TARİH BOYUNCA BİLİM VE TEKNOLOJİNİN SİYASET EKONOMİ VE SAVUNMAYA ETKİSİ

1. TARİH BOYUNCA BİLİM VE TEKNOLOJİNİNSİYASET EKONOMİ VE SAVUNMAYA ETKİSİ Fatoş Yarman Vural Şubat 2006

2. TARİHİ ŞEKİLLENDİREN TEMEL ÖĞELER Bilim ve Teknoloji Siyaset Savunma Ekonomi Savunma-Siyaset-Teknoloji-Ekonomi Dörtgeni

3. İLK ÇAĞLAR • Sözlü Kültür • MÖ 7000’den itibaren Anadolu’da tarım ve ticaretin başlaması ile şehir devletlerinin kurulması ve • ilk yönetim düzeninin kurulması ile din ve ahlak, anlayışlarının etkileri yoğunlaşmıştır. • Yazı • MÖ 3500’lerde yazının bulunması Sümer, Akad ve Mısır’lıların etkileşimlerini değiştirdi. Savaş ve barış kayıtlara geçerek, nesillerden nesillere taşındı.

4. İLK ÇAĞLAR • Kadeş Anlaşması (~MÖ:1295), Hitit ve Mısır’lılar arasında yapılan ilk ülkeler arası yazılı barış anlaşmasıdır. • Altının, gümüşün saflaştırılıp damgalanması ile para icad edildi. Bronz ve diğer alaşımlar, deri, tekstil, boya ve cam üretim teknikleri silah sistemlerinde devrim yarattı. • Matematik ve gemoetrideki buluşlar tarım arazilerinin alanlarını ve sınırlarını hesaplamada kullanıldı.

5. İLK ÇAĞLAR Aristoteles (MÖ 384-322) • Tales (Tüccar) – Lidya Med savaşını güneş tutulmasını tahmin ederek sonlandırdı. • Arşimet (Asker) , Pisagor, Empedokles, Zenon ticaretini ve savaşlarını başlatan buluşlar yaptılar. • Helenistik dönemde deneysel çalışma yavaşladı, düz mantık egemen oldu. • Aristo mantığı bazı dinsel kitapları ve inanışları etkiledi (MÖ 350 – 1450). • Aristo tüm gerçekleri düşünce ile açıklama yolunu benimsedi. • Avrupa’yı 1800 yıldan fazla etkisi altında tutan karanlık çağ boyunca Aristo mantığı hakimdi.

6. ORTAÇAĞ • Ortaçağda İslam alimleri deneysel çalışmaları sürdürdüler. • İbni Sina (980-1037), El Cabir ( -740), El Razi (884-925), El Harizmi (780-840) gibi alimler astronomi, tıp, kimya ve eczacılık alanlarında yüzlerce kitap yazarak Aristo mantık ve paradigmalarını değiştirdi. • El-Heysem (Basra 960 –Kahire 1039): Optik, mekanik, hidrolikte yaptığı çalışmalarla dürbün ve topun temellerini attı. • Sabit Bin Kurra (Harran-826-Bağdat 901) : Kaldıraç ve makaraları bularak mancınık sistemlerinin geliştirilmesine yol açtı. • Emeviler, Abbasiler, Selçuklular, Osmanlılar bilim adamlarının keşifleri ile büyük imparatorluklar ve medeniyetler yarattılar.

7. RÖNESANS • Avrupa’lı ilm-i simyacılar İslam alimlerinin kitaplarını tercüme ederek Aristo sonrası yeni paradigmaların Avrupa’daki alt yapısını hazırlamışlardır. • Barutun keşfi derebeyliğini yıkmış, Avrupa’da güçlü devletlerin kurulmasına neden olmuştur. • Pusulanın keşfi ipek baharat yollarını deniz yollarına taşıyarak Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılışını hızlandırmıştır. • Galileo Galilei (1564-1642)’den sonra bilimsel yaklaşımlar dogmaların yerini alarak Avrupa’da kilisenin etkisi azalmıştır.

