KONYA SU VE KANALİZASYON İDARESİ

1. KONYA SU VE KANALİZASYON İDARESİ KOSKİ Genel Müdürlüğü SU İŞLETMECİLİĞİ VE VERİMLİLİK

2. Sunum Programı • KONYA’DA SU İŞLETMECİLİĞİ • VERİMLİLİK VE SCADA

3. KONYA’DA SU İŞLETMECİLİĞİ

4. KONYA • Anadolu ’nun ortasında, • 1.000 m kotlarında, • 38.250 km2 yüzey alanıyla dünyanın birçok ülkesinden daha büyük, • 2.500.000 nüfusun yaşadığı, • Dünyanın 2. büyük Tuz Gölü ’ne sahip, • Dünyanın bilinen en eski yerleşim şehri Çatalhöyük ’ün bulunduğu, • Dünyanın önemli düşünce ve din adamlarından birisi olan Mevlana Celaleddin-i Rumi ’nin yaşadığı, • Konum itibariyle Küresel Isınmadan en fazla etkilenen ve Yüzeysel Su Kaynakları bakımından en fakir olan önemli bir şehirdir KONYA.

5. KOSKİ • KOSKİ 2560 sayılı İSKİ kanununun ek 5 ve geçici 10.maddeleri gereğince 28/09/1989 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla kurulmuştur. • Kuruluş kanunu gereği Konya Büyükşehir Belediyesi adına, mücavir alanlar dahilinde su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bu amaçla gereken her türlü tesisi kurmak, kurulu olanları devralmak ve işletmek KOSKİ’nin görevidir.

6. KONYA’nın SU İHTİYACI • Konya’nın su ihtiyacını karşılayacak projeye 1981 yılında başlanmış ve 1984 yılında bitirilmiştir. Projeye göre şehrin 1985 - 2015 yılları arasındaki su ihtiyaçlarının, imar planına göre genişleme ve 5’er yıllık nüfus artışları dikkate alınarak Altınapa Barajı’ndan ve yeraltı su seviyesi ve kalitesine göre 6 bölgede açılacak 95 adet sondaj kuyusundan karşılanacağı planlanmıştır.

7. KONYA’nın SU İHTİYACI • Ancak tasarruf bilincinin olmaması ve şehir sınırlarının planlanandan daha hızlı genişlemesi, sanayileşme, kuraklık, küresel ısınma, yer altı sularının çekilmesi ve iklim dengesizlikleri neticesinde hedefler tutturulamamıştır. Günümüz koşullarına göre KOSKİ’ye bağlı olarak • 215 kuyu • 57 depo • 20 pompa istasyonu • 1 baraj • 1 içme suyu arıtma tesisi • 1 atıksu terfi tesisi • 1 atıksu arıtma tesisi (inşaatı devam etmektedir) • 5 tatlısu kaynağı (Dutlu, Çayırbağı, Mukbil, Beypınarı, Kırankaya) • 767 tatlısu çeşmesi ile hizmet verilmektedir.

8. SU ŞEBEKESİ DAĞITIM AĞI : Halkımıza içme, kullanma ve sulama amacıyla verilen su, birbirinden bağımsız 3 ayrı su şebekesiyle dağıtılmaktadır: 1. İçme ve Kullanma Suyu Şebekesi : Üretilen suyun %10’u yüzeysel kaynaktan ve %90’ı da yeraltından karşılanan su şebekesi uzunluğu 3.700 km’dir. 2. Tatlı Su Şebekesi : Pınarlardan beslenen ve tamamen cazibeyle çalışan 400 km’lik ayrı bir su şebekesiyle şehrin geneline homojen olarak dağıtılmış 767 adet tatlı su çeşmesi yapılmıştır. Halkımız bu çeşmelerden günün 24 saati ücretsiz su kullanmaktadır. 3. Sulama Suyu Şebekesi : Şehrimizdeki yeşil dokunun korunması amacıyla yapılan 110 km uzunluğundaki kanallarla çevre sulama suyu verilmektedir.

