Źródła Informacji – ogólne

1. Źródła Informacji – ogólne konspekt ćwiczeń 2013/14

2. Wiadomości wstępne Szybka analiza, jaką wiedzę nabytą (biblioteka, katalog, bibliografia, informacja Internet) posiadają poszczególne grupy. Co dla nich jest źródłem informacji i jak ją utrwalają. Podział uczestników na zespoły – trzy, cztery osoby. Argumentowanie prowadzącego, co do celowości pracy zespołowej i jakie z tego skutki dla późniejszej oceny wynikają. [wykład]

3. Pytania do zagadnień wstępnych - Źródła Informacji • Co rozumiemy przez źródła informacji – wyjaśnić i podać przykłady. • Co rozumiemy prze pojęcia: informacja, nauka, wiedza • Internet jako źródło i narzędzie informacji – podać przykłady • Wiarygodność Internetu jako źródła informacji? Podaj przykłady. • Zalety i wady wyszukiwarki internetowej Google. • Pojęcie digitalizacja, plik cyfrowy, kontener multimedialny. • Pojenia: metadane, dane bibliograficzne, opis bibliograficzny, opis katalogowy, spis bibliograficzny. • Płytki a głęboki internet, wyszukiwanie proste a zaawansowane, pojęcia interfejsu. • Biblioteka a biblioteka cyfrowa, dLibra, Federacja Bibliotek cyfrowych jako znamiona nowej digitalnej rzeczywistości. • Różnica między katalogiem, bibliografią, katalogiem centralnym – przykłady.

4. Elementy metodyki bibliograficznej Informacja pośrednia (bibliografia) i bezpośrednia (teksty- biografia, hasło, terminologia) typologia źródeł, co jest źródłem informacji (definicje), co może być, elementy zapisu (utrwalania) wiedzy - opisy. Omówienie przykładowych 6 – 7 źródeł informacji (World Cat, Portal Biblioteki Narodowej, Bibliografia Kozłowskiego, Bibliografia Czubka, PSB, bibliografia Żebrawskiego) z uwzględnieniem elementów metodyki. Sternik – Słownik Terminologiczny z zakresu Bibliografii i Bibliotekoznawstwa (on-line). Praktyczne demonstracje na zajęciach, aktywność, materiał źródłowy.

5. Typologia bibliografii Różne podziały bibliografii są tworzone przez różne podstawy podziału. Mamy kilka podstaw podziału: • Podstawa zasady doboru materiału według tożsamych cech: a. Cechy formalno-wydawnicze kreują bibliografie formalo-wydawnicze [narodowe, regionalne podmiotowe, lokalne podmiotowe, osobowe podmiotowe, form wydawniczych i piśmienniczych] b. Cechy treściowe: bibliografie wielkich działów wiedzy, dziedzin i zagadnień [terytorialne przedmiotowe i osobowe przedmiotowe]. 2. Przyjęty zakres {treściowy} i zasięgi {formalny} wykazu. a. zakres pełny i ograniczony b. zasięgi: chronologiczny, językowy, terytorialny, formalny, autorski 3. Zasięg chronologiczny dzieli bibliografie na retrospektywne, bieżące i prospektywne. 4. Metoda sporządzania spisu: kompletne i selekcyjne, prymarne i pochodne; rejestracyjna i adnotowana. 5. Przeznaczenie spisu: naukowe, handlowe, bibliofilskie.

6. Pytania dotyczące metodyki bibliograficznej. • Co to jest metodyka bibliograficzna, czemu służy i jaka jest jej przydatność dla źródeł informacji? • Podziały – typologia źródeł informacji (pierwotne, wtórne, pochodne), (bezpośrednie, pośrednie). • Typologia wykazów bibliograficznych ze względu na cechy formalno - wydawnicze a treściowe. • Typologia wykazów bibliograficznych ze względu na zakres { cechy treściowe} i zasięgi {cechy formalne}. • Kwestie: elementy bibliograficzne, opis bibliograficzny, spis bibliograficzny, baza bibliograficzna • Co to jest World Cat – czemu służy i czy jest przydany dla polskich odbiorców? • Jakie mamy rodzaje układów w bibliografii? Podaj logiczne uzasadnienie wyboru? • Jakie mamy rodzaje indeksów w bibliografiach? Podaj logiczne uzasadnienie wyborów? • Jakie zachodzą relacje pomiędzy indeksami a układami w informatorach? • Formalna budowa bibliografii jako specyficznego druku zwartego.

