1 / 71

Veri Tabanı Yönetimi

Veri Tabanı Yönetimi. Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü DOK 322 : Veri Tabanı Yönetim Sistemleri. Bazı slaytlar için kaynak: Ray R. Larson , School of Information Management and Systems , UC Berkeley http://sims.berkeley.edu/courses/is257/s04. Plan.

moesha
Download Presentation

Veri Tabanı Yönetimi

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Veri Tabanı Yönetimi Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü DOK 322: Veri Tabanı Yönetim Sistemleri Bazı slaytlar için kaynak: Ray R. Larson, School of Information Management and Systems, UC Berkeley http://sims.berkeley.edu/courses/is257/s04

  2. Plan • Dersin tanımı • Veri tabanı kavramları ve terminolojisi • Veri tabanı modelleri

  3. Ders Planı • Web sayfası • Dersin tanımı • Okuma parçaları • Notlandırma • Ödevler • Takvim

  4. Dersin Web Sayfasıhttp://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/spring2006/dok322/

  5. Ders tanımı • Ders veri tabanı tasarımıyla ilgili, veri tabanı yazılımı tasarımıyla değil • VTYS ile ilgili detaylı konuları sadece veri tabanı tasarımı ve yapısıyla ilgili olarak tartışacağız • Veri tabanı uygulama tasarımı üzerinde epey zaman harcayacağız. Buna web uygulama veri tabanı desteği de dahil

  6. Okuma Parçaları • Ders kitabı: • David M. Kroenke. Database Processing: Fundamentals, Design, and Implementation (9th Edition).International edition. Prentice Hall: Upper Saddle River, NJ, 2004. • Amazon.com (136.60USD)

  7. Okuma Parçaları • Adım Adım Microsoft Access 2002 • MS Access Yardım sayfaları

  8. İçindekiler

  9. Ders kitabı web sayfaları

  10. Notlandırma • Geçme notu: • Devam (%10) • Ödevler (%20) • Ara sınav (%20) • Proje (%20) • Son sınav (%40)

  11. Ödevler • İki çeşit ödev var • Önceden geliştirilmiş bir veri tabanını (Cookie) kullanarak arama, erişim ve değiştirme, modelleme (varlık-ilişki diyagramı) ödevleri • Kendi kişisel veri tabanınızı tasarlama, veri girme ve sorgulama • Veri tabanı projesi türleri (Proje) • Bireysel • İşle ilgili • Dersle ilgili • Grup • Dersle ilgili • Proje

  12. Takvim http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/courses/spring2006/dok322/d322takvim2006.htm

  13. Veri tabanı nedir?

  14. Dosyalar ve veri tabanları • Dosya: Bir örgüt, kişi, alan ya da konuyla ilgili kayıt ya da belge dermesi (Rowley) • Elci (kağıt) dosyalar • Bilgisayar dosyaları • Veri tabanı: Kayıtlar arasındaki ilişkileri de gösteren benzer kayıtlar dermesi (Rowley) • bibliyografik, istatistiksel, işle ilgili veriler, görüntüler, etc.

  15. Veri tabanı • Belirli bir örgütteki uygulama sistemleri tarafından kullanılan depolanmış işletimsel veri dermesi (C.J. Date) • Kağıt “veri tabanları” • Dünyadaki bilginin önemli bir kısmını içeriyor • Dosya tabanlı veri işleme sistemleri • Erken dönem (genelde) iş verilerinin toptan işlenmesi (batch processing) • Veri Tabanı Yönetim Sistemleri (VTYS)

  16. Terimler ve Kavramlar • Veri Tabanı Yönetim Sistemi- VTYS • Veri tabanı tanımlamak, yaratmak, yaşatmak ve veri tabanına denetimli erişim sağlamak için kullanılan yazılım sistemi

  17. Terimler ve Kavramlar • Depo (Havuz) • Veri Sözlüğü(Data Dictionary) olarak da bilinir • Belirli bir veri tabanı için tüm metadata’nın depolandığı yer • Belirli bir veri tabanındaki dosyalar ya da tablolar arasındaki ilişkiler hakkında bilgi de içerebilir

  18. Terimler ve Kavramlar • Metadata • Veri hakkında veri • VTYS’de bir varlığın tüm özelliklerinin tanımlanması, ör: • Ad • Veri türü • Büyüklük • Biçim veya özel karakteristikler • Dosyaların ya da ilişkilerin özellikleri • Ad, içerik, notlar, vs.