9. MEVCUT DURUM 2006 yılı itibariyle • Konya merkez nüfusu 742.690 kişi (2000 yılı) • 4.100 km su şebekesi • 2.500 km kanalizasyon şebekesi • Su Üretim miktarı : 81.753.697 m³/yıl Yeraltından 71.630.497 m³/yıl Barajdan 10.123.200 m³/yıl • Kurulu güç : 22 MVA • Elektrik Tüketimi : 36.189.160 kW /yıl

10. GELECEĞE BAKIŞ 2015 yılı hedefleri • Konya Nüfus : 1.300.000 kişi • Su ihtiyacı, 130.000.000 m³/yıl Yeraltından 100.000.000 m³/yıl Barajdan 30.000.000 m³/yıl • Kurulu güç : 35 MVA • Enerji Tüketimi : 70.000.000 kW /yıl

11. HAVZA DIŞINDAN SU TEMİNİ • 1981 yılında başlanan ve 1984 yılında bitirilen projenin işlerliğini kaybetmesi ve şehrin ileriki zamanlarda su sıkıntısı yaşamaması için; • KOP ile bağlantılı her türlü alternatifi içeren havza dışından su getirilmesi konularının araştırılması ve değerlendirilmesi amacıyla fizibilite çalışmaları ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla birlikte yapılmaktadır. • Bunlardan en önemlisi KOP kapsamında yapılacak olan ve 2006 yılı Aralık ayında DSİ tarafından 1.merhale ihalesi yapılan Mavi Tünel projesidir.

12. Konya Ovaları Projeleri (KOP) • Konya Kapalı Havzası’nda su kaynaklarının yetersiz olması nedeniyle, Kızılırmak, Sakarya, Fırat ve Göksu Havzaları’ndan yeni su kaynakları temin edilmesine yönelik alternatif projeler değerlendirilmiştir. Sonuçta; Akdeniz’e boşalan yukarı Göksu Havzası’nın sularını, yapılacak 3 adet baraj ve 17 km’lik (Mavi) tünel yardımıyla Konya Kapalı Havzası’na aktarmak, ayrıca yine Akdeniz’e boşalan Gembos Havzası’nın sularını Derebucak Barajı ve 3.5 km’si tünel olan 15.8 km’lik derivasyon yardımıyla Beyşehir Gölü’ne aktarmak, EKONOMİK OLARAK YAPILABİLİR bulunmuştur.

13. ETKİN SU ve ENERJİ YÖNETİMİ • Su kaynakları tüm insanlığa aittir; bu nedenle ekonomik ya da ticari meta değil toplumsal varlıktır. KOSKİ’ce benimsenmiş genel ilke, her insanın sağlıklı ve güvenilir suya erişme hakkına sahip olduğudur. • Azalan su rezervlerimiz ve buna karşılık artan işletme maliyetlerimiz etkin su yönetimini olumsuz etkilemekte ve işletmede verimsizlik ortaya çıkmaktadır. • Konya’da yer altı su kaynağının sürdürülebilirliğini sağlamak açısından, havza dışından yeni su kaynaklarının Konya’ya getirilmesi ve bu çalışmaların gün geçirmeden ivedilikle yapılması gerekmektedir. Çünkü yer altı su seviyesi düştükçe ENERJİ SARFİYATLARI da katlanarak artmaktadır. • Dolayısıyla etkin su yönetimi yanında, etkin enerji yönetimini de eş zamanlı olarak yürütmek ülke menfaatleri gereğidir.

14. ETKİN ENERJİ YÖNETİMİ İÇİN Y A P I L A N L A R RÜZGAR ENERJİSİ : 2005 yılından itibaren Konya’daki en çok rüzgar alan 2 farklı bölgede ölçümler yapılmış ve olumlu sonuçlar alınmıştır. Süreç devam etmektedir.

15. YERALTI SU REZERVİNİN KORUNMASI : Yeraltı su rezervinin korunması amacıyla, vahşi sulama yönteminden vazgeçilerek tasarruflu su kullanım teknolojileri desteklenmektedir. Son teknoloji sulama yöntemlerini uygulayan vatandaşlarımız, suyu çok daha ucuza kullanmaktadırlar. Tatlısu havzaları koruma kapsamında ağaçlandırma çalışmalarımız devam etmektedir. Ayrıca şehir içinde bulunan ruhsatsız kuyular kapatılarak, sorumsuz ve sağlıksız kullanım engellenmektedir.

16. ELEKTRİK ENERJİSİ TASARRUFU : Konya’nın su ihtiyacının %90’a yakını yeraltı suyundan karşılandığından kullanılan enerji miktarı büyük boyuttadır. Enerji tasarrufu amacıyla son yıllarda yapılan teknolojik çalışmalar ve düzenlemelerle yaklaşık %25 enerji tasarrufu sağlanmıştır.

