Wskaźnikowa ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa (płynności, rentowności i sprawności)

1. Wskaźnikowa ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa(płynności, rentowności i sprawności) dr inż. Arkadiusz Borowiec Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa

2. Istota analizy wskaźnikowej • Istotą analizy wskaźnikowej jest ocena i charakterystyka różnych aspektów działalności przedsiębiorstwa. • W zależności od potrzeb i zainteresowań różne grupy odbiorców ograniczają zakres wskaźników wykorzystywanych w analizie. • Najbardziej typowe rozwiązanie pozwala wyróżnić pięć obszarów analizy wskaźnikowej, służących ocenie: • płynności finansowej, • zadłużenia i zdolności do obsługi długu, • sprawności działania, • rentowności, • rynkowej wartości akcji i kapitału. A. Borowiec, WSB

3. Istota analizy wskaźnikowej • Wszystkie wskaźniki wykorzystywane w analizie finansowej mogą być obliczane: • na podstawie danych wyrażających stan zjawiska na początku i końcu okresu sprawozdawczego, • na podstawie wielkości średnich. • Analiza finansowa jest szybką i efektywną metodą wglądu w operacje gospodarcze i wyniki funkcjonowania przedsiębiorstwa. • W analizie wskaźnikowej najistotniejsza jest interpretacja i kryteria oceny poziomu wskaźników oraz ich zmian w czasie. • Opiera się jednak na przeszłości przedsiębiorstwa, ale wraz z analizą otoczenia może służyć do kształtowania jego przyszłości. A. Borowiec, WSB

4. Badanie płynności finansowej przedsiębiorstwa • Płynność – zdolność do terminowego regulowania zobowiązań bieżących. Nie należy mylić tego pojęcia z wypłacalnością ani płynnością majątku. • Pomiaru można dokonać wieloma sposobami. Najczęściej do tego celu służą: • wskaźnik bieżącej płynności finansowej, • wskaźnik przyspieszonej płynności finansowej • wskaźnik środków pieniężnych • wskaźnik natychmiastowej płynności finansowej A. Borowiec, WSB

5. WSKAŹNIK BIEżącej płynności finansowej • Wskaźnik ten ustala się wg formuły: CR = aktywa bieżące/zobowiązania bieżące • Wskaźnik informuje o zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania zobowiązań krótkoterminowych w oparciu o aktywa bieżące. Stanowią je zasoby majątkowe podlegające konwersji na gotówkę w okresie roku bilansowego (zapasy, należności) oraz posiadane środki pieniężne i ich substytuty • Wzrost wskaźnika informuje o poprawie płynności finansowej, zaś spadek o jej pogorszeniu • Jego optymalny poziom to przedział 1,2-2,0 A. Borowiec, WSB

6. WSKAźnik płynności przyspieszonej • Przyjęcie do oceny płynności finansowej przedsiębiorstwa łącznych jego aktywów bieżących zaciemnia obraz zdolności tego przedsiębiorstwa do wywiązywania się ze zobowiązań krótkoterminowych. Powstaje więc potrzeba wyłączenia z tych aktywów zapasów, które nie mogą być odpowiednio szybko upłynnione • Dodatkowo więc wykorzystuje się: Wskaźnik płynności przyspieszonej= (aktywa bieżące – zapasy – rozliczenia międzyokresowe czynne)/zobowiązania bieżące • Wskaźnik pokazuje stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności. Wartość satysfakcjonująca wynosi 1. A. Borowiec, WSB

7. Wskaźnik środków pieniężnych • Ustala się go według formuły: wskaźnik środków pieniężnych = inwestycje krótkoterminowe/zobowiązania bieżące • W liczniku uwzględnia się tylko te aktywa, których zdolność do regulowania zobowiązań jest najszybsza. Określa zatem jaka część zobowiązań może być uregulowana w oparciu o te aktywa, które nie są już związane w procesie operacyjnym, a mają postać gotówki lub inwestycji krótkoterminowych o charakterze jej substytutów • Brak środków pieniężnych na koncie nie oznacza jednak utraty płynności finansowej przez przedsiębiorstwo A. Borowiec, WSB

8. Wskaźnik natychmiastowej płynności • W literaturze proponuje się także bardziej rygorystyczne podejście. Jest nim obliczenie wskaźnika natychmiastowej płynności, który jest stosunkiem środków pieniężnych i takich ich substytutów, z których można odzyskać gotówkę do 3 miesięcy, do zobowiązań natychmiast wymagalnych: Wskaźnik natychmiastowej płynności = środki pieniężne i inne aktywa pieniężne /zobowiązania bieżące o okresie zapadalności do 3 miesięcy • Nie ma wypracowanego standardu co do poziomu tego wskaźnika. Przedsiębiorstwo musi zatem porównywać go w czasie A. Borowiec, WSB

9. Skutki utraty płynności finansowej • Pogorszenie pozycji rynkowej w porównaniu do konkurentów (dostawcy żądają przedpłat; brak możliwości szerokiego kredytowania odbiorców – utrata części klientów) • Utrata elastyczności w podejmowaniu decyzji • Pogorszenie wyników finansowych (kupno surowców w małych partiach, często przez pośredników, pojawiają się karne odsetki) • Ograniczenie rozwoju przedsiębiorstwa – przedsiębiorstwo zostaje odcięte od dopływu źródeł finansowania, nie może kontynuować inwestycji rozpoczętych i rozpoczynać nowych Utrata płynności finansowej jest pierwszym z symptomów upadłości przedsiębiorstwa A. Borowiec, WSB

