FOREST EUROPE İlke Kararları Bağlamında Türkiye’deki Faaliyetler, Zorluklar ve Çözüm Önerileri

1. FOREST EUROPE İlke Kararları Bağlamında Türkiye’deki Faaliyetler, Zorluklar ve Çözüm Önerileri Serdar Yegül Orman Müh. Orman Genel Müdürlüğü Temmuz 2010

2. İçindekiler • FOREST EUROPE İlke Kararları Bağlamında Türkiye’de Yapılan Çalışmalar • Çıkan Sorunlar ve Çözüm Önerileri

3. FOREST EUROPE İlke Kararları Bağlamında Türkiye’de Yapılan Çalışmalar

4. Türkiye'de Gerçekleştirilen Çalışmalar (1) S1, H4, L2, V5, W1 ve W2 Kararları çerçevesinde, OGM ve ARGE işbirliği ile “Türkiye’de Orman Ekosistemlerinin İzlenmesi – Seviye 1 ve Seviye 2 Programları” uygulanmıştır. Strazburg 1: Orman Ekosistemlerinin İzlenmesi İçin Daimi Deneme Sahaları Avrupa Şebekesi Helsinki 4: Avrupa Ormanlarının İklim Değişikliğine Uzun Süreli Adaptasyonu İçin Stratejiler Lizbon 2: Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Tüm-Avrupa Kriterleri, Göstergeleri ve Uygulama Düzeyi Kılavuzu Viyana 5: Avrupa’da İklim Değişikliği ve Sürdürülebilir Orman Yönetimi Varşova 1: Ormanlar, Odun ve Enerji Varşova 2: Ormanlar ve Su

5. Türkiye'de Gerçekleştirilen Çalışmalar (2) S2 Kararı çerçevesinde kısa adı EUFORGEN olan bir uygulama mekanizması kurulmuştur. 2000 yılında Türkiye, Bakanlar Kurulu Kararı ile EUFORGEN’e üye olmuştur. Bu üyelik doğrultusunda Türkiye'nin bir ulusal koordinatörü ve beş konu koordinatörü vardır. S2 kararı ülkemizde başarıyla takip edilen bir karardır. Strazburg 2: Orman Gen Kaynaklarının Korunması

6. Türkiye'de Gerçekleştirilen Çalışmalar (3) S4 Kararının uygulaması Fransa merkezli bir gözlemevi (European Observatory of Mountain Forest-EOMF) tarafından koordine etmiştir. Ülkemiz 3-4 yıldır gözlemevine yıllık aidat ödemiştir. Strazburg 4: Dağlık Alanlarda Orman Yönetiminin Yeni Çevresel Şartlara Uyarlanması

7. Türkiye'de Gerçekleştirilen Çalışmalar (4) H1, H2 ve L2 kararları çerçevesinde OGM tarafından sürdürülebilir orman yönetimi kriter ve göstergeleri (K&G) belirlenmiş ve raporlama bu doğrultuda sürdürülmektedir. Helsinki 1: Avrupa Ormanlarının Sürdürülebilir Yönetimi İçin Genel Esaslar Helsinki 2: Avrupa Ormanlarında Biyolojik Çeşitliliğin Korunması İçin Genel Esaslar Lizbon 2: Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Tüm-Avrupa Kriterleri, Göstergeleri ve Uygulama Düzeyi Kılavuzu Lizbon 2, EK- 1 Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Tüm-Avrupa Kriterleri ve Göstergeleri. Lizbon 2, EK- 2 Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Tüm-Avrupa Uygulama Düzeyi Kılavuzu

8. Türkiye'de Gerçekleştirilen Çalışmalar (5) • IPF eylem önerilerine ve V1 kararları çerçevesinde 2001-2003 yılları arasında Ulusal Ormancılık Programı hazırlanmıştır. IPF Eylem Önerisi: “Uluslararası Ormancılık Programı”nın hazırlanması; Viyana 1: Sektörlerarası İşbirliği ve Ulusal Ormancılık Programlarıyla Avrupa’da Sürdürülebilir Orman Yönetimi için Sinerjilerin Güçlendirilmesi.

9. Türkiye'de Gerçekleştirilen Çalışmalar (6) UNFCCC ve MCPFE Helsinki 4 ve Viyana 5 İlke Kararları doğrultusunda OGM tarafından LULUCF Çalışma Grubu kurulmuştur. • UNFCCC (BMİDÇS) uygulamalarını takip etmek amacıyla 2004/13 sayılı Başbakanlık Genelgesiyle Çevre ve Orman Bakanlığı’nın başkanlığında İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu (İDKK) oluşturulmuştur. • İDKK’nun Sekreteryası ve İklim Değişikliği Türkiye Odak Noktası Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğüdür. • İDKK tarafından 10 çalışma grubu kurulmuş olup bunlardan biri “Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık (LULUCF)” Çalışma Grubudur. LULUCF Çalışma Grubunun koordinatörlüğü 2008 yılı Mayıs ayından itibaren OGM tarafından yürütülmektedir.

