به نام خالق پروانه

1. به نام خالق پروانه هزینه یابی کیفیتQuality costing

2. مقدمه طبق آخرین بررسی ها ، ارزش کیفیت باید مبتنی بر توانایی های آن در افزایش سود سازمان باشد .در دنیای سودگرای امروز، تصمیم ها براساس گزینه ها و تأثیر هر گزینه بر هزینه و درآمد واحد تجاری اتخاذ می شوند . کارایی هر کسب و کاری با پول سنجیده می شود. بنابراین همانطور که هزینه های نگهداری ، تولید، طراحی، بازرسی، فروش و فعالیت های دیگر شناخته می شوند، هزینه های کیفیت هم باید شناخته شود . از آنجا که این هزینه هیچ فرقی با دیگر هزینه ها ندارد، می تواند مثل آنها در جهت نیل به اهداف کیفیت بهتر و رضایت مشتری با هزینه ی پایین تر، مورد برنامه ریزی، بودجه بندی ،سنجش و تجزیه و تحلیل قرار گیرد؛ چرا که کاهش هزینه های کیفیت ، منجر به افزایش سود می شود .

3. Supply Chainتعریف زنجیره عرضه: خرده فروش ها مراکزتولید عمده فروش ها عرضه کنندگان مواداولیه مشتریان نهایی محصولات • زنجیره عرضه شبکه ی وسیعی ازواحدهای اقتصادی رادربرمی گیردکه کارتدارات مواداولیه،تبدیل مواداولیه به محصول نیمه ساخته ونهایی وتوزیع محصول نهایی به مشتریان راانجام می دهد،یعنی کلیه مراحلی که به طورمستقیم یاغیرمستقیم دربرآورده ساختن نیازهای مشتریان سهیم هستنددراین زنجیره قراردارند. • زنجیره عرضه فرآیندکامل تهیه کالاوخدمات برای مصرف کننده نهایی است ومدیریت آن شامل هماهنگی بین کلیه ی فعالیت های موردنیازیک عملیات درجهت افزایش سوددهی است. • استفاده ازهزینه یابی کیفیت درزنجیره عرضه نه تنها به سوی بهره وری بیشتراستانداردهای بالاترسیستم ها ورویه های بهبودیافته،انگیزش بهترورضایت بیشترمشتری رهنمون می شود،بلکه موجب هزینه های کمتروصرفه جویی بیشتر نیز می گرددیعنی کیفیت باموثرترین هزینه هابه دست می آید.

4. مدیریت زنجیره عرضه وهدف ازاجرای آن: • هدف ازمدیریت زنجیره عرضه بهینه سازی کلیه تصمیماتی است که درطول این زنجیره به وقوع می پیوندندو کاهش هزینه موتورمحرک زنجیره عرضه است. اهداف عبارتنداز: • حداقل کردن هزینه های مربوط به زنجیره درراستای تامین تقاضاهای مشتریان. • حداکثرساختن جریان کالاهادرشبکه زنجیره عرضه که موجب کاهش هزینه نهایی محصولات تولیدی می گردد. • برآورده ساختن تقاضای مشتریان متناسب بازمان تحویل وبه تعدادمشخص. • انعطاف پذیری همگام باتغییراتی که درتقاضای مشتریان بوجودمی آید. درنتیجه: • ازآنجایی که مزایای هزینه های کیفیت به کاهش بهای تمام شده محصول،ایجادتوان رقابتی بالاتردرمقابل رقبا،سرمایه گذاری انجام اقدامات اصلاحی برای رسیدن به شرایط استانداردبیشتروامکان بهبودتولیداست،شرکتهابرای باقی ماندن درصحنه رقابت جهانی وتولیدمحصولات قابل رقابت بامحصولات باقیمت ارزان تروباکیفیت تردیگران،نیازمندبه استفاده ازروش هزینه یابی کیفیت می باشند.

