Bilgisayar Destekli Eğitim

1. Bilgisayar Destekli Eğitim Fatih Güllükaya fatih@gullukaya.com www.gullukaya.com 07.01.2003

2. BDE Nedir ? • Uygun bir bilgisayar donanımı aracılığı ile bir ders yazılımının tek veya çok öğrencili ortamda öğretmen yardımı olsun ya da olmasın izlenmesiyle yürütülen eğitim yöntemi

3. Neden BDE ? • Gençleri fonksiyonel olmaya hazırlama • Eğitim sisteminin işleyişini iyileştirmek • Sistemin etkinliğini artırmak • Eğitim maliyetlerini düşürmek • Nüfus gruplarını eğitim politikaları açısından daha etkili olarak yönlendirmek • Eğitim yatırımlarını izlemek • Müfredat değişikliklerini kolaylıkla gerçekleştirmek • Bilgisayar adına insangücü ihtiyacını karşılamak • Hükümetin okulları değiştirdiğine ilişkin bir görünüm vermek • Bilgisayar ortamındaki veritabanlarını iyi kullanabilmek

4. BDE Bileşenleri • BDE uygulama sürecinde karşılaşılan birçok faktör, eğitimin verimliliğini etkileyebilmektedir. BDE uygulama sürecini etkileyen bileşenleri (faktörleri) şöyle sıralayabiliriz. • Hedef kitle durumundaki öğrenci veya öğrenci grubu • Öğretmen • Bilgisayar donanımı • BDE ders yazılımları

5. BDE’nin Türkiyedeki Gelişimi • Bilgisayar kullanımı 1960’lı yılların başlarından itibaren önce kamu sonra özel kuruluşlarda yaygınlaştı. • Eğitim alanında ilk girişim 1984 yılında başlatıldı. – MEB komisyonu çalışmaları • MEB tarafından 1985 yılında 1100 adet bilgisayar (üç ayrı marka : IBM, Amstrad, Macintosh ) Anadolu liselerine ve her ilde bir liseye dağıtımı yapıldı. • Aynı yıl içinde bilgisayar satan firmalarca düzenlenen öğretmen yetiştirme programları amacına ulaşamadı. Yetiştirilen öğretmenler başka yerlere atandı. Bilgisayarların bir kısmı yerlerine ulaşamayınca1985-86 öğretim yılında başlatılamadı. • Toplam 3000 bilgisayar okul müdürlerinin “titiz korumaları” altında tutuldu. Eğitimde amacına uygun kullanılamadı.

6. BDE’nin Türkiyedeki Gelişimi • 1987 yılı başlarında BDE tekrar gündeme geldi. Eğitimde kullanılsın mı kullanılmasın mı tartışmaları başladı. • İletişimin teknolojik boyutları, bilgi toplumu olma yolundaki adımlar Türk Eğitim Sistemini yönlendirdi. • 1989-93 yılları arasında bilgisayar ve ders yazılımları konusunda büyük atılımlar yapıldı. Öğretmen eğitimi, bilgisayar alımı konularında ilerlemeler kaydedildi. • 1993 yılı sonlarında, MEB hedefini, “2001 yılına kadar, bütün okullara bilgisayar laboratuarı kurmak” olarak belirlemiş ve bu alanda çalışmıştır..

7. BDE Projesinin Türkiye’de Yarattığı Olumluluklar • Türkiye BDE sayesinde, eğitim yaşamına bilgisayarı oldukça erken sokmuştur, • Dağılımındaki ve toplam sayısındaki yetersizliklere karşın, küçümsenemeyecek sayıda bilgisayar okullara girmiştir, • Milli Eğitim Bakanlığı, BDE’ ye karşı tavır almak yerine çözüm arayışı içinde bir tutumu benimsemiştir, • Bilgisayar okur-yazarı bir kitle oluşmuştur.

8. BDE Projesinin Türkiye’de Yarattığı Olumsuzluklar • BDE, donanım ağırlıklı olmak üzere bilgisayar ve yazılımdan ibaret olarak algılanmış, BDE’ nin yeni bir eğitim yaklaşımı olduğu gerçeği göz ardı edilmiştir. • Kullanılacak donanımların tek tür olması için uğraşılmıştır. • “Ulusal müfredata uygun yazılım” gibi, tüm Dünyayı Türkiye’ye kapatan, kendi yazılımımızı kendimiz üretelim gibisinden bir yazılım milliyetçiliğine kapılınmıştır. • Derslerin işlenmesinde bilgisayarın da diğer ders araçları gibi vb) bir araç olduğu gerçeği yerine, her şeyin bilgisayarla yapılması, öğretmen dahil tüm gereklerin yerini alacağı gibi bir varsayım yapılmıştır.

