HASTA HAKLARI GELİŞİMİ VE TEMEL İLKELERİ

1. Uz. Dr. Gülsüm ÖNAL İSM Hasta Hakları İl Koordinatörü HASTA HAKLARI GELİŞİMİ VE TEMEL İLKELERİ

2. Hasta Hakları Tanımı Dünyada ve Türkiye'de Gelişimi Ögeleri ve Temel İlkeleri İl Koordinasyonu Çalışmaları Öğrenim Hedefleri

3. …hasta olmakla ve bir sağlık tesisine başvurduğumuz andan itibaren kazandığımız haklar… Hasta Hakları:Tanım

4. ...1970'lerin başı; Amerikan Hastaneler Birliği hasta haklarıyla ilgili bildirge yayınlar... Son 30-40 yılda sağlık hizmetleri ve tıbbi girişimlerin boyutlarında büyük değişim; - tıp bilimi ve teknolojisinin gelişimi - hasta üzerinde gerçekleştirilen işlem ve müdahalelerin miktarında ve tarzında artış Hasta Hakları:Köken

5. Hastaların da desteklenmesi ihtiyacı; Haklar sağlık çalışanlarının etik yükümlülükleri üzerinden dile getirilmiştir, Günümüzde, hakları tanıma ve destekleme konusunda ortak sorumluluklar bulunmaktadır(3. Kuşak-Pozitif Statü Hakları) Hasta Hakları:Köken

6. 1. Geleneksel hak ve özgürlükler (pasif statü hakları):Kişinin devlet tarafından ihlal edilmemesi ve dokunulmaması gereken haklarıdır. Yaşama hakkı, din ve vicdan hürriyeti, düşünce hürriyeti, kişi dokunulmazlığı gibi haklar... 2. Siyasal haklar (aktif statü hakları):Oy kullanma, referandum, seçme ve seçilme imkanlarıyla yönetime ve siyasi kararlara katılma yetkisi veren haklardır. 3. Sosyal haklar (pozitif statü hakları):Devlete olumlu davranışlarla yardım ve katkıda bulunma görevi yükleyen haklardır. Sağlık hakkı, öğrenim hakkı, çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı,konut hakkı ve güvenlik hakkı gibi... Birinci kuşak haklar; kişi hakları ve siyasal haklar(17. ve 18. Yy. soyut eşitliği)‏ İkinci kuşak haklar; ekonomik, sosyal ve kültürel haklar(devletin aktif sorumluluğu)‏ Üçüncü kuşak haklar; dayanışma hakları-Topluluklar, halklar, hayvanlar, canlılar, doğal varlıkların hakları( devletin, bireylerin ve toplumun ortak katılımı) İnsan Hakları:Sınıflama

7. 70'li yıllarda gündeme gelir, 80'li yıllarda uluslarası alana taşınır, 90'lı yıllarda ülkelerde yasal düzenlemeler, 2000'li yıllar: uygulama yılları.... Hasta Hakları:Gelişim

8. Lizbon Bildirgesi(1981)‏ Amsterdam Bildirgesi(1994)‏ Bali Bildirgesi(1995)‏ Roma Sözleşmesi(2002)‏ Santiago Bildirgesi (Ekim 2005)‏ Hasta Hakları:Uluslararası Belgeler

9. 1. Nitelikli sağlık hizmeti alma hakkı 2. Seçim yapma özgürlüğü 3. Kendi kaderini belirleme 4. Bilinci kapalı hasta 5. Yasal yeterliliği olmayan hasta 6. Hastanın isteğine karşı yapılan girişimler 7. Bilgilenme hakkı 8. Gizlilik hakkı 9. Sağlık eğitimi hakkı 10. Onurunu koruma hakkı 11. Dini destek hakkı Santiago 2005

10. Etik ve Ekonomi Hasta Hakları Ana Ögeleri

11. Ekonomi Hasta ve tıbbi eylem; modern hastane ve üniversitelerde, araştırma, eğitim ve teknolojik boyutu olan karmaşık bir ekonomik sistem... Etik Sağlık hizmeti verenler ile hizmet alanların beklentileri arasındaki çelişkilerden doğan ikilemleri çözen pratik bir disiplin... Hasta Hakları Ana Ögeleri

12. 1. Yararlılık 2. Zarar vermeme 3. Hasta özerkliğine saygı 4. Adalet Tıp Etiği İlkeleri

13. Geleneksel ilişkiden(PATERNALİZM) yeni bir boyuta; hastanın değerlerine saygı göstermek, hastanın kendi başına karar vermesinİ ve tıbbi karara katılımını sağlamak ve onun değerlerinin korunmasını sağlamaktır. Sosyal anlamda ifadesi; hasta hakları Özerklik

14. Hekimden sağlık sektörüne Sağlık bakım kaynaklarının her türünün, her tür boyutta(makrodağıtım, mikro dağıtım)hakkaniyete uygun paylaştırılmasıdır. Sağlık politikaları açısından ifadesi; hasta hakları Adalet