8. ENDÜSTRİ ÇAĞINA HAZIRLIK • Buhar makinasının keşfi ile tüm dünyada yeni bir çağ başlamış, tüm paradigmalar değişmiştir. Thomas Savery(1650-1715) Thomas Newcomen (1663-1729) James Watt (1736-1819) BUHAR MAKİNASININ KEŞİF SÜRECİ

9. ENDÜSTRİ ÇAĞINA GEÇİŞ Newton • Newton (1642-1727)’un mekanistik anlayışı, • Auguste Comte (1798-1857)’un, lineer determinizmi • Descartes (1596-1650)’ın dualizmi,endüstri çağını hazırlayan paradigmalardır. • Jean Baptiste Joseph Fourier, (1768-1830)’in dönüşümleri haberleşme teknolojilerinin temelini attı. Auguste Comte Descartes (Asker) Jean Baptiste Joseph Fourier (Asker)

10. 3. ENDÜSTRİ ÇAĞI DEVRİMLERİ • Bilimsel devrim mekanik ve matematiksel olarak modellenen dünya anlayışı getirmiştir. • Siyasal devrim iktidarın kaynağının halk olarak kabul edilmesine yol açmıştır. Kapitalizmin ve komunizmin temelleri atılmıştır. • Ekonomik devrim: Emeğin soyutlanması ve makinalaşma ile üretimde büyük artışlar olmuştur. • Savunma Sanayiinde devrim: Seri üretim sayesinde büyük orduların silahlanması sağlanmıştır.

11. 3.1 ENDÜSTRİ ÇAĞINDA SAVUNMA DEVRİMLERİ • Yaklaşık 200 yıl boyunca • Sömürgeciliği beslemiş • I. ve II. Dünya Savaşlarını tetiklemiş • İki kutuplu dünyayı yaratmış • Soğuk Savaşı oluşturmuştur.

12. 4. BİLGİ ÇAĞINA GEÇİŞ Bilgi çağıparadigma kaymasını tetikleyen kuramlar. • Genel relativite kuramı ve Kuantum fiziği • Enformasyon kuramı • Gödel teoremi • Bulanık mantık • Kaos ve kompleks sistemler kuramı Albert Einstein (1879-1955) John von Neumann (1903—1957) Claude E Shannon (1916-2001) Lotfi A.Zadeh (1921- ) Alan Turing (1912-1954) (Asker)

13. 5. BİLGİ DEVRİMİ VE PARADİGMALARI • Bilgi çağına yönelme 1950’lerde başlamıştır. • Mekanistik indirgemeci anlayış yerini kompleks sistemler teorisi, nonlineerite ve kaotik determinizm’e, • Dualizm mantığı bulanık mantık kavramına, • Ürün temelli bakış açısı yerini eylem ve süreç temelli analiz ve değerlendirmeye bırakmıştır.

14. 6. BİLGİ ÇAĞI PARADİGMALARI: KAOS VE KOMPLEKSİTE • Bilgi çağının temel anlayışı kaos teorisi ve kompleksite kavramına dayanmaktadır. • Bu anlayışa göre, evrendeki çoğu sistem denge durumundan uzaklaşan, açık sistemlerdir. • Bu sistemler birbiri ile etkileşen pek çok unsura sahip, indirgenemez bir komplekslik içerir.

15. 6. BİLGİ ÇAĞI PARADİGMALARI: KAOS VE KOMPLEKSİTE • Kaos kargaşa değildir. Öngörülemeyen düzendir. • Kaotik davranışta başlangıç durumuna hassas bağlılık bulunur. Çok ufak olaylar çok büyük değişimleri tetikleyebilir (kelebek etkisi). • Kompleks sistemler kararlılığı tehdit eden dalgalanmalara da hassastır. Edward Lorentz (1917 -

16. 6. BİLGİ ÇAĞI PARADİGMALARI • Bilişim Teknolojileri, haberleşeme teknolojileri, telsiz sensör ağları, uzay teknolojileri, Internet, ileri malzemeler, nanoteknoloji, biyoteknoloji, nano-solar enerji pilleri, temiz enerji ve gen mühendisliği ile ilgili çalışmalar çalışmalar mevcut paradigmaları altüst etti. • Ekonomik değişim • Eğitimde değişim • Siyasal değişim • Güvenlik kavramlarında değişim • Organizasyonel değişim • Liderlik kavramında değişim