9. BDE Projesinin Türkiye’de Yarattığı Olumsuzluklar • MEB, BDE konusunda okulları daha serbest bırakmak ve onların bireysel deneyimlerinden yararlanmak varken bunu yapmamıştır. • İnternet’in zararlı olabileceği düşüncesi -açıkça söylenmemekle birlikte- ekonomik caydırma biçiminde ortaya çıkmıştır. • İnternet’in yalnızca İngilizce olarak kullanılabileceği gibi bir kanı oluşmuş, yerel ağlar oluşturmak düşünülmemiş.

10. Öğrenci Açısından BDE’nin Olumlu Yönleri • Beynin yeteneklerinin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır • Öğrenme materyallerini kullanan öğrenciler, çalışmalarını daha hızlı sürdürmekte ve daha hızlı öğrenmektedir. • Öğrenciler yaşları ve gereksinimlerine uygun materyallerle çalışmaktadır. Öğretimin bu kişiselleştirilmiş şekli etkinliği arttırmaktadır. • Matematik ve dil yeteneğini geliştirmede büyük kolaylıklar sağlar. • Öğrencinin bilgi alışverişi sayesinde sosyal iletişimde bulunma yeteneğini geliştirir. • Öğrenci bireysel çalışmalar yapabildiğinden problem çözme ve dikkatini bir noktada toplama yeteneğini geliştirmesine yardımcı olur. • Kendine güven duygusunu geliştirerek öğrenciyi hayata hazırlar.

11. Öğrenci Açısından BDE’nin Olumlu Yönleri • Önceki çözümleri araştırıp yeni çözümler üretme alışkanlıkları kazandırır. • Belgeleme, dosyalama ve belgelere başvurma alışkanlığı kazandırır. Zaman tasarrufu ile birlikte bilgiye kolay erişimi sağlar. • Öğretim bireyselleştirilebilir. Ve bu sayede öğrencinin özel yetenekleri ve yetersizlikleri olumlu yönde kontrol edilerek daha iyi bir öğrenme ortamı sağlanır. • Öğrenciye sunduğu çoklu ortam teknikleri(resim gösterme, video/ses/animasyon oynatma) ile güçlü ve farklı ortamlar yaratılarak zevkli bir öğrenme ortamı hazırlanabilir. • Uygulanan bu özel ders işleyiş biçimleri öğrencide motivasyonu arttırır. • Öğrenci merkezli eğitimle aktiflik sağlanır. Deneme yanılma yöntemiyle öğrenci kendisi keşfeder, araştırır ve bilimle içiçe olur.

12. Öğretmen Açısından BDE’nin Olumlu Yönleri • Öğretmen öğrencinin performansını izleyip gerektiğinde müdahale edebilir. • Bilgisayar öğretmenin en çok zamanını alacak işlerini üstlenecek bir araçtır. Öğretmen kalan zamanda eğitimin verimliliği ve mesleki konularda kendini geliştirebilir. • Derslerde konu anlatımında kullanabileceği bir yardımcı malzemedir. • Öğretmen tarafından planlanmış grup ve bireysel çalışmalara kaynak olur. • Öğretmen daha çok bir yol gösterici rol alır. • Öğrencinin aktifliğini sağlama. • Kanaat için ek alternatif • Öğretmen niteliğini yükseltebilir. • Konuların sistematik bir şekilde işlenmesini sağlar.

13. Okullarda Yönetimsel ve Denetim Hizmetleri Açısından BDE’nin Olumlu Yönleri • Müfredat okullara göre planlanabilir. • Her alanda zaman tasarrufu sağlar. • Öğrencilerin başarı durumları ve notları bilgisayardan izlenebilir. • Öğrencilerin devam durumları izlenebilir. • Öğrencilere uygulanan sınav ve benzeri değerlendirmeler bilgisayara yüklenebilir. • Bu uygulamayla kağıt tüketimi önlenmiş olur, belgelerin saklanma ve korunma gibi güvenlik sorunları ortadan kalkar. • Bireyleri değişikliğe açık hale getirir. • Okullar arası rekabeti arttırır.

