Hunaniaeth

1. Hunaniaeth arlunwyr o’r ugeinfed ganrif

2. ‘Stare’ 1996 Shani Rhys James Lluniau trwy ganiatad caredig Shani Rhys James

3. Shani Rhys James • Hunan-bortreadau yw gwaith Shani Rhys James. Nid yw’n ceisio edrych fel yr wyneb, ond yn hytrach trwy’r defnydd o liw yn cynrychioli’r meddwl a’r isymwybod. • Mae’r model bob amser yno i’w ddefnyddio’n gyfleus. • Peintiwr yw’r arlunydd sy’n medru trin a thrafod y paent ar arwynebedd y gynfas mewn techneg bersonol. Mae’n gwneud hyn er mwyn ceisio darganfod hanfod y person. • Mae’r peintiadau yn adlewyrchiad o seico-drama sef yr hyn sydd tu mewn. • Mae’n defnyddio drych bach llaw er mwyn archwilio manylion yr wyneb yn agos. • Mae ei gwaith wedi cael ei gymharu â Rembrandt, Van Gogh, Munch, Bacon a Freud. Mae ei gwaith yn cael ei osod yn y traddodiad Mynegiadaeth.

4. Lluniau trwy ganiatad caredig Shani Rhys James

5. Lluniau trwy ganiatad caredig Shani Rhys James

6. Lluniau trwy ganiatad caredig Shani Rhys James

7. Paul Klee • Roedd ei brif ddiddordeb mewn lliw, llinell a ton. • Arbrofodd gyda chyfrwng cymysg, weithiau paent olew a phaent dŵr gyda’i gilydd tro arall paent glud a farnais. • Mae’r portread hwn fel plentyn, ac nid yn blentynnaidd gyda’i llygaid enfawr sy’n syllu allan. • Roedd llygaid yn destun rhoddodd Klee lawer o feddwl iddo. Ysgrifennodd: • ‘All these paths meet in the eye and from that point, being translated into form, lead to synthesis of external vision and internal contemplation’. ‘Senecio’ 1922

8. Lois Williams • Mae ei gwaith yn defnyddio pethau sy’n gyfarwydd i’r arlunydd ac yn ei hatgoffa o adref-gwallt, gwlân, mwslin, ffelt, rhaff, papur. • Mae casglu a threfnu pethau yn rhan fawr o broses ei gwaith. • Mae ei gwaith ac elfen o’r aelwyd a’r galon (ffeministaidd). • Gweithgareddau traddodiadol i fenyw. • Nid yw’r gwaith am wead! • Yn y gwaith ’The Simplest Aid to Looking at Wales’ gwelir bod llythrennau yn bwysig. • Mae’r darn wedi ei greu allan o bapur wedi ei churo’n fân mewn i ‘pulp’. Defnyddiodd Williams bapurau newyddion uniaith Saesneg sy’n delio ag agwedd Saesneg yn y wasg. • Mae’n eironig felly defnyddio geirfa Saesneg i greu a chyfathrebu syniad am Gymru, neu am yr iaith Gymraeg. • Mae’r darn yma felly yn ymwneud ag agweddau ar iaith, gwlad a diwylliant yr arlunydd sy’n newid ac yn cael ei foderneiddio gan bethau Saesneg. Cliciwch yma i weld gwaith yr arlunydd

9. Iwan Bala • Arlunydd Cymreig sy’n gweithio’n uniongyrchol o’i ddychymyg ac felly yn portreadu ei hun mewn unffordd neu’r llall. • Mae ei waith yn ymwneud â digwyddiadau, profiadau personol a digwyddiadau sydd yn ei gof. • Mae ei beintiadau neu’r gosodweithiau mae’n ei greu yn ffordd o bortreadu yr hyn sydd y tu mewn. Maent yn bywgraffiadol. • Mae’r gwaith hwn yn ymwneud â thirwedd dychmygol, mynyddoedd amlwg, afonydd, ynysoedd a moroedd. • Mae’r tirluniau yn edrych yn gyfarwydd ond yn rhyfedd ar yr un pryd. Mae siâp y tirwedd yn ein hatgoffa o’r ffurf ddynol, yn enwedig y bola crwn a’r ddau benglin sy’n codi allan o’r dŵr fel petaent yn fenyw feichiog (ei wraig). • Mae’r teitl ‘Y Tir Beichiog’ yn cyfeirio at yr hyn sydd yn y llun. Ond mae’r ystyr yn ddyfnach gan fod y gair ‘beichiog’ yn golygu ‘burdened’ yn Saesneg h.y. i gario pwysau trwm. • Mae’r tir felly yn fenyw feichiog, ac mae’r dyn (sef Bala) ond yn edrych arni. • Gwelwn y pen (sef y meddwl) rhwng y coesau, mae meddwl yr arlunydd yn y geni ac felly yn y presennol, tra bod ei gorff ar ochr dde y llun yn cynrychioli’r profiad yn y gorffennol.