17. SCADA SİSTEMİ : Su şebekemizin bir kısmı uzaktan kumanda ve kontrol sistemiyleişletilmekte olup, enerji, işgücü ve su tasarrufu sağlanmaktadır. KOSKİ olarak su yönetiminde isabetli kararlar almak ve verimli işletme yapabilmek için su üretimi ve dağıtımında SCADA sistemi kullanımına devam edilecektir. Bu çalışmamız Avrupa Birliği tarafından desteklenmektedir.

18. VERİMLİLİK VE SCADA

19. KOSKİ’nin İlkeleri • Konya şehrinde yaşamakta olan vatandaşlarımıza Su ve Kanalizasyon hizmetlerini; • Maksimum Fayda (Verimlilik) • Tasarruf • Kalite • İnsana ve Çevreye Saygı • çerçevesinde sürekli iyileştirme gayesiyle gerçekleştirmek ve alanında öncü bir kuruluş olmak Genel Müdürlüğümüzün ilkeleridir.

20. SCADA nedir? • Supervisory Control And Data Acquisition = SCADA • SCADA = Veri toplama ve kontrol sistemi Hangi Sektörlerde Kullanılıyor? • Telekomünikasyon • Su • Atık Su • Akaryakıt • Enerji • Trafik • Para • Stok takip AKAN HERŞEY !! SCADA’nın Amacı • Verimlilik • Stratejik Planlama • Problemlerin çözümü için veri desteği

21. SCADA bileşenleri nelerdir? Sahada ihtiyaç duyulan tüm ölçümler ve denetleme işlemlerini yapar. • RTU • Merkezi birim • İletişim ortamı Sahadan gelen bilgilerin toplandığı, izlendiği, değerlendirildiği ve proses yönetimine ait tüm kararların alındığı birimdir. Saha ile merkezi birim arasındaki haberleşme altyapısıdır.

22. SCADA yardımıyla uzaktan izlenebilecek değerler • Elektriksel değerler • Kimyasal değerler • Fiziksel değerler • Konumsal değerler • Alarmlar

23. Türkiye’de SCADA • BOTAŞ, İGDAŞ ve EGO’da doğalgaz dağıtımında SCADA sistemi kullanılmakta, GAZNET’te SCADA çalışmaları devam etmektedir. • Ankara metrosu ve İstanbul metrosunda SCADA sistemi kullanılmaktadır. • Tüm bankalar ATM sistemlerinde SCADA sistemini kullanmaktadır. • TEAŞ, TEİAŞ ve Bölgesel Elektrik dağıtım şirketleri SCADA sistemini kullanmakta, kullanmayanlar ise SCADA’ya geçiş için çalışmalar yapmaktadır. • İSKİ, ASKİ, İZSU, KASKİ, ASAT su üretim ve dağıtım SCADA sistemini kullanmaktadır. • BUSKİ, DİSKİ, TASKİ ve KOSKİ kısmi olarak su üretim SCADA sistemini kullanmaktadır. • GASKİ, SASKİ ve birçok su işletmesinde de SCADA sistemi ihaleleri yapılma aşamasındadır.

24. SCADA Gerekli mi? • 215 derin kuyu • 57 depo • 20 pompa istasyonu • 1 barajdan • 4100 km şebeke ile • 50 km çaplı bir alanda Geniş üretim ve dağıtım ağı sebebiylesistemin kontrolü zordur.

25. SCADA’dan beklenen faydalar • İşgücünde maksimum fayda. • Zaman tasarrufu. • Enerji tasarrufu. • Malzeme tasarrufu. • Su kaçaklarının önlenmesi. • Sağlıklı su temininde devamlılık. • İsabetli karar almak için gerçek veriler.

26. SCADA’nın Stratejik Faydaları • İzmit’te 1999 depreminde SCADA sayesinde doğalgaz şebekesinde herhangi bir problem görülmemiştir. • Çünkü; SCADA kontrol odasından şebekedeki ana çelik vanalar otomatik olarak anında kapatılmış, 27 adet bölge regülatörü de eşzamanlı olarak durdurulmuştur. KAYNAK: İzmit Doğalgaz Projesi Alt Yapı ve Şebekesinin Deprem Sonrası Durumu, Tesisat Dergisi, 44, s.21-22, 1999.