5. تعاریفی ازهزینه یابی کیفیت: • این سیستم مدیریت را قادر می سازد تا کیفیت را مورد توجه قرار داده و از آن به عنوان ابزاری برای تجزیه و تحلیل فعالیتهای کیفی مرتبط با عملیات سازمان استفاده کند.این سیستم به عنوان ابزاری کار آمد برای تعیین , جمع آوری ,ثبت و گزارش هزینه های کیفیت به مدیریت محسوب میشود. • هزینه یابی کیفیت یکی ازابزارهای مدیریت کیفیت است که می توانددرجهت بهبودپیاده سازی مدیریت کیفیت جامع(TQM)دریک زنجیره عرضه کالایاخدمت به کارگرفته شودتابه عنوان یک بازوی کیفیتی درراستای مدیریت ارتقاءسازمانی عمل نماید. • به عبارت دیگرهزینه یابی کیفیت ابزاری توانادرجهت روشنگری وآگاهیبخشی به مدیریت است تامنابع خود رابه شکل بهینه درجهت ارتقاءسازمانوافزایش منافع خودبکار گیرد.

6. هدف هزینه یابی کیفیت: • هزینه یابی کیفیت به دنبال تعیین سطح بهینه کیفیت برای محصول یاخدمات تولیدشده درسازمان است که دراین سطح هزینه های کیفیت بهینه خواهدبود. • سطح بهینه سطحی ازکیفیت محصول است که دراین سطح هزینه هاحداقل ومنافعحداکثراست. • ازآنجایی که افزایش کیفیت معمولآباافزایش هزینه ها همراه است بنابراین درسطحی ازکیفیت هزینه ها حداقل ومنافع حداکثرمی باشد،به عبارتی درسطوح پایین تربه دلیل کاهش کیفیت منافع کاهش می یابدودرسطوح بالاتربه دلیل افزایش هزینه های ناشی ازکیفیت مطلوب تر بازهم منافع کاهش پیدامیکند.

7. سیستم COQ • عبارتست از سیستم تحلیل و برآورد مجموعه هزینه های حصول اطمینان از کیفیت محصولات و خدمات. • این فن ( تکنیک ) در اوایل دهه 1951 توسط جی .ام . ژوران و سایر رهبران در حرفه کیفیت به وجود آمد .

8. تعریف هزینه های کیفیت: Cost of Quality • هزینه های کیفیت٬هزینه هایی هستند که بطور مشخص با دستیابی یا عدم دستیابی به کیفیت محصولات یا خدمات ٬ طبق ویژگی هایی که توسط شرکت و قرارداد با مشتریان یا جامعه تعیین شده است٬مرتبط می باشند . • هزینه های کیفیت ٬جنبه های مختلفی از کیفیت می باشند که با معیار پولی ٬اندازه گیری و ارزش گذاری شده اند. • هزینه های کیفیت معرف تفاوت بین هزینه های واقعی تولید یک محصول و هزینه های استاندارد آن می باشد. در واقع هزینه عدم بهره مندی محصولات و خدمات از کیفیت لازم, عبارت است از مجموع تمام هزینه هایی که اگر مشکلات عدم کیفیت وجود نمی داشت هرگز رخ نمی دادند.

9. هزینه های کیفیت کدامند؟ سه دیدگاه اصلی در مورد تعریف هزینه های کیفیت وجود دارد که عبارتند از: • هزینه های رسیدن به کیفیت مطلوب از طریق طراحی و سازماندهی • هزینه های عملیاتی واحد کنترل کیفیت تجهیزات، حقوق و دستمزد • هزینه هایی که از کیفیت پایین و نامطلوب محصول ناشی می شود ( شامل ضایعات، افت قیمت محصول و ... ) هزینه های کیفیت، همان هزینه ی محصولات یا خدمات نامطلوب هستند.

