BELEDİYELER VE BELEDİYE ŞİRKETLERİ ARASINDAKİ MALİ İLİŞKİLER

1. BELEDİYELER VE BELEDİYE ŞİRKETLERİ ARASINDAKİ MALİ İLİŞKİLER Balamir GÜNDOĞDU Genel Sekreter Yardımcısı

2. SUNUMA İLİŞKİN KONU BAŞLIKLARI 1- BELEDİYELERİN ŞİRKET KURMA YETKİLERİ 2- ŞİRKET KURULMASINDA İZLENECEK PROSEDÜR 3- İHALE YASASI VE BELEDİYE ŞİRKETLERİNİN DURUMU 4- ŞİRKETLERDEN BELEDİYELERE NAKİT AKTARIMI 5- BELEDİYE ŞİRKETLERİNDE SERMAYE ARTIŞI 6- BELEDİYE ŞİRKETLERİNİN DENETİMİ

3. 1- BELEDİYELERİN ŞİRKET KURMA YETKİLERİ 5216 Sayılı Yasa: “Şirket Kurulması” başlıklı 26 ncı maddesinde; “ Büyükşehir Belediyesi kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilir…..” “Büyükşehir Belediyesinin Giderleri” başlıklı 24/g maddesinde; “ Belediyenin kuruluşuna katıldığı şirket kuruluş ve birliklerle ilgili ortaklık payı ….” 5393 Sayılı Yasa: “Şirket Kurulması” başlıklı 70 inci maddesinde; “ Belediye kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre şirket kurabilir.” “Meclisin Görev ve Yetkileri” başlıklı 18/i maddesinde; “… 6762 sayılı TTK’na tabi ortaklıklar kurulmasına veya bu ortaklıklardan ayrılmaya, sermaye artışına … karar vermek.”

4. 1- BELEDİYELERİN ŞİRKET KURMA YETKİLERİ 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu: “Tüzel Kişiler” başlıklı 16 ncı maddesinde; “(1)Ticaret şirketleriyle, amacına varmak için ticari bir işletme işleten vakıflar, dernekler ve kendi kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar  da tacir sayılırlar. (2)Devlet, il özel idaresi, belediye ve köy ile diğer kamu tüzel kişileri ile kamu yararına çalışan dernekler ve gelirinin yarısından fazlasını kamu görevi niteliğindeki işlere harcayan vakıflar, bir ticari işletmeyi, ister doğrudan doğruya ister kamu hukuku hükümlerine göre yönetilen ve işletilen bir tüzel kişi eliyle işletsinler, kendileri tacir sayılmazlar. 4046 Sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun: “Mahalli İdarelerde Özelleştirme Uygulamaları” başlıklı 26 ncı maddesinde; “…Belediyeler ve diğer mahalli idareler ile bunların kurdukları birlikler tarafından ticari amaçla faaliyette bulunmak üzere ticari kuruluşlar kurulması, mevcut veya kurulacak şirketlere sermaye katılımında bulunması, Bakanlar Kurulu'nun iznine tabidir.”

5. 2- ŞİRKET KURULMASINDA İZLENECEK PROSEDÜR A-Belediye Meclis Kararı Alınması: Belediyelerin şirket kurabilme prosedürü İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 2008/31 sayılı Genelgesinde sayılmış ancak bu Genelge Danıştay 8 inci Dairesinin E. 2008/4976 K. 2010/1108 sayılı Kararı ile iptal edilmiştir. Ancak belgesiz ve dosya hazırlanmadan şirket kurulamayacağına göre Bakanlık genelgede belirtilen belgeleri yinede talep etmek zorunda kalmaktadır. Genelgede; 1-Şirketin kurulması, devir alınması veya sermaye katılım miktarının belirlenmesine dair meclis kararı, 2- Kurulacak şirkete ait gerekçe raporu, amaç ve faaliyet konusu, 3- Mevcut şirkete ortak olunacaksa, bu şirkete ait bilanço, 4- Kurulacak , devir alınacak veya sermaye katılımında bulunacak şirketin ana sözleşmesi veya taslağı, 5- Kurulacak şirkete ait fizibilite etüdü, 6- Talepte bulunan idarenin müracaat tarihi itibarıyla genel mizanı, 7- Bedelsiz devir söz konusu ise ilgili şirketin bilançosu, İstenmektedir.

