Układ nerwowy i jego elementy

1. Układ nerwowy i jego elementy Paulina Salach Gabriela Romaniuk

2. Układ nerwowy Układ nerwowy - to zbudowany z tkanki nerwowej układ, mający za zadanie: rejestrację bodźców, integrację działania poszczególnych elementów organizmu, przetwarzanie informacji, sterowanie ruchem oraz wydzielanie hormonów.

3. Elementy układu nerwowego Podstawowym elementem strukturalnym układu nerwowego są komórki nerwowe – neurony (neuron, komórka nerwowa, neurocyt, razem ze swoimi wypustkami - dendrytami, których jest zazwyczaj więcej niż jeden i zawsze jednym neurytem (aksonem), przystosowana do przewodzenia i przetwarzania, a także wytwarzania bodźców nerwowych).

4. Komórka nerwowa Komórka nerwowa - inaczej nazywana jest neuronem. Zbudowana jest z ciała komórkowego, oraz wypustek. Wypustki cytoplazmatyczne zwane są dendrytami, które przekazują impulsy nerwowe w kierunku perikarionu. Pojedyncza wypustka osiowa to akson lub neuryt. Informacje są nim przesyłane z perikarionu do innych komórek.

5. Budowa komórki nerwowej Dendryty Jądro neuronu Ciało komórki Przewężenie Ranviera Akson (neuryt) Synapsa Zakończenia aksonu

6. Podział układu nerwowego Układ nerwowy możemy podzielić na: • somatyczny- który odbiera bodźce ze świata zewnętrznego, a także m.in. umożliwia poruszanie się, • autonomiczny(wegetatywny) - który działa niezależnie od naszej woli, sterując przemianą materii i działaniem narządów wewnętrznych. Według innego kryterium układ nerwowy człowieka dzieli się na: • ośrodkowy(centralny) układ nerwowy, • obwodowyukład nerwowy, czyli system nerwów i zakończeń nerwowych wraz z narządami zmysłu.

7. Ośrodkowy układ nerwowy Układ ośrodkowy - stanowi centralny układ nerwowy. Rozmieszczony jest w jamie czaszki i kanale kręgowym. Składa się z mózgowia oraz rdzenia kręgowego.

8. Mózgowie - wypełnia jamę czaszki i jest otoczone trzema oponami mózgowymi (twardą, pajęczą, miękką), oddzielającymi je od wewnętrznych ścian kości czaszki. Zbudowane jest z istoty szarej i białej.

9. Mózgowie dzieli się na: Kresomózgowie - zbudowane z 2 półkul mózgowych. Każda półkula dzieli się na płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy (ośrodek słuchu, smaku i powonienia), potyliczny (ośrodek wrażeń wzrokowych). kolor: niebieski – płat czołowy żółty – płat ciemieniowy zielony – płat skroniowy różowy – płat potyliczny

10. Międzymózgowie - obejmuje wzgórze oraz podwzgórze. Rola: • kontroluje i koordynuje działalność wewnątrzwydzielniczą przedniego płata przysadki mózgowej, • odbiera i przekazuje bodźce drogą krwi i płynów ustrojowych. Podwzgórze połączone jest drogami nerwowymi z korą mózgową oraz ze wszystkimi obszarami organizmu.

11. Śródmózgowie- znajduje się poniżej międzymózgowia obejmuje tzw. konary mózgu oraz pokrywę śródmózgowia. Rola: • zawiera ośrodki niektórych odruchów wzrokowych i słuchowych (ośrodek regulacji zwężenia źrenicy pod wpływem silnego światła), • kontroluje napięcie mięśni, • wypływa na postawę ciała.

12. Móżdżek - leży w dole czaszki, pod płatami potylicznymi mózgu. Składa się z 2 półkul i części środkowej – robaka. Zewnętrzną część móżdżku pokrywa istota szara (kora móżdżku). Rola: • decyduje o płynności i precyzji ruchów, • sprawuje kontrolę nad mięśniami szkieletowymi, • reguluje napięcie mięśniowe, • spełnia ważną funkcję w utrzymaniu równowagi ciała.

13. Rdzeń przedłużony - najniżej położony odcinek mózgowia. Rola: • stanowi przedłużenie rdzenia kręgowego, • skupia wiele ośrodków nerwowych odpowiedzialnych za funkcje odruchowe tj. oddychanie, połykanie, ssanie, kaszel, kichanie, mruganie itp. • kieruje pracą narządów wew.

