COMPLIANCE IS ZO SLECHT NOG NIET ALS DE OMSTANDIGHEDEN HET TOELATEN. José van der Kooij, VS GGZ

1. COMPLIANCE IS ZO SLECHT NOG NIET ALS DE OMSTANDIGHEDEN HET TOELATEN.José van der Kooij, VS GGZ

2. Disclosure belangen spreker

3. Inhoud • Aanleiding • Probleemstelling en vraagstelling • Doelstelling • Theoretisch kader • Methode en data • Onderzoekspopulatie en respondenten • Bevindingen • Discussie, conclusie en aanbevelingen

4. Aanleiding • 30 tot 60 % psychiatrische comorbiditeit in het algemeen ziekenhuis (NVvP, 2008) • Gedragsproblemen kunnen grote gevolgen hebben voor patiënt en behandelteam • Jaren ‘80 eerste CPV-en uit behoefte aan ondersteuning bij de zorg voor deze moeilijke categorie patiënten (Zandstra & Gillissen, 1998)

5. Aanleiding • Compliance is voorwaarde voor effectieve en succesvolle consultvoering (NVvP, 2008) • Richtlijn consultatieve psychiatrie (2008) • Gericht op compliance van adviezen door huisartsen en medisch specialisten, gegeven door een psychiater • Rol van de CPV en de compliance van adviezen door verpleegkundigen komen niet aan bod.

6. Probleemstelling • Compliance is niet altijd even duidelijk • Ervaring is dat adviezen niet altijd helemaal nageleefd worden • Beweegredenen voor het niet naleven van adviezen zijn niet duidelijk

7. Vraagstelling Welke factoren zijn binnen de Gelre ziekenhuizen, lokatie Apeldoorn, van invloed op de compliance van adviezen door verpleegkundigen, gegeven door de consultatieve psychiatrie?

8. Doelstelling • Bijdrage leveren aan het verbeteren van de compliance van adviezen op basis van kennis over: • Welke beweegredenen bij verpleegkundigen een rol spelen bij die compliance • Welke factoren spelen binnen de Gelre ziekenhuis en rol in de compliance • Welke factoren de compliance kunnen verbeteren

9. Theoretisch kader • Literatuur over effectiviteit van de CP is beperkt en divers • Gericht op ligduurverkorting of kostenbesparing • Compliance door patiënten • Validering screeningsinstrumenten • Er zijn een paar onderzoeken gedaan naar compliance door medisch specialisten

10. Methode en data • Gefundeerde theoriebenadering • Dataverzameling en Data-analyse • Vragenlijst, topiclijst • Interviews • Transcripties • Codes en memo’s • Logboek

11. Onderzoekspopulatie en respondenten • Gebaseerd op inclusiecriteria • Gediplomeerd verpleegkundige • Langer dan 2 jaar werkzaam • Dienstverband minimaal 20 uur • Bijgesteld op basis van geanalyseerde data • Respondenten

12. Bevindingen

13. Consultatieve psychiatrie Verwachtingen Transparantie Verantwoordelijkheid Beschikbaarheid Toegankelijk Zichtbaar

14. Verwachtingen CP ‘Directe adviezen vaak, van ziektebeeld, uitleg daarvan (…..) en jullie vertellen ook heel vaak wat ik kan verwachten van het gedrag, hierdoor ben ik er wel op voorbereid en kan ik mezelf er op instellen.’ (R7) Transparantie Verantwoor- delijkheid

15. Beschikbaarheid CP ‘Het feit dat je al zegt, als het niet gaat of je twijfelt, bel dan even, dan kom ik gewoon even met je meekijken. Ja, geheid iemand belt, want iemand heeft je gezien en die belt. Ja, dat is het denk ik, het valt of staat met je gezicht zien.’ (R8) Toegankelijk Zichtbaar

16. De patiënt Gedrag Attitude patiënt Gedragsproblemen Complexiteit Psychiatrisch ziektebeeld Comorbiditeit

17. Gedrag ‘Agressie denk ik, onhandelbaar gedrag ja. Als er echt geen land meer mee tebezeilen valt, als je helemaal gek, tureluurs wordt, dan gaat dat wel een hele groterol spelen. Dan zullen we vaak met jullie aan de telefoon hangen’. (R9) Gedrags-problemen Attitude patiënt

18. Complexiteit ‘Als het rustig is, je hebt geen andere complexe patiënten en je hebt alles goed onder controle wordt het altijd wel opgevolgd. Als het minder complex is, dan zijn de problemen minder groot en dan lijkt het minder belangrijk en dan schiet het er sneller bij in’. (R3) Psychiatrisch ziektebeeld Comorbiditeit

19. De verpleegkundige VaardighedenKennis Inzicht AttitudeVerantwoordelijkheid Eigen belang Emotionele effectenWeerstand Ervaren lastZekerheid Bevestiging InteresseBetrokkenheid Openheid

