STOCK MARKET بازارهای بورس

1. STOCK MARKETبازارهای بورس

2. تاریخچه بورس واژه بورس از نام خانوادگي شخصي به نام "واندر بورس" اخذ شده که در اوايل قرن چهاردهم در شهر بروژ بلژيک مي زيسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم مي آمدند و به داد و ستد کالا، پول و اوراق بهادارمي پرداختند. اولين بورس معتبر دنيا، در سال 1611 در شهرآمستردام تشکيل شد و کمپاني معروف هند شرقي سهام خود را در آن بورس عرضه کرد • در فرهنگ های معتبر لغت ، در مقابل کلمه بورس ، لفظ[ مبادله] و گاهی هم[ مکان مبادله] و هم سیستم مبادله آمده است .اولین بار به این معنی دراروپا و بخصوص در فرانسه بکار رفته است . • از نظراصطلاح اقتصادی ، به نوعی بازار داد و ستد و یا نوعی سیستم خرید و فروش اطلاق می شود که در آن اسناد واوراق مالی ، پولهای کشورهای مختلف ، طلا وامثال آن مبادله می شوند.

3. اگر بازار بورس ، بصورت مطلق و بدون قید و قرینه خاصی عنوان شود، منظور، خرید و فروش اوراق بهادار می باشد واصولا بیشترین حجم مبادلات بورس[ نسبت به بورس ارز، طلا و نفت و ...) مربوط به این اوراق می باشد. بزرگترین مرکز بورس دنیا[ نیویورک] و دومین آن ، بورس لندن است . بورس ژاپن ، آلمان و فرانسه در رده های بعدی قرار می گیرند. • اوراق بهادار : • مجموعه اسنادی قانونی هستند که دارای مالکیت اعتباری می باشند بنابراین ، مانند سایراشیایی که مالکیت دارند دارای ارزش هستند و در بازار بورس ، مورد مطالعه قرار می گیرند.این اوراق ، دارای قیمت اولیه و یا قیمت اسمی هستند که توسط منتشر کننده آن روی آنها ثبت می گردد. امااین قیمت لزوما ثابت نمی ماند و در بازار بورس و براساس قوانین عرضه و تقاضا و تحت تاثیر همه عوامل اقتصادی تغییر می کنند.

4. کارکردهای بازارهای بورس کارکردهای اساسی بورس مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و همچنین یکی از کارکردهای مهم آن جمع آوری سرمایه‌ها و پس اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز فعالیتهای اقتصادی است. • برای انتشار و خرید و فروش این اوراق ،اهدافی اولیه را ذکر می کنند که بطور کلی می توان به چند مورد عمده آنها به این صورت اشاره کرد: ۱_ کانالیزه کردن پس اندازهای کوچک .۲ _ تجهیز پس انداز راکد درامر تولید.۳ _ کنترل حجم پول نقدینگی جامعه .۴ _ افزایش درآمد دولت یا سائر موسسات منتشر کننده .

5. ساختار بورس • بورس زیر نظر نهاد واحد نظارتی که معمولا سیاست‌های آن توسط بالاترین مراجع ذیربط دولتی در هر کشور اعمال می‌گردد که با حضور و مشارکت فعال بخش خصوصی ایجاد می‌شود و اتاق پایاپای که تضمین و تسویه قراردادها را بر عهده دارد از جمله مهم‌ترین بخش‌های آن محسوب می‌شود. علاوه برآن واحد نظارت داخلی (در داخل بورس) هیات بازرسین و داوری ارکان اصلی ساختار بورس را تشکیل می‌دهند.

6. قراردادهای مشتقه قراردادهای مشتقه به نوعی از قراردادهای مالی اطلاق می شود که ارزش خود را از کالای فیزیکی (دارایی پایه) می گیرند. دارایی پایه می تواند به شکل سهام، کالا، نرخ های بهره، صنعت ساخت و ساز یا هر نوع دارایی دیگر باشد. انواع قراردادهای مشتقه : امروزه اوراق مشتقه در قالب چهار نوع قرارداد مشتقه اصلی مورد معامله قرار می گیرند، که عبارتند از : ▪ قراردادهای آتی (Futures) ▪ قراردادهای سلف (Forwards) ▪ قراردادهای اختیار معامله (Options) ▪ قراردادهای معاوضه (Swaps)