6. 2- ŞİRKET KURULMASINDA İZLENECEK PROSEDÜR B- Bakanlar Kurulu Kararı Alınması: Belediyelerin şirket kurabilmeleri 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’un 26 ncı maddesi gereğince Bakanlar Kurulu’nun iznine tabi kılınmıştır. Belediyeler, şirket kurulmasına ilişkin dosyayı ikmal ederek Bakanlar Kurulu Kararı alınmak üzere İçişleri Bakanlığına sunmak zorundadırlar.

7. 2- ŞİRKET KURULMASINDA İZLENECEK PROSEDÜR C- Bedelsiz ya da hibe yoluyla şirket edinilmesi İçişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliğinin 24.05.2010 tarih ve 7897 sayılı görüşünde; “…Danıştay 8 inci Dairesinin 05.03.2010 tarihli ve E.2008/4976, K.2010/1108 sayılı Kararında; bedelsiz veya hibe yoluyla şirket edinilmesiyle ilgili olarak herhangi bir sınırlama olmadığı doğrultusunda bulunduğu ve idarenin yargı kararlarına uymasının yasal bir zorunluluk olduğundan bahisle, il özel idareleri ve belediyelerin kurulmuş veya kurulacak şirketlere bedelsiz olarak pay verilmek suretiyle hissedar olmaları veya mevcut bir şirketin hibe yoluyla tüm mal varlığı ile bedelsiz olarak devralınması halinde 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 26 ncı maddesine göre Bakanlar Kurulu izni alınmasına gerek olmadığı,…” belirtilmiştir.

8. 3- İHALE YASASI VE BELEDİYE ŞİRKETLERİNİN DURUMU 4734 sayılı Yasa: “Kapsam” başlıklı 2/d nci Maddesinde; “Aşağıda belirtilen idarelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihaleleri bu Kanun hükümlerine göre yürütülür: d) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler. “İstisnalar” başlıklı 3/g maddesinde; “2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî ve sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli 6.629.154.-Türk Lirasını aşmayan mal veya hizmet alımları,” “İhale ve ön yeterlik dokümanının verilmesi” başlıklı 28 inci maddesinde; “ İhale ve ön yeterlik dokümanı idarede bedelsiz görülebilir. Ancak, ön yeterlik veya ihaleye katılmak isteyen isteklilerin bu dokümanı satın almaları zorunludur. (Ek cümle: 4/7/2012-6353/28 md.) İlan yapılmayan ihalelerde, ihale dokümanı sadece idare tarafından davet edilenlere satılır.Doküman bedeli, basım maliyetini aşmayacak ve rekabeti engellemeyecek şekilde idarelerce tespit edilir.”

9. 3- İHALE YASASI VE BELEDİYE ŞİRKETLERİNİN DURUMU 5393 sayılı Yasa’nın 26 ncı Maddesi: • Büyükşehir Belediyeleri mülkiyeti veya tasarrufu altındaki; • Hafriyat sahalarını, • Sosyal tesisleri, • Büfeleri, • Otoparkları, • Çay bahçelerini, • Belediye Meclisi kararı almak kaydı ile 2886 sayılı Kanuna tabi olmaksızın ortağı olduğu şirketlere devredebilirler. • “MADDE 26 – …… Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir.” (12 Nisan 2011 Tarihli Resmi Gazete Sayı:27903)

10. 4- ŞİRKETLERDEN BELEDİYELERE NAKİT AKTARIMI 5216 sayılı Yasa’nın 23/k Maddesi; Büyükşehir Belediyelerinin ortak olduğu şirketlerin net karları belediye meclis kararı almak kaydı ile belediye bütçesine aktarılabilir. Büyükşehir belediyesinin gelirleri Madde 23- k) Büyükşehir belediyesi iktisadî teşebbüslerinin safi hasılatından büyükşehir belediye meclisi tarafından belirlenecek oranda alınan hisseler.

11. 5- BELEDİYE ŞİRKETLERİNDE SERMAYE ARTIŞI Belediyelerin ortağı olduğu şirketlerde sermaye artırımına gitmeleri halinde Bakanlar Kurulu’ndan izin almalarına gerek yoktur. Bu konuda Meclis Kararı almaları yeterli olacaktır. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığının 13.02.1995 tarih ve 926 sayılı görüşü de bu yöndedir.

12. 6- BELEDİYE ŞİRKETLERİNİN DENETİMİ Belediye Şirketlerinin Denetimi; 1- Belediye Başkanı, 2- Başbakanlık Müfettişleri, 3- Maliye Bakanlığı Denetim Elemanları, 4- Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Denetim Elemanları 5- Sayıştay Denetçileri, tarafından yapılabilir.

13. “TEŞEKKÜR EDERİM.”