17. 1. EKONOMİK DEĞİŞİM • Bilişim teknolojileri zaman ve mekan kavramlarını değiştirerek küreselleşmeyi tetikledi. • Küreselleşme sonucu yeni endüstri alanları ve e-ticaret gibi iş yapma şekilleri ortaya çıktı. • Küresel ölçekte işbirlikleri sinerjiyi artırarak mega kurumları oluşturdu. Mega kurumlar ise mega rekabeti ortaya çıkardı.

18. 2. EĞİTİMDE DEĞİŞİM • Radyo televizyon ve bilgisayarların yaygınlaşması ile eğitim okul dışına taşmış ve yaşam boyu eğitim kavramını yaratmıştır. • Bireyselleştirilmiş, bilgi odaklı, çok duyuya hitap eden, küresel kaynakları kullanan, standart olmayan, ortak çalışma imkanı veren bir eğitim yapısı ortaya çıkmıştır. • Okullarda deneysel eğitim ağırlık kazanmıştır.

19. 3. SİYASAL DEĞİŞİM • Eğitimin yaygınlaşması ile toplumsal yapıya duyarlı bireyelerinsayısı artmıştır. • Demokratikleşme yaygınlaşmıştır. • Sivil Toplum Kuruluşları ön plana çıkmıştır. • Şeffaflaşma ve yerinden yönetim önem kazanmıştır. • Teknolojinin kolay edinimi ve kullanımı ile asimetrik tehdit riski artmıştır.

20. 4. ULUSAL GÜVENLİK KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞİŞİM • Asker-sivil arasındaki ayrım bulanıklaşmıştır. • Savaş-barış arasındaki ayrım bulanıklaşmıştır. • Vatan kavramı kara, hava, deniz sınırları ile uzay ve EM spektrumun iletişimde kullanıldığı sibervatan kavramına dönüşmüştür.

21. Önce Vatan Önce Siber Vatan Toprak, Uzay, Deniz, Denizaltı Web Siteleri, Bilgi Sistemleri Korunması Gerekenler Bilgi Bilinmesi Gerekenler Paylaşılması Gerekenler Ekonomik, Sosyal ve Coğrafi Bilgiler Dil, Din, Kültür, Gelenek, Kaynak Sistem, Süreç, Teknoloji Ulusal Bilgi Sistemi

22. TEHDİT • KLASİK PARADİGMA • Nükleer Tehdit • Kitle İmha Silahları ve Füzeler • Soğuk Savaş • vs. • YENİ PARADİGMA • Küresel Terör • Küresel Isınma • Çevre Kirliliği • Sağlık Problemleri • Enerji Sıkıntısı • Doğal Gaz Tehditleri • Yoksulluk vs.

23. 4. ULUSAL GÜVENLİK KAVRAMLARI AÇISINDAN DEĞİŞİM • Devlete-devlet olarak yapılanmaktadır. Bilgi altyapısı kritik altyapı haline dönüşmüştür. • Savaş kavramları değişmiştir: Ağ merkezli harp, Bilgi harbi • Siberterörizm ciddi bir tehdit haline gelmiştir.

24. Güvenlik Ortamları Yeni Paradigma Eski Paradigma Bilişsel Ortam Bilişsel Ortam İSTİHBARAT MEDYA KÜLTÜREL FAALİYETLER EĞİTİM Fiziksel Ortam Enformasyon Ortamı Senkronizasyon Hızlı Operasyon Durum Değerlendirmesi Sinerji ve Yeni Yetenekler Enformasyon Ortamı Duyarlılık AĞ MERKEZLİ HARP BİLGİ HARBİ VİRÜS ATAKLARI KLASİK SAVAŞ

25. 5. BİLGİ ÇAĞINDA ORGANİZASYON YÖNETİŞİM • Yönetim kavramı yerini yönetişim kavramına bırakmaktadır. • Hiyerarşiye göre değil, işleme göre organizasyon yapısı ön plana çıkmıştır. • Kurumlar arası ortak, eş zamanlı bilgi erişimi sağlanmıştır. • Bilgi tabanlı organizasyonlar geliştikçe, ulusal vizyon ve stratejiler de değişmektedir.