  19. Niçin VTYS? • Tarihçe • 1950’lerde ve ’60’larda tüm uygulamalar belli gereksinimler için özel olarak geliştirildi • Dosya temelliydi • Benzer ya da tekrar uygulamalar geliştirildi • Erken VTYS’ler programlama dillerinin uzantılarıydı • 1970 - E.F. Codd ve İlişkisel Model • 1979 - Ashton-Tate ve ilk mikrobilgisayara dayalı VTYS

  20. Dosya Temelli Sıstemler Dosya Uygulama Oyuncaklar Adresler Teslimat Listesi Yaramaz Kömür tahmini Oyuncaklar Güzel İstenen

  21. Dosya Sistemlerinden VTYS’ye • Dosya Sistemlerinin Sorunları • Tutarsız veriler • Esnek olmama • Kısıtlı veri paylaşımı • Standartların uygulanamaması • Aşırı program yaşatımı

  22. VTYS’nin Yararları • Minimum veri tekrarı • Veri tutarlılığı • Veri bütünleştirme • Erişim paylaşımı • Uygulama geliştirme kolaylığı • Tekbiçim güvenlik, mahremiyet ve tutarlılık denetimleri • Veri erişilebilirliği ve cevap verebilme • Veri bağımsızlığı • Azaltılmış program yaşatımı

  23. Terimler ve Kavramlar • Veri bağımsızlığı • Verinin fiziksel temsili, bulunduğu yer ve verinin kullanımı birbirinden ayrı • Uygulamanın veri tabanının veriyi nasıl ve nerede depoladığını bilmesi gerekmez; uygulama sadece ister • Bir veri tabanını bir VTYS’den diğerine aktarmanın uygulama programı üzerinde etkisi olmamalı • Veri tabanına alanlar eklemek, verileri yeniden kodlamak uygulamaları etkilememeli

  24. Veri Tabanı Çevresi CASE Araçları Kullanıcı Arayüzü Uygulama Programları Havuz VTYS Veri Tabanı

  25. Veri Tabanı Bileşenleri VTYS =============== Tasarım araçları TabloYaratma Form Yaratma Sorgu yaratma Rapor yaratma Prosedürel dil derleyicisi (4GL) ============= İşletim sırasında Form işleyici Sorgu işleyici Report Writer Language Run time Veri Tabanı Uygulama Programları Veri tabanı: Kullanıcı verileri Metadata Dizinler Uygulama Metadatası İçerir Kullanıcı Arayüzü Uygulamaları

  26. Veri Tabanı Sistemleri Türleri • PC Veri tabanları • Merkezi Veri tabanları • İstemci/SunucuVeri tabanları • DağıtıkVeri tabanları • Veri tabanı modelleri

  27. PC Veri tabanları Örneğin. Access FoxPro Dbase vs.

  28. Merkezi Veri tabanları Merkezi Bilgisayar

  29. İstemci/Sunucu Veri tabanları İstemci Ağ İstemci Veri tabanı sunucusu İstemci

  30. Dağıtık veri tabanları Yer B Yer C bilgisayar bilgisayar Homojen Veri tabanları bilgisayar Yer A

  31. Dağıtık veri tabanları İstemci Heterojen veya Federe veri tabanları Uzak bilgisayar Yerel ağ Veri tabanı sunucusu İletişim sunucusu Uzak bilgisayar İstemci

  32. Terimler ve Kavramlar • Veri tabanı uygulaması • Bir dizi veri tabanı etkinliğini gerçekleştirmek için kullanılan uygulama programı (veya ilgili programlar seti): Veri tabanı kullanıcıları adına • Yarat • Oku • Güncelle • Sil

  33. Veri Tabanı Uygulamaları Türleri • PC veri tabanları • Genellikle kişisel • Çalışma Grubuveri tabanları • Yerel ağ üzerinden herkesin veri tabanına eriştiği küçük grup kullanımı • Bölüm veri tabanları • Çalışma grubundan daha büyük – ama benzer • Örgüt veri tabanları • İntranet üzerinden (veya bazen Internet üzerinden) tüm örgüte hizmet sunar

  34. Terimler ve Kavramlar • Veri tabanı etkinlikleri: • Create (Yarat) • Veri tabanına yeni veri ekle • Read (Oku) • Read current data from the database • Update (Güncelle) • Mevcut veri tabanını güncelle ya da değiştir • Delete (Sil) • Veri tabanından veri sil

  35. Terimler ve Kavramlar • Girişim • Örgüt • Varlık • Kişi, Yer, Nesne, Olay, Kavram... • Özellikler • Bir varlık hakkındaki veri ögeleri • Bazen alan (field), madde veya alanadı (domain olarak adlandırılır • Veri değerleri • Belli bir varlık için belli bir özelliğin görünümleri (instances)