10. مدل های اقتصادی هزینه یابی کیفیت • مدل PAF • مدل هزینه یابی فرایندی • مدل کوه یخ • مدل BSC

11. دسته ها و عناصر ( مدل PAF ) 1. دسته هزینه پیشگیری Prevention 2. دسته هزینه ارزیابی Appraisal 3.دسته هزینه شکست Failure

12. دسته هزینه پیشگیری: هزینه هایی است که سازمان جهت جلوگیری از تولید محصولات فاقد کیفیت متحمل می گردد.. 1.1. بازاریابی /مشتری / استفاده کننده 2.1. توسعه محصول / خدمت / طراحی 3.1. خرید 4.1. عملیات ها (ساخت یا خدمت) 5.1. امور اداری کیفیت 6.1. مهندسی کیفیت وآموزش 7.1.نگهداری ودرجه بندی تجهیزات تولیدوبازرسی

13. دسته هزینه ارزیابیهزینه های مربوط به تعیین و سنجش میزان دستيابي داده ها , پردازش ها و ستانده های فرایندها با مشخصات طراحی شده. 1.2. هزینه های ارزیابی خرید 2.2. هزینه ارزیابی عملیات (ساخت یا خرید ) 3.2. هزینه های ارزیابی خارجی 4.2. بازنگری داده های بازرسی و آزمون 5.2. کنترل تولید 5.2.کنترل کیفیت

14. دسته هزینه های شکست: هزینه هایی هستندکه به دلیل خروجی فاقدکیفیت مطلوب ودرجهت اصلاح کالا یاخدمت صورت میگیردوبه دودسته داخلی وخارجی تقسیم می شوند. دسته هزینه شکست داخلیهزینه های ناشی از عدم کیفیت مناسب محصول که قبل از انتقال مالکیت به خریدار کشف می شود. 1.3. هزینه های شکست (داخلی )در طراحی خدمت یا محصول 2.3. هزینه های شکست خرید 3.3. هزینه های شکست عملیات (محصول یا خدمت) 4.3.هزینه ضایعات 5.3.هزینه بازرسی

15. دسته هزینه شکست خارجیهزینه های ناشی از عدم کیفیت مناسب محصول که بعد از انتقال به خریدار کشف می شود. 1.4. رسیدگی به شکایت های مشتریان یا استفاده کنندگان از خدمت 2.4. کالاهای بازگشت داده شده 3.4. هزینه های دوباره کاری و تنظیم دوباره 4.4. هزینه ضمانت نامه ها 5.4. هزینه های قابلیت اطمینان 6.4. جریمه ها 7.4. توقعات زیاد مشتری یا استفاده کننده 8.4. فروش از دست رفته

16. نمایش دسته های مختلف هزینه های کیفیت در سازمان

17. زمان کشف نارسایی！

18. مدل هزینه یابی فرایند • اين مدل در سال 1979 توسط کرازبی پيشنهاد شد. • اين مدل هزينه‌های کيفيت را ناشی از فعاليتهای کيفی می‌داند. • منظور از فعاليتهای کيفی تمام فعاليتهايی است که در جهت بهبود کيفيت محصولات،خدمات و فرآيند ها انجام می‌شود. • دراین مدل هزینه های کیفیت به صورت مجموع هزینه تطبیق فرآیندوعدم تطبیق فرآیندتعریف می شود.

19. نمودارمدل اقتصادی هزینه های کیفیت درشرکتهای بافرآیندسنتی

20. نمودارمدل اقتصادی هزینه های کیفیت درشرکتهای بافرآینددرحال توسعه

21. مدل کوه یخ مدل کوه يخي توسط «Dale Plunket» در سال 1995 ارائه شد. اين مدل در حقيقت هزينه هاي کيفيت را مانند يک کوه يخي در نظر مي گيرد که بيننده در نگاه اول فقط بخش کوچکي يا به عبارت ديگر فقط قله کوه را مي بيند، غافل از اين نکته که بخش اعظمي از کوه يخ در زير اقيانوس قرار گرفته است. این مدل به این نکته اساسی تآکیدمی کندکه اصولآآنچه درمقوله هزینه یابی کیفیت اهمیت دارد،فراموش نکردن هزینه های پنهان است. اضافه کاری دوباره کاری ضایعات بازرسی از دست دادن مشتری کنترل فرایند بهبود برنامه کیفی ارزیابی کیفیت

