ეროვნული სერიები ლექცია 3 პრევენციის ქსელი

1. ეროვნული სერიებილექცია 3 პრევენციის ქსელი ბრედფორდის განიარაღების კვლევის ცენტრი მშვიდობის კვლევის განყოფილება, ბრედფორდის უნივერსიტეტი, გაერთიანებული სამეფო სურათი: გამჭვირვალე გლობუსი - from: http://www.freedigitalphotos.net/

2. მონახაზი • ახალი რეალობა: რა უნდა გაკეთდეს? • სავარჯიშო 1 • პრევენციის ქსელ • სავარჯიშო 2 • გამოყენებული ლიტერატურა

3. საფრთხეების მიმოხილვა (ლექცია 2) • არ არსებობს საფრთხეების ‘ერთი ცალკე წერტილი’ • მრავალი პოტენციური მოთამაშე, მასალა და ინფორმაცია შეიძლება იყოს დაკავშირებული ორმაგი დანიშნულების საკითხებთან საერთაშორისო, რეგიონულ, ეროვნულ, ადგილობრივ და ინდივიდუალურ დონეებზე • ინფექციური დაავადებების ბუნებრივი აფეთქებები • უსაფრთხოების რისკები/ლაბორატორიებში მომხდარი შემთხვევები ხელოვნურად შექმნილი საფრთხეები: საომარი საშუალებები, კრიმინალი და ტერორიზმი სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერებების ახალი საფრთხეები

4. რა უნდა გაკეთდეს? ბიოუშიშროების ღონისძიებების მიზანი • “თანამედროვე ბიოლოგიის იმ არასწორად გამოყენების გათვალისწინება, რომლებხედაც ამჟამად, ჩანს, რომ საჭირო არაა ძალისხმევისა და ხარჯების გაღება… მრავალ სხვადასხვა დონეზე.” (Dando2006) ახალი რეალობა = ქმედებები საჭიროა ყველა დონეზე • “ინდივიდუალურ, სუბ-ნაციონალურ, ეროვნულ, რეგიონულ, და საერთაშორისო, საჯარო, კერძო, სამთავრობო და მთავრობათაშორის დონეებზე”. (Littlewood 2005)

5. პრევენციის ქსელი (პქ) • სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერებების დესტრუქციულად გამოყენების, შემთხვევითი რისკებისა და დაავადებების ბუნებრივი აფეთქებების შესუსტებისა და რეაგირების ეროვნული და საერთაშორისო მცდელობების მრავალწახნაგოვანი კონსტრუქცია ფართოად აისახა პრევენციის ქსელში ( პქ). (Pearson 1993, წითელი კვრის საერთაშორისო კომიტეტი 2003; British Medical Association 1999, 2004; Feakset al. 2007) Picture Image: Atom by Salvatore Vuono- from: http://www.freedigitalphotos.net/

6. სავარჯიშო 1 პქ: რა უნდა გაკეთდეს? • იმსჯელეთ, რა სახის ეროვნული და საერთაშორისო ზომების მიღებაა საჭირო პქ - ს ფარგლებში (10 წთ) • დააკონკრეტეთ უსაფრთხოების ზომები საზოგადოებრივი ჯანდაცვისათვის, ტერორიზმი და სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერებების წინასწარ განუსაზღვრელი მომავალი • მოახსენეთ კლასს.