  36. Terimler ve Kavramlar • Kayıtlar • Belli bir varlığın tüm özelliklerinin değerler seti • İlişkisel VTYS’de “satır” ya da “tuple” olarak da bilinir • Dosya • Kayıtlar dermesi • İlişkisel VTYS’de “İlişki” ya da “Tablo” olarak da bilinir

  37. Terimler ve Kavramlar • Anahtar • Bir dosyadaki kayıtları belirlemek ve bulmak için kullanılan özellik ya da özellikler dizisi • Primer Anahtar • Bir dosyadaki her kaydı tekil olarak belirleyen özellik ya da özellikler dizisi

  38. Terimler ve Kavramlar • DA • Veri yöneticisi – Bir örgütteki Veri Yönetim işlevinden sorumlu kişi • Bazen CIO olabilir -- Chief Information Officer • DBA • Veri Tabanı Yöneticisi – Veri Tabanı Yönetim işlevinden sorumlu kişi

  39. Terimler ve Kavramlar • Veri Yönetimi • Bir örgütteki veri kaynaklarının topyekün yönetimi sorumluluğu • Veri Tabanı Yönetimi • Fiziksel veri tabanı tasarımı ve veri tabanı yönetimi teknik sorumluluğu • Veri Hizmetçisi • Bir örgütün verilerinin alt setinden ve bu verilerle ilgili tüm etkileşimlerden (uygulamalar, kullanıcı erişimi vs.) sorumluluk

  40. Terimler ve Kavramlar • Modeller • (1) Veri tabanı görünümleri ya da düzeyleri • Kavramsal, mantıksal, fiziksel • (2) VTYS türleri • İlişkisel, Hiyerarşik, Ağ, Nesne Tabanlı, Nesne Tabanlı İlişkisel

  41. Modeller (1) Uygulama 1 Uygulama 2 Uygulama 3 Uygulama 4 Dış Model Dış Model Dış Model Dış Model Uygulama 1 Kavramsal gerekler Uygulama 2 Kavramsal gerekler Kavramsal Model Mantıksal Model İç Model Uygulama 3 Kavramsal gerekler Uygulama 4 Kavramsal gerekler

  42. Veri Modelleri (2): Tarihçe Kitaplar (no, başlık) Yazarlar (ad, soyad) Yayıncılar Konular • Hiyerarşik Model (1960’lar ve 1970’ler) • Programlama dillerindeki veri yapılarına benziyor.

  43. Veri Modelleri (2):Tarihçe Yazarlar Konular Kitaplar Yayıncılar • Ağ modeli (1970’ler) Verilerin tek girişini ve veri zincirleri boyunca dolaşma “bağlantıları” sağlar

  44. Veri Modelleri (2): Tarihçe • İlişkisel Model (1980’s) • Veriler için kavramsal olarak basit bir model; veriler, ilişkiler (“tablolar”) olarak tanımlanır ve tüm veriler görülebilecek şekildedir

  45. Veri Modelleri (2): Tarihçe Kitaplar (no, başlık) Yazarlar (ad, soyad) Yayıncılar Konular • Nesne Tabanlı Model (1990’lar) • Veriyi ve işlemleri “Nesne” olarak kapsülleştirir

  46. Veri Modelleri (2): Tarihçe • Nesne-İlişkisel Model (1990’lar) • işkisel Modelin iyi bilinen özelliklerini Nesne Tabanlı özelliklerle birleştirir. Bunlar: • Kullanıcı tanımlı veri türleri • Kullanıcı tanımlı fonksiyonlar • Kalıtım ve alt sınıflar

  47. Veri Tabanı Sistemi Yaşam Döngüsü Fiziksel Yaratım 2 Dönüştürme 3 Tasarım 1 Büyüme, Değişim ve Yaşatma 6 Entegrasyon 4 İşlemler 5

  48. Tasarım • Örgütün gereksinimlerini belirleme • Veri tabanı Kavramsal Modelini geliştirme • Varlık-İlişki diyagramı tekniklerini kullanarak • Veri Sözlüğü inşa etme • Mantıksal Modeli geliştirme

  49. Fiziksel Yaratım • Veri tabanı Fiziksel Modelini geliştirme • Veri formatları ve türleri • Dizinlerin belirlenmesi, vs.. • Prototip veri tabanının yüklenmesi ve test edilmesi • Güvenlik, gizlilik ve erişim denetimlerinin kararlaştırılması ve kurulması • Tutarlılık sınırlamalarının kararlaştırılması ve kurulması

  50. Dönüştürme • Yeni veri tabanını kullanmak için mevcut veri setlerini ve uygulamalarını dönüştürme • Eski verileri yeni formatlara dönüştürmek için programlar ve dönüştürme programcıkları (utility) gerekebilir

More Related