Tilvist og tilgangur

1. Tilvist og tilgangur

2. Søren Kierkegaard(1813-1855) -Hugtakið kvíði - Lífsviðhorfin þrjú

3. Hugtakið kvíði • Ekki leit að hlutlægum sannleika um heiminn heldur huglægum sannleika einstaklingsins • Að kvíða er alltaf að kvíða einhverju – óvissa

4. Hugtakið kvíði (frh.) • “Kvíðinn er möguleiki frelsisins” • Barnið finnur ekki fyrir kvíða fyrr en það stendur frammi fyrir því að taka sjálft ákvarðanir sem varða þess eigð líf

6. Lífsviðhorfin þrjú Broddborgarinn Leiðirnar út Hin Fagurfræði-lega Hin Siðfræðilega Hin Trúarlega

7. Lífsviðhorfin þrjú – Fagurfræði • Engin ábyrgð á eigin lífi • Lífið verður samhengislaus röð tilviljanna • Fagurkerinn sér aðeins nauðsynina í lífinu • kemur ekki auga á möguleikana

8. Lífsviðhorfin þrjú – Siðfræði • Hinn siðferðilegi reynir að lifa eftir ákveðnum lífsreglum (siðalögmálum) • Þannig leitast hann við að skapa samhengi í líf sitt • Með því að fara eftir siðareglunum nýtir hann þá möguleika sem í þeim felast um leið og hann ræktar hið nauðsynlega

9. Lífsviðhorfin þrjú – Trú • Hinn trúaði tekur fulla ábyrgð á eigin lífi en ber hana þó ekki einn • Innlifun einstaklingsins í eigið líf hvílir ekki einvörðungu á honum sjálfum heldur einnig á trúnni á guð • Möguleikarnir eru hans eigin möguleikar en trúin veitir stuðning

10. Friedrich Nietzsche(1844-1900) • Dauði Guðs og upprisa ofurmennisins

11. Umgjörðin • Nietzsche setti ekki fram heilstætt heimspekikerfi, enda taldi hann alla kerfishugsun vera tilraun til blekkingar • Gagnrýni Nietzsches tekur til trúarbragða, siðferðis og frumspeki • Gagnrýni á sannleikshugtakið liggur til grundvallar

12. Díonýsos Guð hinna óheftu nautna, lífsþrótts og frjósemi Vilji, tilfinningar Appollon Guð skynsemi og skilnings, nautnir eru ofurliði bornar Skynsemi Díonýsos og Appollon • Tilfinningar verða að skipa jafnháan sess og skynseminn • Markmiðið er ekki einungis að skilja heiminn heldur að laga hann að vilja sýnum

13. Ofurmennið • Hinn frjálsi sterki maður – sá sem brýst undan oki hefðanna og skapar sitt eigið siðferði – hann er ofurmennið • Þrælasiðferði • Gott: samkennd, auðmýkt, umhyggja • Illt: drenglyndi, veglyndi • Höfðingjasiðferði • Gott: drenglyndi, veglyndi • Illt: það sem er fyrirlitlegt og ber vott um veiklyndi

14. Ofurmennið (frh.) Þar með verður í fyrsta sinn til í manninum það sem síðar er kallað ‘sál’ hans. Allur þessi innri heimur lá upphaflega króaður af, eins og milli tveggja skinna. Nú hefur hann þanist út og upp á við og hefur hlotið dýpt, breidd og hæð í samræmi við þær hvatir mannsins sem ekki fengu útrás. Opinber yfirvöld hlaða ógurlega varnargarða gegn hinni fornu frelsisþrá Um sifjafræði siðferðisins

15. Ofurmennið (frh.) Forskrift mín að mikilleik manneskjunnar er amor fati: að maður vilji ekkert öðruvísi en það er – hvorki fram á við né aftur á bak, aldrei að eilífu. Ekki bara að afbera hið nauðsynlega, enn síður að hylma yfir það (öll hugsjónarmennska er lygi gagnvart hinu nauðsynlega), heldur elska það Ecce Homo • Ofurmennið er sá sem „kveður fagnandi já við lífinu”

16. Drottnunarviljinn • Ofurmennið skapar sitt eigið siðferði með vilja sínum • Í því ferli er drottnunarviljinn hið skapandi afl • Með því að hafa endaskipti á hinum ríkjandi gildum (t.d. að hafna guði) er botnin dottin úr tilveru mannsins • Því þarf hann að sætta sig við tómhyggjuna eða að endurskapa tilveru sína – endurskapa sitt eigið siðferði