14. BDE’nin Olumsuz Yönleri • Bilgisayarla etkileşim halindeki öğrencinin öğretmenle iletişime geçmesi, uygulamada sorunlar yaratabilmektedir. • Öğrenci uygulama sürecinde, donanımından kaynaklanan sorunlarla da karşılaşabilmektedir. • BDE ders yazılımlarının, hedef kitleye yönelik taşıması gereken özelliklerden yoksun olması da sorun olabilir. • Kendisi ve kullanıldığı programlar çok pahalıdır. • Bilgisayarlar programların esiridir, yaratıcılığa imkan vermez. • Öğrenme işleminin adım adım kontrol edilmesi öğrenciyi sıkabilir. • Yeniliğin verdiği öğrenme güdülenmesi zamanla azalabilir. • Bilgisayar teknolojisi başarıyı geliştiren büyülü bir araç olamaz. • Bilgisayar teknolojisi bilinmeden temel gereksinim olarak kullanılması yanlıştır. • Aileler çocuklarının ortamında bilgisayar bulunmasıyla öğrenme probleminin çözüleceği yanılgısına düşmektedirler. • Öğrencilerin sosyo-psikolojik gelişimlerini engelleyebilir.

15. BDE’de Öğrencinin Rolü Öğrenci veya öğrenci grubunun BDE uygulamaları sırasında izlediği ya da kuramsal olarak izlemesi gereken basamaklar aşağıdaki gibidir: • Bilgisayar laboratuarında yerini alır. • Öğretmenin, ders yazılımını izlemeden önce yapacağı açıklamaları dinler. • Bilgisayarı açar. • Ders yazılımını başlatır. • Ders yazılımını izlemeye başlar . • Deney ve alıştırmaları yapar. • Test sorularını cevaplar. • Ders yazılımının değerlendirme bölümünde, öğrendiklerini test eder • Başarısız olduğu bölümleri tekrarlar. • Başarılı olduğuna inanırsa, ders yazılımından çıkar. • Bilgisayarı kapatır. • Öğretmeninin yapacağı değerlendirmeleri dinler.

16. BDE’de Öğretmenin Rolü BDE’de görev alacak öğretmenlerin yetiştirilmesi problemi, bilgisayar ağırlıklı değil, eğitim ağırlıklı bir eğitim programını gerektirir. • Bilgi inşasında öğrenciye gerekli malzemeyi hazırlamalıdır. • Öğrenciyi bilgiyi özümserken yönlendirmek. • Öğrenciye uygulama ve deneme fırsatları yaratma. • Öğrenme ortamının merkezine öğrenciyi yerleştirerek ona kılavuzluk etmek. • Öğretmen, bilgisayar donanımı ve ders yazılımlarıyla, öğrenciler arasındaki iletişimin tamamlayıcı olmak. • Temel bilgisayar kullanımı becerileri (sözcük işlem, veri tabanı, Internet gibi) ve bilgisayarla ilgi temel kavram ve terimleri bilmek. • Teknolojiyi kişisel araştırmalarda ve iletişimde kullanabilmek. • Bilgisayar kullanımının yasal ve ahlaki boyutlarını kavrama • Teknolojinin derslerin içine entegre edilmesi suretiyle öğrenci başarısı üzerinde etkili olabilmesinin yöntemlerini bilmek .

17. BDE’de Yöntemler • Alıştırma-Uygulama Programları • Öğretim amaçlı değil, öğrenilmiş konu üzerinde alıştırma olanağı veren ya da öğrenilmiş bilgileri destekleyici açıklamaları veren programlardır. • Genel amacı, tekrar etme ve egzersiz yapma süretiyle, öğrencinin öğrendiği yeni bilgiyi kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarabilmesini kapsar. • Aktardığı bu bilgileri doğru zamanda hatırlayıp kullanmasına yardımcı olmaktadır. • Yazılımı kolay ve yaygındır. • Bire-bir Eğitim Programları • Yazılımların içinde öğretmenin rolünü üstlenir. • Yeni bilgiyi veren, öğrenilmesi için alıştırma sağlayan öğrenciyi değerlendiren ve yönlendiren programlardır. • Bu programlar öğrenciyi güdüler. • Bu programlar birebir öğretmenin sınıf içindeki öğretim etkinliklerinin bilgisayar ortamında sunulmasıdır. • Karmaşık ve detaylı çalışmayı gerektiren bir türdür.