7. قراردادهای مشتقه فوق در مکان های زیر قابل معامله هستند : ۱ _ بورس اوراق بهادار: بورس به عنوان مکانی مرکزی برای انجام معاملات خریداران و فروشندگان است. قیمت های بورس به شکل سیستم حراج مستمر توسط کارگزارانی که از طرف مشتریان ، شرکت ها و یا خودشان فعالیت می کنند، تعیین می گردد. این سیستم حراج منجر به ایجاد و پذیرش وسیع قیمت مرجع در خصوص سهام عرضه شده گردیده و به " کشف قیمت" معروف است مسوولیت بورس این است که به عنوان ناظر بازار معاملات را سالم و نظام یافته نماید. همچنین، تمامی بورس ها دارای قوانین منظم و مدون بوده و از هویت و موقعیت معاملاتی افراد باخبر هستند. اعضایی که قوانین بورس را زیر پا بگذارند، متحمل جریمه یا مشمول مجازات های دیگر خواهند شد.

8. 2 _ بورس کالا : بورس کالا (Commodity Exchamge) یک بازار متشکل و سازمان یافته است که در آن بطور منظم کالای معینی با ساز وکاری خاص مورد معامله قرار می گیرد در این بورس‌ها، معمولاً کالاهای خام و فرآوری‌نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج و... داد و ستد می‌شوند. عموما بورس های کالایی را در مقابل بورس های اوراق بهادار تعریف می کنند. به عبارتی، هر آن چیزی که در زمینه : فلزات و مواد معدنی کانی ها ، انرژی (نفت و ... ) و محصولات کشاورزی مورد مبادله قرار می گیرد، در زمره بورس کالایی می گنجد .

9. ۳ _ بازار فرا بورسی (OTC): معاملات فرابورسی (خارج از بورس) نوعی معامله جایگزین است که به شبکه معامله گرانی که بطور حضوری با یکدیگر ملاقات نمی کنند و از طریق تلفن یا کامپیوتر با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند، اطلاق می شود. معاملات مذکور اغلب بین مؤسسات مالی انجام می شود، همچنین می تواند به عنوان ابزارهای رایج میان بازارسازان تلقی گردد. تمام سخنان معامله گران پشت تلفن ضبط می شود تا چنانچه اختلافی بین معامله گران رخ دهد، به آن استناد شود.

10. به طور کلی سه نوع بازار فرا بورسی وجود دارد : ۱ _ بازار معاملاتی سنتی: در این بازار معامله گران به عنوان بازار ساز، قیمت خرید و فروش خود را اعلام می کنند. معامله گران قیمت های خود را پیشنهاد داده و قیمت قابل اجرا از طریق تلفن مذاکره شده و یا برخی اوقات از طریق سایت های اینترنتی اعلام می شود. این گونه معاملات، معامله دو طرفه نامیده می شوند، چراکه دو طرف معامله از قیمتی که در یک مقطع زمانی توسط تلفن ارائه می شود، مطلع می گردند. ۲ _ بازار معاملاتی الکترونیکی : این بازار تقریباً شبیه معاملات الکترونیکی در بورس است؛ اما به این دلیل بازارهای فرابورسی خوانده می شود که از استاندارد کمتری برخوردار بوده و فاقد قرارداد طراحی شده و معاملات مشتقه شفاف است. ۳ _ بازار معاملاتی بهینه : بازار معاملاتی اخیر ترکیبی از دو بازار پیشین بوده و معامله گر بر اساس آنها به معاملات الکترونیکی می پردازد. معامله گر قیمت خرید و فروش خود را انحصاراً به اطلاع فعالان بازار می رساند. معامله گر در این شکل معامله به عنوان طرف معامله در هر قرارداد عمل می کند، بنابراین نصف ریسک اعتباری(نوسانات منفی در قیمت) در بازار به او برمی گردد.

11. بورس های جهانی  بزرگترین بازار سهام در ایالات متحده بازار بورس نیویورک New York Stock Exchange (NYSE) می باشد. در کانادا،بزرگترینبازار سهامبورس اوراق بهادارتورنتواست.  نمونههایعمدهاروپاییازمبادلات سهامعبارتنداز :  بورس اوراق بهادار آمستردام ،بورس اوراق بهادارلندن،بورس پاریسو بورس دویچه(بورس اوراق بهادار فرانکفورت) ، درآفریقا بورس نیجریه؛ نمونه هایآسیاییشاملبورسسنگاپور ،بورس اوراق بهادارتوکیو، بورس اوراق بهادار هنگ کنگ ،بورس اوراق بهادارشانگهای،وبازار بورسبمبئی. 