10. Analiza rentowności przedsiębiorstwa • Rentowność odzwierciedla w najbardziej syntetycznej formie efektywność gospodarowania w przedsiębiorstwie. • Wskaźniki rentowności stanowią relację zysku do kapitału. • Analiza rentowności narzuca konieczność porównania wielkości osiągniętych z wielkościami z okresów poprzednich bądź planowanymi • Ogólnie można wyróżnić 3 rodzaje rentowności: - rentowność sprzedaży (rentowność handlowa), - rentowność majątku (rentowność ekonomiczna), - rentowność zaangażowanych kapitałów własnych (rentowność finansowa). Do ustalenia wskaźników rentowności sprzedaży wykorzystuje się dane zawarte w rachunku zysków i strat. A. Borowiec, WSB

11. Rentowność sprzedaży • Rentowność sprzedaży pokazuje jak przedsiębiorstwo radzi sobie na rynku produktów, które oferuje klientom. Jest więc ona wyrazem: - ilości sprzedanych produktów, - struktury asortymentowej wyrobów o różnej rentowności jednostkowej, - polityki cen, - poziomu jednostkowych kosztów własnych sprzedaży. Rentowność sprzedaży = zysk ze sprzedaży/przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów • Rentowność sprzedaży netto (zwrot ze sprzedaży) informuje o udziale zysku netto w wartości sprzedaży. Im niższy jest ten wskaźnik tym większa wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla osiągnięcia określonej kwoty zysku Rentowność sprzedaży netto = zysk netto/przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów + pozostałe przychody operacyjne + przychody finansowe + zyski nadzwyczajne A. Borowiec, WSB

12. Rentowność aktywów • Rentowność ta informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę źródeł finansowania zaangażowanych w aktywa przedsiębiorstwa. Najczęściej ustala się ją w procentach: Rentowność aktywów = (zysk netto/średni stan aktywów ogółem) 100% • Wskaźnik ROA (stopa zwrotu z aktywów) wyznacza ogólną zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysków, czyli pokazuje jak firma efektywnie zarządza swoimi aktywami • Im wyższa wartość wskaźnika tym korzystniejsza sytuacja finansowa firmy • W sytuacji kiedy firma ponosi straty do ustalenia rentowności można wykorzystać zysk z działalności operacyjnej: ROAo = (zysk z działalności operacyjnej/średni stan aktywów ogółem)100% • Tak ustalony wskaźnik może być wykorzystany do porównań międzyzakładowych A. Borowiec, WSB

13. Rentowność kapitałów własnych • Rentownością finansową interesują się przede wszystkim inwestorzy. Pozwala ona ustalić stopę zysku, jaką przynosi inwestycja w akcje albo udziały danej firmy. Wyraża ją następująca relacja: Rentowność kapitału własnego (ROE) = (zysk netto/średni stan kapitału własnego)100% • Im wartość ROE jest wyższa tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa i jego akcjonariuszy A. Borowiec, WSB

14. Ocena sprawności działania przedsiębiorstwa • Wskaźniki sprawności służą do pomiaru aktywności gospodarczej w zakresie wykorzystania posiadanych zasobów materialnych i kapitału intelektualnego. Można je ująć w trzech grupach: - wskaźniki oparte na kosztach firmy, - wskaźniki rotacji, - wskaźniki gospodarowania zasobami A. Borowiec, WSB

15. Wskaźniki aktywności oparte na kosztach Wskaźnik obciążenia przychodów ze sprzedaży kosztami ich wytwarzania = (koszty wytwarzania/przychody netto ze sprzedaży produktów)100% • Wskaźnik ten obrazuje jaką część przychodów ze sprzedaży produktów uzyskanych z podstawowej działalności przeznacza się na pokrycie kosztów wytworzenia tych produktów. Im mniej przychodów pochłania ta grupa kosztów tym większe szanse na wyższy wynik finansowy Wskaźnik kontroli kosztów administracyjnych = koszty ogólnego zarządu i koszty sprzedaży/przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów • Wskaźnik ten informuje o udziale kosztów administracyjnych w wartości sprzedaży. Koszty te w przedsiębiorstwach przemysłowych zawierają się w przedziale 5-15%. Wskaźnik obciążenia przychodów kosztami finansowymi = koszty finansowe/przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów • Wskaźnik ten obrazuje ile procent przychodów ze sprzedaży trzeba będzie oddać dawcom kapitału obcego A. Borowiec, WSB

16. Wskaźniki rotacji Wskaźnik globalnego obrotu aktywami = przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów/średni stan aktywów ogółem • Wskaźnik ten określa ile razy przychód ze sprzedaży jest większy od aktywów posiadanych przez firmę. Jego wielkość zależy od specyfiki branży Wskaźnik rotacji zapasów = przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów/średni stan zapasów • Wskaźnik udziela informacji na pytanie ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi odnowienie stanu zapasów. Jeśli firma zwiększa go oznacza to zapasy starczają na coraz mniejszą liczbę dni sprzedaży Wskaźnik rotacji należności = przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów/średni stan należności • Wskaźnik określa ile razy w ciągu roku firma odtwarza stan swoich należności. Powinien oscylować w przedziale 7-10. Poniżej 7 może oznaczać że przedsiębiorstwo zbyt długo kredytuje swoich klientów A. Borowiec, WSB

17. Wskaźniki gospodarowania zasobami Wydajność pracy jednego zatrudnionego = przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów/przeciętna liczba zatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty • Wskaźnik pokazuje jaka wartość sprzedaży przypada na jednego zatrudnionego Produktywność środków trwałych = przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów/przeciętny stan środków trwałych brutto • Wskaźnik pokazuje ile razy przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów są wyższe od środków zaangażowanych w ich generowanie A. Borowiec, WSB