7. პქ - ს შესაძლო კომპონენტები ინფექციური დაავადებების ბუნებრივი აფეთქებების საკითხისათვის: • საზოგადოებრივი ჯანდაცვის მზადყოფნისა და რეაგირების დაგეგმვა უსაფრთხოების რისკები/ლაბორატორიებში მომხდარი შემთხვევების საკითხისათვის: • საშიშ პათოგენებთან და ტოქსინებთან უსაფრთხოედ მოპყრობის ლაბორატორიული რეგულაციები; ბუნებაში შემთხვევით გაბნევის და უნებართვოდ შესვლის პრევენცია; აგრეთვე მეთოდური ინფორმაციის და შედეგების ნებართვის არმქონე პირების ხელში ჩავარდნის პრევენცია ხელოვნურად შექმნილი საფრთხეების საკითხისათვის: • საერთაშორისო შეიარაღების ძლიერი საერთაშორისო ხელშეკრულებები ეფექტურ ეროვნულ იმპლემენტაციასთან ერთად • საერთაშორისოდ კოორდინირებული ექსპორტის კონტროლი • დაზვერვა • ბიოთავდაცვა სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერებების ახალი საფრთხეების საკითხისათვის: • კონტროლი: უშიშროების მხრივ მგრძნობიარე მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის მიღწევები • კვლევის პასუხისმგებლობით წარმართვის ხელშეწყობა განათლების გზით

8. ბუნებრივი საფრთხეები უსაფრთხოების რისკები ხელოვნურად შექმნილი საფრთხეები მეცნიერების მართვა

9. დაავადებების დეტექცია და პრევენცია გლობალური შესაძლებლობების შექმნის საჭიროება შემდეგში: • შესაბამისი დაავადებების სადიაგნოსტიკო შესაძლებლობები • სინჯების აღების, ეპიდემიოლოგიური დაზვერვისა და კვლევის საშუალებები • სადიაგნოსტიკო და დეტექციის ტექნიკა, იარაღი და აღჭურვილობა • ადეკვატური ტექნიკური ექსპერტიზა • ლაბორატორიების საერთაშორისო, რეგიონული და ეროვნული ქსელები • შესაბამისი სტანდარტები, სტანდარტული ოპერაციული პროცედურები და მოწინავე გამოცდილება • ვაქცინებისა და სადიაგნოსტიკო რეაგენტების კვლევასა და შემუშავებაში თანამშრომლობა, აგრეთვე საერთაშორისო რეფერალურ ლაბორატორიებსა და კვლევით ინსტიტუტებს შორის. (გაერო 2010) საერთაშორისო პოლიტიკა • ჯანმრთელობის საერთაშორისო წესები (ჯანმო 2005)

10. საზ. ჯანდაცვის/ბიოთავდაცვისკავშირი • ბუნებრივი აფეთქებების მიმართ საზ. ჯანდაცვის რეაგირებასა და მზადყოფნას იგივე თვისებები აქვს, რაც ბიოთავდაცვას ტერორიზმის მიმართ, მაგრამ ეს უკანასკნელი აგრეთვე მოითხოვს სპეციფიურ ზომებს იარაღის გამოყენებით შეტევის მოსაგერიებლად(იხ Franz 2011) • “ტერორიზმთან გამკლავებისათვის უკეთ მზადყოფნა საყოველთაოდ ნიშნავს საზ. ჯანდაცვის უკეთეს სისტემას.” (კოფი ანანის შენიშვნა 2006) ტერორიზმი, კრიმინალი და საომარი საშუალებები ბუნებრივი აფეთქებები

11. საზ. ჯანდაცვის/შეიარაღების კონტროლის კავშირი “ვინაიდან არ არსებობს ერთი ცალკეული ტექნოლოგია, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას [ბიოლოგიური იარაღის] პრევენციის ან გაუვნებელყოფისათვის … მსოფლიო ჯანმრთელობის უშიშროების მისაღწევად კრიტიკულ ფაქტორებს წარმოადგენს გაუვრცელებლობის საერთაშორისო ხელშეკრულებები … და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა.” (Bakanidze, Imnadze and Perkins 2010)

