Piractwo Komputerowe

1. Piractwo Komputerowe Sieci Komputerowe Marek Pudełko

2. Piractwo komputerowe - definicja • Piractwo komputerowe to potoczna definicja działań naruszających ustawę o prawie autorskim. • Polega na łamaniu prawa autorskiego poprzez nielegalne kopiowanie i posługiwanie się własnością intelektualną bez zgody autora lub producenta utworu i bez uiszczenia odpowiednich opłat. • Obejmuje nielegalne: • Kopiowanie, • Używanie, • Reprodukowanie, • Udostępnianie, • Produkcję oprogramowania

3. Nielegalne oprogramowanie • Piractwo komputerowe może polegać na: • instalowaniu w sieci lub na komputerze nie licencjonowanej kopii programu, • instalowaniu danego programu na większej liczbie komputerów, niż przewiduje to licencja na program, • kopiowanie programu z nośnika na nośnik, • kopiowanie programu z internetu • inne. • Zabronione jest kopiowanie programu bez zgody producenta, dystrybucja nielegalnych kopii, jak również używanie nielegalnych kopii.

4. Nielegalna muzyka i filmy • Piractwo komputerowe dotyczy także niezgodnego z prawem kopiowania i używania plików multimedialnych - filmów i muzyki. • Kopiowane nielegalnie są również książki (e-booki), czasopisma, gazety i różnego rodzaju dokumenty. • Nowe możliwości techniczne umożliwiające świetną kompresję dźwięku i obrazu, rozwój internetu oraz pojawienie się wielu programów głównie typu peer to peer spowodowało niezwykły rozrost piractwa w tym zakresie.

5. Piractwo na świecie • W 2006 roku 35% używanych na świecie programów komputerowych było zainstalowanych bez licencji. • Większość pochodziła od producentów, którzy nielegalnie kopiowali je z programów mających certyfikat wytwórcy, dokonując tym samym kradzieży na szkodę autorów programów. • Pomimo wysokich wartości skala piractwa zaczyna się zmniejszać. • Szacunkowo firmy tracą na piractwie około 50 mld $ rocznie. • BSA szacuje, że w Chinach, Rosji i na Ukrainie, udział oprogramowania pirackiego w ogólnej liczbie zainstalowanych w tych krajach programów komputerowych wynosi aż 90%, a w Wietnamie – 95%. • Według badania, 10 krajów o najwyższym poziomie piractwa to: Armenia, Mołdawia, Azerbejdżan, Zimbabwe, Wietnam, Wenezuela, Pakistan, Indonezja, Ukraina i Kamerun (poziom pomiędzy 95-84 proc.) . • Najniższy poziom piractwa komputerowego zanotowano w: Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Japonii, Danii, Austrii, Szwajcarii, Szwecji, Finlandii, Wielkiej Brytanii i Belgii (21-27 proc.). • Skala piractwa w Unii Europejskiej wynosiła 36%. Straty szacuje się na poziomie 11 mld $.

6. Piractwo w Polsce • W Polsce w ubiegłym roku 57% użytkowników komputerów korzystało (przynajmniej częściowo) z programów „pirackich”. • Na tle innych krajów Europy wschodniej jest to poziom średni. • Od kilku lat ilość spada o 1% rocznie. • Rocznie straty szacuje się na 484 mln $. • Z szacunków Zrzeszenia Producentów Audio-Video (ZPAV) wynika, że skala piractwa w Polsce nie jest mała. - Każdego dnia w Polsce może być ściąganych z sieci nawet 5 mln nielegalnych plików - mówi Marek Staszewski ze ZPAV.

7. Piractwo w Polsce - początki • W Polsce początki handlu nielegalnym oprogramowaniem sięgają lat osiemdziesiątych. • Wtedy właśnie zaczęły pojawiać się pierwsze małe komputery. • Ludzie zaczęli szukać jak najtańszego oprogramowania dla swoich komputerów. • Zaczęli być klientami bazarów i giełd komputerowych, gdzie zaczynały pojawiać się nielegalne programy. • Nielegalny handel spowodował, że większość użytkowników komputerów wyrobiła sobie pogląd iż programy komputerowe są czymś, co powinno kosztować niewielkie pieniądze. • Wejście na polski rynek oryginalnych programów wzbudziło zdumienie i oburzenie ponieważ okazało się, że oryginały kosztują dużo więcej niż to samo na giełdzie.

8. Skala piractwa • Straty odczuwają przede wszystkim producenci i dystrybutorzy legalnych wersji. • Mając świadomość, że liczba sprzedawanych pirackich kopii jest kilkakrotnie większa niż legalnych, często nawet nie planują wydawania części swoich dzieł, bo to im się po prostu nie opłaca. • Piractwo komputerowe nie jest zjawiskiem nowym. • Jednocześnie zyski osiągane z takiego procederu potrafią być na tyle duże, że nawet widmo więzienia nie jest w stanie zatrzymać piratów.

