نگاهی به فقر کودکان و معرفی یک مداخله اثر بخش در کاهش فقر و محرومیت کودکان

2. عنوان نگاهی به فقر کودکان و معرفی یک مداخله اثر بخش در کاهش فقر و محرومیت کودکان مورد : طرح يك وعده غذاي گرم درون مهدهای کودک درارتقاء امنيت غذايي سید محمد حسین جوادی مریم خاک رنگین

3. مقدمه: درحالی که کودکان در مقابل فقر و نابرابری بسیارآسیب پذیرتر از سایر افراد و گروه‌های جامعه می‌باشند ‌ولی مطالعات و پژوهش‌های مربوط دراین زمینه در سطح کشوری معمولاً در قالبِ مدل و رویکردهای مادی و درآمدی به فقر صورت گرفته است و فقرکودکان نیز مساوی فقر کلی لحاظ شده و فقر و نابرابری کودکان به طور خاص و مستقل طرف توجه قرار نگرفته است ومطالعات موردی نیز که فقرکودکان را موضوع خود قرارداده‌اند رویکرد محدود و بعضاً تک بعدی (همانند تغذیه، بهداشت و یامرگ و میر کودکان و...) به این مقوله داشته‌اند. . استمرارمداخلات با اتکاء به مدل های قدیمی کاهش فقردرزمینه کودکان استمرارفقردرآنان را به همراه دارد.

4. تعریف فقر ساده ترين و متداول ترين تعريف فقر، تعريف اقتصادی آن است. فقر از دیدگاه سنتی عبارت است از محرومیت مادی که با معیار درآمد یا مصرف سنجیده می شود. معمولاً در تعاريف متداول فقر، دو تعریف عمده وجود دارد، فقر مطلق ( (absolute povertyوفقر نسبی.( relative poverty) فقر کودک: فقر کودکان به معنی رشد آنها بدون دسترسی داشتن به انواع مختلفی از منابعی است که برای بهزیستی و بالفعل کردن ظرفیت هایشان لازم است منظور از منابع منابع اقتصادی،اجتماعی ، فرهنگی،فیزیکی ، محیطی و سیاسی است(چیپ ،2004) . کودکانی که در فقر زندگی میکنند از منابع مادی، معنوی و احساسی مورد نیاز برای رشد، بقا و شکوفایی استعدادهای خود محروم بوده و از اینرو قادر به بهره مندی از حقوق خویش، شکوفا ساختن نیروهای بالقوه خود و یا مشارکت به عنوان اعضای جامعه نمی باشند(یونیسف، 2005).

5. رویکردهای جهانی در رابطه با فقر کودک مدل الف : در این مدل فقر کودکان به عنوان فقر مادی و نداشتن قدرت، و بی­صدایی در نظر گرفته شده است. مدل ب:این مدل فقر کودکان را به عنوان فقر خانواده (خانوادۀ دارای کودک) مطرح کرده است. این مدل مبتنی بر حقوق بشر است. مدل ج : در این مدل فقر کودکان به عنوان روی دیگر سکه رفاه کودکان در نظر گرفته شده است . این رویکرد بر دست آوردهای مربوط به کودکان تمرکز دارد

6. شاخص های ارزیابی فقر کودک و مفهوم فقر ترکیبی • دسترسی به غذای سالم و کافی • دسترسی به آب سالم • برخورداری از خدمات بهداشتی • برخورداری از سلامت • داشتن سر پناه • برخورداری از آموزش • برخورداری از اطلاعات روز دنیا

7. شاخص های ارزیابی فقر بر مبنای مفهوم رفاه کودک • رفاه مادی • سلامت و ایمنی • آموزش • روابط با همسالان و اعضای خانواده • رفاه فردی • رفتار و ریسک .بر این اساس کودکی که از دو یا چند محرومیت در رنج است دچار فقر ترکیبی است

8. رویکرد سازمان بهزیستی در ارایه خدمات به کودکان رویکرد رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال ECD : رویکرد یکپارچه بر این پایه بنا شده است که دوره خردسالی حیاتی ترین مرحله تکامل شخصیت انسان و تاثیر گذارترین دوره شکل گیری درک صحیح از مسائل مربوط به سلامتی، رفتار اجتماعی و آموزش است در این رویکرد تمرکز بر کودکان زیر 8 سال است. همچنین در این رویکرد خانواده نقش محوری دارد و لذا تاکید این رویکرد بر آن است که جهت افزایش ظرفیت ها و توانایی های خانواده برای محافظت و پرورش کودکان، بایستی سرمایه گذاری و تلاش شود، زیرا والدین اولین مسئولانی هستند که وظیفه محافظت و مراقبت از کودکان، تامین نیازهای ضروری آنان و ایجاد محیط خانوادگی مناسب برای رشد بهینه کودکان را بر عهده دارند.

9. محورهای رویکرد رشد و تکامل همه جانبه کودکان خردسال IECD • بهداشت وسلامت(HEALTH) • تغذیه(NUTRITION) • مراقبت(CARE) • آموزش(EDUCATION) • حمایت والدین(PARENT SUPPORT

10. هدف IECD رعایت حقوق تمامی کودکان به صورت کامل و بدون استثنا، تا مناسب ترین شرایط شروع زندگی برای کودکان خردسال و امکان رشد و توازن جسمی – روانی – اجتماعی آنان فراهم شود.