7. Przykłady sformalizowanych opisów: Google URL - shortner • Okres opisu intuicyjnego: Bentkowski, Estreicher, Finkel • Zasady katalogowania (katalogi) i bibliografowania (bibliografia załącznikowa) http://goo.gl/KPO3uf • ISBD(M-y) są to zasady wykreowania opisów bibliograficznych w standardzie zrozumiałym przez człowieka (real) różnych typów dokumentów na potrzeby bibliografii i katalogów. [osiem stref opisu: tytułu i odpowiedzialności, wydania, specjalna, adres wydawniczy, opis fizyczny, seria, uwagi, ISBN • Dublin Core– hybryda opisu metadanych zasobów realno-wirtualnych - bibliotecznych i internetowych [15 elementów] http://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/4879?tab=1http://goo.gl/BZfYPP • MARC – 21: format opisu metadanych różnych dokumentów na potrzeby wirtualnego świata komputerów. http://www.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/nfs/marc/cechy-i-struktura-marc

8. Opisy jako podstawa zbioru danych bibliograficznych • Wyszczególnienie chronologicznych etapów rozwoju opisów bibliograficznych i katalogowych • Etap intuicyjny – Estreicher, Finkel, Korbut • Etap kształtowania się znormalizowanych form opisu katalogowego i bibliograficznego • ISBD – my jak o forma międzynarodowych form opisu – podaj zasady, strefy, logikę przedsięwzięcia • Dublin Core – jako hybrydowa zasada prezentacji metadanych. Podaj zasady na wybranym przykładzie biblioteki cyfrowej. • MARC – 21 jako format – podaj zasady na przykładzie opisów Biblioteki Narodowej. • Poziomy szczegółowości opisów (trzy), zastosowanie a praktyka • Opisy różnych typów dokumentów – podaj pięć typów dokumentów i sposoby opisywania

9. Pojęcia podstawowe - definicje Jako zespół umożliwiających administrowanie swoją bibliografią i notatkami. Pojęcia podstawowe: biblioteka, biblioteka cyfrowa, katalog, katalog centralny, baza bibliograficzna, bibliografia, opis bibliograficzny a katalogowy. Federacja Bibliotek Cyfrowych jako multiwyszukiwarka tekstowa. Internet Archive jako wyszukiwarka tekstowa międzynarodowa. Nukat, CaRo: repozytoria bibliograficzne z funkcją katalogu centralnego. Interfejs, DjVu, Dublin Corepraktyczne demonstracje na zajęciach [wykład]

10. 4 – 5 – 6. Bieżąca Bibliografia Narodowa • Jej wielopostaciowość (cztery plus trzy). Książki polskie podziemne (1976-1989). Prezentacja, wyszukiwanie na zajęciach, materiał źródłowy. Początki i rozwój bieżącej bibliografii narodowej: pierwociny (Leitgeber M. - Przegląd Bibliograficzny Piśmiennictwa Polskiego), Kniżnaja Letopiś, trzy serie Wisłockich, Książka, Czubek (uzupełnienia), Biuletyn Bibliograficzny, Urzędowy Wykaz Druków. Pietraszek, Katalog PARA. Prezentacja, materiał źródłowy, aktywność, wyszukiwania na zajęciach. [wykład]

11. Polska bieżąca bibliografia narodowa 1850 1878 1900 1914 1918 1928 1939 1945 1986 2010 Pierwociny Trzy serie Wisłockiego: Władysława i Władysława Tadeusza I. 1878 – 1914; II. 1920 – 1928; III. 1929 - 1933 1914 – 1919 - Bibliografia Polska Jan Czubek Knižnaja Letopis’ 1907 – 1914 – bibliografia bieżąca rosyjska Przegląd Bibliograficzny i Książka Gebethnera i Wolffa (za lata 1901 – 1914 i 1905 -1914, 1923-1926) 1920 – 1921 - Biuletyn Bibliograficzny 1929 – 1939 - Urzędowy Wykaz Druków Przewodnik Bibliograficzny; Polonika Zagraniczne; Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł; Bibliografia Zawartości Czasopism; Bibliografia Dokumentów Elektronicznych; Bibliografia Dokumentów Kartograficznych; Bibliografia Dokumentów Dźwiękowych