12. ლაბორატორიული ზომები ჯანმო-ს ბიოუსაფრთხოების სახელმძღვანელო (2004) • ლაბორატორიული ბიოუსაფრთხოება “არის ტერმინი, რომელიც გამოიყენება დაცვის პრინციპების, ტექნოლოგიებისა და პრაქტიკის აღწერისათვის, რომლებიც გამოიყენება პათოგენებისა დატოქსინებისადმი გაუმიზნავად ექსპოზიციის, ან მათი შემთხვევით გამოჟონვის თავიდან ასაცილებლად”. • ლაბორატორიული ბიოუშიშროება “ასახავს ინსტიტუციურ და პირადი უსაფრთხოების ზომებს, რომლებიც შექმნილია პათოგენებისა და ტოქსინების დაკარგვის, მოპარვის, არასწორად გამოყენების, დივერსიის ან გამიზნულად გაბნევის თავიდან ასაცილებლად”. • “ბიოუსაფრთხოების ეფექტური პრაქტიკა ქმნის საფუძველს ლაბორატორიული ბიოუშიშროების საქმიანობისათვის.”

13. ლაბორატორიული ზომები არ არსებობს “ერთი ზომა ყველას ერგება” • სახელმძღვანელო გვეუბნება, რომ ბიოუსაფრთხოების დონეები, პრაქტიკა და აღჭურვილობა “უკავშირდება, მაგრამ არ უთანაბრდება რისკის ჯგუფებს * ლაბორატორიების ბიოუსაფრთხოების დონეებისათვის • “უნდა შემუშავდეს ეროვნული სტანდარტები, რათა ამოიცნონ და მიმართონ ქვეყნების და ინსტიტუტების არსებულ პასუხისმგებლობას დაიცვან სინჯები, პათოგენები და ტოქსინები არასწორი გამოყენებისაგან” (*“რისკის ჯგუფებისათვის”, იხ. შენიშვნების სექცია)

14. ლაბორატორიული ზომები • ჯანმო-ს ბიოუსაფრთხოებისსახელმძღვანელო,მაგრამ არასაერთაშორისო სტანდარტები • ძნელია საერთაშორისო სტანდარტებისა და სახელმძღვანელო ს შექმნა • არის ფიზიკური დაცვა საკმარის უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად? (არის ამ საკითხთან დაკავშირებული სხვა სოციალური ელემენტები?) ლაბორატორიული ბიორისკის მენეჯმენთის სტანდარტი (CWA-15793:2008) • “CWA 15793:2008 არის პირველი საერთაშორისოდ აღიარებული მენეჯმენთის სტანდარტი, რომელიც სპეციალურად ეძღვნება დაცვის ყველა დონეზე მიკრობიოლოგიურ ლაბორატორიებთან დაკავშირებულ საფრთხეებს.” • “სტანდარტი “აგრეთვე იძლევა ადამიანებთან, სათავსოსთან და სამუშაო პროცედურებთან დაკავშირებული ლაბორატორიულ გარემოში რისკის მართვის სტრუქტურირებულ მიდგომას.” (Huntly 2011)

15. საერთაშორისო აკრძალვის რეჟიმები • 1925 წლის ჟენევის პროტოკოლი • კრძალავს ბიოლოგიური იარაღის გამოყენებას • 1972/1975 წწ, ბიოლოგიური და ტოქსიური იარაღის კონვენცია (ბტიკ) • ამატებს აკრძალვებს, მაგ., ნებისმიერი სახის ბი შექმნაზე • 1995 წლის ქიმიური იარაღის კონვენცია (ქიკ) • აგრეთვე ფარავს ტოქსინებს • გაერო-ს უშიშროების საბჭოს 2004 წლის რეზოლუცია 1540 • მოითხოვს გაერო-ს წევრი ყველა სახელმწიფოსაგან აკრძალოს ბირთვული, ქიმიური და ბიოლოგიური იარაღი არასახელმწიფო სტრუქტურებისათვის