26. 5. BİLGİ ÇAĞINDA ORGANİZASYON AĞ MERKEZLİ ORGANİZASYONLAR: • Global ortamda, kaynakları, personel ve çevreyi sürekli paylaşarak kullanırlar, • Coğrafi, uzamsal olarak dağıtık, bilişsel olarak merkezidir, • Yapay zeka sistemleri ile desteklenir, • Eylemi ve üretimi ön plana alır, • Eş zamanlı planlama ve performans takibine olanak sağlar.

27. 6. BİLGİ ÇAĞINDA LİDERLİK • Bu çağda liderlik giderek daha fazla ön plana çıkmaktadır. • Günümüzde, her türlü organizasyon için küresel etkileşimin, belirsizliğin, sürekli değişimin, riskin ve krizin egemen olduğu bir çevre söz konusudur. • Ara yönetici işlevlerinin çoğu otomasyon ve yapay zeka sistemleri ile çözümlenebilecek düzeye gelmektedir.

28. 6. BİLGİ ÇAĞINDA LİDERLİK Bilgi çağında; • yeni değerler yaratacak, risk üstlenecek liderler gereklidir. • geniş yelpaze ve hayal gücüne sahip, yaratıcı liderlerbaşarılı olacaktır.

29. 6. BİLGİ ÇAĞINDA LİDERLİK Bilgi Çağı Liderleri: • Kaos ve belirsizliği bir fırsat olarak görür. • Çok sayıda birbiri ile etkileşen yeni güç ve karar alma merkezi oluşturarak çabuk yanıt verici esnek yapılar inşa ederler • Bireyleri pasif elemanlarolarak değil, organizasyonun kendisi olarak görmektedir. Her bireyin kişiliği,etkileşim tarzı ve bakış açısını kullanarak kurumun özgün dokusunu yaratmayı başarırlar.

30. 6. BİLGİ ÇAĞINDA LİDERLİK Bilgi Çağı Liderleri: • Sunulan seçeneklerle değil, kendi yarattığı seçeneklerle vizyonunu belirler. • Sistemi değiştirerek ve yeni paradigmalar oluşturarak başarılı olacaktır.

31. 6. BİLGİ ÇAĞINDA LİDERLİK Bilgi çağı liderleri: • Çeşitli disiplinlerde yeterli birikim ve farkındalık kazanmalı, • Teknolojik düzeyde üst derecede yetkinliğe sahip olmalı, • Kendini sürekli olarak eğitmeli ve yenilemeli, • Bütüncül bakış açısı, sinerjik düşünme ve hızlı karar verme yeteneklerini geliştirmeli,

32. 6. BİLGİ ÇAĞINDA LİDERLİK • Bilgi sağanağından anlamlı ve önemli olanları ayırt ederek bütünleştirebilmeyi öğrenmeli, • Dış paternleri ve değişim dinamiklerini yakından takip etmeli, • Çoklu etkileşimin bulunduğu kompleks süreç ve olguları algılama ve sağlıklı karar verebilme yetisini geliştirmelidir.

33. GLOBALLEŞME’Yİ YARATAN UZAY VE BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİDİR

34. SÜMERLERDEN BERİ SINIRLARI BELİRLEYEN, HARİTALARI DEĞİŞTİREN BİLİM VE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME YETENEKLERİDİR.

37. TEK KUTUPLU DÜNYA DENGESİ

48. ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ULUSAL YETENEK KAZANIMI GLOBALLEŞME GLOBALLEŞME DEMEK, GLOBAL DÜŞÜNEREK YEREL ÖZELLİKLERE VE MİLLİ ÇIKARLARA GÖRE HAREKET ETMEK DEMEKTİR.