12. Bieżąca bibliografia narodowa I • Cechy metodyczne bieżącej bibliografii narodowej – podaj na przykładzie polskiej bibliografii. • Historia kształtowania się polskiej bieżącej bibliografii narodowej – podaj trzy etapy. • Okres księgarski bieżącej bibliografii narodowej – cechy bibliografii księgarskiej • Trzy serie Wisłockiego, rola twórców rola państwo-twórcza serii. • Biuletyn Bibliograficzny, bibliografia Czubka, Przegląd Bibliograficzny, Książka • Urzędowy Wykaz Druków jako oficjalna bieżąca bibliografia narodowa polska. • Zasady funkcjonowania bieżącej bibliografii narodowej polskiej • Rola Biblioteki Narodowej i Instytutu Bibliograficznego w rozwoju bibliografii narodowej. • Bibliografia narodowa a bibliografia specjalna – relacje. • Typy układów stosowane w polskiej bibliografii narodowej od Urzędowego Wykazu Druków, począwszy.

13. Bieżąca bibliografia narodowa II – patrz - strona Biblioteki Narodowej zakładka katalogi i bibliografie – bibliografia narodowa bieżąca. • Wielopostaciowość bieżącej narodowej bibliografii polskiej – omów poszczególne człony • Zasady funkcjonowania bieżącej bibliografii narodowej polskiej: omów pięć zasad podstawowych • Jakie typy dokumentów są wykazywane w poszczególnych członach? • Co to są Polonica Zagraniczne i dlaczego ta bibliografia do pewnego czasu był najbardziej „upolitycznioną” bibliografią polską? • Jakie rodzaje zapisów są stosowane w poszczególnych członach bbn? • Dlaczego bbn są uważane za wykładnik kultury danego narodu? Jakie kryteria przynależności są stosowane w różnych bibliografiach narodowych? • Bbn jest kontynuacją myśli bibliograficznej Karola Estreichera – omów zagadnienie. • Przedstaw zasady interfejsu wyszukiwania danych w poszczególnych członach bbn. • Przedstaw linię rozwojową Przewodnika Bibliograficznego od 1878 roku do czasów współczesnych.

14. 7 – 8 – 9. Estreicherowie Cztery serie Estreichera, reedycja Estreichera, kontynuacja Estreichera, uzupełnienia z portalu BN (katalogi centralne, bazy BN). EBBE – koncepcja a realizacja. Estreicher w Internecie: teksty, grafika i fotografika, głos, filmy. Prezentacje, wyszukiwania na zajęciach, aktywność materiał źródłowy [wykład]

15. Pytania dotyczące bibliografii Estreicherów • Co to jest bibliografia narodowa retrospektywna i jaka jest jej relacja od bieżącej bibliografii narodowej? • Cztery serie Estreichera – wymień je i omów metodycznie poszczególne człony • Jakie rodzaje układów zastosował Estreicher w swoich bibliografiach i dlaczego? • Co to są zestawienia specjalne u Estreichera – wymień kilka z nich i omów specyfikę • Dlaczego elementy układu krzyżowego są uznane za niezwykle nowatorskie rozwiązania w Bibliografii Polskiej? • Co znaczy słowo reedycja , czego dotyczy i jakie są jej plusy w stosunku do …. • Co znaczy pojęcie Mały Estreicher i zeszyt specjalny Estreichera? Omów specyfikę. • Mówi się, że bibliografii Estreichera to jednocześnie bibliografia: inkunabułów , starych druków, czasopism i bibliografii specjalnej aktorek – omów zagadnienie. • Czemy służy EBBE i dlaczego jest opracowane i kontynuowane • Co znaczy pojęcie kontynuacja Estreichera – przedstaw zagadnienie na podstawie strony BN.