16. საერთაშორისო აკრძალვის რეჟიმები • ბტიკ მუხლი I • “ამ კონვენციის მონაწილე ყოველი სახელმწიფო ვალდებულებას იღებს არასოდეს, არავითარ გარემოებაში არ დაამუშაოს, არ აწარმოოს, არა დააგროვოს, რაიმე სხვა გზით არ შეიძინოს და არ შეინახოს: • 1. მიკრობიოლოგიური ან სხვა ბიოლოგიური აგენტები ან ტოქსინები, მათი წარმოქმნის გზისა და წარმოების მეთოდის მიუხედავად. ისეთი სახის და ისეთი რაოდენობისა, რომელსაც არ გააჩნია პროფილაქტიკური, დამცველი ან სხვა სამშვიდობო დანიშნულება;”

17. ექსპორტის კონტროლი • მიზანი:უზრუნველყოს, რომ ექსპორტი ხელს არ შეუწყობს ქიმიური ან ბიოლოგიური იარაღის განვითარებას • სამიზნეები: აგენტები, აღჭურვილობა და ექსპერტიზა • (მაგ., საკონტროლო ფურცლები) • პრობლემები: ამოუცნობის კონტროლი • (მაგ., მეცნიერული აღმოჩენები, გარკვეული პათოგენების დნმ თანმიმდევრობები, იარაღის შექმნის მეთოდები)

18. ექსპორტის კონტროლი უშიშროებისა და განვითარების დილემები • ბტიკ მუხლი III : კრძალავს აგენტების ან ტოქსინები, მათი წარმოქმნის გზისა და წარმოების მეთოდის გადატანას, რომელიც დაკონკრეტებულია კონვენციის მუხლში I. • ბტიკ მუხლიX : სამშვიდობო მიზნებისათვის გამოსაყენებლად მოწყობილობის, მასალების, სამეცნიერო და ტექნიკური ინფორმაციის შეძლებისდაგვარად ყველაზე სრულ გაცვლის და ბაქტერიოლოგის (ბიოლოგიის) სფეროში სამეცნიერო აღმოჩენების შემდგომი დამუშავები ხელის შეწყობის უფლებას იძლევა…. გაუვრცელებლობის რეჟიმების გაძლიერება ისე, რომ არ დაზიანდეს ეკონომიკური და ტექნოლოგიური განვითარება, არის როგორც ორმაგი დანიშნულების, ასევე უშიშროების მნიშვნელოვანი საკითხი

19. ეფექტური დაზვერვა • ეფექტური დაზვერვა : • უმთავრესია კარგი პოლიტიკის გასატარებლად და აღმოცენებადი პრობლემების უკეთ გასაგებად • დაზვერვის ჩავარდნები : • “დაზვერვის ჩავარდნები ახალი არაა და ალბათ მომავალშიც მოხდება” (Dando 2006)(მაგ., მოკავშირეთა მხრიდან ბიოლოგიური იარაღის მხრივ გერმანიის შესაძლებლობების გადაჭარბებულად შეფასება მსოფლიო ომის პერიოდში; ერაყის ბოლო გროინდელი “მგი”; და ყოფილი საბჭოთა კავშირის ბი პროგრამები აშშ ბიოთავდაცვის პროგრამაზე რეაგირების სახით) (Bansak 2011) ინფორმაციის გულდასმითი ანალიზი პირდაპირ ვერ ჩატარდება, უმთავრესია კარგი პოლიტიკური გადაწყვეტილებების მისაღებად

20. ბიოთავდაცვა ბიოთავდაცვის მოკლე დახასიათება: უფრო ფართოა, ვიდრე სამედიცინო საწინააღმდეგო ზომები

21. ბიოთავდაცვა მჭიდროდ ურთიერთდაკავშირებული შეტევითი და თავდაცვითი შესაძლებლობები • “თავდაცვითი პროგრამას, რომელიც გამყარებული არაა შეტევითი პროგრამით, ფუჭია. თქვენ არ გეცოდინებათ, როგორ დაიცვათ თავი, ვიდრე არ იხილავთ სხვადასხვა მეთოდს, რომლებიც შეიძლება თქვენს წინააღმდეგ იყოს გამოყენებული.” (გენერალი კრიზი, 1958) • იმისათვის, რომ [აშშ-ში] პირველ რიგში, იარაღი განვითარდეს, შემდეგ საჭიროა უსაფრთხოების ზომების შემუშავება არმიისათვის, რომელიც ამ იარაღს იყენებს, და, ბოლოს, საჭიროა დაცვითი საწინააღმდეგო ზომების მიღება მტრის ბიოლოგიური იარაღის წინააღმდეგ. (SIPRI Vol.2) • გამჭვირვალობა არის უმთავრესი შეიარაღების /გავრცელების წინააღმდეგ (Wright დაKetcham 1990)