9. Przyczyny piractwa • Wysoka cena programów, filmów, muzyki, • Polityka koncernów niechętnych zmniejszaniu cen produktów. • Brak świadomości potrzeby chronienia praw autorskich w świadomości przeciętnego człowieka, • Podwójna moralność użytkowników • Łatwy dostęp do pirackich treści • Internet • Giełda • Rozwój programów P2P • Kopie nieodróżnialne od oryginałów

10. Sprzęt sprzyjający piractwu • Taniejące nagrywarki CD, DVD, BlueRay • Tanie nośniki • Szerokopasmowy Internet • Programy P2P • Wydajne metody kompresji

11. Popularne metody rozpowszechniania plików • Sieci P2P • Sieci P2M • Serwery do wymiany dużych plików • Serwery FTP • Giełda

12. Zalety piractwa Wady • Przekraczanie prawa. • Brak wsparcia technicznego i gwarancji producenta. • Niepewna jakość filmów i muzyki. • Brak dodatków. • Wspieranie finansowe mafii i przestępców. • Możliwość ściągnięcia wirusów i trojanów. • Oszczędność. • Dostęp do najnowszych programów i filmów (niektóre mogą być w ogóle nie wydane w Polsce). • Udział w grupach Internetowych. • Rozwój umiejętności komputerowych. • Forma promocji

14. Jak uniknąć naruszania prawa, czyli poradzić sobie z ewentualnym problemem nielegalnego oprogramowania i piractwem komputerowym w firmie?

15. Problemy dla firmy - cz.1 • Zgodnie z przepisami o prawie autorskim i prawach pokrewnych kopiowanie i używanie programów komputerowych bez zezwolenia właściciela praw autorskich jest zabronione i podlega surowym sankcjom karnym i cywilnym. • (Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz. U. 1994r., nr 24) • Udział w piractwie komputerowym (nawet nieświadomy) może pociągnąć do odpowiedzialności cywilnej jak i karnej.

16. Problemy dla firmy - cz.2 • Grzywna • Konfiskata sprzętu • Odszkodowanie dla właściciela praw autorskich i majątkowych • Kara więzienia

17. Odpowiedzialność karna cz.1 • Odpowiedzialność karna za popełnienie czynu zabronionego może być przypisana wyłącznie osobie fizycznej, jako że czyn może być wyłącznie przejawem woli człowieka. • Osoba prawna nie może ponieść odpowiedzialności karnej – nie można pociągnąć do odpowiedzialności firmy. • Z praktyki w zakresie ścigania przestępstw piractwa komputerowego można przyjąć, że wina za popełnienie tego rodzaju przestępstwa może być przypisana zwłaszcza: • członkom zarządu spółek prawa handlowego, • dyrektorom przedsiębiorstw i instytucji np. państwowych, • osobom, które zajmują się administracją sieci komputerowych, • osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą, zwłaszcza w zakresie sprzedaży urządzeń komputerowych • właścicielom komputerów (użytkownicy końcowi).

18. Odpowiedzialność karna cz.2 • O tym kto zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej decyduje możliwość przypisania winy konkretnej osobie. • Na czym może polegać wina zarządzających firmą w odniesieniu do piractwa komputerowego? • W pierwszym przypadku, osoba zarządzająca (kierująca) firmą ma zamiar popełnienia czynu zabronionego (działanie w zamiarze bezpośrednim, np. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej). • Podjęcie decyzji dotyczącej nabycia, zarządzania i korzystania z nielegalnego oprogramowania komputerowego. • Władze firmy wydają swoim pracownikom sprzeczne z przepisami prawa polecenia. • Osoba zarządzająca firmą nie działa wprawdzie w zamiarze popełnienia czynu zabronionego, ale przewidując jego możliwość godzi się na jego popełnienie. Zarządzający ponosi odpowiedzialność jeśli: • wie o takich niezgodnych z prawem działaniach, • przewidując możliwość ich popełnienia godzi się na nie, • dopuszcza do naruszenia prawa wskutek nie zachowania należytej ostrożności, mimo iż powinien był lub mógł przewidzieć popełnienie czynu zabronionego.

19. Przeciwdziałanie piractwu w firmie – 1 • Kontrola Sieci • Zarząd oraz dział informatyki powinny sprawować pełną kontrolę nad danymi w firmowej sieci komputerowej. • Inwentaryzacja oprogramowania • Opracować spis wszystkich programów zainstalowanych na firmowych komputerach, notebookach i serwerach • szczególnie w przypadku bezpośredniego dostępu pracowników do Internetu umożliwiającego im bez wiedzy administratora samodzielną instalację programów prosto z sieci. • Bezwzględnie przechowywać licencje na wszystkie zainstalowane programy.