16. 10 – 11. Bibliografie historyczne Specyfika bibliografii specjalnych, dziedzin i zagadnień. Bieżąca bibliografia historyczna od 1902 – „Kwartalnik Historyczny”i plejada redaktorów (Barwiński, Friedbergowa, Baumgart). Nowe podstawy metodologiczne bibliografii historycznej – bieżąca: Gruca, Gąsiorowski, http://www.bibliografia.ipn.gov.pl/ bibliografia retrospektywna: Finkel „Bibliografia historii polskiej” i reedycja Maleczyńskiego; „Bibliografia Historii Polski XIX wieku”: (Bachulska, HandelsmanPrzelaskowski, Płoski, Chojnacki, Sokołowska). „SelekcyjnaBibliografia Historii Polskiej”: Madurowicz – Urbańska, Bieńkowski „BibliographieportalzurGeschichteOstmitteleuropasHerder Institute”. http://www.litdok.de/cgi-bin/litdok?lang=de „Bibliografia Pamiętników Polskich” Maliszewskiego. Prezentacja, materiał źródłowy, aktywność wyszukiwanie bieżące [wykład]

17. Przedruk fotooffsetowy Finkla w roku 1955 Przedruk fotooffsetowy T. 1:-3 Warszawa 1955; obejmuje wydawnictwa samoistne oraz rozprawy i artykuły z czasopism dot. dziejów Polski od czasów najdawniejszych do 1815; zasięg chronologiczny 1900, w odniesieniu do źródeł (Dodatek 2) do 1815r dzieli się na: IWiadomości wstępne (archiwa i biblioteki oraz nauki pomocniczehistorii), IIŹródła, które rozpadają się na dwa działy: 1) dokumenty, akta, mowy, relacje; listy ; 2) kroniki, roczniki, żywoty, pamiętniki i pisma polityczne; następny dział to: IIIOpracowania obejmuje historię wewnętrzną i polityczną; hi­storia wewnętrzna dzieli się na: I Geografia i etnografia, II. wiara i Kościół , III: Prawo t ekonomia, IV. Oświata (Cywilizacja i kultura); historia polityczna : obejmuje: historię powszechną, historię Słowiańszczyzny i historię Polski i w obrębie źródeł i historii politycznej układ wg chronologii przedmiotowej; w obrębie historii wewnętrznej segregowanie rzeczowe wg treści; T. 2 zawiera też Dodatek 1, w którym zawarte są uzupełnienia po 1900 r. w podziale jak w części zasadniczej dzieła; skorowidze osób, miejscowości i autorów XIX w.; Dodatek 2 (wyd. 1914 rok) zawiera tylko wiadomości wstępne i źródła. by adam

18. Kontynuacja Finkla – Bibliografia XIX wieku • Prace już podjęto w roku 1917 – 1923 (zachęta Finkla) i miała ona objąć lata 1815 – 1865. Adres bibliograficzny: nazwisko, imię,, tytuł, miejsce i rok wydania i ilość stron. Artykuły nawet te w których raz pojawiła się nazwa Polska! • - 1924 – 1932 z inicjatywy St. Dembego zasiłek. dla Bibliografii 1927 (39 tyś fiszek) zmieniono nieco układ Finkla (ograniczono działy literatura i sztuka) 1932 wstrzymano zasiłek na Bibliografię 1932 – 1934 zasiłek fundacji Rockefellera (Biblioteki Piłsudskiego, Rapperswill, Londyn, Szkoły Narodowej Polskiej na Batignolles , Londyn, Paryż) 1933 próby kontaktu z przedstawicielami: Rosji, Białorusi, Łotwy i Estonii. Rezygnacja z układu Finklowskiego (zniesiono podział na źródła i opracowania) podzielono całość na dziewięć grup rzeczowych – chronologia wydawnicza do 1930 roku. 1937 ukończono zbieranie (140 tyś. opisów). Podzielono ją na dziewięć działów: I Wstęp; II Biografie; III Geografia historyczna i historia regionalna; IV Historia polityczna; V Historia wojskowa; VI Historia prawa; VII Historia stosunków ekonomiczno-społecznych; VIII Historia religii i Kościoła; IX Historia kultury i oświaty. by adam

19. Pytania dotyczące bibliografii historycznych • Cechy charakterystyczne bibliografii historycznych jako bibliografii specjalnych i dziedzinowych zarazem? • Historia powstania Bibliografii Historii Polskiej Ludwika Finkla i jej cechy metodyczne? • Historia nieudanej reedycji Bibliografii Historii Polskiej Maleczyńskiego. • Kontynuacja BHP Finkla – przedsięwzięcie, realizacja i dokonania (posiłkuj się katalogiem BN). • Selekcyjna Bibliografia Historii Polski (red Madurowicz-Urbańskiej) – historia powstania i cechy charakterystyczne • Bieżąca Bibliografia historii Polski od 1902 do wersji elektronicznej współcześnie • Bibliografia historyczna jako odbicie stanu nauki historycznej – przedstaw zagadnienie • Bibliografia Dahlmana / Weitza – przedstaw wydania na World Cat.