18. BDE’de Yöntemler • Eğitsel Oyunlar • Aşağıdakileri içeren karar verme etkinliğidir. • bir veya daha fazla oyuncu • oyunun kuralları • ulaşılmak istenen amaç • oyun içinde koşullar • yarışma ruhu • tercih edilen stratejiler • geri bildirim sistemi • kazanan taraf • iki başlıkta toplanır. • Gerçek hayat benzeşim oyunları: Gerçek hayatla doğrudan ilgilidir. • Akademik oyunlar: Çoksal öğretim ortamı sağlayan yazılımlardır.

19. BDE’de Yöntemler • Benzeşim Programları • Gerçek yaşam ve durumların oluşturduğu programlardır. • Gerçek bir durumun temsil edilmesi, gerçeğe uygun bir modelin geliştirilmesidir. • Öğrenciyi güdeleyebilmeli ve pekiştirme, esinleme, ilişkilendirme sağlayabilmeli. • Bireysel öğrenmeyi destekleyip, kalıcılığı sağlar. • Öğrenciler karar verip sonuçlarını görerek fikirlenirler.

20. Farklı Okul Kademelerinde BDE Uygulamaları • Okul Öncesi Öğretim • Okulöncesi çocuklarına dikkat gelişimi kazandırır. • Çocuğun konuyu kavrayabilmesini sağlarken, öğrendikleri kavramları birbirleriyle ilişkilendirebilmesine de yardımcı olur. • Çocuğun kolay unutmasını engeller, zihinde kalıcılık sağlar. • Kavram bilgisi kazandırmanın yanı sıra çocuğa el-göz koordinasyonu becerilerini kazandırır. • Çocuğa problem çözme becerisi, yaratıcılığını kullanma, dil gelişimi ve zihinde kalıcılık sağlar.

21. Farklı Okul Kademelerinde BDE Uygulamaları • İlköğretim 1. ve 2. Sınıflarda • bilgisayarı sorunsuz olarak kullanabilme ve bilgisayarın özelliklerini tanımaya yönelik çalışmalar yapılır. • Bilgisayar sistemini tanıyabilme, fare, klavye, monitör, sistem birimi, kulaklık, yazıcı, disket, cd, açma kapama işlemleri, güvenlik önlemleri, fareyi ve klavyeyi kullanabilme, • Kendi başına program açma-kapama işlemleri yaptırılır. • Sesleri ve ses aletlerini tanıtıcı, zihin geliştirici, 3 boyutlu düşünmeyi sağlayan, matematiksel ve geometrik bilgi kazandıran, İngilizce kelime bilgisini,gramer ve telaffuzunu geliştirici oyunlar oynanır. • Çizim ve boyama çalışmaları yapılır. • Kelime işlem programlarını kullanması öğretilir.

22. Farklı Okul Kademelerinde BDE Uygulamaları • İlköğretim 3. Sınıflarda • İlk 2 sene öğretilen müfredat, daha kapsamlı olarak verilir. • Seviyesi biraz daha ağır oyunlar oynanır. • Windows 9x işletim sistemi anlatılır. (İstanbul koleji internet sayfası) • Sosyal etkinlikleri içerisinde “Strateji Oyunları” adı altında yer verilebilir. Çocukların yaratıcılıklarını ön plana çıkaran ve çok alternatifli düşünebilmelerini sağlayan oyunlar oynanabilir. • Simcity 3000 (Şehir-Bölge Planlama) • Gruntz (Puzzle, hareket ve strateji içeren beyin oyunu) • Legoland (Lego’ların bilgisayar ortamında yapılması) • Roller Coaster Tycoon (Lunapark tasarım oyunu) • The Sims (Ayrıntılarıyla aile yaşamı)

23. Farklı Okul Kademelerinde BDE Uygulamaları • İlköğretim 4. 5. ve 6. sınıflarda • Bilgisayarın artık bir programcı sıfatıyla kullanılması amaçlanır. • MS Word, MS Excel, MS Paint programları üzerinde çalışılır. • Windows 9x işletim sistemi, • İnternet ve İnternet için sayfa hazırlama, • Powerpoint ve sunum hazırlama gibi çalışmalar yapılır. • Bunlara ek olarak sınıf öğretmenlerince işlenen matematik, fen bilgisi, sosyal bilgiler, hayat bilgisi gibi derslere ait konular bilgisayar laboratuarlarında pekiştirilip onlarla ilişkili testler çözülerek bilgisayar destekli eğitim verilir.