20. Przeciwdziałanie piractwu w firmie – 2 • Przestrzeganie zgodności licencji z ilością kopii programów • Firmy kupują pewną ilość legalnego oprogramowania, lecz po pewnym czasie tracą kontrolę nad tym, co zostało zainstalowane. Liczba użytkowników zaczyna przekraczać liczbę licencji i w momencie kontroli komputer może zostać zatrzymany. • Często wynika to z niewiedzy pracodawcy o oprogramowaniu na jego komputerach. • Weryfikacja legalności oprogramowania • Najlepszym sposobem uzyskania wyczerpujących i aktualnych informacji o zainstalowanym w firmie programach jest audyt oprogramowania.

21. Przeciwdziałanie piractwu w firmie – 3 • Porozumienie z pracownikami • Zapoznanie pracowników z zasadami użytkowania oprogramowania i podpisanie porozumienia określającego odpowiedzialność osób zatrudnionych w zakresie zasad używania oprogramowania. • Odpowiedzialność za oprogramowanie • W większych firmach rozwiązaniem jest wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za zakup programów, ich instalację i nadzór nad zasobami oprogramowania. • W mniejszych instalowanie programów najlepiej powierzyć jednej osobie lub działowi. Zaoszczędzi to niespodzianek (zwłaszcza tych przykrych) w przyszłości.

22. Instytucje zajmujące się ochroną praw autorskich Polska • ZAiKS - Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych • ZPAV - Związek Producentów Audio Video • FOTA - Fundacja Ochrony Twórczości Audiowizualnej • PRO - Polski Rynek Oprogramowania • Koalicja Antypiracka - powstały w październiku 1998 r. związek trzech organizacji: ZPAV, FOTA i BSA. Świat • BSA - Business Software Alliance (również w Polsce)

23. Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych • ZAiKS to organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi twórców. • Należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Zrzeszającego Autorów i Kompozytorów CISAC. • Jej podstawowym zakresem działań jest pobieranie tantiem za wykonywanie utworów artystów w nim zrzeszonych. • Działając zgodnie z Ustawą o Prawie Autorskim Stowarzyszenie Autorów ZAiKS pobiera opłaty także w imieniu twórców niezrzeszonych, • Mają prawo do odebrania tantiem, jednak nie później niż 5 lat po publikacji, gdyż wtedy zostają one uznane za tzw "tantiemy puste" i rozdzielone między członków ZAiKS.

24. Związek Producentów Audio-Video • ZPAV jest stowarzyszeniem producentów fonogramów i wideogramów. • Posiada zezwolenie Ministra Kultury na zbiorowe zarządzanie prawami pokrewnymi w tym zakresie. • Powstał w 1991 roku z inicjatywy kilkunastu osób z branży muzycznej, przede wszystkim w celu reprezentowania interesów legalnych producentów w obliczu piractwa fonograficznego, które na początku lat 90-tych sięgało 95%. • Dziś w Związku zrzeszonych jest niemal 100 osób fizycznych (przedstawicieli branży fonograficznej) oraz ok.40 firm fonograficznych, które pod względem wartości sprzedanych nagrań dźwiękowych obejmują łącznie ok. 80% polskiego rynku muzycznego.

25. Fundacja Ochrony Twórczości Audiowizualnej • FOTA to organizacja zajmująca się ochroną praw twórców filmowych w Polsce. • Została utworzona w lipcu 1994 r. • Głównym celem organizacji jest przeciwdziałanie zjawisku tzw. „piractwa audiowizualnego” i działanie w interesie podmiotów będących właścicielami praw autorskich do wydawnictw audiowizualnych (głównie filmów).

26. Polski Rynek Oprogramowania • Stowarzyszenie PRO zajmuje się zbiorowym zarządzaniem prawami autorskimi do programów komputerowych • PRO jest obecnie jedyną organizacją w Polsce, która uzyskała zezwolenie Ministerstwa Kultury i Sztuki (DP/041/Z/2/95) • Zostało założone przez twórców i producentów oprogramowania w roku 1992. • Członek SIIA (Software Information Industry Association). • Stowarzyszenie PRO zajmuje się ochroną praw autorskich • Działa na rzecz zapewnienia właściwych prawnych warunków funkcjonowania firm informatycznych, prowadzi badania polskiego rynku oprogramowania i stanowi forum integracji środowisk twórców, producentów i sprzedawców oprogramowania.

27. Business Software Alliance • BSA jest organizacją zrzeszającą komercyjnych producentów oprogramowania komputerowego, założona w 1988 roku. • Działa w 60 krajach na świecie w tym w Polsce. • Jej celem jest promocja i egzekwowanie zgodnego z prawem korzystania z oprogramowania jej członków. • Prowadzi i wspiera akcje edukacyjne dotyczące legalności oprogramowania i praw autorskich swoich członków. • Udostępnia punkty kontaktowe zbierające informacje o naruszaniu tych praw. Informacje są następnie przekazywane organom ścigania.