22. مدل BSC BALANCED SCORE CARD این روش پیشنهاد می کند مدیران اطلاعات عوامل هزینه زا در امر کیفیت را از 4 منظر به طور هماهنگ دریک کارت یادداشت کنندوبه تحلیل آن بپردازند.اين 4 منظر عبارتند از : 1) منظر مشتری 2) منظر فرايند 3) منظر رشد، نوآوری و يادگيری سازمانی 4) منظر مالی

23. مراحل برپایی سیستم COQ استقرار این سیستم از یک فرآیند چند مرحله ای تشکیل شده است که در هر مرحله مجموعه ای از فعالیت های منسجم در جهت پیاده سازی سیستم انجام می پذیرند .

24. آماده سازی • 1) شکل گیری و ایجاد کمیته COQ • 2) تعیین مسئول • 3) آموزش • 4) تعریف دامنه برنامه • 5) تعهد تامین منابع لازم

25. تعیین موارد هزینه عدم انطباق 1) تهیه چک لیست هزینه عدم انطباق 2) ارزیابی هزینه های عدم انطباق شناسایی شده 3) تعیین منابع داده های هزینه های عدم انطباق 4) تطابق حسابهای مالی باهزینه های عدم انطباق

26. جمع آوری داده ها 1) تعیین موارد هزینه کیفیت 2) گزارش وضعیت:از کارت امتيازي مي توانيد براي گزارش دهي به مديريت در مورد وضعيت موارد هزينه کيفيت شناسايي شده، استفاده نماييد.

27. تجزیه و تحلیل داده های هزینه کیفیت 1) اولویت بندی موارد هزینه کیفیت جهت بهبود 2) هدف گذاری برای بهبود

28. بهبود کیفیت و کاهش هزینه ها 1) تخصیص متولیان نظارت بر موارد اولویت بندی شده هزینه های کیفیت 2) بحث و تبادل نظر در مورد کارکرد هزینه های عدم انطباق 3) اعمال بهبودها 4) محاسبه هزینه موارد انطباق

29. بهبود مستمر در عملکرد سیستم 1) طرح ریزی یک برنامه زمانبندی برای اقدامات بهبود 2) به روزآوری کارت امتیاز هزینه های کیفیت

30. الزامات محیطی در بکار گیری هزینه های کیفیت توسط شرکتها • رقابتی بودن صنعت • اعمال نظارت توسط دستگاههای ذیربط در جامعه • تاکید مشتریان در مصرف محصولات با کیفیت

31. اولويت بندي موارد هزينه کیفیت جهت بهبود سه روش معمول جهت اولويت بندي موارد براي بهبود عبارتند از: • تجزيه و تحليل روند هزينه هاي کيفيت • تجزیه و تحلیل انحراف • تجزیه و تحلیل پارتو

32. معمولا تجزيه و تحليل روند هزينه هاي کيفيت موارد زير را برجسته مي سازد: • روندهاي قابل ملاحظه و حايز اهميت در موارد هزينه هاي کيفيت که بايد مورد توجه قرار گيرند. • کاهش/ افزايش در داده هاي هزينه عدم انطباق به واسطه نوسانات فصلي. • هزينه هاي کيفيتي که فقط يك بار روي مي دهند، نظير توقف توليد به علت عدم آشنايي با طرز استفاده از ماشين آلات جديد.

33. نمونه اي از کاربرد تجزيه و تحليل روند در تحليل داده هاي هزينه کيفيت.

34. تجزیه و تحلیل انحراف • اين روش در شرايطي که مقاصد يا اهداف براي عملكرد سيستم مشخص شده باشند، ازکارايي بالايي برخوردار است. • تجزيه و تحليل انحراف با جدول بندي داده هاي هزينه کيفيت و مقايسه آنها با اهداف تعيين شده، آغاز مي گردد. • سپس انحراف ميان داده هاي واقعي و اهداف مورد نظر، تجزيه و تحليل مي گردند.