14. Rdzeń kręgowy - znajduje się w kanale kręgowym. Ciągnie się od rdzenia przedłużonego do II kręgu lędźwiowego. Od rdzenia kręgowego odchodzi 31 par nerwów zawierających somatyczne włókna czuciowe, ruchowe i włókna wegetatywne. Rola: • przewodzi impulsy nerwowe z mózgu i do mózgu, • łączy centralne odcinki układu nerwowego w niemal całym organizmie.

15. Obwodowy układ nerwowy Obwodowy układ nerwowy - tworzą parzyste nerwy mózgowe i rdzeniowe, wiążące poszczególne receptory i efektory z mózgiem i rdzeniem, oraz zwoje mózgowe położone w pobliżu mózgu i rdzenia. Rola: • zabezpiecza odbiór doznań czuciowych • przewodzi pobudzenia z ośrodków nerwowych (rdzeń, mózg) do narządów wykonawczych (mięśni, gruczołów dokrewnych).

16. Nerwy mózgowe Nerwy mózgowe - (czaszkowe), występują w liczbie 12 par nerwów. Są to nerwy: • czuciowe: węchowe, wzrokowy, słuchu i równowagi; • ruchowe, odśrodkowe: okoruchowy, bloczkowy, odwodzący, dodatkowy, podjęzykowy; • mieszane: trójdzielny, twarzowy, językowo-gardłowy, błędny.

17. Nerwy rdzeniowe Nerwy rdzeniowe - odchodzą od rdzenia dwoma korzeniami. Przednim – ruchowym i tylnym –czuciowym. Korzenie łączą się we wspólny pień, który ponownie rozdziela się na trzy gałęzie: • grzbietową - unerwiającą skórę i mięśnie grzbietu, • brzuszną - unerwiającą skórę i mięśnie brzucha, • autonomiczną obsługująca trzewia. Każda gałęzi zawiera włókna czuciowe i ruchowe.

18. Czym jest odruch? Odruch - jest to automatyczna reakcja ustroju na bodziec dokonana za pośrednictwem układu nerwowego. Do wystąpienia odruchu potrzebny jest łukodruchowy. Jest to droga, jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora.

19. Odruchy bezwarunkowe Odruchy bezwarunkowe – to wrodzone, trwałe, automatyczne reakcje na bodźce, które przez całe życie przebiegają tak samo. Przykładami odruchów bezwarunkowych są: • odruch źrenicy na światło, • wydzielanie śliny na widok pokarmu, • odruchy obronne np. na bodźce termiczne lub mechaniczne, sparzenie ukłucie itd., • odruchy instynktowne, • odruch kolankowy – po uderzeniu w kolano , w ścięgno rzepki – powoduje wyprostowanie się nogi. Ośrodki odruchów bezwarunkowych znajdują się w niższych partiach układu nerwowego – w rdzeniu przedłużonym.

20. Odruchy warunkowe Odruchy warunkowe - to wyuczone, nabyte w ciągu życia osobnika reakcje na bodźce. Odbywają się one przy udziale kory mózgowej na podłożu odruchów bezwarunkowych. Przykładem odruchu bezwarunkowego jest: • wydzielanie śliny przez psa nie na widok pokarmu jak to się odbywało w odruchu bezwarunkowym, lecz na wydzieleniu śliny na sygnał świetlny codzienne zapalanego światła przez gospodarza, który każdego dnia podawał psu posiłek. Bodziec świetlny wywoływał utrwalony odruch warunkowy. (Analiza Ivana Pawłowa rosyjskiego filozofa) Odruchy warunkowe są podporządkowane naszej woli, jak również są podstawowym elementem uczenia się i zapamiętywania.

21. Stereotypy dynamiczne Stereotyp dynamiczny - totrwały, skomplikowany system połączeń w mózgu, który zaczyna funkcjonować jako całość pod wpływem pierwszego bodźca uruchamiającego. Jeżeli u zwierzęcia w jednakowych warunkach laboratoryjnych wywoływano kolejno odruch warunkowy pokarmowy lub obronny i znowu pokarmowy - to cały ten kompleks utrwalał się.

22. Źródła: • Atlas anatomiczny • Encyklopedia multimedialna „Biologia”, PWN 2006 • J. Pituchowa, Anatomia, Warszawa