20. Attitude ‘Ja, het is gewoon makkelijk als jullie het opschrijven en dan ook een soort actielijst erbij. Ook van, waar moet je op letten zodat je gewoon verder kunt.’ (R1) ‘En als je dan daar naar kijkt dan denk ik ja, wordt het opgevolgd of niet, een beetje in ons eigen belang denk ik. En als je heel specifiek gaat kijken of alle adviezen opgevolgd gaan worden dan denk ik dat het tegen gaat vallen.’ (R3) Verantwoor-delijkheid Eigen belang

21. Emotionele effecten ‘Ik denk hoe moeilijker de zorg, hoe meer last je er als verpleegkundige of als medisch personeel van krijgt, hoe meer het een rol gaat spelen en hoe meer je met die adviezen gaat doen. Dan ga je er echt tijd voor nemen, want je werkt met prioriteiten, dan is dat toch wel prioriteit voor je.’ (R9) Weerstand Ervaren last Zekerheid Bevestiging

22. Afdelingsdynamiek Werkdruk Tijdgebrek Aard van de afdeling Prioriteit Somatiek Medepatiënten Overdracht Schriftelijk Mondeling

23. Werkdruk ‘Stel je zegt ons, dat als iemand in paniek is, dat we hem rustig moeten benaderen en het is hartstikke druk, dan schuif je nog wel eens binnen en dan dat soort dingen. Qua gedrag en houding van ons, ja dan denk ik dat je minder kan verwachten.’(R6) Tijdgebrek Aard van de afdeling

24. Prioriteit ‘En je moet ergens je prioriteit gaan leggen, maar onze prioriteit is dan en dat besef ik dan ook wel, niet op de psychiatrie op dat moment, het ligt op de somatiek.’ (R2) Somatiek Medepatiënten

25. Overdracht ‘Kijk dit onderzoek gaat over het nakomen van afspraken, maar ik merk gewoon in de overdracht dat je zo druk bent, dat je eigenlijk alleen maar de broodnodige dingen overdraagt, de rest wappert er maar achteraan en lukt het gewoon niet.’ (R9) Schriftelijk Mondeling

26. Communicatie Adviezen Inhoud Consultgever Follow-up Richtlijnen Overleg MDO Teamoverleg

27. Adviezen ‘Ik denk wel dat juist die chemie die je hebt, met je verpleegkundige achtergrond, dat je je toch meer collega voelt dan en dat het allemaal wel helder over komt (….) maar sneller zal vragen. En ik denk dat jullie ook wel meer de handleiding voor de praktijk weten, die de psychiater waarschijnlijk niet zo goed weet. Dat hij ook vanuit zijn medische achtergrond denkt.’ (R9) Inhoud Consultgever Follow up Richtlijnen

28. Overleg ‘Terugkoppeling vindt vaak één op één plaats. En dat zou ook best in de groep kunnen, want dan zitten er ook weer collega’s bij die bij dat eerste moment er niet bij waren en die natuurlijk ook inbreng hebben.’ (R9) MDO Teamoverleg

29. Discussie • Hoe zichtbaarder de CP, hoe meer aandacht voor de psychiatrie, hoe groter de compliance • Gedragsproblemen en mate van complexiteit bepalen de mate van compliance, hoe heftiger de problematiek bij een patiënt, hoe groter de compliance • Patiëntenkenmerken uit de literatuur als >60 jaar en bekend met psychofarmaca gebruik spelen geen rol in de compliance

30. Discussie • De rol van de verpleegkundige bij de compliance komt in de literatuur niet naar voren • Toch blijken vaardigheden, attitude, emotionele effecten en interesse van grote invloed te zijn op de mate van compliance • Afdelingsdynamiek, heeft grote invloed op de compliance, dit komt niet naar voren in eerdere onderzoeken

31. Conclusie • Factoren uit de literatuur worden deels bevestigd, maar zijn beperkt aan de orde • Compliance door verpleegkundigen is niet optimaal • Compliance lijkt in belangrijke mate door de afdelingsdynamiek bepaald te worden • Evenals factoren bij de verpleegkundigen • Liaisoncontacten, consultatie en teamoverleg hebben een positieve invloed op de compliance.

32. Aanbevelingen • Groot landelijk vervolgonderzoek onder verpleegkundigen: diepgaand inzicht in factoren die belangrijk zijn, dit kan bijdragen aan de ontwikkeling van een zorgmodel en kwaliteitsbeleid • Bij de herziening van de richtlijn de gevonden factoren meenemen, met name de rol van de verpleegkundigen en de afdelingsdynamiek

33. Tot slot De compliance van adviezen is zo slecht nog niet mits de omstandigheden het toelaten!

34. Vragen?