15. - Tıbbi Bakım Hakkı - Bilgilendirilme Hakkı - Rıza (Onay) Hakkı - Mahremiyet Hakkı - Başvuru Hakkı Temel Hasta Hakları

16. -Sağlık çalışanı haklarıyla karşıt sanılması - Hekim hatası/malpraktis ile karıştırılması -Sağlık hakkı ve tüketici haklarıyla bir tutulması - Gerçek dışı görülmesi Temel Hasta Hakları Yanılgıları

17. Modern ve güvenli ortamda çalışma, Bilimsel olanakları uygulama hakkı Tedavi yöntemini seçme hakkı, Hizmete yeterli zaman ayırma hakkı İyileşme garantisi vermeme hakkı, Hastanın tedavisini devretme hakkı Mesleki eğitimleri alma hakkı, Danışma hakkı Etik ilkelere bağlı olma hakkı, Sağlığını koruma hakkı Mesleki kararlara katılma hakkı, Saygınlığını koruma hakkı Tanıklıktan çekilme hakkı, Şikayet ve Tazminat hakkı Temel Hekim ve Sağlık Çalışanı Hakları

18. Hasta - hekim ilişkisinin, tüm sağlık çalışanlarını kapsayacak şekilde etikten hukuka doğru yeniden düzenlenmesidir. Gerçekçi tanım

19. - Tababet ve Şuabatı Tarzı İcrasına Dair Kanun (1928)‏ - Tıbbi Deontoloji Tüzüğü(1960)‏ - Umumi Hıfzısıhha Kanunu(1930), Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleşmesi Hakkında Kanun(1961), S.B. Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK(1983), Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu(1987)... - Borçlar Kanunu, TCK, TMY... Türkiye'de Hasta Hakları

20. 1998 HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ Temel kavramları tanımlar, ilkeleri düzenler; hasta haklarını somut olarak göstermek amaçtır. Kamu ve özel bütün sağlık tesislerini kapsar, Uluslar arası belgelere dayanır, Görev ve sorumlulukları düzenler… 5 yıl… Türkiye'de Hasta Hakları

21. SAĞLIK TESİSLERİNDE HASTA HAKLARI UYGULAMALARINA DAİR YÖNERGE T.C. Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Ekim 2003, Nisan 2005 Türkiye'de Hasta Hakları

22. İl Koordinatörlüğü Uygulamaları Birim ve Kurulların Koordinasyonu: - 73 Hasta Hakları Birimi ve Kurulu(41 Yataklı kurum, 32 SGB)‏ Yürütülen Projeler: - Hasta Hakları Eğitici Eğitimi:192 kurul başkanı ve birim sorumlusu - Sağlık Çalışanları Eğitimi Projesi:6434 sağlık çalışanı - Toplumu Bilinçlendirme Eğitimi Projesi: 44.762 (4862+39.900) öğrenci ve vatandaş - Hasta Bilgilendirme Projesi: 147.123(14.595 +132.528) hasta ve yakını - Staj Eğitimleri Sosyal Sorumluluklar -Hasta Hakları Günü Basın Toplantısı Hasta Hakları Günü Kurumsal Kutlamalar İstanbul'da Hasta Hakları

23. Hasta Başvuru İstatistikleri- 2007(Ocak-Aralık) Dilekçe ile HH Kurullarına Yapılan Başvurular: 2302 Yerinde Çözüm İle HH Birimlerine Yapılan Başvurular: 14660 Çözümlenen Hasta Başvurusu Toplamı: 16962 İstanbul'da Hasta Hakları

24. Hasta Hakları Uygulamalarına talep-gerçek bir ihtiyaca seslenmesi nedeniyle- talebin sürekli oluşu uygulamanın güçlü yanını oluşturmaktadır. Ancak aynı zamanda, hastaların ihtiyacına cevap vermesi beklenen kesimin yalnızca hasta hakları çalışanları değil, o kurumdaki tüm sağlık çalışanları olması hasebiyle, sağlık çalışanlarının hasta hakları uygulamalarına tepkisi de olabilmektedir; sağlık çalışanları, hasta haklarının gündeme gelmesiyle beraber, kendi haklarını dile getirmeye başlamışlardır. Uygulamanın zayıf tarafını oluşturma riski olan bu eğilim, hasta hakları faaliyetinin süreklileştirip kalıcı kılındığı ve sağlık çalışanları haklarının da kurumsal olarak kabul edilip dile getirildiği sürece güçlü bir yöne dönüştürülebilir görünmektedir. Bu anlamıyla hasta hakları uygulamaları, aynı zamanda sağlık çalışanı haklarını da kapsayan yeni uygulamaların ihtiyacını gündeme getirmekte ve sağlık hizmetlerinde haklarla ilgili uygulamaların bütünsel ele alınması fırsatını da sunmaktadır. Son söz