10. Lluniau trwy ganiatad caredig Iwan Bala

11. Lluniau trwy ganiatad caredig Iwan Bala

12. Roy Litchenstein • Arddullcartwntrwy’rdefnydd o linellddudrwchus, dotiau a lliwiaullacharcynradd. • Y lluniauynymwneud â digwyddiadau a phoblpobdyddmewnarddullcartwn. • Yndefnyddiostoriauneusefyllfaoedddifrifola’upeintioyneironigmewnarddullcartwn.

13. http://www.flickr.com/photos/oddsock/100825567/ ''Whaam!'' gan Roy Lichtenstein, 1963.

14. Jake a Dinos Chapman • Mae gwaith y ddaufrawdhyn bob amseryndelio â materioncyfoesmegis ‘AddasiadGenetig’, ‘RhyfelNiwclear’, ‘HolocostDiwylliannol’ a ‘Gwrthgyfalafiaeth’. • Nid y traisna’rcamddefnyddioyw’rpethmwyafaflonyddus am eugwaithondynhytrach y cwestiwn Beth osfyddaihynyndigwydd? • Mae’r darn DNA Zygotic yngerfluniauallan o wydrffibr. • Mae’r plant felpetaentynganlyniad o arbrawfgenetigneuarchwiliadmewni ‘clone’. • Ond, bethbynnagyw’rdrygioni, nid y plant syddarfai: maennhw’nangylaidd ac yndawel a ddimynsylwiar y ffaithfodganddyntpedwarcoesneu 12 pen a fagina am ceg! • Mae’r plant bron a bodynedrychynblesgyda’rfforddryfeddmaentynedrych ac yngwybodeubodynunigrywwedieucreugydallaw yr arlunydd. ‘DNA Zygotic’ 1997 Jake and Dinos Chapman

15. Tracey Emin • DylanwadirgwaithEminganraglenniteledumegis Trisha a Jerry Springer llemaeelfen o ‘tell all exclusives’ • Mae natureigwaithynadroddstoriamdani hi eihun ac felarferyncaeleiwneuddrwy’rgreffthir a blinedig o wnio. • Mae’rarlunyddhwnwedicyrraeddstatws ‘celeb’ dim ond am fodeihunan. • GwnaethEminargyfer y darn hwnwahoddenwauunrhywun a gysgoddgyda hi-boedargyferperthynasrywiolneufelarall. • Mae’rgwaithsy’ndatblyguo’r darn hwnyncyfleustoriau am y sefyllfaoeddgyda’rpoblhyn. Cliciwch yma i weld gwaith yr arlunydd

16. Gillian Wearing • Teitl y gwaithyw ‘Everything in life is Connected’. Mae’rgwaithyngyfres o ffotograffiau a gymerwydgan yr arlunydd o drawsdoriad o boblo’rcyhoedd. • Mae ymatebionmwyafrif y boblynbersonol ac ynonest. • Wrthedrychar y person yn y llunrydymynceisiocysylltu’rwynebefo’rsylwysgrifennedig. Pwyyw e? Pam wnaethddewisysgrifennuhyn? Pwyyw’nsiaradefo? Rydymynedrycharno am gliwiau, mynegianteiwyneb, eiddillad a hydynoed y cefndiriddarganfodeihunaniaeth. Gillian Wearing ‘EVERYTHING IS CONNECTED IN LIFE THE POINT IS TO KNOW IT AND UNDERSTAND IT’ 1992-93