12. بزرگترین بازار های بورس جهانی (دسامبر 2010)

13. شرکت کنندگان درمحدودهبازار سهامازسرمایه گذارانفردیکوچک تاصندوقهای اعتباری تشکیل شده اند که سفارشات خود رامعمولابه کمک یک فرد حرفهایکهاجرایسفارشخریدیا فروش را می دهد انجام می دهندبرخی ازمبادلات درمکانی فیزیکی باروششناخته شده ی"فریاد زدن و اعلام کردن "است ؛این نوعازحراجدرمبادلاتسهام ومبادلات کالایی رخ می دهدکهدرآنمعامله گران به صورت کلامی (verbal bids and offers) و به طور همزمان وارد معامله می شوند • نوع دیگری ازبورس اوراق بهادار،نوعمجازی ،متشکل ازشبکه ای ازکامپیوترهاست که معاملاتالکترونیکیازطریقتجارصورت می گیرد • معاملات بر پایه ی مدلی از بازار مزایده ای که در آن خریدار بالقوه یک سهم ، قیمتی را پیشنهاد می دهد و فروشنده ی بالقوه ی آن سهم نیز قیمتی را پیشنهاد می دهد چنانچه این دو قیمت بر هم منطبق شوند معامله صورت می گیرد.

14. بورس های معتبرجهانی ساز و کار NYSE NYSE یک مکان معامله فیزیکی است که در آن سهام مشخصی قابل معامله است. سفارشات (Order) از طریق اعضا ارائه می شود و به طبقه ی کارگزاران رفته و به دست کارگزار (Broker) می رسد و او به طبقه ی معاملات رفته و درخواست معامله برای آن سهم را به متخصص مربوطه می دهد. کار متخصص منطبق کردن قیمت خرید و فروش بر هم به وسیله ی فریاد زدن و اعلام کردن است. چنانچه فاصله ی زیادی بین قیمت های پیشنهادی و درخواستی وجود داشته باشد معامله ای رخ نداده و در این مواقع متخصص به کمک منابعی (پول یا سهام)که در اختیار دارد در جهت نزدیک کردن قیمت ها تلاش می کند. به محض آن که معامله صورت گرفت گزارش جزییات آن بر روی نواری ضبط شده و به شرکت کارگزاری مربوطه ارسال می گردد و به اطلاع سرمایه گذاری که سفارش را قرار داده می رسد.

15. نزدک NASDAQ نزدکNASDAQ National Association of Securities Dealers Automated Quotations system ”سامانه اعلام قیمت خودکار انجمن ملی معامله‌گران اوراق بهادار" است اولين بازار سهام الکترونيکي جهان است که در در 8 فوريه سال 1971 تاسيس شد.و در ابتداي تاسيس فقط يک کامپيوتر براي داده هاي اطلاعاتي داشت و عملا ارتباطي بين خريداران و فروشندگان انجام نمي شد . اين بازار داراي بيش از 3200 کمپاني شامل کمپاني هاي ارتباطي و مخابراتي - حمل و نقل -خدمات مالي و ... است بر خلاف بازار بورس نیویورک بازار   NASDAQ کاملا الکترونيکي است.

16. بورس های معتبرجهانی تا سال 1987 اکثر معاملات در نزدک از طريق تلفن انجام مي شد اما در جريان حادثه اکتبر 1987 ( اشاره به دوشنبه سياه ) بازاریابها به تلفن ها پاسخ نمي دادند و به همين دليل سيستم انجام دستورات کوچک که شيوه اي الکترونيکي براي وارد کردن معاملات معامله گران بود برقرار شد. • بورس پاریس در حال حاضر قسمتی از Euronext بوده و یک بازار الکترونیکی مبادله ی سهام بر اساس سفارش گذاری است که کارگزاران سهام Stock Brokers در طبقه ی تجاری با هم روبرو شده و معامله را شکل می دادند • از سال 1986 با بکارگیری سیستم CATS فرآیند تطبیق سفارشات کاملاً مکانیزه گردید

17. شاخص ها حرکت قیمت ها در یک بازار و یا در بخشی ازیک بازار در نشانه هایی منعکس می شود که از آن ها به شاخص های بازار سهام یاد می شود، شاخص هایی نظیرS&P ، FTSE و شاخص هایEuronextوجود دارد. شاخص هاي قيمت سهام در تمامي بازارهاي مالي به مثابه يکي از مهم ترين معيارهاي سنجش عملکرد بورس از اهميت و توجه زيادي برخوردارند. شاخص هاي سهام در بورس جهان • شاخص قيمت سهام داوجونز (DOW): • قديمي ترين و شايد معروفترين شاخص قيمت سهام در جهان ، شاخص قيمت سهام داوجونز است.که به 3دسته تقسيم مي شود : • 1.ميانگين شاخص داوجونزصنايع ، 2.ميانگين شاخص داوجونز حمل ونقل 3.ميانگين شاخص داوجونز آب وبرق