24. Farklı Okul Kademelerinde BDE Uygulamaları • Lise • Bilgisayar, öğrencileri derslerin sınavlarına hazırlar. • Öğrenciler kompozisyon, hikaye ve şiirlerini bilgisayar ortamında yazarak yaratıcılıklarını geliştirirler. • Öğrenciye karar verme yeteneği kazandırır, zaman tasarrufu sağlar. • Ana dil ve yabancı dil öğrenimini destekler.

25. Farklı Okul Kademelerinde BDE Uygulamaları • Üniversite • Öğrenciler daha fazla yararlanırlar. • Organize olarak öğretim programlarını düzenlemede katkılar sağlanabilir. • Mesleklerini belirlemiş bireylerin alanlarındaki gelişmeleri takip etmesini destekler.

26. Farklı Okul Kademelerinde BDE Uygulamaları • Özel Eğitime Muhtaç Olanlar • Öğrenmede bireyselleşmeyi destekleyerek gerekli olanakların yaratılmasını sağlar. • Öğrenme ortamında eşitliği destekleyebilir.

27. Kaynaklar • “Bilgisayar Destekli Öğretim Ve Uygulamalar”; Dr. Yavuz Akpınar 1999 • “Gelişim Ve Öğrenme Psikolojisi,Eğitimin Psikolojik Temelleri” Doç. Dr .Ramazan Arı, Doç.Dr.Ömer Üre, Dr.Hasan Yılmaz 1999 • “Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Geliştirme” Yrd. Doç. Dr. Tuğba Yanpar Şahin, Yrd.Doç.Dr.Soner Yıldırım • “Eğitimde Yöntemler Teknolojisi” Doç. Dr. Enver Tahir Rıza • “Öğretim Psikolojisi” İbrahim Dönmezer • Beyaz nokta vakfı. “BDE ile ilgili kavramlar” • Altın, C. (1992). "Bilgisayar destekli eğitim", Macintosh Dünyası • Türkiye Bilişim Vakfi Eğitimde Teknoloji TBV-BDE Çalışma Grubu Ahmet Şimşek, Tınaz Titiz, Fuat İnce, Fulya Sarı, Tuncer Üney, Zafer Kurdakul, Tijen Mergen, Cengiz Ultav, Şeniz Ciritçi Eylül 1998

28. Güncel Teknikler ve Örnekler • E-Öğrenme (E-Learning) – Uzaktan Öğrenme • Senkron Eğitim (Collaborative Work) • http://vcampus.mccvlc.org/ • http://elearning.kocbryce.com.tr/learnlinc/default.asp • http://www.englishtown.com/master/home/default.asp?buffer=true&ctr=tr • Asenkron Eğitim • http://online.bilgi.edu.tr/ • http://idea.metu.edu.tr/ • http://www.cs.sakarya.edu.tr/remote_education/index.asp • http://www.enocta.com/tr/index.asp • http://www.myenocta.com/teba/homepage.asp • http://www.uluslararasiegitim.com/uzak/default.asp • http://www.interaktifegitim.com/

29. Bilgisayar Destekli Eğitim Mikrodünyalar Örneği • Proje: 1990 yılı Ege Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Lisans Tez Projesi • Amaçlar: • Bilgisayarla ilk defa tanışmayı sağlamak • Kısıtlama olmayan ortamda bilgisayar yön tuşları ile hedefe ulaşmayı sağlamak • Kısıtlanmış alanda bilgisayar yön tuşlarını kullanarak hedefe ulaşmayı sağlamak, çocukların düşünme, alternatif arama, problemle karşılaştığında sorunları aşma yeteneği kazandırma • Kısıtlanmış alanda Komutları kullanarak hedefe ulaşmayı sağlamak, yönlerin adını öğretmek • Nesnelerle ve renklerle tanıştırıp bunları bir araya getirme yeteneğini geliştirmek

30. Kaynaklar • M. Nelda Yıldız. “Eğitimde Bilgisayar kullanımı” • Prof. Dr. Ertuğrul Erdin. “Bilgisayar Teknolojisi Atıkları” • Prof.Dr. Petek Aşkar, Ruhi Esirgen “BDE gelişmesini engelleyen faktörler” • Bilgisayar Destekli Eğitime Eleştirel Bir Bakış Kürşat Çağıltay, Indiana Üniversitesi, Nergiz Ercil Çağıltay, Orta Doğu Teknik Üniversitesi,