11. سیاست سازمان بهزیستی در کاهش فقر و محرومیت کودکان توسعه فرايند توانمندسازي و ارتقاء كيفيت زندگي جامعه هدف با : 1 -ايجاد و تقويت بيمه هاي اجتماعي و پيشگيري محور 2 - آموزش و توسعه رفاه و سلامت (جسمي، رواني، اجتماعي و معنوي) 3 -استقرار نظام جامع اشتغال و كارآفريني با شناسايي فرصتهاي شغلي مناسب و بكارگيري مدلهاي اشتغال بومي 4 - ايجاد و توسعه سيستمهاي حمايتي و بازپيونداجتماعي 5 - توسعه برنامه هاي مشاوره اي و اقدامات خانواده محور 6 -توسعه برنامه هاي ارتقايي پيشگيرانه با تاكيد بر آموزش مهارتهاي زندگي

12. طرح ارائه یک وعده غذای گرم کودکان روستا مهد ها به عنوان یک مداخله موثر در کاهش فقر کودکان این طرح از سال 1384 با هدف بهبود وضع تغذیه کودکان 6 – 3 ساله خانواده های نیازمند در مناطق محروم و روستایی و تحت عنوان طرح بهبود وضعیت تغذیه کودکان 6-3 ساله روستایی ، ابتدا در 4 استان محروم کشور، در سال 1385 در 14 استان و از سال 1386 تا کنون با انعقاد تفاهم نامه ای چهار جانبه مابین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ( دفتر مطالعات اجتماعی و فقر زدایی ) ، وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی – (دفتر سلامت جامعه ، خانواده ومدارس) ، (دفتر سلامت محیط و کار ) و سازمان بهزیستی کشور – (دفتر امورکودکان و نوجوانان ) ، تحت عنوان طرح تامین یک وعده غذای گرم کودکان 6-3 ساله در روستا مهد های کل کشور به اجرا در آمد . شایان ذکر است که حمایت مالی طرح بر عهده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بوده است .

13. استراتژیهای طرح • برطبق بند «و» ماده 95 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، دولت مکلف به تامین غذایی سالم و کافی در راستای سبد مطلوب غذایی و تضمین خدمات بهداشتی، درمانی و توانبخشی رایگان ، همچنین حصول اطمینان از قرار گرفتن جمعیت کمتر از 18 سال تحت پوشش آموزش عمومی رایگان برای خانوارهای واقع در سه دهک پایین درآمدی، از طریق جابجایی و تخصیص کار آمد منابع یارانه می باشد. • به استناد بند «ط» ماده 1 قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی حمایت از کودکان و زنان بی سرپرست برعهده دولت می باشد. • همچنین به استناد بند «ک» ماده 1 قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی کاهش نابرابری و فقر بر عهده دولت می باشد. • به استناد بند «ه» ماده 4 قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی تامین حداقل زندگی برای همه افراد و خانواده هایی که درآمد کافی ندارند با اولویت افرادی که به دلایل جسمی و روانی قادر به کار نیستند بر عهده دولت است.

14. اهداف طرح هدف کلی: طرح بهبود وضع تغذیه کودکان 6 – 3 ساله خانواده های نیازمند در مناطق محروم و روستایی کشور بوده است . اهداف اختصاصی طرح : • تامین بخشی از نیازهای تغذیه ای کودکان از طریق ارائه یک وعده غذای گرم در روستا مهدها. • افزایش آگاهی کودکان و خانواده هادرزمینه آشنایی با گروه های غذایی، میان وعده های غذایی مناسب و ... • بررسی وضعیت رشد کودکان 6 – 3 سال روستا مهدها براساس شاخص وزن برای سن (کم وزنی). • ارتقاء آگاهی خانواده ها در زمینه تغذیه و رشد کودک. • ارتقاء آگاهی مدیران و مربیان روستا مهدها در زمینه رشد و تغذیه کودک. • اصلاح عادات و ایجاد رفتار تغذیه ای صحیح در کودکان. • ترغیب خانواده‌ها جهت استفاده از خدمات روستا مهدها.

15. ویژگی های مهم طرح ارائه یک وعده غذای گرم در روستا مهدها از مهمترین ویژگیهای طرح این است که بر اساس استراتژیهای بین المللی برای کاهش فقر کودکان موارد زیر را انجام داده است : • مداخله مستقیم • فقر را به صورت ترکیبی مورد نظر قرار داده : آموزش والدین و مراقبین کودک آموزش کودکان اقدام جهت ارتقائ سطح بهداشتی روستا مهد ها مداخله درزمینه کاهش فقر غذایی • پایش همزمان طرح و توجه به نتایج آن • رویکرد طرح بر اساس پایش ها ارتقایی است • مداخله درقالب همکاری بین بخشی انجام می شود. • توجه به رویکرد عدالت محوری

16. جدول شمارۀ 1: تعداد کودکان بهره مند از یک وعده غذای گرم در روستامهدهای سراسر کشور

17. جدول شمارۀ 2: جدول تغییرات نرخ سوءتغذیه کودکان پس از اجرای برنامه بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط دفتر سلامت خانواده وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی سال 87

18. با تشكر از توجه شما