35. مثالي از کاربرد روش تجزيه و تحليل انحراف

36. تجزیه و تحلیل پارتو • تجزيه و تحليل پارتو با مرتب کردن هزينه هاي کيفيت براساس بزرگي سهم آنها در هزينه هاي کيفيت آغاز مي گردد. • سپس مواردي که بيشترين سهم را در هزينه هاي کيفيت دارند، جهت بررسي و انجام اقدام (اقدامات اصلاحي) موردبررسي قرار مي گيرند. • بدين ترتيب درنخستين گام ها، بهبودهاي قابل ملاحظه اي مشاهده خواهد شد.

37. مثالي از کاربرد روش تجزيه و تحليل پاراتو

38. هزینه های بهینه هدف مدیریت از به کار بردن تجزیه و تحلیل هزینه های کیفیت، پی بردن به بهترین و مطلوب ترین وضعیت هزینه هاست . تجزیه و تحلیل رابطه های بین دسته های هزینه کیفیت، راهی برای تعیین هزینه بهینه است.

39. ترازنامه هزینه یابی کیفیت • محققان به این نتیجه رسیده اند که هر آنچه برای کیفیت هزینه شود در حقیقت افزودن به دارایی هاست، تا جایی که برخی محققان برای کیفیت ترازنامه را در نظر گرفته اند. • ترازنامه کیفیت نشانگر محاسبه هزینه های کیفیت به صورت ریالی است و ارتباط بین هزینه های کیفیت را آشکار می کند.با مقایسه ترازنامه کیفیت برای چند سال می توان مؤثر بودن سیستم هزینه یابی کیفیت در شرکت را استدلال کرد. • افزایش هزینه های ارزیابی وپیشگیری، کاهش هزینه های نارسایی را به همراه خواهد داشت و عکس این قضیه نیز صادق است.بر این اساس هزینه های نارسایی در سمت راست ترازنامه کیفیت و هزینه های ارزیابی و پیشگیری در سمت چپ محاسبه می شوند. با توجه به بالا بودن هزینه های نارسایی نسبت به هزینه های ارزیابی و پیشگیری، برای تراز کردن ترازنامه باید تفاوت مبلغ هزینه های نارسایی و هزینه های ارزیابی و پیشگیری را با عنوان هزینه های کیفی قابل کنترل به وقوع پیوسته نشان داد که کاهش این هزینه ها در بلندمدت را باید اثربخش بودن سیستم هزینه یابی کیفیت تلقی کرد.

40. هزینه های کل کیفیت بهینه در نقطه کمینه هزینه هزینه های تبعی هزینه های اختیاری 100% پایین سطح کیفیت

42. فواید سیستم COQ • بزرگی و اهمیت مشکل کیفیت را با بهترین زبان شناخته شده مدیران –یعنی پول – بیان می کند. • تعهد مدیریت را نسبت به کیفیت به ارمغان می آورد. • شناخت هزینه های پنهان و فراموش شده . • فرصت های بهبود کیفیت و اولویت های سرمایه گذاری را نمایان می سازد . • مدیران را قادر می سازد با استفاده از ابزار قدرتمند پولی با مدیران ارشد ارتباط برقرار کنند.

43. منابع • هزینه یابی کیفیت جمشیداقبال پور-علی اصغررجبی • بررسی جایگاه هزینه یابی کیفیت درمدیریت ارتقائ سازمانی دکترحسن فارسیجانی-امیرکامران کیامهر • هزینه یابی کیفیت ماهنامه بازاربین الملل-مقاله • تحلیلی برهزینه یابی کیفیت درمدیریت زنجیره عرضه حسین احمدی-مدیریت زنجیره عرضه ورضاامامی-روشهای هزینه یابی کیفیت

44. منابع • کتاب ابزارهای استراتژِیک و فرهنگی مدیریت کیفیت فراگیر. دکتر مصطفی جعفری • http://www.CIVILICA.com • http://emodiran.com • سایت انجمن حسابداری خبره ایران(www.iranianica.com) • intranet.sazehgostar.com