22. კვლევის კონტროლი • ორმაგი დანიშნულების კვლევების (ანუ კვლევების, რომლებიც როგორც სასიკეთო, ასევე ბოროტ მიზნებს ემსახურება) კონტროლი • კრიტიკულია ბიოლოგიური და ტოქსიური იარაღის ასიმილაციის შემცირება ქვეყნების სამხედრო არსენალში • ხშირად ძნელი სათქმელია, სად გაივლება ხაზი აკრძალულ და დაშვებულ კვლევებს შორის • ძალიან მნიშვნელოვანია არააუცილებელი აკრძალვების თავიდან აცილება მეცნიერების თავისუფლებისათვის (Miller and Selgelid 2007, Smith et. al 2010) ორმაგი დანიშნულების დილემა

23. კვლევის კონტროლი დებულება ბიოთავდაცვისა და ბიოუშიშროების შესახებ (2003) ხელმოწერილია მრავალი პრესტიჟული ჟურნალის რედაქტორების მიერ, Nature, Science და კიდევ 30 ჟურნალის ჩათვლით. “ჩვენ ვაღიარებთ, რომსხვადასხვა შემთხვევაში რედაქტორმა შეიძლება დააკსვნას, რომ პოტენციური ზიანი გადაწონის პოტენციურ სარგებელს საზოგადოებისათვის.” .....სტატია უნდა გადაკეთდეს, ან არ გამოქვეყნდება. თუმცა, “ჟურნალებმა და სამეცნიერო საზოგადოებებმა შეიძლება მნიშვნელოვანი როლი შეასრულოს მკვლევარების მოწოდებაში ისე წარმოადგინონ თავისი კვლევების შედეგები, რომ მაქსიმალური სარგებლობა მოუტანოს საზოგადოებას და მინიმუმამდე დაიყვანოს არასწორად გამოყენების რისკი.” .....სემინარები, შეხვედრები, ელექტრონული ფოსტა, და ა.შ.

24. სავარჯიშო 2 მეცნიერების როლი პქ-ში? • იმსჯელეთ მეცნიერების როლის შესახებ პქ - ს ელემენტების გასაძლიერებელი ღონისძიებების საქმეში (10 წთ). ვინ უნდა იყოს პასუხისმგებელი „კვლევის პრობლემური სფეროების განსაზღვრასა და მონიტორინგზე (მეცნიერები, ინსტიტუტები, პროფესიული ორგანიზაციები, თუ მთავრობა)? • როგორც უნდა იქნას დაცული ბალანსი უშიშროებასა და მეცნიერების თავისუფლებას შორის, რათა მეცნიერებას ხელი არ შეეშალოს? • მოახსენეთ კლასს.

25. მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის მიმოხილვა მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის (მ&ტ) მიმოხილვაუშიშროებისათვის უმთავრესია • “ეროვნული უშიშროების პოლიტიკის ფორმულირება ნაწილობრივ ჩადებულია უშიშროების რეგიონულ და საერთაშორისო საქმიანობაში. • მ&ტგანვითარება სიცოცხლის შემსწავლელ მეცნიერებებში გათვალისწინებული იქნება ქიმიური და ბიოლოგიური იარაღის კონტროლის სტრუქტურაში (Hart დაTrapp 2011)

26. მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის მიმოხილვა ბტიკ მუხლი XII • “... კონვენციის მონაწილე სახელმწიფოთა …ჟენევაში (შვეიცარია) მოიწვევა კონვენციის მონაწილე სახელმწიფოთა კონფერენცია იმ მიზნით, რომ განიხილონ როგორ მოქმედებს კონვენცია, რათა დარწმუნებული იყვნენ, რომ კონვენციის პრეამბულაში გადაცემული მიზნები და კონვენციის დებულებები, … • “…ასეთი განხილვისას გათვალისწინებული უნდა იყოს ყველა სამეცნიერო-ტექნიკური მიღწევა, რომელიც კონვენციას შეეხება.” “საყოველთაოდ მიღებულია, რომ მ&ტმიღწევები ზეგავლენას ახდენს ბ[ტ]იკ რამოდენიმე მუხლზე.” (McLeish დაRevill 2011)

27. წინაპირობა სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერებისათვის, როდესაც ერთვებიან პქ-ში ბტიკ ფარგლებში მ&ტ ეფექტური საჭირო გადასინჯვა და ბიოუშიშროების ზომების გაძლიერება მოითხოვს პრაქტიკოსი მეცნიერების ჩართვას საჭიროა მეცნიერების თავისუფლების არასაჭირო აკრძალვების თავიდან აცილება, განათლება • ბიოუშიშროების საკითხებში ინფორმირებული სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერების ჩართვა უმთავრესია უშიშროების წარმატებისათვის • ბიოუშიშროების საკითხებში განათლება, და შესაძლებლობების შექმნა მეცნიერებს შორის აუცილებელია უშიშროების წარმატებისათვის • არაინფორმირებული მეცნიერ = არანაირი ეფექტური მეცნიერების პოლიტიკის წვლილი პქ-ში

28. განათლება საერთაშორისო მოწოდებები განათლების შესახებ • აკადემიათაშორისი პანელის განცხადება ბიოუშიშროების შესახებ2005 • ჯანმო-ს სამუშაო ჯგუფის ანგარიში 2005, 2007 • OECD მოწინავე გამოცდილების გაიდლაინები2007 • აშშ ეროვნული სტრატეგია ბიოლოგიური საფრთხეების დასამარცხებლად2009 • ბტიკ მონაწილე ქვეყნების შეხვედრის 2005, 2008, 2011 საბოლოო ანგარიშები

29. განათლება 2011 წლის ბტიკ მე-7 გადასასინჯი კონფერენციის საბოლოო დოკუმენტი – განათლება მომავალში იქნება დახასიათებული: • როგორც ყოველწლიური სადისკუსიო თემა დღის წესრიგის მუდმივი თემა არის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის განვითარება(მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის მართვა ბტიკ ფარგლებში) • შესაძლებლობების შექმნის მეთოდი ბტიკ აკრძალვის ასპექტის იმპლემენტაციის გასაძლიერებლად(უშიშროების საკითხები) • შესაძლებლობების შექმნის მეთოდი მეცნიერებასა და ტექნოლოგიაში საერთაშორისო თანამშრომლობის გასავითარებლად (განვითარების მიზნები) განათლება = ბტიკ ფარგლებში უშიშროების, განათლებისა და მმართველობის წინაპირობა

30. განათლება ბიოუშიშროების საგანმანათლებლო პროგრამების ნაკლებობაუმაღლესი განათლების დონეზე = საჭიროებს გადაუდებელ საერთაშორისო დახმარებას

31. პქ-ს ნაციონალიზაცია? • როგორ შეიძლება პქ-ს იმპლემენტაცია ეროვნულად • სხვადასხვა ქვეყანას სხვადასხვა სოციო-ეკონომიკური კონტექსტი გააჩნია, ამიტომ “ერთი ზომა ყველას ერგება” არ იმუშავებს

32. გამოყენებული ლიტერატურა ამ ლექციაში ციტირებული გამოყენებული ლიტერატურა შეგიძლიათ იხილოთ ამ პრეზენტაციის შენიშვნების ნაწილში.