20. 12 – 13. Bibliografie Literackie. Specyfika bibliografii literackich. Bieżąca Bibliografia Literacka ( Wisłocki, K. Bartoszewicz , Radomir i Stefan Wierczyński, St. Łempicki, W. Hahn, P. Grzegorczyk). „Literatura polska… G. Korbuta - dwa wydania: „Stary Korbut” (Bibliografia literatury polskiej. Nowy Korbut). „Słownik współczesnych pisarzy polskich”ser I (Korzeniowska) i ser II (Czachowska), „Współcześni polscy pisarze i badacze literatury” (Czachowska, Szałagan). Bibliografie i piśmiennictwo informacyjne, uzupełniające po roku 1989 np. „Bez Cenzury 1976 – 1986”pod red J. Kandziory. IBL – portal i informacje online. PBL i „Bibliografia BARA”- online Prezentacje, materiały źródłowe, wyszukiwanie bieżące, aktywność [wykład].

21. Pytania z zakresu bibliografii literackich • Cechy charakterystyczne bibliografii literackich – wymień i omów trzy główne cechy! • Zakres i zasięgi pojęcia literaturoznawstwo i odzwierciedlenie w bibliografii literackiej • Dzieło Gabriela Korbuta – dlaczego w nazwie nie występuje nazwa bibliografia? • Nowy Korbut – kontynuacja tradycji i nowe rozwiązania. • Serie Nowego Korbuta – podaj i omów cechy charakterystyczne. • Słownik Współczesnych Pisarzy polskich dwie serie jako kontynuacja „Nowego Korbuta” • „Współcześni Polscy Pisarze i Badacze Literatury … jako następny etap rozwoju bibliografii Korbuta. • „Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski”. Kompilacja R. Lotha • Ostatnie dokonania IBL -„Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku”- Alicja Szałagan. Polscy pisarze i badacze literatury przeł. XX i XXI wieku. Słownik bibliograficzny. Tom 1 • IBL i PBL on-line

22. 14. System bibliografii lokalnych i regionalnych. Nie obowiazuje! Specyfika i uzupełniająca rola bibliografii regionalnych i lokalnych. SBP Ogólnopolski portal Bibliotekarski. Bibliografie regionalne i lokalne: Bibliografia Śląska (Historii Śląska), Pomorza Gdańskiego, Bibliografia Warszawy, regionalna Wielkopolski. Referat, aktywność [wykład]

23. 15. Bibliografia stopnia drugiego – nie obowiazuje! Historia bibliografii bibliografii (Taylor). Hahn, Sawoniak, Bieńkowa, Baza BN: Wykaz polskich bibliografii nieopublikowanych. Referat, aktywność [wykład]

24. Formalne aspekty zaliczenia przedmiotu Źródła Informacji - ogólne • Wymogi na zaliczenie ćwiczeń: obecność (dwie dopuszczalne nieobecności), aktywność (dobra ocena), prezentacja, wyszukiwanie bieżące (dobra ocena), • Cztery wyszukiwania obowiązkowe, pisemne (razem 240 wyszukiwań), wrażenie prowadzącego!. Wyszukiwania po dwa z następujących bloków tematycznych: • Bieżąca bibliografia narodowa do 1939 roku • Estreicher • Bibliografie historyczne • Informatory literaturoznawcze • Zrozumienie poleceń, zapis poleceń, odpowiedź na pytania, cytata bibliograficzna

25. Tematy do zagadnienia Estreicher • Życiorysy Estreicherów • Karol Estreicher jako teoretyk bibliografii • Warsztat bibliograficzny Karola Estreichera • Pojecie bibliografii narodowej w ujęciu Estreichera i ewolucja poglądów na temat bibliografii narodowej. • Motywacja i przebieg prac nad bibliografią polską na podstawie trzech wstępów: Mały Estreicher, Zeszyt dodatkowy, I tom reedycji. • Kontynuacja Estreichera: Bibliografia Polska 1901-1939 • K. Estreicher a T. Wierzbowski. Różnice i podobieństwa w koncepcjach ich dzieł bibliograficznych.