18. شاخص هاي S&P:  از بين شاخص هاي معتبرترين شاخص هاي بازار محاسبه مي شود.دوره مبنا شاخص 1943-1941مي باشدوارزش دوره مبنا معادل10درنظرگرفته شده است. بورس لندن Ft-se: روزنامه تايمز مالي وبورس لندن مشترکا اقدام به تهيه ونشر این شاخص نمودند.مبناي محاسبات آن عينا بر اساس روش ميانگين موزون است با اين تفاوت که بجاي تمامي شرکتهاي بين المللي لندن در بورس لندن تنها 100شرکت تراز اول لندن که در بورس لندن ثبت شده است انتخاب گرديدند. شاخص قيمت بورس توکيو: اين شاخص از 1969 محاسبه و منتشر مي شود و شاخص ترکيبي کليه سهام عادي است که در تالار اول بورس توکيو مورد معامله قرار مي گيرد . اين شاخص همچنين براي 28 گروه صنايع موجود در بورس به طور جداگانه محاسبه مي شود .

19. شاخص قيمت سهام نيکي (NIKKEI) : اين شاخص توسط روزنامه مالي ژاپن  منتشر مي شود و مبين تغييرات بهاي سهام 225 شرکت عمده ژاپنی است . شاخص های بورس ایران : 1.شاخص کل قيمت سهام (TEPIX) 2.شاخص بازده نقدي و قيمت (TEDPIX) 3.شاخص بازده نقدي (TEDIX) 4.شاخص صنعت 5.شاخص 50شرکت برتر (TX-50) شاخص کل قيمت (TEPIX)

20. بورس در ايران در سال 1333 مأموريت تشکيل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگاني و صنايع و معادن، بانک مرکزي و وزارت بازرگاني وقت محول گرديد. اين گروه پس از دوازده سال تحقيق و بررسي درسال 1345 ، قانون و مقررات تشکيل بورس اوراق بهادار تهران را تهيه کرد که در ارديبهشت سال 1345 تصويب شد.

21. اعضاي شوراي عالي بورس و اوراق بهادار ایران عبارتند از: 1.       وزير امور اقتصادي و دارايي که رياست شورا را نيز بر عهده دارد؛ 2.       وزير بازرگاني؛ 3.       رييس کل بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران؛ 4.       روساي اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران و اتاق تعاون 5.       رييس سازمان بورس و اوراق بهادار که به عنوان دبير شورا و سخنگوي سازمان نيز انجام وظيفه خواهد کرد 6.        دادستان کل کشور يا معاون وي؛ 7.       يک نفر نماينده از طرف کانونها؛ 8.       سه نفر خبره مالي منحصراً از بخش خصوصي با مشورت تشکلهاي حرفه اي بازار اوراق بهادار به پيشنهاد وزير امور اقتصادي و دارايي و تصويب هيات وزيران؛ 9.       يک نفر خبره از بخش خصوصي به پيشنهاد وزير ذيربط و تصويب هيات وزيران براي هر بورس کالايي

22. بعضی مفاهیم و اصطلاحات در بورس تابلوهاي بورس تابلوها يي هستند که براي ارايه اطلاعات طبقه بندي شده اوراق بهادار بکار مي رود از قبيل تابلوي اصلي و فرعي ،تابلوي اوراق مشارکت دولتي واوراق مشارکت شرکتها نماد معاملاتي شناسه اي است که براي هر يک از اوراق بهادار به صورت منحصر بفرد درسامانه معاملات تعريف شده است.اين شناسه مي تواند به صورت حرف،عدد و يا ترکيبي باشد. دربورس تهران هر صنعت يک نماد خاص دارد يعني نماد هر سهمي که در اين صنعت جاي دارد با يک حرف خاص شروع مي شود.