27. SCADA’nın Stratejik Faydaları • İZSU Su Şebekesi 2200 mm. Betonarme boru hattı arızası (26 TEMMUZ 2001) • İzmir’de Cumhuriyet 50.000 m³’lük depo ile Halkapınar 55.000 m³’lük depo arasındaki 2200 mm. Çaplı betonarme hat, müteahhit çalışması esnasında delinmiş ve aşırı debi alarmı sayesinde 3 saniyelik bir süre içinde vanalar kapatılmıştır. KAYNAK: İzmir İZSU 2001 yılı SCADA faaliyet raporu

28. SCADA’nın Hedefi • Kaynaklarının daha verimli kullanılması. • Sistemin merkezi olarak izlenmesi ve yönetilmesi. • Anlık denetim imkanı. • İstatistik ve sürekli iyileştirme. Bir tesisden elde edilebilecek maksimum fayda, yöneticilerin işletmeye ve üretim bilgilerine tam olarak hakim olmasıyla sağlanabilir. PROBLEMİ TANIMLAYAMAYAN, PROBLEMİ ÇÖZEMEZ.

29. Hasanköy (P3) pompa istasyonu ve 44 kuyu arasındaki SCADA sistemi • Terfi kapasitesi 12.528 m3/h’ dir.(7*420lt/sn + 3*480 lt/sn) • Şehrin en verimli ve en çok çalışan kuyuları bu bölgededir. • Barajda su bulunmaması durumunda şehrin % 50’sine su verilebilir.

30. Mevcut SCADA sisteminin getirdiği faydalar-1 • Kuyu, pompa istasyonları ve depolardaki tüm bilgiler on-line izlenerek, gerekli kontrol ve kumandalar sağlanmıştır. • Kuyulara kumanda için gidilme zorunluluğu kaldırılmıştır. • Depo taşmaları önlenmiştir.

31. Mevcut SCADA sisteminin getirdiği faydalar-2 • Kuyularda ortaya çıkan arızanın çeşidi belirlenerek, ilgili ekibin arızaya gönderilmesi sağlanmıştır. • Kuyu kabin kapıları ve depo kapaklarının durumları merkezden görülebilmekte ve kısmen güvenlik sağlanmaktadır.

32. Mevcut SCADA sisteminin getirdiği faydalar-3 • Demantlı tarifeye uyulması bilgisayar tarafından yapıldığından ve hız kontrol cihazları kullanılarak şebekeye ihtiyaç kadar su pompalandığından enerji tasarrufu sağlanmaktadır.

33. TASARRUF

34. TASARRUF • Hasanköy Pompa İstasyonu SCADA Projesi 374.000 $ harcanarak yapılmıştır. • SCADA sistemi yıllık 511.172,00 YTL/Yıl tasarruf ile kendisini12 ayda amorti etmiştir.

35. GENEL SCADA SİSTEMİNİN YAPISI Kuyular ve Depolar Kuyular ve Depolar Kuyular ve Depolar Kuyular ve Depolar Diger Kuyu ve Depolar 1 2 3 4 Yazır Pompa İstasyonu Aydınlık Pompa İstasyonu Akyokuş Arıtma Tesisi Hasanköy Pompa İstasyonu PROJEKSİYON SERVER PERDESİ 1 2 3 4 5 SCADA MERKEZİ

36. BEKLENEN TASARRUF

37. SCADA’nın Amortisman Süresi Tasarruf 1.798.375,00 YTL/yıl => 81.000 €/ay 1 Euro = 1,85 YTL (23/03/2007) 2006 yılı fiyatlarıyla Genel SCADA sisteminin yaklaşık maliyetinin 1.800.000 € olduğu düşünülürse; SCADA sistemi maksimum 22 ayda kendini amorti edecektir.

38. SCADA sistemi neden yapılmalı? • İstatistiki bilgiler ile geleceğe dönük isabetli karar alınabilmesi için, • Bilgi ve verilerin şahıslara bağlı olmaktan çıkıp daha kurumsal bir yapının sağlanabilmesi için, • MAKSİMUM FAYDA = VERİMLİLİK

39. SONUÇ • Konya’da hem su üretim ve dağıtımına tam olarak hakim olabilmek, hem de kaynakların etkin kullanımında tasarruf tedbirlerini uygulamak, içinde bulunduğumuz küresel ısınma, kuraklık ve enerji politikaları için önem arz etmektedir. • KOSKİ bu konuda üzerine düşen görevi yapmaktadır ve yapmaya devam edecektir.

40. Teşekkürler KOSKİ Genel Müdürlüğü