен бездері Лимфа тамырлары мен бездері Оң жақ бұғанаасты ағым Оң жақ мойын ағымы сОл жақ бұғанаасты ағым сОл жақ мойын ағымы сОл жақ жүрекаралық ағым Оң жақ жүрекаралық ағым Оң жақ лимфа ағымы Кеуде ағымы Сол жақ веноздық бұрыш Ішек ағымы Оң жақ веноздық бұрыш Оң жүрекше Оң бел ағымы сО бел ағымы Жоғарғы Қуыс вена Лимфа тамырлары мен бездері Лимфа капиллярлары

5. Лимфа айналымы Лимфа тамырларывеналарменқатарласаорналасып, бүкілденегетармақталады да, ұлпаларданқанғасудың, ондаерігенкристаллоидтардың, коллоидтыерітіңділердіңоралуынқамтамасызетеді. Бұлжүйе лимфа капиллярларыторынан, ағзалықмайдатамырларшумағынан, арнаулықақпақшаларменжабдықталғанұсақ лимфа тамырларынан, жекемүшелерденлимфанынегізгі лимфа бағандарынақұятынірі лимфа тамырларынан, лимфа түйіңдеріненжөнедененіңбасты лимфа өзектеріненқұрылған. Лимфа капиллярларықұрылысыжағынанқанкапиллярларынаұқсас. Олардың эндотелий табақшаларынантүзілгенжұқақабырғаларыұлпааралыққуыстардыастарлайорналасады. Лимфа каипллярларыанастомоздарарқылыжалғасатынканалдарторабынқұрып, біртіндеп лимфа тамырларынаайналады. Бұлтамырлардыңарасындавеналардагытәріздіқақпақшаларорналасады. Лимфа тамырларыныңөтежұқақабырғасыдәнекерұлпалар мен бірыңғайсалалыетталшықтарынанқұралған. Олардыңішкіқабығыбірқабат эндотелий жасушаларынантүзілген. Ірі лимфа тамырларықантамырларысияқтысезімталжәнеқозғағыш нерв талшықтарыменжүйкеленеді.

6. Жамбастың лимфа тамырлары мен бездері 1 -бел лимфа ағымы; 2 -сыртқы мықын лимфа ағымы; 3 -ішкі мықын лимфа бездері; 4 -беткейдегі шат лимфа тамырлары мен бездері 5 - беткейдегі шат лимфа тамырлары мен бездері

7. Аяқтың лимфа бездері: • - Медиалтоптағы- аяқбасының, балтыр мен санныңішкібетіненл.ж. шат лимфа бездерінеқұяды • - Латеральжәнеартқытоптағы лимфа бездері- аяқбасының, балтыр мен санныңсыртқыбетіненл.ж. шат лимфа бездерінеқұяды, оданшаттыңтереңдегі лимфа бездерінеқосылып, одансыртқыжәнеішкімықын лимфа бездерінебарады • Жамбастың лимфа бездері- тамырларыішкіжәнесыртқыболыпбөлінеді. Сыртқы лимфа бездерілимфаныжамбастыңқабырғаларынанжинаса, ішкі лимфа бездеріқуық, жатыр, қынап, тікішектенлимфаныжинайды. Ішкіжәнесыртқы лимфа бездеріжалпымықын лимфа бездерінеқосылып, одан бел лимфа бездерінеқұяды. • Қолдың лимфа тамырлары мен бездерібеткейдегіжәнетереңдегі лимфа болыпбөлінеді. Олардыңбарлығымедиалшынтақжәнеқолдыңдимфабездерінежиналады.

8. Бас пен мойынның лимфа тамырлары мен бездері 1 — бастың лимфа тамырлары; 2 — шүйде бөлігіндегі лимфа бездері; 3 — құлақ маңы лимфа бездері; 4 — емізікше лимфа бездері ; 5 — төменгі жақ асты лимфа бездері; 6 — иек асты лимфа бездері; 7 — тереңдегі мойынның лимфа бездері; 8 — мойынның беткейдегі лимфа бездері; 9 — мойынтұрық сабауы; 10 — қолтық асты лимфа бездері; 11 — орталық лимфа бездері; 12 — сүт бездерінің лимфа ағымы

9. Бас пен мойынның лимфа бездері мен тамырлары:- Бастыңтамырларыбеткейдегіжәнетереңдегіболыпбөлінеді. Беткейдегігежелкежәнеемізікше лимфа безедрікіреді. Бастыңтереңдегі лимфа бездерінеқұлақмаңы, иекасты, төменгіжақастыбездерікіреді.- Мойынның лимфа бездеріалдыңғыжәнелатеральболыпбөлінеді. Моыйннйңалдыңғы лимфа бездерімойынтұрықвенаныбойлапорналасқан. Алдыңғытереңдегі лимфа бездеріаттасмүшеденлимфаныжинайды. Оларкөмекейалды, қалқанша, кеңірдек лимфа бездерікіреді. Мойынныңтереңдегілатераль лимфа бездерінебұғанаүсті , бұғанаасты, жұтқыншақасты лимфа бездерікіреді. Мойынныңтереңдегі лимфа тамырларымойынтұрық лимфа сабауынпайдаетеді.Іштің лимфа тамырлары мен бездері: ішкіжәнесыртқыболыпбөлінеді. Сыртқы лимфа бездері бел аймағындаорналасып, бел лимфа ағымынаноңжәнесолжақ лимфа сабауып.б.

10. Лимфа безінің құрылысы 1 — алып келуші лимфа тамыры; 2 — алып қашушы лимфа тамырлары; 3 — қыртысты зат; 4 — артерия; 5 — вена; 6 — капсула; 7 — ми вещество; 8 — ворота лимфатического узла; 9 — трабекулалар; 10 — паракортикальды аймақ; 11 — аралық ми синусы; 12 — аралық қыртысты синус; 13 — лимфа безі

11. Көкбауыр 1 — артқы ұшы; 2 — жоғарғы шеті; 3 — қақпасы; 4 —артерия; 5 —вена; 6 — төменгі шеті; 7 — алдыңғы ұшы

12. Сұрақтар: • Лимфа жүйесі деген не? • Лимфа жүйесінің қызметі? • Лимфа жүйесі қайдан басталады? • Ірі лимфа тамырлары қалай аталады? • Лимфа ағымдары қайда құяды? • Лимфа бездері деген не? • Лимфа бездерінің қызметі? • Дененің әр бөлігіндегі лимфа бездерінің аталуы? • Бас пен мойынның лимфа бездері? • Көкбауырдың орналасуы?

13. Пайдаланылған әдебиеттер: • Негізгі әдебиеттер: • Л.Ф. Гаврилов, В.Г. Татаринов «Анатомия», стр. 234-247 • Р.П. Самусев, Ю.М. Селин «Анатомия», стр. 290-306 • В.Я. Липченко «Атлас нормальной анатомии человека» • Қосымша әдебиеттер: • М.Г. Привес, Н.К. Лысенко «Анатомия человека», стр. 376-400 • Р.Д. Синельников «Атлас анатомии человека», том 2