23. نحوه انجام معامله در بورس اوراق بهادار    سهام با درج نام آنها در تابلو بورس، قابل خريد و فروش مي شوند و عرضه و تقاضا و در نتيجه قيمت تابلو براي آنهاشکل مي گيرد انجام معامله : در سامانه معاملات صف تقاضاي خريد يا سفارش هاي خريد در مقابل صف عرضه يا سفارش هاي فروش قرار مي گيرد، در صورتي که قيمت پيشنهادي خريد و قيمت پيشنهادي فروش برابر شوند معامله به طورخودکار توسط سيستم رايانه اي انجام مي شود و سفارش هاي انجام شده از صف عرضه و تقاضا حذف مي شوند

24. خريد وفروش سهام : خريد وفروش ومعامله روي سهام شرکتها پس از ورود به بورس تنها از طريق کارگزاران رسمي سازمان بورس اوراق بهادار صورت مي گيرد ومعامله سهام شركتهاي بورسي خارج از بورس ممنوع است وعواقب آن به عهده خريدار است کارگزاري ها شرکتهايي هستند که به عنوان واسطه ميان خريداران و فروشندگان عمل مي کنند و در اين ميان براي انجام معاملات کارمزدي دريافت مي کنند. انتخاب کارگزاران توسط سازمان و تحت شرايط خاصي و پس از برگزاري آزمون مي باشد.

25. بعضی مفاهیم و اصطلاحات در بورس قیمت نهاییقیمت نهایی سهم که در پایان روز محاسبه می‌شود میانگینی از قیمت‌های مورد معامله شده آن روز براساس حجم مبنا می‌باشد حجم مبناحداقل تعداد سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد. عرضه و تقاضابه درخواست‌هایی که برای خرید وارد سامانه بورس می‌شوند تقاضا و به درخواست‌هایی که برای فروش وارد می شوند عرضه گفته می‌شود. عرضه و تقاضای یک سهم تعیین‌کننده قیمت آن است. نسبت قیمت به درآمد(P/E) حاصل قیمت سهم به سود آتی آن می‌باشد و درجه مطلوبیت سهم را بیان می‌کند

26. روش های تصمیم گیری : تحلیل بنیادی و تکنیکی • تحلیل بنیادی عبارت است از مطالعه و بررسی شرایط اقتصادی، صنعت و وضعیت شرکت. • هدف اصلی از انجام این گونه مطالعات، تعیین ارزش واقعی سهام و ارزش ذاتی شرکتهاست. تحلیل بنیادی معمولاً بر اطلاعات و آمار کلیدی مندرج در صورتهای مالی شرکت ها تمرکز می‏نماید • چارلزداو بنیانگذار تحلیل تکنیکی برای اولین بار در سال 1900 میلادی براساس اطلاعات هر سهم نظریه داو را تدوین کرد. بیشتر مطالعات او براساس میانگین صنعتی داو جونز و بوجود آوردن این شاخص مهم بود داو متوجه شد که روند بازار صرفاً‌ از سود و زیان و اطلاعات مالی شرکتها تبعیت نمی‏کند، بلکه عوامل دیگری نیز در این زمینه تأثیر دارند. به نظر داو بازار در عین بی‏نظمی، نظم خاصی دارد. 

27. فدراسیون جهانی بورس های اوراق بهادار   فدراسیون جهانی بورس های اوراق بهادار در سال 1961 تاسیس شد و به تدریج ابعاد خود را گسترده تر کرد طی چندین سال فعالیت این نهاد اعضای جدیدی از جمله بازارهای مشتقه ، مراکز تسویه و پایاپای و دیگر ارائه دهندگان خدمات مالی به آن پیوستند. از این رو درنشست مجمع عمومی سال 2001 با اکثریت آرا این نهاد به فدراسیون جهانی بورس ها تغییر نام یافت. این فدراسیون در حال حاضر مشتمل بر 58 بورس عضو از نقاط مختلف جهان است . کل ارزش بازار اعضای این فدراسیون در پایان سال 2008 میلادی رقم 55132 میلیارد دلار بودو ارزش مجموع اوراق بهادار معامله شده از مرز 140 تریلیون دلار گذشت. فدراسیون توسط هیئت مدیره ای متشکل از 15 بورس عضو اداره می شود

28. کارگروه های فدراسیون جهانی بورس ها • کارگروه مقررات • کارگروه آمار • کارگروه ارتباطات عضویت و فعالیت بورس تهران در WFE • بورس تهران از سال 1992 به عضویت کامل این فدراسیون درآمده و همواره در مجامع و نشست ها حضوری فعال داشته و با این کار سعی نموده ضمن کسب معیارهای مورد نظر امکان آشنایی بیشتر با اعضای این فدراسیون که عمده ترین فعالان بازار سرمایه جهانی هستند را فراهم آورد.از این رو تا کنون تفاهم نامه هایی میان بورس تهران و بورس های اندونزی ، مالزی ، بحرین ، کره جنوبی ، تایوان و قبرس به امضا رسیده است.