10. UNFCCC kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi artmış, odun ve üretim artıklarının önemli bir biyokütle kaynağı olarak değerlendirilmiştir. 2007 Varşova Bakanlar Konferansında “Ormanlar, Odun ve Enerji” kararı alınmıştır.OGM tarafından Biyokütle Komisyonu kurulmuştur ve Komisyon bir rapor hazırlamıştır. Türkiye'de Gerçekleştirilen Çalışmalar (7) UNFCCC ve MCPFE Varşova 1 İlke Kararları doğrultusunda OGM tarafından Biyokütle Komisyonu kurulmuştur.

11. 2007 Varşova Bakanlar Konferansı Çalışma Programı (1.Bölüm, 3.Başlık) kapsamında 12-14 Mayıs 2009 tarihleri arasında Antalya’da OGM tarafından “Ormanlar ve Su” Çalıştayı organize edilmiştir. Türkiye'de Gerçekleştirilen Çalışmalar (8) AOKBK Varşova 2 İlke Kararları doğrultusunda Türkiye/Antalya’da “Ormanlar ve Su” Çalıştayı düzenlenmiştir.

12. Çıkan Sorunlar ve Çözüm Önerileri

13. Sorun (1) Raporlama ülke düzeyinde eksik yapılmaktadır. • 1998 yılında tüm Avrupa düzeyinde SOY kriter ve göstergeleri belirlenmiştir. Bu doğrultuda Avrupa ülkeleri kendi K&G belirlemiştir. • Türkiye’de ülke/Bakanlık, AGM ve DKMP düzeyinde SOY kriter ve göstergeler belirlenmemiştir. SOY kriter ve göstergeleri sadece OGM tarafından belirlenmiştir. • Ünite düzeyinde sadece OGM alanları rapor edilebilmek, AGM ve DKMP alanları rapor edilememektedir.

14. Çözüm Önerisi (1) Bakanlık, AGM ve DKMP Düzeyinde SOY Kriter ve Göstergelerin Belirlenmelidir • Bakanlık, AGM ve DKMP için SOY kriter ve göstergelerini belirlemek: (1) Lizbon 2 Kararı ve Ekleri incelebilir; (2) OGM’nin bu konudaki tecrübesinden yararlanılabilir; (3) İhtiyaç duyulduğu kadar çalıştay yapılabilir. Bu doğrultuda Bakanlık, AGM ve DKMP için SOY Kriter ve göstergeleri de belirlenebilir. • Bu çabalar, gelecekte Bakanlık ormancılık çalışmalarını ortak bir çalışma planıüzerinden yapılmasını sağlar ki bu; Türkiye ormancılık çalışmalarının “temel sorun”udur.

15. Sorun (2) DKMP, ÖÇKKB ve OGM, AOKBK Korunan Alanlar Sınıflandırmasına göre raporlama yapmamaktadır • DKMP, ÖÇKKB ve OGM, korunan alanlar sınıflandırmasını ulusal mevzuata göre hareket etmektedir. • 2003 yılında Viyana’da gerçekleştirilen Dördüncü Bakanlar Konferansında IUCN’nin geliştirmiş olduğu korunan alan sınıflandırmasının Avrupa için uygun olmadığı, bu nedenle başka bir korunan alan sınıflandırmasının geliştirilmesi gereği vurgulanmıştır.

16. Çözüm Önerisi (2) DKMP, ÖÇKKB ve OGM, AOKBK Sınıflamasını göre de raporlama yapması gerekmektedir. • Viyana 4 kararı ve ekleri gereğince, DKMP, ÖÇKKB ve OGM’nin korunan alanlarla ilgili raporlamayı Bakanlar Konferansı sınıflamasına (Korunan ve Koruyucu Ormanlar ile Diğer Ağaçlık Alan Değerlendirme Rehberi) göre de yapması gerekmektedir. Kaynak: Viyana 4 İlke Kararı (Resolution) Ek-2

17. - Türkiye Ulusal Ormancılık Programı’nın (TUOP) 2009, 2013 ve 2019’da revize edilmesi, 2023’te de yenilenmesi gerekmektedir. - TUOP’u hangi birim izlemektedir ?!?! - Revize edilecek TUOP’un Bakanlar Kurulu tarafından imzalanması. Sorun (3) TUOP revize edilmemiştir TUOP’un izlenme mekanizması kurulmamıştır TUOP Bakanlık Düzeyindedir - 2009 veya 2010’da TUOP’un revize edilmesi, - TUOP’un hangi birim tarafından izleneceğinin netleştirilmesi, - Yeni TUOP’un Bakanlar Kurulu tarafından onaylanması. Çözüm Önerisi (3) TUOP’un revize edilmesi , izleme mekanizmasının oluşturulması ve TUOP’un Bakanlar Kurulu Tarafından İmzalanması

18. Sorun (4) Bakanlar Konferansı Süreci toplantılarına düzenli katılım sağlanamamaktadır. • Örneğin çalışma grubu toplantılarının 3. ya da 4. toplantısına katılım sağlanabilmektedir. Bu ise oluşturulacak metinler üzerinde ülke katkımızı sınırlı kılmaktadır. Çözüm Önerisi (4) “Bakanlar Konferansı İzleme Grubu” kurulabilir. • Bakanlar Konferansı İzleme Grubu kurulmasına karar verilmiştir.

19. Teşekkür ederim. Serdar Yegül serdaryegul@ogm.gov.tr 296 40 00 dahili 2260 Güncelleme: Temmuz 2010